Tag: Кричев

5 ліпеня ў гісторыі. Аб’яднанне цэркваў. Першае турагенства. «Хатынь». Помнік Э. Севеле. Нарадзіліся У. Вараксін, Л. Рублеўская.

Навіна ад

1439 год. Падпісана Фларэнційская царкоўная унія аб аб’яднанні праваслаўнай і каталіцкай цэркваў пад уладай папы рымскага.

Мітрапаліт Ісідар Кіеўскі разам з грэчаскім арцыбіскупам Васілём Бесарыёнам падпісаў царкоўную унію аб аб’яднанні праваслаўнай і каталіцкай цэркваў пад уладай рымскага папы. Іх рашэнне было прадыктавана жаданнем аб’яднаць хрысціянскія цэрквы перад пагрозай туркаў, якія ўварваліся ў Візантыю.

Аднак у дзеянне гэтая унія не ўступіла, так і застаўшыся на паперы. Па вяртанні ў Маскву мітрапаліт Ісідар быў варожа сустрэты царом Васілём II, паўстаў перад царкоўным судом і быў заключаны ў турму. 

Праз 3 гады Ісідар уцёк, дабраўся да Рыма, стаў кардыналам і атрымаў ганаровы тытул канстанцінопальскага патрыярха. Але да таго часу Канстанцінопаль ужо быў захоплены туркамі.

1818 год. Нарадзіўся Антон Яленскі (1818-1874).

Грамадскі дзеяч, кіраўнік паўстання 1863-1864 гадоў на Міншчыне. 

Пакараны 15 гадамі катаргі ў Сібіры.

Паўтарыў грамадзянскі подзвіг свайго старэйшага брата Яна (1809-да1848), які браў удзел у паўстанні 1830-1831 гадоў, шматлікіх сваіх сваякоў.

1847 год. Адкрыта першае ў свеце турыстычнае агенцтва і арганізавана першая турпаездка.

33-гадовы баптысцкі прапаведнік і актыўны змагар з павальным у тагачаснай Англіі п’янствам Томас Кук арганізаваў турыстычнае таварыства і першую ў свеце групавую турыстычную паездку. Па яго замове чыгуначная кампанія Midland Counties Railway прадаставіла спецыяльны цягнік з 9 адкрытымі вагонамі для “безалкагольных” 570 працоўных па маляўнічым маршруце паміж гарадамі Лейстэр і Лафбара ў Сярэдняй Англіі.

У далейшым у рэкламных мэтах чыгункі сталі прадастаўляць Куку скідкі, якія дазвалялі арганізоўваць забаўляльныя паездкі і для людзей з самымі абмежаванымі фінансавымі магчымасцямі. Таму кліентаў былі тысячы. Яго экскурсіі засноўваліся на прынцыпе: “Атрыманне максімальнай выгады для максімальнай колькасці людзей па мінімальным кошце”. Так быў пакладзены пачатак сусветнаму групавому турызму.

Лічыцца, што Томас Кук быў першым мэнэджэрам у галіне турызму. Кук распрацаваў маршруты па многіх еўрапейскіх гарадах. У 1865 годзе ён адкрыў для суайчыннікаў Новы Свет, а для амерыканцаў – радзіму іх продкаў. Дзейнасць ажыццяўлялася праз агенцтва “Томас Кук і сын”. Адным з першых амерыканскіх кліентаў фірмы стаў Марк Твен.

Кук быў прызнаны “вынаходнікам турызму”, а заснаванае ім турыстычнае агенцтва Thomas Cook and Son заваявала сусветную вядомасць. Праз пяць дзясяткаў гадоў яго фірма валодала 84 аддзяленнямі, 85 агенцтвамі, і яе паслугамі скарысталіся больш за 3 мільёны чалавек.

1901 год. Нарадзіўся Уладзімір Вараксін (1901-1980).

Беларускі савецкі архітэктар, педагог. Заслужаны будаўнік.

Скончыў омскі мастацка-прамысловы тэхнікум, Ленінградскі інстытут інжынераў камунальнага будаўніцтва. Працаваў у Белдзяржпраекце, выкладаў у Беларускім політэхнічным, Брэсцкім інжынерна-будаўнічым інстытутах.

Сярод асноўных даваенных прац –  будынак педтэхнікума ў Крычаве (1937, цяпер блок СШ № 1 за палацам Пацёмкіна), будынак ЦК КПБ (з А. Воінавым) у Мінску, кінатэатр «Радзіма», комплекс будынкаў прамкамбіната (1939), жылы пасёлак аўтарамонтнага завода (1941) у Магілёве.

Пасля вайны спраектаваў будынкі Беларускага інстытута народнай гаспадаркі, Белкамунбанка, жылыя дамы па вул. К. Маркса, Маскоўскай, Захарава, А. Кашавога ў Мінску, тыпавыя праекты будынкаў раённых камітэтаў КПБ для Гомельскай, Віцебскай і Мінскай абласцей.

Памёр 2 студзеня 1980 года.

1938 год. Расстраляны НКУС Юрый Лістапад (1897-1938).

Беларускі настаўнік, кіраўнік беларускага руху на Случчыне. Удзельнік Слуцкага збройнага чыну.

Скончыў Панявежскую настаўніцкую семінарыю, 1-я Беларускія педагагічныя, Віленскія беларускія настаўніцкія курсы. Працаваў настаўнікам на Случчыне, заснаваў 8 беларускіх школ, выкладаў на Слуцкіх педагагічных курсах. Блізкі сябар Якуба Коласа.

Быў перекладчыкам у мінскіх беларускіх выдавецтвах. Пераклаў на беларускую мову апавяданне У. Караленкі «Бяз мовы», камедыі А. Астроўскага, падручнік «Арытмэтыка» Цыгельмана.

Арыштоўваўся ДПУ у 1925, 1930, 1933 гадах.

Расстраляны ў Байкала-Амурскім канцлагеры.

1938 год. У Магілёве створаны Дзяржаўны архіў Магілёўскай вобласці і Цэнтральны гістарычны архіў.

У 1956-1960 гадах Цэнтральны гістарычны архіў размяшчаўся ў касцёле Св. Станіслава, потым – пераехаў у Мінск, а замест яго ў будынак сабора пераехаў Дзяржаўны архіў Магілёўскай вобласці. У гэты перыяд храм страціў частку роспісаў, быў беззваротна страчаны арган з рэдкімі керамічнымі трубамі.

Зараз галоўным архівам вобласці з’яўляецца Дзяржаўны архіў Магілёўскай вобласці (знаходзіцца ў канцы вуліцы Чалюскінцаў, на выездзе у бок Бабруйска).

1941 год. Пачалася нямецка-фашысцкая акупацыя Клічаўскага раёна.

Пад акупацыяй раён знаходзіўся да 28 чэрвеня 1944 года. Радзіма партызаншчыны на Магілёўшчыне. Цэнтрам партызанскага базіравання сталі Усакінскія лясы.

Тут з’явілася першая партызанская зона ў Беларусі – на тэрыторыі Клічаўскага і Асіповіцкага, Бялыніцкага, Бярэзінскага, Кіраўскага раёнаў.

Зона з’явілася па выніках нарады пад кіраўніцтвам маршала К. Варашылава, якая адбылася 1 ліпеня 1941 года ў штабе Заходняга фронту пад Магілёвам. 3 красавіка 1942 года партызаны абвясцілі, што на тэрыторыі Клічаўскага раёна адноўлена Савецкая ўлада.

Клічаўскую партызанскую зону (у розны час ад 2 да 3 тыс. кв. км) абараняла 18 тысяч чалавек, якія былі аб’яднаны ў 5 брыгад і 16 атрадаў. У вялікіх сёлах партызаны стварылі 40 узброеных атрадаў самаабароны.  На тэрыторыі дзейнічаў Магілёўскі падпольны абкам партыі і абкам камсамола, штаб Магілёўскай ваенна-аператыўнай групы, Бялыніцкі, Бярэзінскі, Магілёўскі і Клічаўскі падпольныя райкамы партыі і камсамола, іншыя ваенныя фарміраванні і органы грамадзянскай улады. У лясной друкарні выдаваліся падпольныя газеты: абласная “За Радзіму”, клічаўская “Голас партызана”.

У «партызанскай сталіцы» – Усакіна дзейнічае мемарыяльны комплекс.

1969 год. Адбылося ўрачыстае адкрыццё мемарыяльнага комплекса «Хатынь».

Ён паўстаў на месцы знішчанай 22 сакавіка 1943 года разам з жыхарамі нямецкімі карнымі падраздзяленнямі пры ўдзеле 118-га паліцэйскага батальёна вёскі Хатынь.

Комплекс “Хатынь” – ушанаванне памяці аб спаленых разам з жыхарамі 186 беларускіх весак, якія не аднавіліся пасля вайны, аб ахвярах 66 найбуйнейшых лагераў (з 270) смерці і месцаў масавай загубы грамадзян, аб 433 вёсках, знішчаных разам з жыхарамі і адроджаных пасля вайны.

Аўтары: скульптар С. Селіханаў, архітэктары Ю. Градаў, В. Занковіч, Л. Левін.  Ленінская прэмія 1970 года.

1965 год. Нарадзілася Людміла Рублеўская (Шніп).

Беларуская паэтэса, пісьменніца, літаратурны крытык.

Працавала ў газетах «Наша слова», «Літаратура і мастацтва». 

Аўтарка папулярнай серыі раманаў «Авантуры Пранціша Вырвіча». Яе гісторыяцэнтрычныя творы параўноўваюць з «меладраматычнымі інтэрпрэтацыямі» мастацкіх ідэй Ул. Караткевіча.

1970 год. Нарадзіўся Андрэй Лукашэвіч.

Беларускі гісторык, картограф. Доктар гістарычных навук, прафесар.

Даследчык ваеннай і палітычнай гісторыі Беларусі, Расіі і Польшчы XVIII-пачатку XX стагоддзяў, аўтар прац па вайне 1812 года,  1-й сусветнай вайны.

1994 год. Памёр Барыс Сачанка (1936-1994).

Беларускі пісьменнік, перакладчык і выдавец.

Сакратар праўлення Саюза пісьменнікаў БССР, загадчык рэдакцыі перакладной замежнай літаратуры выдавецтва «Мастацкая літаратура», галоўны рэдактар выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя». Аўтар больш за 20 кніг.

У сааўтарстве з Янкам Сіпаковым і Рыгорам Барадуліным пад псеўданімамі І. Сібарсач ці Р. Сібарсач змяшчалі ў «Вожыку» вострыя і надзённыя крытычныя нататкі, артыкулы, гумарэскі, сатырычныя замалёўкі.

1996 год. Памёр Васіль Вітка (Цімох Крысько, 1911-1996).

Класік беларускай дзіцячай літаратуры, літаратурны крытык, паэт, перакладчык, публіцыст, празаік, драматург, педагог. Заслужаны дзеяч культуры. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР. Занесены  ў Ганаровы спіс Х. Андэрсена (1978).

Працаваў на Бабруйскім дрэваапрацоўчым камбінаце, у газетах «Камуніст» (Бабруйск), «Ударнік» (Жлобін), «Чырвоная змена», сакратаром Беластоцкага абласнога аддзялення СП БССР. Удзельнічаў у паходзе Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь.

Пасля вайны прааваў у часопісе «Беларусь», галоўным рэдактарам  «Літаратура і мастацтва», «Вясёлка».

Паводле ўспамінаў унучкі, культуролага Ю. Чарняўскай, пасля рэферэндуму 1995 года аб змяненні дзяржаўнай сімволікі на новую, напісаў да гэтай падзеі верш, пасля якога яго імгненна перасталі друкаваць, а пасля смерці на могілках раптам не стала месца для яго пахавання. Беларускае тэлебачанне не сказала ні слова пра смерць заслужанага дзеяча культуры, не ўдалося таксама дамагчыся мемарыяльнай дошкі на яго доме.

Аўтар больш за 10 зборнікаў вершаў, зборніка сатыры і гумару, каля 20 кніг паэзіі і вершаваных казак  для дзяцей,  п’ес «Прамень будучыні», «Шчасце паэта», прысвечанай Я. Купалу (пастаўлена купалаўскім тэатрам), кніг дзённікаў, нарысаў і апавяданняў, суаўтар чытанак «Роднае слова» для малодшых школьнікаў, перакладаў. У 1973 годзе выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.

2005 год. Памёр Яўген Ціхановіч (1911-2005).

Беларускі мастак мастак і мемуарыст. 

Аўтар дзесяткаў палотнаў, у тым ліку партрэтаў пісьменніка В. Быкава, драматурга У. Галубка, скульптара А. Глебава, сотняў графічных твораў, краявідаў, ілюстрацый да кніг.

2016 год. У Бабруйску ўсталяваны помнік Эфраіму Севеле (Яфім Драбкін, 1928-2010).

Беларускі, рускі, амерыканскі, ізраільскі пісьменнік, акцёр, кінарэжысёр і сцэнарыст.

Нарадзіўся 8 сакавіка 1928 года ў Бабруйску ў сям’і кадравага афіцэра, пасля – трэнера па класічнай барацьбе. Падчас вайны з маці і малодшай сястрой паспеў эвакуіравацца з Бабруйска, аднак падчас бамбёжкі быў скінуты выбуховай хваляй з платформы цягніка. Бадзяжнічаў, у 1943 стаў «сынам палка» і з артпалком дайшоў да Германіі. Узнагароджаны медалём “За адвагу”.

Скончыў БДУ, працаваў карэспандэнтам газеты “Моладзь Літвы”, затым пераехаў у Маскву. Дэбютаваў кінасцэнарыем да карціны “Нашы суседзі”, знятай на “Беларусьфільме” ў 1957 годзе.

Пад псеўданімам Севела ўпершыню быў згаданы як адзін са сцэнарыстаў фільма «Пакуль не позна» (Літоўская кінастудыя). Пад ім жа напісаў сцэнарыі да камедыйных фільмаў на франтавую тэматыку, у тым ліку «Моцны арэшак» (1967) і «Годны да нестраявой» (1968, рэжысёр, сцэнарыст, акцёр).

У 1971 годзе высланы з СССР. У 45 гадоў, праз два гады пасля прыезду ў Ізраіль, удзельнічаў у вайне Суднага дня, і на другі дзень вайны «падбіў з савецкай „базукі“ два танкі Т-54 і супрацьтанкавую гармату», быў паранены. 

У 1977-1990 гадах жыў у ЗША, часта выязджаў працаваць у Лондан, Заходні Берлін, Парыж. У Парыжы  напісаў кнігу апавяданняў «Легенды Інваліднай вуліцы» (пра даваенны Бабруйск, бабруйчан). 

Да кінематографа зноў звярнуўся ў 1986 годзе, зняўшы ў Польшчы фільм «Калыханка», які складаецца з трох лірычных кінанавел, аб’яднаных тэмай жыцця ў гета падчас Другой сусветнай вайны.

З 1990 года жыў у Расіі, паставіў пяць фільмаў па ўласных сцэнарах – “Папугай, які гаворыць на ідыш”, “Ноеў каўчэг” і іншыя.  У 1995 годзе зняў свой апошні аўтадакументальны фільм «Госпадзе, хто я?».

Памёр 18 жніўня 2010 года ў Маскве.

Фота з адкрытых крыніц.

100 год таму былі зроблены фота неагатычнага касцёла ў Крычаве

Навіна ад

Менавіта па гэтых фотаздымках мы можам уяўляць сабе як выглядаў крычаўскі мураваны касцёл Беззаганнага Зачацця Дзевы Марыі, што быў пабудаваны ў сярэдзіне XIX стагоддзя. У 1937 годзе касцёл быў цалкам зруйнаваны бальшавікамі.

Бадай самай галоўнай фотаграфіяй з’яўляецца здымак фасаду касцёла, які паказвае ўсю прыгажосць помніка сакральнай архітэктуры. 

На пачатку ХХ стагоддзя касцёл бясспрэчна быў самым прыгожым будынкам у тагачасным Крычаве, выглядаючы велічна і ўрачыста. Цікава, што на 1913 год касцёл налічваў каля 500 парафіянаў, што для невялікага 6-тысячнага мястэчка на той час было нямала.

Яшчэ два здымкі адлюстроўваюць унутранае ўбранне касцёла.

Храмавая прастора падзялялася магутнымі слупамі і аркадамі на тры нефы. Апсіду касцёла ўпрыгожваў 2-ярусны алтар неабарочнай формы, які якраз можна ўбачыць на адным з фотаздымкаў.

На вялікі жаль, гэты шыкоўны архітэктурны помнік быў знішчаны савецкай уладай у 1937 годзе ў межах палітыкі змагання з рэлігійнымі праявамі і пабудаваннем новага пантэона бальшавіцкіх “бостваў”. Што цікава, то нават на фотаздымку 1937 года, які паказвае першамайскую дэманстрацыю ў Крычаве, на заднім фоне можна ўбачыць кавалак касцёла і будынак плябаніі, што ўтваралі адзіны архітэктурны ансамбль.

На сённяшні дзень на месцы касцёла знаходзіцца двухпавярховы будынак крычаўскага раённага ваенкамата. На адной з яго сценаў можна ўбачыць схематычную выяву знішчанага касцёла.

Стогадовыя фота цяпер з’яўляюцца каштоўнымі гістарычнымі крыніцамі і даюць магчымасць уявіць, як выглядаў касцёл звонку і знутры, а таксама зразумець наколькі вялікую страту панесла архітэктурная спадчына горада.

Фота з адкрытых крыніц

Пад Крычавам не закрываюць могілкі, а збіраюцца пашыраць

Навіна ад

Крычаўскім камунальшчыкі збіраюцца пашырыць тэрыторыю могілак каля вёскі Глушнева, упарадкаваўшы іх, бо гарадскія могілкі практычна ўсе зачынены. Пры гэтым па Крычаве наадварот ходзяць чуткі аб закрыцці загарадных могілак.

Апошнім часам сярод крычаўлянаў папаўзлі чуткі, што загарадныя могілкі каля вёскі Глушнева збіраюцца зачыняць. І некаторых жыхароў Крычава гэта пытанне вельмі ўстурбавала, бо практычна ўсе гарадскія могілкі афіцыйна зачынены ці ўжо вельмі блізка да такога статусу. Фактычна на ўсіх гарадскіх могілках нельга хаваць людзей, не ўлічваючы калі чалавека хаваюць каля яго бацькоў ці блізкіх сваякоў.

Ледзь не адзіныя могілкі ў горадзе, дзе працягваюць адпраўляць у апошні шлях людзей – яўрэйскія могілкі. Гэты працэс знішчае старыя ўнікальныя надмагіллі, якія носяць гісторыка-культурную каштоўнасць для мінуўшчыны Крычава, пра што раней пісалі mogilev media.

Як паведамляе раённая газета “Крычаўскае жыццё”, чуткі пра закрыццё загарадных могілак аказаліся надуманымі і безпадстаўнымі. Больш за тое, камунальныя службы будуць працаваць над пашырэннем могілак у раёне вёскі Глушнева. Прычым сёлета распачнецца не толькі іх тэрытарыяльнае пашырэнне, але і праца па добраўпарадкаванню, а таксама прылеглай да могілак тэрыторыі.

Фота ілюстрацыйнае і mogilev media.

1 ліпеня ў гісторыі. Люблінская ўнія. Першая Энцыклапедыя. Візіт Р. Ніксана ў Мінск. Самы доўгі мост Еўропы. Дэнамінацыя.

Навіна ад

Міжнародны Дзень Дняпра (з 2003 года, першая субота ліпеня).

Прысвечаны адной з самых спакойных і велічных раўнінных рэк, 4-й у Еўропе па даўжыні пасля Волгі, Дуная і Урала. Даўжыня ракі 2201 км, у тым ліку 595 км – па Беларусі.

У Беларусі знаходзіцца верхняя плыня. Да басейна ракі адносіцца 51% тэрыторыі краіны. Па тэрыторыі Магілёўскай вобласці цякуць буйныя прытокі Дняпра – Сож, Бярэзіна. На Дняпры стаіць не толькі Магілёў, але і сталіца Украіны – Кіеў.

Ярылін дзень (народны каляндар).

Дзень пякучага сонца. “Усім дням дзень”. Гэты дзень славяне прысвячалі Богу Ярыле, ладзілі кірмашы і гулянні.

Калі ўвечары зара залаціста-жоўтага колеру і адлівае ружовымі водбліскамі, то варта разлічваць на паляпшэнне надвор’я.

Зялёная афарбоўка вакол Месяца прадвесціць моцную засуху, а туман з самай раніцы кажа, што дзень будзе гарачым і сонечным.

1569 год. Дэпутатамі польскага і літоўскага соймаў зацверджана Люблінская ўнія.

Акт федэрацыйнага аб’яднання дзвюх дзяржаў Польшчы і Вялікага Княства Літоўскага ў Рэч Паспалітую Абодвух Народаў.

Унія заключана ў цяжкі час для ВКЛ у Лівонскай вайне. З канца XV стагоддзя ВКЛ было вымушана весці цяжкія войны супраць Маскоўскай дзяржавы, якая прэтэндавала на ўсходнія землі краіны.

1751 год. У Францыі пабачыў свет першы том першай у свеце «Энцыклапедыі».

Ініцыятар выдання кнігавыдавец Луі Брэтон, кіраўнік праекта – Дэні Дзідро (прысвяціў “Энцыклапедыі” 25 гадоў жыцця).

Асноўны корпус “Энцыклапедыі” склалі 35 тамоў: 17 тамоў тэксту (60 тысяч артыкулаў) і 11 тамоў ілюстрацый да тэксту.

Увогуле самыя першыя зборнікі энцыклапедычнага тыпу з’явіліся яшчэ ў Старажытных Егіпце, Кітаі.  

Першая універсальная «Беларуская савецкая энцыклапедыя» друкавалася ў 1969-1975 гадах, а 18-томавая «Беларуская энцыклапедыя» – у 1996–2004.

1855 год. Заснавана Магілёўскае Аляксандраўскае рэальнае вучылішча.

Яно было 7-класным, размяшчалася ва ўласным будынку (на сучаснай пл. Арджаникідзэ), пабудаваным згодна з праектам магілёўскага губернскага інжынера В. С. Мілянаўскага

У штатах вучылішча знаходзіліся дырэктар, 4 настаўнікі Закона Божага, 8 настаўнікаў навук і моў, настаўнік чыстапісання і малявання, 7 класных настаўнікаў, 2 памочнікі класных настаўнікаў і 4 іншыя службовыя асобы. Урокі доўжыліся па 55 хвілін з 9 раніцы да 14.30 шэсць дзён у тыдзень. У першым класе было па чатыры ўрокі ў дзень, а ў астатніх – па пяць.

Летам 1904 года зроблена двухпавярховая мураваная прыбудова.

Выкладаліся: матэматыка, руская мова, Закон Божы, гісторыя, геаграфія, геаметрычнае чарчэнне, фізіка, касмаграфія, прыродазнаўства, нямецкая і французская мовы, маляванне, чыстапісанне, законазнаўства.

У 1918 годзе пераўтворана ў Магілёўскае педагагічнае вучылішча. Яго будынак захаваўся да сённяшняга дня, і зараз у ім размешчаны Магілёўскі дзяржаўны сацыяльна-гуманітарны каледж.

1903 год. У в. Прокшанічы (цяпер Магілёўскі раён) нарадзіўся Іван Ільюшын (1903-1997).

Беларускі філосаф і савецкі дзяржаўны дзеяч, міністр асветы БССР. Член-карэспандэнт АН БССР.

Скончыў БДУ. Працаваў вучоным сакратаром, дырэктарам Інстытута філасофіі, загадчыкам кафедраў у інстытуце фізічнай культуры, радыётэхнічнага інстытута. У Ташкенцкім фінансава-эканамічным інстытуце, у Бухарскім абкаме кампартыі Узбекістана, у ЦК КПБ, галоўным рэдактарам часопіса «Бальшавік Беларусі», намеснікам Старшыні Савета Міністраў БССР.

Аўтар каля 50 навуковых прац, у тым ліку 2 манаграфій.

Памёр 5 кастрычніка 1997 года.

1913 год. Адкрыты Магілёўскі настаўніцкі інстытут і пры ім гарадское вучылішча.

Размяшчаўся ў цагляным трохпавярховым доме стацкага саветніка Гартынскага па Быхаўскай вуліцы (праз некалькі месяцаў – на Вялікай Садовай, зараз корпус №2 МДУ імя А. Куляшова), арэндная плата складала 3900 рублёў у год. На ўтрыманне інстытута і вучылішча адпускаліся сродкі: з казны – 31 900 руб., ад земства – 1 000 руб., ад горада – 1 000 руб.

Дырэктарам інстытута стаў Ул. Тычынін.

Студэнты інстытута за навучанне плацілі 25 руб., вучні вучылішча – 15 руб. на год.

У 1913-1914 навучальным годзе ў адзіным класе інстытута налічвалася 35 навучэнцаў, усе праваслаўнага веравызнання, ва ўзросце 20-30 гадоў. Гэта былыя настаўнікі пачатковых народных і царкоўнапрыходскіх школ, са стажам працы ў іх не менш за 2 гады. У гарадскім вучылішчы навучалася 34 чалавекі – дзеці дваран, мяшчан і сялян.

Пасля 1917 года інстытут быў перададзены ў распараджэнне Наркамасветы.

1927 год. Нарадзілася Зора Кіпель (Савёнак, 1927-2003).

Беларускі грамадскі дзеяч беларускай эміграцыі ў ЗША, літаратуразнавец, публіцыстка.

У 1936-1941 гг. жыла ў Крычаве. Скончыла Беларускую гімназію імя Янкі Купалы ў Рэгенсбургу, Цюбінгенскі, Лювенскі, Ратгерскі ўніверсітэты.

Адна з ініцыятараў увядзення камп’ютарнай каталагізацыі ў бібліятэчнай сістэме ЗША. Рэдактар газеты «Беларус», член Рады БНР, аўтар «Бібліяграфіі беларускага і беларусаведнага друку на Захадзе», прац па гісторыі Беларусі, літаратуры, асвеце. 

1941 год. Пачалося фарміраванне магілёўскага народнага апалчэння.

Доўжылася да 12 ліпеня. Створана з асобаў непрызыўнога ўзросту пад кіраўніцтвам ваеннага камісара вобласці І. Ваяводзіна ў складзе палка і 14 батальёнаў – 12 000 чалавек.  Апалчэнне прымала ўдзел у абароне Магілёва 3-26 ліпеня 1941 года.

У 1974 г. у абласным цэнтры з’явілася вуліца Народнага апалчэння (800 м, раён Юбілейны).

1970 год. Памёр Аляксандр Мазалёў (1910-1970).

Беларускі савецкі жывапісец, графік, педагог.

Скончыў Ленінградскі інстытут пралетарскага мастацтва. Выкладаў у Віцебскім, Мінскім мастацкіх вучылішчах, Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.

Падчас вайны прымаў удзел у дзейнасці падпольнай арганізацыі. Быў арыштаваны акупантамі і адпраўлены ў канцлагер. Пасля вызвалення з канцлагера ў 1944 годзе ваяваў у Чырвонай Арміі.

Працаваў у галіне станковых жывапісу і графікі, у пейзажным, партрэтным, бытавым і батальным жанрах. Быў аўтарам тэматычных карцін, у якіх вельмі ёміста ўвасабляліся характэрныя прыкметы таго часу і галоўныя грамадскія ідэалы.

Сярод творчай спадчыны мастака таксама шмат эцюдаў, накідаў і замалёвак. Творы мастака захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі.

А. Мазалёў. На канікулах. 1966 год.

1974 год. Адбыўся першы афіцыйны візіт дзейнага прэзідэнта ЗША ў Беларусь – Рычарда Ніксана.

Да гэтага ён 22 мая 1972 года сустракаўся з кіраўніцтвам СССР у Маскве. 

Госця прынялі ва ўрадавай рэзідэнцыі “Заслаўе”. Ніксан азнаёміўся з горадам, усклаў вянок да падножжа манумента на плошчы Перамогі, наведаў мемарыяльны комплекс “Хатынь”. 

Падчас абеду ў тосце ён ушанаваў подзвіг беларускага народа ў Вялікай Айчыннай вайне і дадаў: “Я раней думаў, што Мінск і Беларусь увогуле знакамітыя толькі тым, што тут вырасла маленькая дзяўчынка Вольга Корбут”. 

А яшчэ ён разгадаў хітрыкі савецкіх палітыкаў: замест Катыні, яго прывезлі ў Хатынь.

Адзіны за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі прыезд кіраўніка ЗША ў асобе Біла Клінтана адбыўся 15 студзеня 1994 года.

1976 год. Заснаваны Магілёўскі абласны тэатр лялек.

Заснаваны групай выпускнікоў культурна-асветнай школы і ўдзельнікамі мастацкай самадзейнасці на чале з рэжысёрам Мікалаем Кулагам. 23 мая 1977 года адбыўся першы спектакль «Ціграня Петрык» паводле п’есы Г. Янушэўскай і Я.Вількоўскага.

У 2009 годзе будынак тэатра адкрыўся пасля рэканструкцыі на сродкі, ахвяраваныя бабруйскім прадпрымальнікам Мешчараковым. Была ўзведзена прыбудова, дзякуючы якой глядзельная зала была пашырана, у сутарэнных памяшканнях размясціліся майстэрні, гардэроб і прыбіральні.

Рэпертуар тэатра – гэта пастаноўкі для дзяцей і дарослых, творы класікаў і сучасная драматургія. Спектаклі “Беласнежка і Гномы”, “Чароўны пэндзаль”, “Самы маленькі самалёт на свеце” – пераможцы прэстыжных міжнародных фестываляў, форумаў, тэатральных прэмій. Аднак асаблівае месца ў жыцці тэатра займаюць пастаноўкі для дарослых, такія як “Дзікае паляванне караля Стаха”, “Гамлет”, “На дне”, “Сіняя-сіняя”, “Кандыд, або Аптымізм”.

Пастаноўкі тэатра – гэта заўсёды смелыя творчыя рашэнні па чытанні твораў беларускіх і замежных класікаў, а таксама работ драматургаў-сучаснікаў.

2000 год. Адкрыўся самы доўгі мост у Еўропе – Эрэсунскі мост, які злучыў Данію са Швецыяй.

Аўтамабільныя і чыгуначныя пуці, якія ідуць па гэтым мосце, пачынаюцца ў шведскім партовым горадзе Мальмё і заканчваюцца на штучным востраве пасярэдзіне Эрэсунскага праліва, а затым спускаюцца ў тунэль, які выходзіць побач з капенгагенскім аэрапортам. Дзякуючы будаўніцтву гэтага новага шляху праехаць з адной краіны ў другую можна ўсяго за 20 хвілін.

2016 год. У Беларусі адбылася дэнамінацыя нацыянальнай валюты.

Таксама былі ўведзены новыя грашовыя знакі ўзору 2009 года і ўпершыню ўведзены манеты (да гэтага выпускаліся толькі памятныя).

Суадносіны абмену старых на новыя банкаўскія знакі склалі 1 да 10 000. Манеты (1, 2, 5 капеек пакрыты меддзю; 10, 20, 50 капеек — меддзю і латунню; 1 рубель – меддзю і нікелем; 2 рублі – біметал, медзь і нікель, кальцо – медзь і латунь) былі адчаканены на Літоўскім манетным двары і Манетным двары Крэмніцы.

Скралі грошай і бутэльку гарэлкі – дайджэст тыповых здарэнняў з глыбінкі на Магілёўшчыне

Навіна ад

У жыхаркі Мсціслава сужыцель забраў 185 рублёў, а крычаўлянін скраў карту сабутэльніка і разгуляўся на поўную.

Два здарэнні, звязаныя з грашыма, адбыліся ў Мсціславе. У першым выпадку жыхарка горада паведаміла аб тым, што сужыцель забраў у яе 185 рублёў і купіў на іх спірт.

Другі не менш занятны. Мсціслаўчанка давала грошы брату мужа на лячэнне. Аднак ён іх не вяртаў. Больш за тое, у сацсетцы апублікаваў паведамленне аб тым, што менавіта яна вінна яму грошы. 

Адбыўся таксама крадзёж на вуліцы Кірава, дзе ў мужчыны з аўтамабіля выцягнулі дакументы, а ў краме “Дабраном” жанчына скрала бутэльку гарэлкі – паведамляе раённая газета “Святло кастрычніка”.

Нетрывіяльны выпадак здарыўся і ў Крычаве. Два таварышы выпівалі разам. У працэсе адзін выкраў у другога банкаўскую карту, палічыўшы гэта лёгкай здабычай. Спачатку “закляты сябар” закупіўся прадуктамі і спіртым, а пасля вырашыў яшчэ прагуляцца па крамах Крычава. Агулам разгуляўся на суму ў 258 рублёў – паведамляе газета “Крычаўскае жыццё”. 

Фота ілюстрацыйнае 

Крычаўскія міліцыянты знайшлі ў кіроўцы 100 кілаграм насвая

Навіна ад

У раёне чыгуначнага вакзала міліцыя спыніла машыну і ў багажным аддзяленні знайшла каля 100 кілаграм насвая. Кіроўцу пагражае буйны штраф.

Каля чыгуначнага пераезду ў Крычаве па вуліцы Моладзевая супрацоўнікі міліцыі спынілі аўтамабіль «Джылі Атлас», у багажным аддзяленні якога знаходзілася 10 чорных поліэтыленавых пакетаў. Іх змесціва – цвёрдае, сыпкае рэчыва зялёнага колеру – прыцягнула ўвагу праваахоўнікаў. Не выклікаў даверу і агульны аб’ём – каля 100 кілаграм.

Згодна з экспертызай, дадзеным рэчывам аказаўся некурыльны тытунёвы выраб, прызначаны для смактання і (або) жавання тыпу снюс альбо насвай. У выніку кіроўцу, які перавозіў насвай у сваёй машыне, пагражае накладанне штрафу ў памеры ад 10 да 20 базавых велічыняў з канфіскацыяй некурыльнага тытунёвага вырабу – паведамляе раённая газета “Крычаўскае жыццё”.

Фота ілюстратыўнае

Горы пяску і смецце, наламалі дрэваў, разварацілі паркоўку – чарговая будоўля па-крычаўску

Навіна ад

Горкі пяску не агароджаны, смецце вяляецца, дзясятак дрэваў зламана. Жыхарам дома №34 знішчылі пляцоўку для выбівання дываноў, загрузілі пяском дзіцячую пляцоўку, разварацілі паркоўку ды яшчэ здзекваюцца, называючы сябе “сэнсэямі”.

Ужо амаль поўгады будуюць дом №37 на тэрыторыі мікрараёна Камсамольскі. Яго ўзвядзенне адбываецца побач з праблемным доўгабудам – домам №38, пра які не так даўно пісалі mogilev media.  

Будаўнічы працэс асноўнага корпуса новага дома нічым не адрозніваецца ад суседняга доўгабуда – гэтаксама неахайна і з парушэннямі правілаў бяспекі. Сярод відавочных парушэнняў правілаў бяспекі – адсутнасць агароджаў небяспечных зон і знакаў бяспекі. Ёсць таксама недахопы і пры выкарыстанні сродкаў індывідуальнай абароны, пры эксплуатацыі металічных лесвіц, рыштаванняў і аўтамабільных кранаў. Парушэнні аналагічныя тым, якія былі зафіксаваны на будаўнічай пляцоўцы дома №38 па вуліцы Мікрараён Камсамольскі – паведамляла раённая газета “Крычаўскае жыццё”. 

Побач з будаўнічай пляцоўкай будучага дома № 38 знаходзяцца некалькі горак пяску, зусім неагароджаных, па якіх лазяць дзеці, што можа ўяўляць для іх небяспеку. Яны нібыта фармальна агароджаны, але гэта выглядае поўнай абыякавасцю будаўнічай арганізацыі наконт бяспекі людзей. Не абыходзіцца і без будаўнічага смецця і сухога галля, якое валяецца пасярод горак з пяском.

Наогул з пачаткам будаўнічых работ былі cпілаваныя або паламаныя з дзясятак дрэваў, якія не імкнуліся захаваць. Асабліва дасталося дрэвам каля дома №34 па мікрараёну Камсамольскі, за прыгажосцю якіх сачылі жыхары дома.

Менавіта жыхарам дома №34 будаўніцтвам створана шмат нязручнасцяў. Напрыклад, няма нармальнай паркоўкі для машын, бо прылеглую тэрыторыю разварацілі, а асфальтавая дарога побач з домам ператварылася ў грунтовую, пыльную зону.

Акрамя таго знішчылі пляцоўку, дзе знаходзіліся спецыяльныя турнікі для выбівання дываноў, а маленькую дзіцячую пляцоўку засыпалі зямлёй, пагэтаму цяпер там немагчыма гуляць.

Адзначым, што ўзвядзеннем дома №37 на мікрараёне Камсамольскім займаецца крычаўскае будаўнічае прадпрыемства, якое робіць гэта абы-як, ствараючы шмат праблем жыхарам навакольных дамоў. На гэтым фоне будаўнічы вагончык з надпісам “сэнсэй” глядзіцца як здзек з жыхароў гэтага квартала, бо ўзровень будаўніцтва вельмі далёкі ад такога вызначэння.

Фота: mogilev media

Дзіцячы парк у Крычаве ператварылі ў ідэалагічную пляцоўку

Навіна ад

Крычаўскі дзіцячы парк за апошні час ператварыўся ў пляцоўку, якая насычана асноўнымі ідэалагічнымі пастулатамі дзяржавы. У ім можна пабачыць алеі вайны і міру, выявы мясцовых партызанаў і спартоўцаў, сярод якіх – Аксана Мянькова, якую пазбавілі алімпійскай узнагароды за допінг. 

Парк лакалізуецца ў старой частцы горада, зусім блізка з сярэдняй школай № 1. У мінулым годзе ў парку былі ўсталяваны банэры, якія ілюструюць савецкія дывізіі, што вызвалялі Крычаў. Яны размешчаны такім чынам, што вядуць да брацкай магілы салдатаў, якія палеглі ў баях падчас абароны горада. Гэтая брацкая магіла ў старой частцы Крычава, дарэчы, з’яўляецца гісторыка-культурнай каштоўнасцю горада. 

Акрамя таго, былі ўсталяваны банэры з выявамі і асноўнай інфармацыяй пра самых вядомых удзельнікаў партызанскага руху на Крычаўшчыне, імёнамі якіх названы вуліцы горада. 

На гэтым “банерызацыя” дзіцячага парка не скончылася, а працягнулася ў выглядзе ўсталявання стэндаў з выявамі спартоўцаў, якія бралі ўзнагароды на Алімпійскіх гульнях і паходзяць з Крычава. Напрыклад, Аксана Мянькова, якая на летніх Алімпійскіх гульнях 2008 года ў Пекіне ў дысцыпліне кідання молата здабыла залаты медаль. Аднак Алімпійскі камітэт яшчэ ў 2016 годзе дыскваліфікаваў Мянькову і пазбавіў залатога медаля з-за знойдзенага ў тэстах спартсменкі допінгу.  

Адзначым, што некалькі год таму з’явілася і алея воінаў-інтэрнацыяналістаў, што дадае героікі ідэалагічна насычанаму гарадскому дзіцячаму парку. 

А літаральна два месяцы таму побач з алеяй воінаў-інтэрнацыялістаў з’явіўся яшчэ адзін падобны аб’ект – алея міра і стваральнай працы. Пагэтаму ў дзіцячым парку цяпер дзве алеі, якія спалучаюць вайну, мір і стваральную працу ў адзін сэнсавы клубок.

 

Праўда, ідэалагічная нагрузка дзіцячага парка, які афіцыйна называецца скверам імя 60-годдзя Кастрычніка, пачалася яшчэ за савецкім часам. Менавіта тады з’явілася брацкая магіла савецкіх салдатаў і канечне ж, побач быў пабудаваны дом піянераў і помнік Леніна. Цяпер колішні дом піянераў трансфармаваўся ў філіял Крычаўскага раённага цэнтра дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі “Крэчут”, а летась знік і помнік Леніна, пра што пісалі mogilev.media.

Аднак, ідэалагічная апрацоўка зялёнай зоны адпачынку ў цэнтры горада працягваецца, з’яўляюцца новыя ідэалагічна “правільныя” аб’екты, што ствараюць новыя сэнсы і мэседжы.  

Фота: mogilev.media

Прыступкі рассыпаюцца на вачах – у Крычаве ўжо нікога не здзіўляе выгляд гандлёвага цэнтра

Навіна ад

Праблема з прыступкамі гандлёвага аб’екта у Камсамольскім мікрараёне, з’яўляецца ўжо не першы раз. Іх жудасны выгляд не здзіўляе крычаўлянаў, бо ў такім стане яны ўжо не першы месяц.

Друхпавярховы будынак з вялікай колькасцю крамаў – “Міла”, “Дабраном”, пункт выдачы “Вайлдберыз” і іншыя – размешчаны ў цэнтры горада і карыстаецца сярод крычаўлянаў вялікай папулярнасцю. Магчыма, менавіта з-за гэтага ганак будынка так хутка прыходзіць у непрыдатнасць.

Летась прыступкі ўжо рамантаваліся адпаведнымі службамі, але доўга прыгажосць не пратрымалася. Праз год прыступкі зноў апынуліся ў жудасным стане, а выпраўляць іх стан ніхто не спяшаецца – паведамляе раённая газета “Крычаўскае жыццё”. 

Праблема тут заключаецца не толькі ў эстэтычным выглядзе цэнтра горада, але і ў бяспецы насельніцтва. У вячэрні час гэты гандлёвы цэнтр наведвае нямалая колькасць людзей, пагэтаму варта чакаць бяды, калі не выправіць будаўнічы недахоп своечасова і якасна.

Фота: “Крычаўскае жыццё”.

 

Спатрэбіўся тыдзень, каб крычаўскія камунальнікі залаталі ямы на дарозе ў цэнтры горада

Навіна ад

Тыдзень таму mogilev.media са спасылкай на раённую газету “Крычаўскае жыццё” друкавалі матэрыял пра дарогу паміж дамамі 13 і 20 па вуліцы Мікрараён Камсамольскі, дзе па шырыні ўсяго асфальтавага палатна лакалізавалася шырокая выбоіна з ямамі, што пагражала мясцовым аўтамабілістам праблемамі. 

Больш за тое, на вузкай дарозе заўсёды ўтваралася вымушаная пробка, калі кіроўцы сустрэчных напрамкаў руху прапускалі адзін аднаго, каб кожны мог пераадолець гэты ўчастак з мінімальнымі наступствамі для свайго аўто.

Як паведамляе газета “Крычаўскае жыццё”, праблема на цяперашні момант на гэтым участку дарожнага палатна вырашана. Гараджане, несумненна, гэтаму факту рады, бо ў бліжэйшы час на дарозе больш не будзе затору і можна ехаць не баючыся пашкодзіць уласную машыну.

Фота: “Крычаўскае жыццё”