Tag: профессор

Дзень у гісторыі. 24 лютага. З’яўленне латарэі. Грыгарыянскі каляндар. Гадавіна нападу Расіі на Украіну. Нарадзіўся Рыгор Барадулін

Навіна ад

Велесаў дзень. Сярэдзіна зімы. 

Злуецца Марэна – зіма на Вялеса, напускаючы на яго люты мароз, а на скаціну “каровіну смерць”, але ніяк не можа адолець.

Вялесаў дзень, Валоссе, Улас, Аўлас – апякун свойскай жывёлы, каровіна ці конскае свята. На конях у гэты дзень не працавалі. Коням даюць лепшы корм.

На іконах Святы Аўлас заўсёды маляваўся акружаны каровамі, авечкамі. Да яго іконы ў гэты дзень прыносілі масла: “Аўлас на масла лас”, “У Аўласа барада ў масле”.

У цэнтральных і заходніх раёнах Беларусі атрымаў распаўсюджанне «Бабскі Улас», які адзначаўся толькі жанчынамі, што збіраліся разам і балявалі ўсю ноч, мужчыны на святкаванне не дапускаліся, а калі і сустракаліся па дарозе, то павінны былі адкупіцца.

1466 год. Дзень нараджэння сучаснай латарэі. 

У бельгійскім горадзе Бруге ўдава фламандскага мастака Яна Ван Эйка да 25-й гадавіны смерці мастака правяла грашовую латарэю. Атрыманы прыбытак накіравалі на падтрыманне маламаёмасных жыхароў горада.

Латарэя – гэта азартная гульня, пры якой выгада і страты размяркоўваюцца ў залежнасці ад адвольнага вымання таго ці іншага латарэйнага білета або нумара.

Слова “латарэя” – ад франкскага “hlot” – “жэрабя”, потым яно скарацілася да ангельскага “lot” – “доля”. Італьянская версія lotto –  “лёс”.

Сама гісторыя латарэй адыходзіць у далёкае мінулае чалавечай цывілізацыі. Першае згадванне аб латарэі гэта старажытнагрэцкія міфы. Воіны бяруць каменьчыкі з залатога шлема, і адзін з каменьчыкаў даваў права на паядынак з самім Зеўсам, што ў сваю чаргу мела на ўвазе верагоднасць застацца ў жывых або загінуць з гонарам.

Латарэі ў старажытным Рыме звязаны з імем Юлія Цэзара. Менавіта падчас яго праўлення была праведзена першая грамадская латарэя. Сродкі, атрыманыя ад гэтай латарэі, былі накіраваны на муніцыпальныя патрэбы Рыма.

На тэрыторыі ВКЛ латарэя з’явілася прыблізна ў XVIII стагоддзі.

Савецкія латарэі бяруць пачатак з 1921 года, беларускія – з 1990-х гадоў.

1536 год. Нарадзіўся Мацей Казімір Сарбеўскі.

 Новалацінскі паэт, тэарэтык літаратуры і школьнага тэатра.

Скончыў Віленскую езуіцкую акадэмію. Выкладаў у Полацкім, Нясвіжскім езуіцкіх калегіумах, Віленскай акадэміі. Полацкія і віленскія курсы лекцый паэтыкі і рыторыкі ляглі ў аснову яго літаратуразнаўчых і эстэтычных трактатаў на лацінскай мове. 

З яго асобай звязана з’яўленне ў Віленскім універсітэце кола гуманістаў, якое ўключала прафесараў рыторыкі, прамоўцаў і паэтаў, у тым ліку Жыгімонта Лаўксміна, Яна Рывоцкага, Томаша Клягэ, Яна Хадзынскага, Мікалая Кміціца.

Быў каталіцкім прапаведнікам пры двары караля Уладзіслава IV.

Распрацоўваў эстэтычныя пытанні паэзіі, драматургіі, красамоўства, міфалогіі.

Яго трактат «Пра трагедыю і камедыю, або Сенека і Тэрэнцый» прызначаўся для практычнага кіраўніцтва ў школьным тэатры Беларусі, Літвы і Польшчы.

Аўтар зборнікаў «Тры кнігі лірычных вершаў» (1625), «Чатыры кнігі лірычных вершаў» (1631), «Лясныя песні» (1637). Сумяшчаў у сваёй паэтыцы элементы Рэнесансу і барока. Вершы М. Сарбеўскага перакладзены на англійскую, нямецкую, французскую мовы Д. Набароўскім, на польскую мову — У. Сыракомлем. На беларускую мову іх перакладалі Ларыса Чарнышова, Лявон Баршчэўскі.

1582 год. Папа Рымскі Рыгор XIII выдаў булу аб пераходзе на новы каляндар.

Прапанаваўся астранамічна больш дакладны каляндар, які сталі называць “грыгарыянскім” – у адрозненне ад ранейшага, “юліянскага”, які быў уведзенага яшчэ ў 45 годзе да н. э. Юліям Цэзарам.

Да XVI стагоддзя юліянскі каляндар з-за недастатковай дакладнасці моцна разышоўся з рэальнасцю: так, найважнейшы для вызначэння Велікоднай даты дзень вясновага раўнадзенства з 21 сакавіка перамясціўся на 11-е.

Пантыфік пастанавіў: дзень, які надыходзіць пасля чацвярга 4 кастрычніка 1582 года, лічыць пятніцай, 15 кастрычніка 1582 года. Указанне, натуральна, адразу прынялі да выканання толькі каталіцкія краіны: Італія, Іспанія, Партугалія, Францыя, Рэч Паспалітая і ВКЛ. Германскія княствы перайшлі на новы стыль у 1700 годзе, Англія – у 1752-м, Расія – у 1918-м, Югаславія і Грэцыя – у 1925-м, а В’етнам – толькі ў 1967-м.

Папа Рыгор XIII.
Папа Рыгор XIII.

1760 год. Памёр Мацей Догель (1715-1760).

Вялікалітоўскі гісторык-археограф і правазнавец. Быў рэктарам піярскага калегіума ў Вільні, заснаваў Віленскі піярскі «Калегіум Нобіліум». 

Збіральнік гістарычных і дыпламатычных дакументаў. Выдавец збора міжнародных трактатаў «Дыпламатычны кодэкс Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», збора дакументаў «Граніцы Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», якія не страцілі свайго значэння.

1805 год. У Мсціславе нарадзіўся Сцяпан Кутарга (1805–1861). 

Геолог, прыродазнавец, картограф, падарожнік, стваральнік і першы старшыня Пецярбургскага мінералагічнага таварыства, прафесар Пецярбургскага ўніверсітэта, Галоўнага педагагічнага інстытута. Першы ў Расіі дарвініст і папулярызатар дарвінізму, папулярызатар навукі сярод шырокіх мас. Доктар медыцыны.

Распрацоўшчык шматлікіх пытанняў геалогіі, геалагічных экскурсій.

Аўтар шміатлікіх прац, у тым ліку “Гісторыя зямной кары”, 10-вёрстнай геагнастычнай карты Пецярбургскай губерніі, за якую атрымаў залатую Канстанцінаўскую медаль Рускага Геаграфічнага таварыства

Загадчык кафедры заалогіі Пецярбургскага ўніверсітэта (1833-1861), настаўнік будучага акадэміка К Ціміразева.

Памёр 7 мая 1861 года.

1852 год.  М. Гогаль спаліў у Маскве другі том “Мёртвых душ”. 

Гогаль жыў сваёй творчасцю, дзеля якой ён вырак сябе на беднасць. Уся яго маёмасць абмяжоўвалася “самым маленькім чамаданам”. Другі том “Мёртвых душ” – галоўная праца жыцця пісьменніка. Аднак у жыцці пісьменніка наступіў пераломны момант, калі з’явілася хвароба – псіханеўроз. Уноч на 24 лютага ён паклікаў свайго слугу Сямёна і загадаў прынесці партфель з рукапісам  працягу “Мёртвых душ”.

Пад маленні слугі не губіць рукапіс, Гогаль паклаў сшыткі рукапіса ў камін і падпаліў іх свечкай.

Але праз 20 гадоў пасля гэтага, з Магілёва-на-Дняпры ў сталіцу паступіў па пошце ліст, які ўвосень 1872 года зрабіў эфект разарванай бомбы не толькі ў рэдакцыі часопіса “Руская даўніна”, якому быў адрасаваны, але і ва ўсім Санкт-Пецярбургу і нават сярод чытачоў з усёй Расіі. 

Гісторыя містыфікацыі такая. Яшчэ ў студзені ў часопісе былі апублікаваны быццам бы “новыя ўрыўкі і варыянты” другой часткі “Мёртвых душ” М. Гогаля, якую перад самай смерцю пісьменнік спаліў. Як паведамляла рэдакцыя, сёе-тое нібыта захаваў у копіях стары прыяцель Гогаля па гімназіі Пракаповіч, які перадаў іх свайму калегу па педагагічнай працы магілёўскаму “палкоўніку М.Ф. Я-му”. Гэты “палкоўнік” – магілёўскі дарожна-маставы інжынер М. Ястржэмбскі, які потым прызнаўся, што сам з’яўляецца аўтарам працяга “Мёртвых душ”, а не Гогаль.

1922 год. Памёр ураджэнец в. Добасна (зараз – Кіраўскі раён) Ядвігін Ш. (Антон Лявіцкі). 

Беларускі празаік, публіцыст, фельетаніст, драматург, паэт, перакладчык, літаратуразнавец, палітык, адзін з пачынальнікаў беларускай мастацкай прозы.

Яго літаратурная творчасць шматжанравая. Вядомы як аўтар аднаго з першых беларускіх раманаў, баек у прозе, лірычнага апавядання, сатырычнай замалёўкі, дарожных нататкаў, фельетона, мастацкай публіцыстыкі, мемуараў. 

Вялікае значэнне для станаўлення буйной празаічнай формы беларускай літаратуры меў яго раман «Золата». Яго творчасць адыграла значную ролю ў фарміраванні норм беларускай літаратурнай мовы, удасканаленні сістэмы яе стылістычных сродкаў, пашырэнні выяўленчых магчымасцей.

У 1910 годзе ажыццявіў пешую вандроўку па Беларусі. У сваіх падарожных нататках, апублікаваных у «Нашай Ніве» пад назваю «Лісты з дарогі», распавядаў пра мястэчкі і вёскі, цікавых людзей, разважаў над эканамічнымі і сацыяльнымі праблемамі беларускага сялянства, пра родную мову і народную асвету.

Пахаваны ў Вільні на могілках Росы на літарацкай горцы.

1935 год. Нарадзіўся Рыгор Барадулін. 

Беларускі паэт, эсэіст і перакладчык. Вядомы таксама як Дзядзька Рыгор. Апошні, хто атрымаў званне «Народны паэт Беларусі».

Працаваў рэдактарам у розных перыядычных выданнях: газетах, часопісах, выдавецтвах «Беларусь», «Мастацкая літаратура» (рэдактар, загадчык рэдакцыі).

Адзін са стваральнікаў, прэзідэнт Беларускага ПЭН-цэнтра, член Сойма БНФ, сукіраўнік Беларускага Фонду Сораса, суарганізатар Усебеларускага з’езда за незалежнасць (2000 год).

Аўтар вершаў, паэтычных кніг, 100 зборнікаў, сатырычных і гумарыстычных твораў, эпіграм на дзеячаў беларускай літаратуры і мастацтва, шаржаў, перакладаў, твораў для дзяцей, кнігі літаратурна-крытычных артыкулаў і эсэ «Парастак радка, галінка верша», кнігі «Вушацкі словазбор Рыгора Барадуліна» (лепшая кніга 2013 года па версіі газеты «Наша Ніва»).

Творчасць паэта вызначаецца разнастайнасцю жанраў, вобразна-стылявых сродкаў, яркай метафарычнасцю, тонкім псіхалагізмам, багаццем моўнай палітры.

Двойчы выдаваліся зборы выбраных твораў паэта (1984, 1996–2002). Апошні збор напачатку заяўляўся ў пяці тамах, але выйшлі толькі чатыры.

У яго творах адкрываецца жывая крыніца хараства мовы і мудрасці народа, яго традыцый і звычаяў, своеасаблівай натурфіласофіі.

Перакладаў на беларускую мову Я. Райніса, Ф. Гарсія-Лорку, І. Драча, Г. Містрал, Амара Хаяма, «Слова пра паход Ігараў», У. Шэкспіра, Дж. Байрана, А.Міцкевіча і іншых.

Песні на яго вершы напісалі А. Камоцкі, І. Барсукоў, Г. Вагнер, З. Галубіцкая, Я. Глебаў, У. Журовіч, М. Наско, Дз.Смольскі, М. Хаўхлянцаў і іншыя.

Узнагароджаны ордэнамі СССР, Латвіі, медалем Францыска Скарыны. Ганаровы доктар БДУ і ганаровы грамадзянін Ушацкага раёна. Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі і Дзяржаўнай прэміі імя Янкі Купалы. У 2006 годзе быў намінантам на Нобелеўскую прэмію ў галіне літаратуры.

Яму прысвечана аповесць «Ладдзя Роспачы» У. Караткевіча.

Памёр 2 сакавіка 2014 года. Пахаваны ва Ушачах.

У гонар Народнага паэта ўстаноўлены мемарыяльная дошка ў Мінску, помнік ва Ўшачах.

1963 год. Нарадзіўся Алесь Макарэвіч. 

Беларускі літаратуразнавец. Доктар філалагічных навук, прафесар МДУ імя А. Куляшова.

У Магілёўскім дзяржаўным універсітэце працуе з 1984 года. У 2001–2015 гадах з’яўляўся загадчыкам кафедры беларускай літаратуры.

Даследуе гісторыю беларускай лiтаратуры, паэтыку мастацкага тэксту, гістарычную рухомасць мастацкага тэксту, пытанні методыкі выкладання беларускай літаратуры, польскай мовы ва ўстановах агульнай сярэдняй i вышэйшай адукацыі.

Аўтар больш за 170 навуковых i вучэбна-метадычных публікацый.

2022 год. Расія пачала ваеннае ўварванне ва Украіну.

Кампанія была развязана пасля нарошчвання вайсковай моцы, прызнання Расійскай Федэрацыяй самаабвешчаных Данецкай і Луганскай народных рэспублік. Урадам Расіі пазначана як «спецыяльная ваенная аперацыя» па “дэнацыфікацыі”. Прэзідэнт Украіны У. Зяленскі перакананы, што галоўная мэта праціўніка – ліквідацыя Украіны як дзяржавы.

За першыя 100 дзён вайны амаль 14 мільёнам украінцаў давялося пакінуць свае дамы.

У справаздачы ААН гаворыцца, што з 24 лютага 2022 па 15 лютага 2023 года зафіксавана 21 293 выпадкі гібелі або ранення грамадзянскіх асоб у 1 141 населеных пунктах Украіны: 8 006 загінуўшых і 13 287 параненых,

Нават калі ўлічваць толькі пацверджаныя дадзеныя, сукупныя страты тых, хто ваюе на баку Расіі, могуць перавысіць 43 000 чалавек загінуўшымі. З улікам параненых агульныя страты прарасійскіх сіл могуць перавышаць 193 000 чалавек.

Па ацэнцы выведкі ЗША, агульныя страты Расіі ва Ўкраіне на канец студзеня 2023 года перавысілі 188 000 чалавек.

Генштаб Украіны ацэньвае страты Масквы ў больш за 145 000 чалавек. Але міністэрства абароны Расіі свае страты ацэньвае каля 10 000 забітымі.

На 22 лютага 2023 года, паводле украінскіх дадзеных, знішчана расійскіх танкаў – 3334, баявых машын – 6569, артылерыі – 2345, рэактыўных сістэм – 471, сродкаў супрацьпаветранай абароны – 243, самалётаў – 299, верталётаў – 287, беспілотных апаратаў – 2026, крылатых ракет – 873, караблёў і катэраў – 18, аўтамабіляў і аўтацыстэрн – 5212, спецтэхнікі – 226, асабовага складу – каля 145 060 чалавек. 

Страты ўкраінскіх войск, паводле розных крыніц, – да 13 000 забітымі, разам з параненымі – каля 100 000.

Быдгашч. Акцыя салідарнасці з Украінай, 24 лютага 2022 года

Дзень у гісторыі. 15 лютага. Полацк зруйнаваны Іванам Жахлівым. З’яўленне дыскеты. Вывад савецкіх войск з Афганістана. Нарадзіўся пісьменнік П. Васючэнка.

Навіна ад

Сусветны дзень дзяцей, хворых на рак (International Childhood Cancer Day, з 2001 года). 

Устаноўлены з ініцыятывы Сусветнай канфедэрацыі бацькоў дзяцей, хворых на рак (ICCCPO). Праводзіцца пад патранатам Міжнароднага таварыства дзіцячых анколагаў. 

Паводле медыцынскай статыстыкі, штогод у свеце каля 200 000 дзяцей захворваюць на рак, палова з іх памірае. Залогам паспяховага лячэння анкалагічных захворванняў лічыцца своечасовая дыягностыка. Калі хвароба выяўляецца на першай або другой стадыях, лячэнне часцяком вядзе да спрыяльнага сыходу. Аднак 10% выпадкаў выяўляецца толькі на трэцяй стадыі, а ў 8% дзяцей яго дыягнастуюць толькі на чацвёртай стадыі. Дзяцей часцей за ўсё паражае лейкемія, або рак крыві. 

У развітых краінах, дзе медыкі маюць неабходнае дыягнастычнае абсталяванне, у цяперашні час перамагаюць хваробу трое з чатырох дзяцей. У краінах трэцяга свету сітуацыя супрацьлеглая.

Стрэчанне Гасподне. Прынясенне ў Іерусалімскі храм немаўля Ісуса Хрыста (у праваслаўных хрысціян). 

Прыняслі яго бацькі на 40-ы дзень пасля Калядаў і на 32-і дзень пасля Абразання. У  храме Святое сямейства сустрэў Сімяон Багапрыімец.

У хрысціянстве свята з’явілася ў VI стагоддзі і трактуюцца як своеасаблівая повязь Старога Запавету з Новым. Усталявана ў памяць аб сустрэчы («стрэчанне») немаўляці Ісуса Хрыста (носьбіта Новага запавету) з прадстаўнікамі Старога Запавету старцам Сімяонам і Ганнай-прарочыцай.

Сімяон чакаў прышэсця Збавіцеля, бо яму было прадказана, што ён не памрэ, пакуль не ўбачыць Хрыста Госпада. Сімяон чакаў сустрэчы 300 гадоў. 

1563 год. Полацк захоплены пасля аблогі маскоўскімі войскамі Івана Жахлівага пад час Лівонскай вайны. 

Аблога цягнулася з 1 лютага. Маскавітаў было ад 31 000 да 150 000 войска і 200 асадных гармат. Полацкі гарнізон меў толькі 2 000 салдат ВКЛ, 400 польскіх наемнікаў і нямецкую роту, 38 гармат. Выбар Полацка для нападу, цалкам відавочны. Полацак у XVI стагоддзі быў найбуйным і найбагатым горадам Вялікага княства Літоўскага, з насельніцтвам ледзь не 100 000 чалавек. Тут рускае войска магло разлічваць на велізарную здабычу. Акрамя таго, узяцце Полацка давала цэлы шэраг тактычных пераваг. Пры ўсталяванні кантролю над Полацкам і цягам Заходняй Дзвіны Руская дзяржава атрымала б магчымасць для прамых зносін з Лівоніяй са Смаленска, адкрыла шлях на Вільню. Полацак спрадвеку лічыўся Рурыкавічамі адной са сваіх галоўных вотчын.

Іван IV любіў апрануць свае палітычныя і ваенныя акцыі ў форму святой вайны супраць ворагаў веры і царквы. У паход ён узяў са сваёй казны крыж Св. Еўфрасінні Полацкай, каб вярнуць яго ў Спаскі манастыр.

У выніку захопу Полацка 15 лютага 1563 года Іван Жахлівы спаліў горад і зраўняў з зямлёй, загадаў без шкадавання засекчы болей за 20 000 гараджан, пагнаць у Маскву больш як 60 000, а кабет і дзяўчат распрануць і так – голымі і звязанымі – весці. Манахаў-бернардынаў закатаваць, “жыдоў хрысціць або патапіць у Дзвіне”.

1857 год. Памёр Міхаіл Глінка. 

Рускі кампазітар, заснавальнік рускай класічнай музыкі. Яго прадзед, які паходзіў са старажытнага каталіцкага шляхецкага рода, пры захопу Смаленска рускімі ў 1654 годзе вымушаны быў прыняць маскоўскае падданства. 

Па выразу У. Стасава, Пушкін і Глінка “стварылі новую рускую мову – адзін у паэзіі, другі ў музыцы”.

Найбольш вядомыя творы: оперы «Жыццё за цара», «Руслан і Людміла», «Вальс-фантазія», скерца для аркестра «Камарынская».

Апошнія гады жыцця правеў у Іспаніі, Аўстрыі і Германіі.

Памёр у Берліне, перапахаваны ў Пецярбурзе.

У 1982 годзе ў радавой сядзібе кампазітара Наваспаскае ў Смаленскай вобласці адчынены Дом-музей М. Глінкі.

У Беларусі імя Глінкі носяць Мінскі музычны каледж, вуліцы ў Віцебску, Гомелі, Гродна, Бабруйску, завулак у Магілёве.

1904 год. Нарадзілася Ларыса Александроўская. 

Беларуская оперная спявачка (сапрана), тэатральны рэжысёр, грамадскі дзеяч. Народная артыстка БССР (1938) і СССР (1940).

Скончыла Беларускі музычны тэхнікум, студыю оперы і балета. У 1919-1924 гадах – удзельніца арганізаванай ёю самадзейнай трупы пры Палітаддзеле Заходняга фронту, у 1927 годзе выконвала беларускія народныя песні на Міжнароднай музычнай выстаўцы ў Франкфурце-на-Майне, з 1933 года – артыстка Беларускага тэатра оперы і балета, яго галоўны рэжысёр (1951-1960).

Падчас вайны выступала ў складзе франтавых канцэртных брыгад, выступала на перадавой.

Адна з арганізатараў Беларускага тэатральнага аб’яднання і яго старшыня.

З поспехам выконвала партыі ў класічных і нацыянальных операх. Выступала як канцэртная спявачка, значнае месца ў рэпертуары займалі беларускія народныя песні.

Выступала ў шматлікіх замежных краінах.

Памерла 23 мая 1980 года.

1912 год. Нарадзіўся Навум Перкін. 

Беларускі літаратуразнавец, крытык, празаік. Доктар філалагічных навук, прафесар Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа 

Працаваў у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы акадэміі навук.

Аўтар прац «Аркадзь Куляшоў: Паэтычная творчасць», «Творчасць Петруся Броўкі», «Шляхі развіцця беларускай савецкай літаратуры 20-30-х гадоў: Праблемы сацыялістычнага рэалізму»,  «Нацыянальнае і інтэрнацыянальнае ў літаратуры», «Пятро Глебка» і іншых.

Адзін з аўтараў «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры», «Истории советской многонациональной литературы», суаўтар падручніка «Беларуская савецкая літаратура» для 9-10 класаў.

Памёр 2 кастрычніка 1976 года.

1958 год. Памёр Язэп Рэшаць. 

Дзеяч беларускай эміграцыі, рэлігійны і культурна-асветны дзеяч, навуковец, пісьменнік, драматург і публіцыст. Доктар філасофіі і тэалогіі. Адзін з відных тэолагаў і вучоных у гісторыі беларускага хрысціянскага руху XX стагоддзя.

Прафесар Віленскай духоўнай каталіцкай семінарыі, Універсітэта Стэфана Баторыя, выкладчык Віленскай беларускай гімназіі,  Беластоцкай настаўніцкай семінарыі.

Прымаў удзел у заходнебеларускім нацыянальна-рэлігійным жыцці, дзеяч Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі. Супрацоўнічаў з каталіцкім перыядычным выданнем «Chryścijanskaja Dumka».

Вёў душпастырскую дзейнасць на Падляшшы.

У 1938 годзе выехаў у ЗША, уступіў у ордэн бенедыкцінцаў у абацтве Св. Пракопа каля Чыкага.

Аўтар многіх рэлігійных і навуковых кніг на беларускай мове, пьес (пад псеўданімам Язэп Рушчанец). Адзін з распарцоўшчыкаў статуту Лігі абароны правоў беларусаў-каталікоў.

1959 год. У Полацку нарадзіўся Пятро Васючэнка. 

Беларускі літаратуразнавец, крытык, пісьменнік, драматург, казачнік і аўтар фэнтэзі. Кандыдат філалагічных навук.

Працаваў у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы Акадэміі навук, загадчыкам кафедры беларускай мовы і літаратуры Мінскага дзяржаўнага лінгвістычнага ўніверсітэта.

Аўтар і суаўтар літаратуразнаўчых манаграфій «Драматургія і час», «Драматургічная спадчына Янкі Купалы», «Пошукі страчанага дзяцінства», «Сучасная беларуская драматургія», «Беларуская літаратура ХХ стагоддзя і сімвалізм», папулярных нарысаў, шэрагу кніг прозы, паэзіі, экалагічнай казкі «Каляровая затока», зборніка п’ес. Папулярнасць у публікі здабылі яго творы пра прыгоды паноў Кубліцкага ды Заблоцкага.

Яго творы перакладзены на англійскую, балгарскую, нямецкую, польскую, рускую, славацкую і чэшскую мовы.

Пастаноўкі на яго творы рабіліся ў сталічным Тэатры юнага гледача, маладзечанскім Тэатры лялек і іншых тэатрах краіны.

Памёр 25 жніўня 2019 года.

1970 год. Кампанія IBM прапанавала гнуткі магнітны дыск для захоўвання інфармацыі. 

Так з’явілася дыскета (Floppy disk) – партатыўная запамінальная прылада для шматразовага запісу і захоўвання дадзеных, прызначаных для апрацоўкі на камп’ютары.

Дыскеты былі асабліва шырока распаўсюджаны ў 1970-я – пачатку 2000-х гадоў. Гэта былі дыскеты памерам 8´´ (дзюймаў), 5,25´´, 4´´, 3,25´´, 3,5´´ (аб’ём 1,44 Мб), 3´´, 2,8´´, 3´´, 2,5´´, 2´´. Яны саступілі больш ёмкім і зручным CD, DVD і флэш-накапляльнікам.

1975 год. Памёр Міхал Сапоцька. 

Каталіцкі святар, блаславёны. Заснавальнік Кангрэгацыі Сясцёр Міласэрнасці Ісуса Хрыста.

У Вільні служыў вайсковым капеланам і садзейнічаў адбудове касцёла Святога Ігнацыя, быў духоўным айцом Мітрапалітальнай духоўнай семінарыі, прафесарам Віленскага ўніверсітэта імя Стэфана Баторыя, духоўнай семінарыі ў Беластоку, рэктарам касцёла Арханёла Міхала.

Аўтар духоўнага «Дзённіка» сястры Фаустыны.

Беатыфікаваны у 2008 годзе.

1989 год. Завершаны вывад савецкіх войскаў з Афганістана. У Беларусі Дзень памяці воінаў-інтэрнацыяналістаў. 

9-гадовае вайсковае ўварванне СССР у Афганістан са снежня 1979 па люты 1989 года скончылася вывадам войска паводле Жэнэўскіх пагадненняў ад 14 красавіка 1988 года. Вывад войск цягнуўся з 15 мая 1988 года.

24 снежня 1979 года міністар абароны СССР Дз. Усцінаў зацвердзіў уварванне ў Афганістан. 25 снежня каля Кабула аб скалу разбіўся савецкі вайскова-транспартны самалёт Іл-76, у выніку чаго загінулі 47 вайскоўцаў 350-га парашутна-дэсантнага палка з п. Баравуха пад Полацкам са складу віцебскай 103-й паветрана-дэсантнай дывізіі. 

А 19:30 654 савецкія вайскоўцы, апранутыя ў афганскую форму, пачалі ў Кабуле штурм Вялікага каралеўскага палаца, дзе застрэлілі старшыню ўрада краіны Хафізулу Аміна, яго 2 малалетных сыноў і каля 200 афганскіх вайскоўцаў.

У савецкім вайсковым уварванні ў Афганістан узялі ўдзел больш за 30 000 ураджэнцаў Беларусі (5% ад усіх вайскоўцаў), з якіх 723 (3%) загінулі, больш за 1,5 тысяч атрымалі раненні, кантузіі, 702 – вярнуліся інвалідамі, 12 прапалі бяз вестак.

2013 год. Падзенне метэарыта на Урале, у раёне Чалябінска. 

Палёт баліда назіралі ў Свярдлоўскай, Курганскай і Цюменскай абласцях Расіі, у паўночных раёнах Казахстана. Метэарыт у 10 тон выбухнуў над Чалябінскам на вышыні 30-70 км прыкладна а 09:20 па мясцовым часе. Яго хуткасць пры падзенні складала да 70 кіламетраў у секунду.

З-за выбухнай хвалі пацярпелі каля 1 200 чалавек, былі пашкоджаны будынкі. Да гэтага, 11 лютага над тэрыторыяй Башкірыі таксама быў зафіксаваны пралёт буйнога баліда.

Дзень у гісторыі. 16 студзеня. Сусветны дзень “The Beatles”. Расія адабрала землі БССР. Нарадзіліся генерал Рамуальд Траўгут, кампазітар Уладзімір Алоўнікаў. Памёр скульптар Уладзімір Жбанаў

Навіна ад

Сусветны дзень “The Beatles” (World Beatles Day). 

Устаноўлены па рашэнні ЮНЭСКА.

Менавіта ў гэты дзень у 1957 годзе ў Ліверпулі адкрыўся ў былым бомбасховішчы клуб “The Cavern” (“Пячора”), дзе дэбютаваў музычны калектыў. Самі “бітлы” бяруць адлік гісторыі калектыву з 1956 года, калі Джон Ленан стварыў гурт “Quarrymen”.

9 лютага 1961 года музыкі выйшлі на сцэну клуба пад назвай “The Beatles” (beetle “жук” з намёкам на beat “біт-музыка”). З 19 жніўня 1962 года да самага распаду ансамбля ў 1970 годзе быў нязменны склад: Джон Ленан (рытм гітара, фартэпіяна, вакал), Пол Макартні (бас-гітара, фартэпіяна, вакал), Джордж Харысан (сола-гітара, вакал), Рынга Стар (бубнач, вакал).

Дыскаграфія “The Beatles” уключае ў сябе 13 студыйных альбомаў і 211 песень, якія былі запісаны і выдадзены ў 1963-1970 гадах. На рахунку групы 10 прэстыжных узнагарод “Грэмі” і ў кожнага ўдзельніка па ордэну Брытанскай імперыі.

Пасля распаду групы кожны з музыкаў працягнуў сваю сольную кар’еру. 50 гадоў таму агульны аб’ём продажаў альбомаў “цудоўнай чацвёркі” па ўсім свеце перавысіў мільярд экзэмпляраў.

Джон Ленан у 1980 годзе быў застрэлены музычным фанатам каля ўласнага дома, Джордж Харысан памёр у 2001 годзе ад раку. Пол Макартні і Рынга Стар працягваюць займацца музычнай творчасцю.

“The Beatles” займае першае месца ў спісе найвялікшых выканаўцаў усіх часоў па версіі часопіса “Rolling Stone”.

1593 год. Жыгімонт Ваза склікаў паспалітае рушэнне для здушэння казацкага паўстання. 

Паспалітае рушэнне – усеагульная мабілізацыя, агульная выправа ў Вялікім Княстве Літоўскім. Памер вайсковай павіннасці вызначала велічыня зямельнага надзелу. Ухвалу аб скліканні рушэння мог прыняць толькі Вальны сойм.

Вялікі князь Ягайла ў сваёй грамаце ад 20 лютага 1387 году засведчыў беспасрэдную повязь тагачаснай назвы паспалітага рушэння з дзяржаўным гербам Пагоня. Тлумачэнні пра рушэнне паспалітае змешчана і ў тэксце Літоўскага статуту.

1708 год. Нарадзіўся Юзаф Станіслаў Сапега. 

Рымска-каталіцкі дзеяч ВКЛ, біскуп.

Хроснік караля Станіслава Ляшчынскага.

Святар з 1732 года. У 1746 годзе выступіў супраць прымусовага адабрання маёмасці праваслаўнай царквы – як рэакцыі на пераследы каталіцтва на захопленай Расіяй Смаленшчыне.

Пасля вялікага пажару ў Вільні ў 1748 годзе стварыў новы план горада, які мусіў перадухіляць падобныя катастрофы ў будучыні.

Валодаў вялікай уласнай бібліятэкай, перапісваў кнігі, даследаваў і ўпарадкоўваў архівы Сапегаў. Фундаваў тэлескоп для Віленскай Акадэміі.

Памёр 4 снежня 1754 года. Пахаваны ў Віленскай кафедры.

1826 год. Нарадзіўся Рамуальд Траўгут. 

Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863-1864 гадоў, генерал.

Служыў у рускай арміі, выйшаў у адстаўку падпалкоўнікам. 

Далучыўся да паўстання, у красавіку 1863 году ўзначаліў Кобрынскі паўстанцкі атрад. З кастрычніка 1863 года стаў кіраўніком Нацыянальнага ўраду ў Варшаве, фактычна дыктатарам паўстання. 

Арыштаваны 30 сакавіка, паводле прыгавору ваеннага суда павешаны ў Варшаўскай цытадэлі 5 жніўня 1864 года.

У г. Свіслачы яму пастаўлены помнік.

1829 год. Нарадзіўся Уладзімір Спасовіч. 

Грамадcкі дзеяч, публіцыст, крытык, гуманіст.

Доктар права, прафесар Пецярбургскага ўніверсітэце. Аўтар «Падручніка крымінальнага права».

Лічыў, што пакаранне не павінна быць помстай і застрашваннем, a выкарыстоўваецца дзяржавай з папераджальнай і выхаваўчай мэтамі. Выступаў супраць цялесных пакаранняў, смяротнай кары.

Патрабаваў заканадаўчага замацавання і ўвядзення ў практыку судаводства прынцыпаў незалежнасці суда ад адміністрацыі, заснавання інстытутаў адвакатуры i пракурорскага нагляду, роўнасці ўсіх перад законам, выбарнасці суддзяў – усё тое, што зараз так актуальна для Белаарусі.

Пасля пераходу ў адвакатуру стаў яе «каралём», «першым адвакатам Пецярбурга». Часцей за ўсё выступаў абаронцам па палітычных справах.

Аўтар прац па міжнародным, крымінальным і крымінальнапрацэсуальным праве, гісторыі, мастацтвазнаўстве (суаўтар «Агляду гісторыі славянскіх літаратур»), крытычных артыкулаў, прысвечаных творчасці еўрапейскіх пісьменнікаў. 

Яго працы ў 10 тамах былі выдадзены ў 1882-1902 гадах. 

Спасовіч паслужыў правобразам адваката Міці Карамазава ў рамане Ф. Дастаеўскага «Браты Карамазавы». 

Ілля Рэпін напісаў яго партрэт.

Памёр 26 кастрычніка 1906 года ў Варшаве.

1893 год. Памёр Іван Берман. 

Беларускі этнограф і краязнавец, праваслаўны святар. Член Рускага геаграфічнага таварыства.

Служыў святаром у Валожыне, Антопалі, Вільні, выкладчыкам валожынскага прыходскага вучылішча, Марыінскага вышэйшага жаночага вучылішча, Віленскай 2-й гімназіі.

Вывучаў беларускія народныя абрады, прыкметы, вераванні, забабоны; збіраў матэрыялы пра народны каляндар і метэаралогію беларусаў.

Ад заснавання «Віленскага календара» загадваў у выданні царкоўна-рэлігійным раздзелам.

Пахаваны на Еўфрасіннеўскіх могілках у Вільні.

1916 год. Нямецкі фельдмаршал Гіндэнбург сваім загадам надаў беларускай мове статус афіцыйнай. 

Беларуская мова займела раўназначныя правы з іншымі краёвымі мовамі на акупаванай нямецкай арміяй тэрыторыі беларускіх губерняў.

1919 год. Маскоўскія бальшавікі адабралі са складу БССР усходнія землі. 

На 16 дзень пасля абвяшчэння ў Смаленску БССР (ССРБ) ЦК РКП(б) без папярэдняга абмеркавання з беларускім урадам адлучыла з складу Савецкай Беларусі Віцебскую, Магілёўскую і Смаленскую губерні. 

31 студзеня 1919 году ўрад Савецкай Расіі прызнаў незалежнасць ССРБ без яе усходніх тэрыторый.

1919 год. У Бабруйску нарадзіўся Уладзімір Алоўнікаў. 

Беларускі кампазітар. Заслужаны дзеяч мастацтваў, Народны артыст. 

Прафесар, рэктар Беларускай кансерваторыі. Бацька кампазітара Ігара Алоўнікава.

Аўтар кантаты і араторыі, сімфанічных паэм, харавой і камерна-інструментальнай музыкі, песень, балад, рамансаў, музыкі да кінафільмаў «Міколка-паравоз», «Девочка ищет отца», «Улица младшего сына», «Баллада о матери» і іншых.

Асаблівае месца ў яго творчасці займалі песні, якія прынеслі кампазітару шырокую вядомасць. Пачатковы матыў адной з іх – «Радзіма, мая дарагая» – стаў пазыўнымі Беларускага радыё.

Памёр 31 ліпеня 1996 года.

1940 год. Нарадзіўся Іван Лагвіновіч. 

Беларускі паэт.

Першы верш напісаў у 3-м класе. Калі працаваў шахцёрам на Данбасе, пісаў вершы на беларускай і рускай мовах, у Беларусі толькі па-беларуску. Аўтар 6 кніг паэзіі.

Некаторыя яго вершы ўвайшлі ў зборнік выбранай беларускай паэзіі «Агледзіны», у альманахі паэзіі брэсцкіх і баранавіцкіх аўтараў, у калектыўны зборнік «Верш на Свабоду», у анталогію выбранай беларускай паэзіі ХХ стагоддзя «Краса і сіла».

Лаўрэат літаратурнай прэміі імя У. Калесніка за кнігу паэзіі «Палыновыя кветкі».

Памёр 29 сакавіка 2011 года.

2012 год. Памёр Уладзімір Жбанаў. 

Беларускі скульптар.

Скончыў Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут.

Служыў у Афганістане. Выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы.

Аўтар шматлікіх гарадскіх скульптур у Мінску (“Дзяўчына на лаўцы”, шырока вядомыя “Курыльшчык”, “Дзяўчынка з парасонам”, “Фатограф”, “Экіпаж”, “Дойлід”), Магілёве – “Дама з сабачкам”, “Астролаг (Зорнік)” – Бабруйску, Лідзе, Віцебску, Гомеле, Светлагорску, Глыбокім, Маладзечне, Дзюсельдорфе, украінскім Паўлаградзе («Паручнік Ржэўскі») і іншыя.

Дзень у гісторыі. 15 студзеня. Візіт Біла Клінтана ў Беларусь. Авіакатастрофа пад Мінскам. Заснаванне Вікіпедыі. Нарадзіліся першая жанчына-прафесар Соф’я Кавалеўская, пісьменнік Янка Сіпакоў

Навіна ад

1850 год. Нарадзілася Соф’я Кавалеўская (Корвін-Крукоўская).

Матэматык, механік, пісьменніца і публіцыстка, першая ў свеце жанчына-прафесар, член-карэспандэнт Пецярбургскай акадэміі навук.

Нарадзілася ў сям’і выхадца са старажытнага беларускага шляхецкага роду генерала В. Корвін-Крукоўскага.

Дзяцінства правяла ў Віцебскай губерні, вывучала звычаі і традыцыі беларусаў і ў мемуарах падкрэслівала значэнне беларускай прыроды ў станаўленні яе асобы. Яе першае каханне было звязана з іменем надзвычай вядомага чалавека таго часу, які таксама мае беларускія карані, – Ф. Дастаеўскім.

Каб мець магчымасць займацца навукай, узяла з беларусам У. Кавалеўскім (заснавальнік палеанталогіі) фіктыўны шлюб (пазней стаў сапраўдным) і паехала ў Гайдэльберг вывучаць матэматыку.

У 1874 атрымала ў Гётынгенскім універсітэце ступень доктара філасофіі. У 1883-1891 гадах прыват-дацэнт Стакгольмскага ўніверсітэта

Аўтар прац па матэматычным аналізе, матэматычнай фізіцы і нябеснай механіцы. Даследавала задачу Лапласа пра раўнавагу кольцаў Сатурна.

Лаўрэат прэмій Парыжскай і Шведскай акадэмій навук.

Аўтар аповесцей, драмы, сямейнай хронікі, мемуараў.

Памерла 10 лютага 1891 года.

1908 год. У Лідзе нарадзіўся Стэфан Вітажэнец. 

Польскі лётчык, ас-знішчальнік у Другую сусветную вайну ў складзе польскай і англійскай авіацыі.

Скончыў Лідскую гімназію імя гетмана Хадкевіча, лётныя курсы і школы.

Пад час вайны здзейсніў 208 баявых вылетаў. За два месяцы паветранай бітвы над Вялікабрытаніяй збіў 5 нямецкіх самалётаў, адным з іх кіраваў нямецкі ас Хорст Тэтзен. Камандаваў эскадрыльяй, дывізіёнам, знішчальным крылом.

Пасля вайны служыў у апараце камандавання Паветраных Сіл, быў камендантам Цэнтра падрыхтоўкі лётчыкаў у Модліне, палкоўнік. Узначальваў Саюз польскіх лётчыкаў.

Правёў у паветры 4238 гадзін, лётаў на 31 тыпе самалётаў.

Стэфан Вітажэнец – злева 

1926 год. У Вільні выйшаў першы нумар беларускага ілюстраванага сатырычнага часопіса «Маланка». 

Выдаваўся да 26 снежня 1928 года раз на два тыдні. Агулам выйшла 43 нумары. Рэдактарамі-выдаўцамі ў розны час былі І. Касяк, М. Луцэвіч, Я. Маразовіч (Янка Маланка). 

Асобныя нумары былі канфіскаваныя польскімі ўладамі, замест іх выйшлі аднадзёнкі «Пякучая маланка», «Новая маланка» (1928 год). 

Выступаў у абарону інтарэсаў народа Заходняй Беларусі, садзейнічаў фарміраванню яго нацыянальнай і палітычнай свядомасці, асуджаў палітыку сацыяльнага і нацыянальнага прыгнёту польскіх уладаў. Публікаваў вершы, байкі, апавяданні, фельетоны, эпіграмы, гумарэскі, жарты, публіцыстычныя артыкулы, допісы.

1936 год. Нарадзіўся Янка Сіпакоў. 

Беларускі пісьменнік, перакладчык. Заслужаны дзеяч культуры. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.

Працаваў у шклоўскай раённай газеце «Чырвоны барацьбіт», часопісах «Вожык»,  «Маладосць», «Беларусь», у выдавецтве «Беларуская Энцыклапедыя».

Аўтар вершаў, паэтычных зборнікаў, кніг паэзіі, паэм у прозе, нарысаў, кніг прозы, кнігі прытчаў, фантастычна-прыгодніцкай аповесці, цыклаў мініяцюр, гістарычных апавяданняў, зборнікаў гумарэсак.

Пераклаў на беларускую мову асобныя кнігі паэзіі У. Уітмена, Хо Шы Міна, Ф. Прэшарна, Дантэ Аліг’еры, паасобныя творы А. Пушкіна, А. Міцкевіча, Т. Шаўчэнкі, А. Блока, С. Квазімоды, Р. Гамзатава, К. Чукоўскага і іншых.

Памёр 10 сакавіка 2011 года ў Мінску.

На Першамайскай дэманстрацыі. Янка Сіпакоў, Іван Навуменка, Ніна Маеўская, Барыс Сачанка, Юрась Свірка. 1958 год.

1938 год. Дзень абласцей. 

У БССР утвораны вобласці: Мінская, Віцебская, Гомельская, Магілёўская, Палеская (з цэнтрам ў  Мазыры). У склад Магілёўскай вобласці ўваходзіў 21 раён, як і сёння, толькі замест Глускага (быў у складзе Мінскай вобласці) быў Бярэзінскі раён.

1940 год. На тэрыторыі Заходняй Беларусі створаны раёны, якія існуюць і сёння: Астравецкі, Ашмянскі, Браслаўскі, Брэсцкі, Бярозаўскі, Валожынскі, Ваўкавыскі, Воранаўскі, Ганцавіцкі, Гродзенскі, Дзятлаўскі, Докшыцкі, Драгічынскі, Жабінкаўскі, Зэльвенскі, Іванаўскі, Івацэвіцкі, Іўеўскі, Камянецкі, Клецкі, Кобрынскі, Лідскі, Лунінецкі, Ляхавіцкі, Маладзечанскі, Маларыцкі, Мастоўскі, Мёрскі, Мядзельскі, Навагрудскі, Нясвіжскі, Пастаўскі, Пінскі, Пружанскі, Свіслацкі, Слонімскі, Смаргонскі, Стаўбцоўскі, Столінскі, Шаркаўшчынскі, Шчучынскі.

1959 год. Адбыўся Усесаюзны перапіс насельніцтва. 

Па даных гэтага перапісу насельніцтва Беларусі склала 8 055,7 тысяч чалавек, у тым ліку ў Магілёўскай вобласці – 1 116,9.  Насельніцтва па гарадах (тысяч чалавек): Мінск – 509,5,

Асіповічы – 15,8,

Бялынічы – 2,4,

Бабруйск – 97,5,

Быхаў –  13,2,

Глуск – 5,5,

Горкі – 15,1,

Дрыбін –  1,4,

Касцюковічы –  7,0,

Кіраўск – 3,5,

Клімавічы –  11,6,

Клічаў – 3,3,

Краснаполле – 3,5,

Круглае – 2,0,

Крычаў – 19,0,

Магілёў – 122,7,

Мсціслаў – 8,1,

Слаўгарад – 6,6,

Хоцімск – 4,3,

Чавусы – 6,3,

Чэрыкаў – 4,9,

Шклоў – 7,8.

1970 год. Прайшоў Усесаюзны перапіс насельніцтва. 

Насельніцтва Беларусі склала 9 002 300 чалавек, у тым ліку ў Магілёўскай вобласці – 1 227,0.

Насельніцтва па гарадах (тысяч чалавек): Мінск – 907,0,

Асіповічы – 19,7,

Бялынічы – 4,2,

Бабруйск – 138,0,

Быхаў –  17,4,

Глуск – 6,0,

Горкі – 22,1,

Дрыбін –  1,8,

Касцюковічы – 8,1,

Кіраўск – 4,7,

Клімавічы – 12,7,

Клічаў – 4,7,

Краснаполле – 4,0,

Круглае – 3,0,

Крычаў – 25,7,,

Магілёў – 121,7,

Мсціслаў – 9,7,

Слаўгарад – 5,6,

Хоцімск – 4,6,

Чавусы – 7,8,

Чэрыкаў – 5,4,

Шклоў – 9,9.

1976 год: Уведзена ў эксплуатацыю Вілейска-Мінская водная сістэма. 

Прызначана для водазабеспячэння Мінска. Злучае каналам (62 км) Вілейскае вадасховішча з р. Свіслач. 

У сістэму ўваходзяць вадасховішчы: Заслаўскае, Крыніца, Дразды, зарэгуляваны ўчастак ракі Свіслач ніжэй Мінска да ўпадзення ў яе ракі Волмы. 

На злучальным канале размешчана 6 помпавых станцый, з іх 5 для пад’ёму вады, бо Вілейскае вадасховішча размешчана ў 159 метрах над узроўнем мора, а Заслаўскае вадасховішча — 211,8 м. 

Самыя магутныя ў краіне помпавыя станцыі падымаюць ваду на 70 метраў да вяршыні водападзелу, адкуль вада самацёкам цячэ ў Заслаўскае вадасховішча. Сістэма разлічана на падачу 22 м³ вады на секунду, але падае толькі 5 м³ на секунду.

1979 год. Здарылася катастрофа Ан-24Б пад Мінскам. 

Самалёт рэйса Талін – Мінск – Днепрапятроўск разбіўся ў 13:05 каля былой вёскі Малое Мядзвежына – зараз скрыжаванне вуліц Цімашэнкі і Адзінцова ў Мінску. 

Загінулі 13 чалавек. Выжыла толькі 3-гадовая дзяўчынка, якую пры аварыі выкінула ў сугроб. 

Пры заходзе на пасадку экіпаж заўчасна выключыў супрацьабледзяненне, што прывяло да ўтварэння лёду на крыле, хваставым апярэнні і пагаршэння падоўжнай устойлівасці самалёта. 

1994 год. Біл Клінтан наведаў Беларусь з афіцыйным візітам. 

42-і прэзідэнт ЗША (1993-2001) прыбыў з візітам у адказ на наведванне ў 1993 годзе ЗША С. Шушкевічам. 

Выступіў у Акадэміі навук, правёў перамовы з Кебічам і Шушкевічам, падпісаў дакументы, усклаў кветкі да манумента на плошчы Перамогі, разам з Зянонам Пазняком наведаў Курапаты, дзе была ўсталявана мемарыяльная «лава Клінтана» (памятны знак «Ад народу ЗША народу Беларусі дзеля памяці»). Клінтан прыехаў з жонкай Хілары і дачкой Чэлсі. 

Жонка Шушкевіча Ірына правяла з імі ўвесь дзень, яны перадалі гуманітарную дапамогу дзіцячай паліклініцы, наведалі балетную школу і Тэатр оперы і балета.

Гэта першы і пакуль апошні візіт у Мінск прэзідэнта ЗША ў гісторыі незалежнай Беларусі.

2000 год. Памёр ураджэнец Шклова Уладзімір Шыцік. 

Беларускі пісьменнік і журналіст.

Працаваў на папяровай фабрыцы «Спартак», у рэдакцыях газет «Сталинская молодежь», «Калгасная праўда», «Сельская газета», «Літаратура і мастацтва».

Аўтар зборнікаў фантастычных апавяданняў і аповесцей, кніг фантастыкі і дэтэктываў, апавяданняў для дзяцей.

2001 год. Заснавана міжнародная інтэрнэт-энцыклапедыя Вікіпедыя. 

Названа ад тэхналогіі Wiki, што ў перакладзе з гавайскай мовы азначае “хутка”. Заснавальнікі – інтэрнэт-прадпрымальнік Джымі Вэйлз і Лары Сэнгер.

Прататып Wikipedia пад назовам Nupedia з’явіўся 9 сакавіка 2000 гада. Сайт быў англамоўным, а артыкулы для яго рыхтавалі вучоныя, прафесійныя рэдактары і карэктары. У выніку такой стараннай працы за год у Nupedia было апублікавана ўсяго 12 артыкулаў. Каб паскорыць папаўненне энцыклапедыі, 15 студзеня 2001 года Вэйлз і Сэнгер адкрылі сайт “Вікіпедыя”. З тых часоў прыняць удзел у рэдагаванні энцыклапедыі можа любы карыстальнік Сусветнай сеткі.

Артыкулы энцыклапедыі ствараюцца на многіх мовах свету калектыўнай працай добраахвотных аўтараў. Адной з асноўных добрых якасцяў Вікіпедыі з’яўляецца магчымасць прадставіць інфармацыю на роднай мове, захоўваючы яе каштоўнасць у аспекце культурнай прыналежнасці.

Беларуская Вікіпэдыя (на тарашкевіцы) працуе з 12 жніўня 2004 году, а беларуская Вікіпедыя ў афіцыйным правапісе заснавана 27 сакавіка 2007 года.

2015 год. Памёр Мікалай Тарасюк. 

Беларускі разбяр, музычны майстар. Народны майстар Беларусі.

Беларускай сялянскай працы прысвечаныя цэлыя кампазіцыі з дрэва, лазы і саломкі: «Сялянскі дворык», «Апрацоўка ільну», «Жорны», «Збор ураджая», «Жніво», «Мыццё бялізны», «Кросны» і іншыя. Кампазіцыі, прысвечаныя народным абрадам беларусаў: «Вяселле», «Каляды», «Вячоркі», «Хаўтуры» ды іншыя.

Арганізатар прыватнага музея «Успаміны Бацькаўшчыны» (300 аўтарскіх работ). Яго працы знаходзяцца ў музея-сядзібе «Пружанскі палацык», у Нацыянальным музеі гісторыі і культуры, Брэсцкім краязнаўчым музеі, Мотальскім музеі народнай творчасці і за межамі Беларусі.

Творчасць мастака адлюстравана ў альбоме-манаграфіі «Сялянская энцыклапедыя ў творах Мікалая Тарасюка», атрымала статус нематэрыяльнай гісторыка-культурнай спадчыны. У Польшчы пра яго зняты фільм «Гаспадар».

Шведскі часопіс “Hemslöjden” у адным са сваіх нумароў пяць старонак прысвяціў творчасці М. Тарасюка.

Лаўрэат Усесаюзнага фестывалю народнай творчасці (1987), спецыяльнай прэміі «За духоўнае адраджэнне» (2002).

24 снежня. Дзень у гісторыі. Вігілія ў каталікоў. Каляднае перамір’е на Заходнім фронце. Адкрыццё магілёўскіх “Чырвонай Зоркі” і музея В. Бялыніцкага-Бірулі. Нарадзіліся Адам Міцкевіч, Алесь Дудар

Навіна ад

Вігілія (каталіцкі каляндар).  Посная куцця. Святкі (рускі Cочельник). 

Вігілія Божага Нараджэння, посная куцця – традыцыйная вячэра ў каталікоў 24 снежня, напярэдадні свята Божага Нараджэння. Апошні дзень Адвэнту, у які належыць сціслы пост і толькі адзін прыём ежы дасыта.

Вігілія мае падкрэслена сямейны, закрыты характар. Аднак лічылася, што да вігілійнага стала абавязкова трэба запрасіць любога выпадковага госця, каб не паўтарыць грэх тых, хто не пусціў пераначаваць Святую Сям’ю перад нараджэннем Хрыста. 

На вячэру збіраюцца пасля з’яўлення на небе першых зорак, пад выбеленым абрусам сцялілі сена або салому, як напамін пра нараджэнне Хрыста ў стайні. 

Перад пачаткам вячэры гаспадар дому дзяліўся з сям’ёй асвечанымі ў касцёле аплаткамі, якія потым ламалі між сабой астатнія члены сям’і. 

Па выцягнутых з-пад абруса сцяблінках варажылі аб тым, які будзе будучы год; пасля вячэры сена, як і рэшткі вячэры, аддавалі жывёле. 

На Вігілію плялі саламяных “павукоў”, якіх вешалі ў доме ці перад уваходам, упрыгожвалі дом або падворак хваінкай або ялінкай (з XVIII ст.), дарылі членам сям’і і слугам падарункі (“каляду”). У залежнасці ад дабрабыту сям’і,  падавалі 5, 7, 9, 11 або 13 (няцотны лік) посных страў, асноўны комплекс якіх быў адным і тым жа ў сем’ях усіх сацыяльных пластоў, сімвалізуючы еднасць усіх людзей як дзяцей Божых. 

Асноўнымі кампанентамі вігілійных страў лічыліся пшаніца, мак і мёд, сімвалы дастатку і пладавітасці. 

Галоўнымі стравамі былі куцця, у гонар якой часта называлася і ўся вячэра, сыта, аўсяны кісель, узвар з сушонай садавіны, рыбныя стравы (юшка, селядцы, шчупакі, карп), грыбная поліўка, чырвоны боршч з вушкамі, клёцкі з макам, капуста квашаная або тушаная з грыбамі, ламанцы з макам, сліжыкі. 

У заможных дамах традыцыйнымі былі поліўка з мігдалаў, розныя дэсерты (“цукры”), арэхі, віно. 

1777 год. Капітан Джэймс Кук на караблях “Рэзалюшн” і “Дыскаверы” адкрывае востраў, які 2 студзеня называе востравам Раства. 

Востраў Раства – атол у архіпелагу Лайн, належыць дзяржаве Кірыбаці, знаходзіцца за  2500 км ад Ганалулу (Гаваі), за 2700 км ад Таіці. Самы вялікі ў свеце атол плошчай 321 км². На ім адна з самых высокіх канцэнтрацый марскіх птушак у свеце.

1798 год. Нарадзіўся Адам Міцкевіч. 

Ураджэнец Беларусі, польскі паэт, публіцыст, асветнік. Дзеяч нацыянальна-вызваленчага польскага руху, сябар Таварыства філаматаў.

Вядомы перадусім сваімі баладамі, паэтычнымі апавяданнямі: драмай «Дзяды» і паэтычнай эпапеяй «Пан Тадэвуш», якая прызнаная апошнім вялікім эпасам шляхецкай культуры. Сярод іншых уплывовых твораў Міцкевіча вылучаюцца паэмы «Конрад Валенрод» і «Гражына».

Сябар дзекабрыстаў К. Рылеева, А.Бястужава, пісьменнікаў і паэтаў А. Пушкіна, А. Дэльвіга, І.  Кірэеўскага, Д. Венявіцінава, Я. Баратынскага, А. Янушкевіча, П. Вяземскага і іншых.

За сваю антыўрадавую палітычную дзейнасць правёў у ссылцы ў цэнтральнай Расіі пяць гадоў, пакінуў Расійскую імперыю ў 1829 годзе і правёў рэшту свайго жыцця ў выгнанні, першапачаткова асеўшы ў Рыме, затым перабраўшыся ў Парыж, дзе ён стаў прафесарам славянскай літаратуры ў «Калеж дэ Франс». У Парыжы сустракаўся з Фрыдэрыкам Шапенам.

Памёр у Канстантынопалі, куды прыехаў аказваць дапамогу ў арганізацыі польскіх войскаў для барацьбы з Расійскай імперыяй у Крымскай вайне. Яго парэшткі пазней былі перавезеныя ў Вавельскі сабор у Кракаве.

1904 год. Нарадзіўся Алесь Дудар (сапраўднае імя Аляксандр Дайлідовіч). 

Беларускі паэт, крытык, перакладчык.

Адзін з заснавальнікаў мінскай, віцебскай і полацкай філій “Маладняка”, член аб’яднання “Полымя”. У выніку кампаніі супраць беларускіх пісьменнікаў-студэнтаў сышоў з вучобы ў БДУ.

У сакавіку 1929 года арыштаваны ДПУ за верш «Пасеклі наш край папалам…», высланы ў Смаленск, арыштоўваўся і ў 1930, 1936 гадах. Паводле Загаду № 33 1937 года «Спіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі з бібліятэк грамадскага карыстання, навучальных устаноў і кнігагандлю» усе творы Алеся Дудара трэба было спальваць. 28 кастрычніка 1937 года асуджаны да расстрэлу. Расстраляны ў мінскай турме НКУС («амерыканка») у ноч масавага расстрэлу беларускіх дзеячаў з 29 на 30 кастрычніка 1937 года.

Аўтар 5 зборнікаў паэзіі, шэрагу паэм. У 1959 годзе выйшлі Выбраныя творы, у 1984 годзе – зборнік вершаў і паэм «Вежа».

Перакладчык з рускай, нямецкай, французскай моў. Пераклаў раман «Еўгеній Онегін» і некаторыя творы А. Пушкіна, А. Блока, Ё.Гётэ, С.Ясеніна і іншых.

У гонар паэта названа вуліца ў Мінску (раён Лошыца).

 1907 год. Нарадзіўся Анатоль Шыбнёў. 

Беларускі жывапісец, заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі. Сын мастака Даміяна Шыбнёва, бацька мастака Яўгена Шыбнёва.

Скончыў Інстытут жывапісу, скульптуры і архітэктуры імя І. Я. Рэпіна ў Ленінградзе і накіраваны на працу ў Брэст (1940).

З 1944 года жыў і працаваў у Мінску. Удзельнік мастацкіх выставак з 1936 года. Працаваў пераважна ў галіне станковага жывапісу ў жанрах тэматычнай карціны, партрэта, пейзажа.

Творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Рэспублікі Беларусь, фондзе Беларускага саюза мастакоў.

Памёр 19 сакавіка 1990 года.

1914 год. Негалоснае Каляднае перамір’е на Заходнім фронце Першай сусветнай вайны. 

Сімвалічны момант чалавечнасці на фоне адной з самых драматычных падзей сучаснай гісторыі. Выпадкі кароткага, але даволі шырока распаўсюджанага неафіцыйнага спынення баявых дзеянняў, якія мелі месца на Заходнім фронце на куццю (вягілія, сочельник) і на Каляды.

За тыдзень да Калядаў частка англійскіх і германскіх салдат пачалі абменьвацца каляднымі віншаваннямі і песнямі праз акопы. У асобных выпадках напружанасць была зніжана да такой ступені, што салдаты пераходзілі лінію фронту, каб пагаварыць са сваімі супернікамі і абмяняцца з імі падарункамі. 

На Куццю і Каляды салдаты абодвух бакоў, а таксама, у меншай ступені, французы, самастойна выходзілі на нейтральную паласу, дзе змешваліся, абменьваючыся прадуктамі харчавання і сувенірамі. Праводзіліся таксама сумесныя цырымоніі пахавання загінулых, некаторыя сустрэчы заканчваліся сумеснымі каляднымі спевамі. 

Войскі абодвух бакоў бывалі настолькі прыязныя адзін з адным, што часам нават гулялі паміж сабой у футбол на нейтральнай паласе.

 1915 год. У в. Каменка Бабруйскага раёна нарадзіўся Іван Трухан. 

Эканомгеограф, кандыдат геаграфічных навук, прафесар.

З 1949 года з невялікімі перарывамі працаваў у БДУ: заснавальнік і загадчык кафедры эканамічнай геаграфіі СССР, дэкан геаграфічнага факультэта. Рэктар Беларускага інстытута народнай гаспадаркі (1962-1965), дырэктар НДІ эканомікі і эканоміка-матэматычных метадаў планавання пры Дзяржплане БССР (1965-1967).

Аўтар больша за 100 навуковых прац, якія ў асноўным прысвечаны пытанням размяшчэння сельскагаспадарчай вытворчасці, эканамічнай геаграфіі Беларусі, геаграфіі гаспадаркі Гомельскай вобласці, Беларускага Палесся, асобных эканамічных раёнаў і рэспублік СССР. Прымаў удзел у складанні першага Атласа БССР (1958).

Пад яго кіраўніцтвам падрыхтавана некалькі дзесяткаў аспірантаў, 6 кандыдатаў і 2 доктары навук (С. Сідор, І. Пірожнік).

Памёр 16 чэрвеня 2000 года.

1932 год. Урачыстае адкрыццё магілёўскага кінатэатра “Чырвоная Зорка” і прагляд першай гукавой кінапраграмы “Пераварот” рэжысёра “Беларусьфільм” Юрыя Тарыча. 

Дэманстрацыя ажыццяўлялася на апараце фірмы “Патэ” – самай вядомай на той момант у свеце.

Першае знаёмства жыхароў Магілёва з дзіўным светам кіно адбылося 10 жніўня 1903 года. Першы стацыянарны “сінематограф” атрымаў у Магілёве пастаянную прапіску ў 1909 годзе, калі на Дняпроўскім праспекце (зараз вуліца Першамайская), 42 адчыніўся тэатр «электрабіёграф» пад назвай «Чары». Сама назва ўжо падкрэслівала “фантастычны” характар незвычайнага відовішча – кіно. Будынак кінатэатра “Чары” у 1930-1932 гадах быў рэканструяваны і стаў належыць “Чырвонай Зорцы”.

1942 год. У канцлагеры Трасцянец загінуў Вінцэнт Гадлеўскі. 

Беларускі грамадскі дзеяч і публіцыст.

Служыў вікарыем пры кафедральным касцёле ў Мінску. Браў удзел у дзейнасці беларускіх культурна-адраджэнскіх, рэлігійных і палітычных арганізацый.

Член Беларускага нацыянальнага камітэта, удзельнік Усебеларускага з’езда. Член Рады БНР.

У 1920-я гады шырока займаўся нацыянальна-рэлігійнай і культурна-асветнай дзейнасцю на Віленшчыне, за якую арыштоўваўся польскімі ўладамі, быў асуджаны на 2 гады турмы.

Адзін з заснавальнікаў Беларускага каталіцкага выдавецтва ў Вільні (1928).

Пераклаў на беларускую мову Новы запавет. Заснаваў газету «Беларускі фронт».

За крытыку нямецкай палітыкі ў дачыненні да беларускага народа быў арыштаваны нямецкай паліцыяй і адпраўлены ў канцлагер Трасцянец.

1982 год. Адкрыты Магілёўскі мастацкі музей В. К. Бялыніцкага-Бірулі. 

Філіял Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі. Размешчаны ў 2-павярховым мураваным асабняку, які з’яўляецца помнікам архітэктуры XVIIІ стагоддзя. Экспазіцыя музея знаёміць з жыццём і творчасцю беларускага мастака, акадэміка жывапісу В. Бялыніцкага-Бірулі. Фонд музея налічвае 114 твораў жывапісу, 39 прадметаў этнаграфіі і побыту, 81 адзінку фотаматэрыялаў. Агульная плошча музея 712 м², плошча экспазіцыйных памяшканняў 484 м².

У мансардзе музея знаходзіцца выставачная зала, дзе адбываюцца выстаўкі выяўленчага мастацтва з фондаў Нацыянальнага мастацкага музея, Саюза мастакоў Беларусі, дзіцячай творчасці.

1997 год. Памёр ураджэнец в. Галачоўка Чавускага раёна Міхал Манышаў. 

Вядомы савецкі і беларускі географ, педагог-дэфектолаг, аўтар сусветна вядомых падручнікаў па геаграфіі для дзяцей з асаблівасцямі развіцця. Заслужаны настаўнік БССР.

Скончыў Чавускую сямігодку, Княжыцкую (Магілёўскі раён) школу рабочай моладзі, Шклоўскую школу ФЗН, геаграфічны факультэт Магілёўскага педінстытута (1940). Удзельнік абароны Магілёва (1941), вызвалення Польшчы, Прагі, узяцця Берліна.

Настаўнічаў ў школах Клімавіцкага, Бялыніцкага, Чавускага, Магілёўскага раёнаў, быў інспектарам школ Чэрыкаўскага раёна, намеснікам дырэктара Мсціслаўскага педвучылішча (1945–1948), Мсціслаўскай спецыялізаванай школы глуханямых дзяцей (1948–1976).

Аўтар спецыялізаваных падручнікаў, распрацоўшчык шэрагу пытанняў дэфекталогіі, аўтар падручнікаў па прыродазнаўству (3-6 класы), геаграфіі (6–9 класы), якія ў розны час былі перакладзены на шматлікія мовы народаў СССР, Еўропы.