Кіраўніцтва крычаўскага філіяла «Магілеўаблаўтатранс» вырашыла з першага красавіка адмяніць аўтобус з Крычава ў расійскі Рослаў. Адмена маршрута стала балючым пытаннем для крычаўскіх студэнтаў.
У транспартным прадпрыемстве такое рашэнне аргументуюць тым, што такі аўтобусны маршрут эканамічна нявыгадны. Такім чынам, транспартныя зносіны паміж прымежнымі гарадамі з новага месяца перастаюць дзейнічаць, нягледзячы на іх падбрацімства. У Рослаў аўтобус з Крычава ездзіў у пятніцу, панядзелак і аўторак.
Аднак жыхары горада абураны такім рашэннем, бо іншага транспарта каб дабрацца да Рослава няма, а наймаць машыну – дастаткова дарагое задавальненне. Асаблівую праблему адмена транспартнага маршрута стварае крычаўскім студэнтам, якіх шмат навучаецца ў сярэднеспецыяльных і вышэйшых навучальных установах Рослава.
Раённая газета “Крычаўскае жыццё” піша, што бацькі студэнтаў, якія навучаюцца ў Рославе, прапануюць кіраўніцтву крычаўскага аўтапарка пакінуць аўтобусны маршрут, аднак скараціць паездку ў аўторак. Яны таксама прапануюць зрабіць пятнічны выезд з Рослава на Крычаў пазнейшым: не а 11-й раніцы, а ў 16.00, каб навучэнцы пасля заняткаў маглі на яго паспець.
Ці разгледзіць кіраўніцтва крычаўскага аўтапарку прапанаваны варыянт давадаемся ў бліжэйшы час.
Крытычная сітуацыя была ліквідаваная за ноч, ратавальнікі і камунальнікі працуюць ва ўзмоцненым рэжыме – паведамляе прэс-служба МНС.
На вуліцы Куйбышава аказаліся падтопленымі 6 шматкватэрных жылых дамоў і 2 прыватныя дамы. Вада аказалася і ў падвалах дамоў. Работнікі МНС адпампавалі ваду з падворкаў і падвалаў.
Ратавальнікі і камунальнікі праводзяць падворны абход – жыхарам падтопленых дамоў пры жаданні прапануецца часова перасяліцца ў жыллё падменнага фонду або свабоднае арэнднае жыллё.
У сувязі з падняццем грунтавых вод і масавым затапленнем вуліц і жылых дамоў у Крычаве аб’яўлены рэжым надзвычайнага становішча.
На дадзены момант затапіла нямала дамоў у розных раёнах горада. Аднак найбольш пацярпелі вуліцы, у тым ліку з шматпавярховай забудовай, у раёне так званага “Цэмзавода”. У сувязі са стыхіяй у горадзе ў кругласутачным рэжыме арганізавана работа гарачай лініі, куды могуць звярнуцца крычаўляне.
Як паведамляе “Крычаўскае жыццё” сітуацыя настолькі крытычная, што камунальным і ратавальным службам прыйдзецца працаваць кругласутачна, каб аказаць дапамогу ўсім пацярпелым. Для таго каб справіцца са стыхіяй, быў выдзелены дадатковы транспарт з мясцовага цэментнага завода, а таксама з Магілёва.
Мясцовай уладай прынята рашэнне, што рэжым надзвычайнай сітуацыі будзе зняты толькі пры спрыяльных прыродных умовах.
Прадстаўнікі водаканала, камунальных і ратавальных службаў будуць працаваць ва ўзмоцненым рэжыме да таго моманту, пакуль не знімуць вастрыню сітуацыі ў горадзе.
1584 год. Памёр Іван IV Грозны (Жахлівы, Тыран, 1530–1584).
Першы вянчаны цар усяе Русі. Маці ягоная Алена Глінская з беларуска-літоўскага роду.
У 1572 годзе прыняў удзел у каралеўскіх выбарах у Рэчы Паспалітай, але пасля адмовіўся ад стальца. Войскамі Івана Грознага падчас Лівонскай вайны 1558–1583 гадоў былі спустошаны многія беларускія гарады, у тым ліку амаль 100-тысячны (паводле звестак У. Арлова) Полацк.
1592 год. Нарадзіўся Ян Амос Каменскі (1592–1670).
Чэшскі мысліцель-гуманіст, педагог, грамадскі дзеяч, заснавальнік педагогікі, сістэматызатар і папулярызатар класна-ўрочнай сістэмы.
Каменскі пры наведванні Беларусі мог азнаёміцца са “Статутам Слуцкай школы” (адкрыта ў 1617 годзе Янушам VI Радзівілам), які, верагодна, скарэкціраваў яго погляды, што адлюстраваныя ў пазнейшым трактаце “Вялікая дыдактыка” (напісана паміж 1627 і 1638 гадамі).
1611 год. Пачатак аблогі гарнізона Рэчы Паспалітай у Маскоўскім Крамлі рускім апалчэннем пад кіраўніцтвам атамана Заруцкага, Трубяцкога і Ляпунова.
27 жніўня 1610 года Масква цалавала крыж Уладзіславу, які стаў Маскоўскім царом, а ў ноч на 21 верасня у Маскву увайшлі войскі Рэчы Паспалітай, быў сфарміраваны гарнізон у Крамлі. Камандуючымі гарнізона былі Жалкеўскі, А. Гансеўскі.
Першае апалчэнне пад кіраўніцтвам Дз. Трубяцкога, казакоў І. Заруцкага і П. Ляпунова было падтрымана маскоўскімі паўстанцамі Дз. Пажарскага. Паўстанне было задушана, унутраная розніца паміж казакамі і дваранамі, якая завяршылася забойствам Ляпунова, прывяла да ўцёкаў дваран і фактычнага распаду апалчэння.
1902 год. У в. Расохавічы Касцюковіцкага раёна нарадзіўся Сцяпан Маргелаў.
Беларускі эканаміст,географ. Кандыдат эканамічных навук, прафесар.
Скончыў Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію. Падчас вучобы ў аспірантуры НДІ сельскай і лясной гаспадаркі ўваходзіў у Прэзідыум Савета, дзе працаваў разам са А. Смолічам і Г. Гарэцкім.
З 1931 працаваў у Інстытуце эканомікі АН БССР: вучоны сакратар інстытута, загадчык секцыі эканамічнай геаграфіі. Адначасова выкладаў у Інстытуце народнай гаспадаркі.
Распрацоўваў тэорыю размяшчэння ў БССР тэхнічных сельскагаспадарчых культур і перапрацоўчай прамысловасці. Адзін з кіраўнікоў групы па складанні Вялікага атласа БССР.
Арыштаваны ў студзені 1937 года. Расстраляны 29 кастрычніка 1937 або 16 чэрвеня 1938 года.
1925 год. Нарадзіўся Інакенцій Смактуноўскі (Смактуновіч).
Рускі акцёр беларускага паходжання. Народны артыст СССР. Герой Сацыялістычнай працы.
Нарадзіўся ў с. Таццянаўка Томскай вобласці ў сям’і беларуса М. Смактуновіча. Ягонага дзеда-егера Белавежскай пушчы ў 1861 годзе саслалі з сям’ёй у Сібір.
Выявы, створаныя Смактуноўскім на сцэне – князь Мышкін у Вялікім драматычным тэатры, цар Фёдар Іаанавіч у Малым, чэхаўскі Іваноў і Парфіры Галаўлёў – увайшлі ў «залаты фонд» тэатральнага мастацтва.
Яго звалі першым інтэлектуальным акцёрам савецкага кінематографа; лепшыя свае ролі ён сыграў у фільмах «Салдаты», «Дзевяць дзён аднаго года», «Гамлет», «Чайкоўскі», «Дамскі кравец» і ў лірычнай камедыі Э. Разанава «Сцеражыся аўтамабіля».
Памёр 3 жніўня 1994 года.
1934 год. Нарадзіўся Кастусь Цвірка.
Беларускі паэт, перакладчык, фалькларыст, этнограф, мовазнавец, гісторык. Кандыдат гістарычных навук. Сустваральнік, кіраўнік і галоўны рэдактар праекта «Беларускі кнігазбор».
Скончыў БДУ. Настаўнічаў Капыльскім раёне, працаваў у газеце «Рудзенская праўда», на Беларускім радыё, у Доме народнай творчасці, у Міністэрстве сувязі, Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР , у выдавецтве «Юнацтва», часопісе «Полымя».
Аўтар шматлікіх зборнікаў паэзіі , кнігі «Слова пра Сыракомлю: Быт і культура беларусаў у творчасці „вясковага лірніка“», кніг вершаў і казак для дзяцей, мастацкіх нарысаў, звязаных з літаратурнымі мясцінамі Беларусі, манаграфіі «Слова пра Сыракомлю». Суаўтар кнігі «Беларуская фалькларыстыка эпохі феадалізму», складальнік тома «Вяселле. Абрад», кнігі ўспамінаў пра З.Бядулю, зборніка твораў Я.Чачота, «Філаматы і філарэты».
1940 год. Нарадзіўся Уладзімір Мархель.
Беларускі літаратуразнавец і паэт, перакладчык. Кандыдат філалагічных навук.
Скончыў БДУ. Працаваў у калгасе, на шахце ў Растоўскай вобласці, настаўнічаў, працаваў у газеце «Мінская праўда», у Цэнтральнай навуковай бібліятэцы імя Якуба Коласа АН БССР, у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР.
Аўтар вершаў, літаратуразнаўчых прац.
Даследаваў беларускую літаратуру ХІХ стагоддзя, беларуска-польскія літаратурныя ўзаемасувязі.
Аўтар кніг «Лірнік вясковы: Сыракомля ў беларуска-польскім літаратурным узаемадзеянні», «Вяшчун славы і волі», «Крыніцы памяці: Старонкі беларуска-польскага літаратурнага сумежжа», “«Ты як здароўе…»: Адам Міцкевіч і тэндэнцыі адраджэння беларускай літаратуры” і іншых.
Укладальнік кніг твораў В. Каратынскага, Я. Лучыны, А. Міцкевіча, С. Манюшкі, анталагічнага зборніка «Раса нябёсаў на зямлі тутэйшай: Беларуская польскамоўная паэзія XIX ст.», дзе сабраны творы больш як 70 паэтаў, якія апявалі нашу Бацькаўшчыну па-польску.
Выдаў кнігу выбраных перакладаў з польскай мовы «Водгулле» (2000), зборнік санетаў «Згадкі Нясвіжа» У. Сыракомлі і «Зніч любові» Я. Купалы (абедзве 2002).
Памёр 26 жніўня 2013 года.
1972 год. Памёр ураджэнец Магілёва Рувім Фраерман (1891–1972).
Савецкі дзіцячы пісьменнік. Удзельнік Грамадзянскай і Вялікай Айчыннай войн, ваенны карэспандэнт на Заходнім фронце.
Працаваў карэспандэнтам на Далёкім Усходзе, на Каўказе, Маскве.
Аўтар многіх аповесцей, пераважна для дзяцей, раманаў.
Найбольш вядомы твор – «Дзікі сабака дзінга, або Аповесць пра першае каханне» (1939), па якім пастаўлены мастацкі фільм (1962) і радыёспектакль (1971).
1979 год. Адбылася самая цяжкая аварыя ў дачарнобыльскай гісторыі ядзернай энергетыкі – аварыя на амерыканскай АЭС “Тры-Майл-Айленд”.
Была сур’ёзна пашкоджана актыўная зона рэактара, частка ядзернага паліва расплавілася.
Насельніцтва не эвакуіравалася, але было прапанавана пакінуць пяцімільную (8 км) зону цяжарным жанчынам і дзецям дашкольнага ўзросту. Работы па ліквідацыі наступстваў аварыі вяліся ў 1979–1993 гадах і абышліся ў 975 мільёнаў долараў ЗША. Была праведзена дэзактывацыя тэрыторыі станцыі, паліва было выгружана з рэактара. Аднак частка радыеактыўнай вады ўвабралася ў бетон ахоўнай абалонкі, і гэтую радыеактыўнасць практычна немагчыма выдаліць.
1982 год. У Крычаве нарадзілася Аксана Мянькова.
Беларуская лёгкаатлетка.
На Летніх Алімпійскіх гульнях 2008 у Пекіне атрымала залаты медаль у кіданні молату. Але, у 2016 годзе пазбаўлена гэтага медаля па прычыне ўжывання допінгу.
Пераможца нацыянальнага адкрытага публічнага конкурсу «Трыумф. Героям спорту 2008» у Беларусі ў намінацыі «Спартсменка года».
Падпісала адкрыты ліст спартыўных дзеячаў краіны, якія выступаюць за дзеючую ўладу Беларусі пасля жорсткіх падаўленняў народных пратэстаў у 2020 годзе.
1985 год. Памёр уражэнец Лёзна Марк Шагал (1887–1985).
Сусветна вядомы беларускі, расійскі і французскі мастак.
Існуе версія, што яго продкі Сегалы жылі на Школішчы ў Магілёве, а прадзед мастак Хаім Сегал распісаў драўляную Халодную сінагогу ў Магілёве.
Стваральнік Віцебскай народнай мастацкай школы, афарміцель спектакляў маскоўскага Камернага яўрэйскага тэатра. Жыў у Парыжы, ЗША.
У Віцебску працуе мемарыяльны Дом-музей Марка Шагала, ёсць вуліца і праезд яго імя, у Іерусаліме названа плошча.
1991 год. У Магілёве зноў асвечана Ануфрыеўская царква (1798) у Свята-Мікольскім манастыры.
Будаўніцтва храма было распачата ў 1793 годзе пры Георгіі Каніскім.
У гады савецкай улады царква выкарыстоўвалася пад кніжны склад.
5 жніўня 1993 года ў храме адбылося паседжанне Сінода, на якім было вырашана прылічыць да ліку мясцовашанаваных святых свяціцеля Георгія Каніскага, арцыбіскупа Магілёўскага і Беларускага.
У царкве знаходзіцца спіс Баркалабаўскай іконы Божай Маці.
Два гады пазбаўлення волі і штраф далі дырэктару “Крычаўрайаграпрамтэхснаба”.
Пракуратура Крычаўскага раёна падтрымала ў судзе дзяржаўнае абвінавачанне ў дачыненні да дырэктара ААТ «Крычаўрайаграпрамтэхснаб». Ему інкрымінавана злоўжыванне службовымі паўнамоцтвамі – піша газета “Крычаўскае жыццё”.
У ходзе судовага следства ўстаноўлена, што каб схаваць невыкананне паказчыкаў па валавой вытворчасці малака і яго рэалізацыі, з верасня 2021 года па жнівень 2022 года дырэктар свядома даваў незаконныя загады сваім падначаленым – фіктыўна выпісваць работнікам прадпрыемства малако ў лік зарплаты.
У выніку дзеянняў дырэктара прадпрыемству нанесена маёмасная шкода. Пры гэтым з зарплаты работнікаў незаконна ўтрыманы кошт малака ў суме звыш 500 рублёў.
Суд Крычаўскага раёна прыгаварыў былога дырэктара сельгаспрапрыемства да пазбаўлення волі на два гады і штрафа у памеры 300 базавых велічыняў (11,1 тыс. рублей) з адтэрміноўкай выканання пакарання ў два гады.
Акрамя таго, былы кіраўнік прадпрыемства пазбаўленны права займаць пасады, звязаныя з арганізацыйна-распарадчымі і адміністрацыйна-гаспадарчымі абавязкамі на 5 гадоў.
Мясцовыя жыхары абураныя – пасля зносу будынка на вуліцы Вакзальнай “Камунальнік” пакінуў будаўнічыя адыходы.
Цяпер горы перавернутай зямлі ляжаць уздоўж дарогі па вуліцы, а ззаду хаваецца куча са смеццем, шыферам і іншымі адыходамі. Прычым засмечаная тэрыторыя знаходзіцца побач з жылымі дамамі на Вакзальнай, што стварае нязручнасці жыхарам вуліцы.
Мясцовыя жыхары баяцца адпускаць дзяцей на засмечаны ўчастак з-за пэўнай небяспекі траўмавання. Яны дабіваюцца таго, каб адказнасць за знос жылога будынка ўзяла на сябе камунальнае прадпрыемства Крычава і адпаведна навяло парадак на засмечанай тэрыторыі – піша газета “Крычаўскае жыццё”.
Амаль 600 тысяч праглядаў сабраў ролік з конкурсу прыгажосці «Міс Крычаўцэментнашыфер».
У сакавіку ў Крычаўскім ДК «Цэментнік» абралі самую выдатную дзяўчыну ААТ «Крычаўцэментнашыфер». Конкурс “Міс Крычаўцэментнашыфер” сабраў у Крычаве 9 самых прафесійных і пры гэтым прыгожых работніц, сярод якіх было чатыры крычаўлянкі. Здавалася б нічога незвычайнага. Але аказалася, што конкурс прыгажосці са складанай назвай не пакінуў абыякавымі і карыстальнікаў сацсетак. «Міс Крычаўцэментнашыфер» узарвала TikTok, набраўшы звыш паўмільёна праглядаў.
Як піша “Камсамольская праўда” карыстальніца тыктока @fox_look_krychaw апублікавала ў сацсетцы некалькі ролікаў з заводскага конкурсу прыгажосці. Самым папулярным стаў кароткі ролік з дэфіле ўдзельніц. Гэта відэа літаральна ўзарвала сацсетку – амаль 600 тысяч праглядаў, больш за 5000 лайкаў і яшчэ каля 1000 каментарыяў.
Адзначым, што конкурс прыгажосці на крычаўскім прадпрыемстве апошні раз праводзілі больш за 15 гадоў таму. У 2023-м яго было вырашана аднавіць, запрасіўшы для ўдзелу дзяўчат з галоўнага крычаўскага прадпрыемства і з філіялаў завода. Дарэчы, конкурс адбыўся напярэдадні Міжнароднага жаночага дня.
На фоне горкай навіны пра тое, што ў Магілёўскім раёне сёлета адрамантуюць цэлых 2% дарог, аглядзімся па рэгіёнах. Пасля Горак (чытаць тут) перанясемся ў Крычаў.
Галоўныя дарогі горада – Камсамольская, Вакзальная, Шчорса маюць крытычныя праломы і калдобіны. У раёне перасячэння вуліц Шчорса і Камсамольскай ходнік наогул адсутнічае, з-за чаго людзі вымушаны ісці па праезджай частцы побач з машынамі. У гэтым месцы мясцовае ДАІ нават абмежавала хуткасць да сарака кіламетраў у гадзіну, аднак абмежаванняў ніхто не прытрымліваецца.
Нямала праблем з дарожным пакрыццём і ў іншых частках горада. Напрыклад, на завулку Выганскім у раёне мікрараёна Камсамольскі частка асфальтнай дарогі ператварылася проста ў лужыну. Віной таму не толькі пацяпленне і раставанне снегу, а таксама разбіты асфальт.
Абыйсці такое возера не намачыўшы ногі вельмі складана, аднак людзі ўсё ж спрабуюць па краю дарогі прабрацца да цэнтральнай гарадской шашы. Наогул у самай густанаселенай частцы горада, так званай Мікра дарогі кепскія – то ямы, то шчыліны.
У мікрараёне “Сож”, каля дома пабудаванага на кітайскія інвестыцыі, адным з пастаянных элементаў пейзажа стала вялікая калюжына, якая редка высыхае нават летам. Дом пабудавалі, аднак дарогу за домам так і не адрамантавалі.
В то время когда инновации – это то, что обеспечивает будущее экономики, доля инновационного продукта на Могилевщине колеблется от официальных 10-15% до реальных… 2%. Очередной экономический обзор от mogilev.media.
Внедрение инноваций позволяет создать конкурентоспособную наукоемкую, ресурсо- и энергосберегающую экономику, способную обеспечить устойчивое развитие Могилевской области. Особое внимание – использованию экспортно-ориентированных и импортозамещающих технологий, базирующихся на местных сырьевых ресурсах.
Слезы могилевских инноваций
Увы, это не совсем о Могилевской области, в которой ежегодно затраты на инновации не превышают 1,5 % от валового регионального продукта. Экономика региона попала в своеобразный заколдованный круг низкой эффективности – недостаток финансовых ресурсов в инновации (и даже просто в инвестиции) не позволяет расширять производство востребованной продукции, ограничивая тем самым отчисления в инновационные фонды.
Ежегодные показатели инновационности отгружаемой могилевской продукции колеблются в пределах 10-15 %, в то время как в развитых странах он достигает рубежа в 35 %. На самом деле реально инновационный продукт в так называемых инновационных товарах местного производства составляет всего лишь…2 %.
Да и о каком производстве конкурентоспособных товаров может идти речь, когда на 1 февраля 2023 г. соотношение запасов готовой продукции в обрабатывающей промышленности области к среднемесячному объему производства составило 90,4 % (по Беларуси 87,2 %) против 65,1 % на 1 февраля 2022 г. И это при индексе промышленного производства к январю 2022 г. в 97,7 %. Вот и получается: с одной стороны, сокращаем объемы производства, с другой – снижаем объемы реализации.
По уровню инновационности Беларусь в мировом рейтинге не подымалась выше 45 места, имея показатель в 19 % от объема реализованной продукции. Очевидно, что экономика Могилевской области в данном ракурсе находится не только на задворках цивилизованного мира, но и территории синеокой.
Занимаемся космическими технологиями, а фитофтору картофеля победить не можем
Но не будем посыпать пеплом голову инновационными проблемами области. Мало кто знает, что, например, Кричев стал первым в республике «умным» городом. На его примере отрабатывалась единая диспетчерская служба с коротким номером 115, в районной поликлинике запись идет на электронную очередь и выдают электронные рецепты, а в школе отметки выставляют в электронном дневнике.
Для могилевской действительности уже не новинка данные подходы, но ведь где-то нужно было на практике реализовывать соответствующий проект. Простой пример воздействия инноваций на уровень качества жизни местного населения. Конечно, самостоятельно руководство Кричевского района без помощи института проблем информатики НАН Беларуси не сумели бы поднять данное направление инновационного характера.
Без инноваций невозможно представить ни одну отрасль, ни одно промышленное предприятие региона. Каждое из них в определенной степени вынуждено инвестировать в новые технологии и современное оборудование, с помощью которых обеспечивается производство инновационной продукции.
В Могилевской области 34 организации и предприятия занимаются научно-техническими разработками в различных сферах экономики и жизнедеятельности. Ведущее место за «Могилевлифтмашем» (производство современных лифтов), «Зенитом», «Могилевтрансмашем», «Белшиной», «Моготексом», переработчиками сельскохозяйственной продукции. Подтягивается и частный сектор экономики: «Протос», «Стрим» – зарядные устройства для быстрой зарядки аккумуляторов, «Виктори» – новые разработки газового отопительного оборудования и тому подобное.
Удивляет другое: явно недостает в области разработок по искусственному интеллекту, IT-технологиям и робототехнике, микроэлектронике и приборостроению, по беспилотным летательным аппаратам. Недостаточно могилевские ученые работают в направлении создания биотехнологий и биоматериалов, в медицине.
На другом полюсе такая «новинка» как машина для сортировки картофеля, которую планируют внедрить в производство. С помощью умного зрения она будет отбрасывать бракованные клубни, а пригодные отправлять в упаковку. А может стоило бы – научиться выращивать здоровые картофель и овощи, победив болезни с помощью новых сортов и технологий? Может, с большим рвением заниматься внедрением точного земледелия, дронов в сельскохозяйственную практику?
Сегодня белорусы занимаются космическими технологиями, а фитофтору картофеля победить не могут. Требует более пристального внимания борьба с многими болезнями человека и животных. С другой стороны, с выставки на выставку таскают продукцию «Бобруйскагромаша» – опрыскиватели, кормораздатчики, разбрасыватели органических удобрений, в которых инновации и не ночевали. И так по большинству позиций могилевской экономики. Пора бы уже и прозреть?
Решение проблемы инноваций в экономику Могилевской области позволит нарастить объемы производства современной продукции, увеличит объемы реализации товаров, подымет благосостояние граждан. Что мешает поступательному движению в инвестиционно-инновационном развитии? Есть мнение, что не последнюю роль в этом играет неразворотливость как раз тех структур, которые и должны отвечать за будущее региона.
