“Пасля такога матча хочацца закрыцца ў нумары і проста пасядзець” – выказаўся пра пераможную гульню форвард магілёўскай каманды.
Футбольны клуб “Днепр” перамог “Асіповічы” ў заключным, 34-м туры Першай лігі Чэмпіяната Беларусі па футболе і заваяваў месца ў Вышэйшай лізе на наступны сезон – паведамляе прэс-служба каманды. “Днепр” заняў выніковае другое месца ў розыгрышы, саступіўшы дзяржынскаму “Арсеналу” восем балаў, і атрымаў прамую пуцёўку ў элітны дывізіён.
У спіну магілёўскай каманды “дыхаў” Віцебск, з якім “Днепр” набраў аднолькавую колькасць балаў. Адзіны гол у пераможнай, фінальнай гульні з “Асіповічамі” забіў форвард Юрый Клачкоў (на фота). Вось як ён пракаментаваў гульню і фінал Першай лігі.
“Шчыра кажучы, пасля такога матчу хочацца закрыцца ў нумары і проста пасядзець. Бо мы агідна правялі матч. Гэта змазала агульныя ўражанні і эмоцыі наконт выхаду ў Вышэйшую лігу. У прынцыпе, я ўпершыню ў жыцці з камандай выконваю задачу. Да гэтага ў мяне такога не было. Таму ў мяне змешаныя эмоцыі. Я быццам і нічога не адчуваю, бо я ніколі раней не перажываў такога.
На нас ляжаў вялікі цяжар адказнасці, бо «Віцебск» дыхаў нам у спіну. Таму ў апошніх матчах прысутнічала нервовасць. Гэта нас скоўвала, усё ж у нас вельмі маладая каманда. У нас па сутнасці на полі было тры футбалісты старэйшыя за 2000 год нараджэння. Таму апошнія гульні нам і даліся цяжка. Самае галоўнае, што мы выйшлі і выйгралі. Так – на жылах, так – сціснуўшы зубы, але гэта матч за выхад у Вышэйшую лігу. Я лічу, што мы заслужана выйшлі ў Вышэйшую лігу! А «Віцебску» я пажадаю поспехаў у стыкавых матчах, мы чакаем іх у Вышэйшай лізе.”
Спецыялісты Інжынерна-тэхналагічнага інстытута (IET, Вялікабрытанія) прадставілі смелы план таго, як будзе выглядаць футбол на Месяцы: з 100-хвіліннымі матчамі, “астраформай” футбалістаў, мячом-губкай і віртуальнымі рэферы. Яны мяркуюць, што ў гульню можна будзе гуляць на Месяцы ўжо ў 2035 годзе, нават калі гэта можа выглядаць зусім інакш, чым матч тут, на Зямлі.
На думку вучоных, самы папулярны зямны від спорту хутка павінен пачаць распаўсюджвацца і за межамі планеты – паведамляе Daily Mail. Першая месячная гульня, лічаць футуролагі, адбудзецца ўжо ў 2035 годзе. Магчыма, адной з каманд стане Moonchester United.
На погляд футуролагаў з інстытута, на Месяцы маглі б прайсці гульні з каманд па пяць чалавек, якія праводзяцца ў чатыры 10-хвілінныя таймы з 20-хвіліннымі перапынкамі паміж кожнай, каб даць гульцам адпачыць.
Фота: Midjourney
Публікацыя навукоўцаў пераважна прысвячаецца не таму, як тэхнічна можна падрыхтаваць паяўленне футбольных каманд на спадарожніку Зямлі, а таму, як гэты матч лепш за ўсё абсталяваць з улікам асаблівасцяў планеты.
Так, даследчыкі заявілі, што традыцыйныя для футбалістаў шорты і чаравікі з шыпамі трэба будзе заменіць на здаравеныя скафандры ў стылі астранаўтаў з карабля Апола з футурыстычнымі функцыямі ахалоджвання, усталяванымі ўнутры. Мала таго, суддзі будуць больш нагадваць тэхналагічны VAR, чым традыцыйных людзей.
Хоць змены ў правілах і вонкавым выглядзе мяркуюцца значныя, з прычыны зусім іншага асяроддзя за межамі Зямлі, гэта ўсё роўна будзе футболам. Або, прынамсі, яго разнавіднасцю, якую можна будзе назваць, скажам, касмаболам ці мунболам. І вось як у яго гуляць.
Поле
Інжынеры прапанавалі метад лазернага выпякання, каб ператварыць участак грунта на Месяцы ў роўную бетонападобную паверхню. Яна будзе займаць у восем разоў менш месца, чым звыклае нам футбольнае поле. Лініі на ім можна будзе расфарбаваць чорна-белым палімерам. Па перыметры павінны быць усталяваныя сеткаватыя барты, а зверху – такі ж дах, каб пры адсутнасці гравітацыі мяч не паляцеў у бясконцую далеч.
Форма
Паколькі на Месяцы лёгкія шорты і шыпаваныя буцы будуць неактуальныя, іх плануецца замяніць на аблегчаныя версіі скафандраў, з падвышанай гнуткасцю і накладкамі на калені і локці. І, вядома, з кіслародным балонам і сістэмай сувязі. Унутры кожнага такога касцюма павінны быць устаноўлены сістэмы астуджэння, абагравання і кантролю за потаадлучэннем – для падладжвання пад месяцовы клімат.
Мяч
У адрозненне ад поля, якое паменшылі, мяч навукоўцы збіраюцца зрабіць у два разы больш зямнога – каб ён быў добра бачны на месяцовым грунце. І ён не можа быць напампаваны паветрам, бо розніца ціскаў на Месяцы прымусіць яго лопнуць. Спецыялісты знайшлі рашэнне – губчаты мяч з ядром з аэрагеля новага пакалення, што дазволіць яму адскокваць гэтак жа, як звычайнаму мячу.
Таймінг
Замест звыклых двух таймаў па 45 хвілін, на Месяцы давядзецца гуляць чатыры тайма па 10 хвілін з 20-хвіліннымі перапынкамі паміж імі. “Мунбалістам” спатрэбіцца больш часу на адпачынак, аднаўленне, а таксама агляд касцюмаў, абсталявання, магчыма, рамонт і дазапраўку. Бо форма ў дадзеным выпадку важная не толькі для выгоды, але і для выжывання.
Каманды і суддзі
У кожнай камандзе будзе толькі па пяць гульцоў: пры большай колькасці ва ўмовах спадарожніка спартсмены б перашкаджалі адзін аднаму і пастаянна сутыкаліся. Па гэтай жа прычыне замест суддзяў будуць галаграмы. А віртуальныя жоўтыя і чырвоныя карткі стануць загарацца на брылі гульца, які праштрафіўся.
Акрамя таго, матчы лепш за ўсё будзе праводзіць у месяцовы поўдзень, каб пазбегнуць вялізных ценяў і гуляць пры найлепшай бачнасці.
Дзве мацнейшыя футбольныя каманды Магілёўскага рэгіёна сустрэнуцца ў 1/16 фіналу Кубка Беларусі. Паядынак пройдзе 23 ліпеня ў 17.00 на стадыёне “Тарпеда” ў Магілёве.
“Белшына” гуляе ў Вышэйшай лізе чэмпіяната Беларусі па футболе і ідзе на 13-м месцы (з 15-ці) пасля 14 гульняў і з пасівам у -2 ачкі, прысуджаным за ўдзел у дамоўных матчах. “Днепр” гуляе ў першай лізе і пасля 15-ці тураў ідзе на пятым месцы, адстаючы ад лідараў на восем ачкоў.
Каманды з Бабруйска і Магілёва правялі паміж сабой 52 сустрэчы. У 19 матчах перамогу святкавалі «чырвона-чорныя», ў 20 лепшымі былі футбалісты з Магілёва, і 13 сустрэч скончыліся ўнічыю.
622 год. Прарок Мухамед перабраўся ў Медыну. Дзень Хіджры.
Заснавальнік ісламу Прарок Мухамед з групай сваіх паслядоўнікаў у сувязі з ганеннямі, якім падвяргалася новае веравучэнне ў яго родным горадзе, перабраўся з Мекі ў Медыну.
Дата гэтага перасялення (Хіджра – “адкачоўка”, “уцёкі”) пры халіфе Амары I прынята за пачатак мусульманскага летазлічэння.
1054 год. Раскол Хрысціянскай Царквы.
Патрыярх Канстанцінопальскі Міхаіл Кіруларый, баючыся пашырэння ўплыву каталікоў на грэцкіх хрысціян, закрыў усе лацінскія манастыры на тэрыторыі Візантыі і накіраваў у Італію ліст, у якім крытыкаваў дамаганні рымскіх першасвятароў на поўную ўладу ў хрысціянскім свеце.
У 1054 годзе для вырашэння спрэчкі папа Леў IX паслаў у Канстанцінопаль сваіх паслоў-легатаў на чале з кардыналам Гумбертам для вырашэння канфлікту. У суправаджальным лісце ён заяўляў, што ніхто не мае права крытыкаваць папу і аспрэчваць яго правы (як прамога спадчынніка апостала Пятра) на вяршэнства над усімі хрысціянамі.
Знайсці шлях да прымірэння не ўдалося, і 16 ліпеня 1054 года ў саборы Святой Сафіі ў Канстанцінопалі афіцыйныя прадстаўнікі Папы Рымскага аб’явілі аб звяржэнні Патрыярха Канстанцінопальскага Міхаіла Керуларыя і яго адлучэнні ад Царквы.
У адказ на гэта 20 ліпеня патрыярх і скліканы ім сабор адлучылі ад Царквы Папу і ягоных легатаў. Ніхто тады і ўявіць сабе не мог, што падзел, які адбыўся паміж тымі Цэрквамі, якія неўзабаве назавуць Праваслаўнай і Рымска-Каталіцкай, будзе доўжыцца стагоддзямі.
Так хрысціянства раскалолася на каталіцтва і праваслаўе.
Пакінуўшы Канстанцінопаль, папскія легаты адправіліся ў Рым акруговым шляхам, каб апавясціць аб адлучэнні Міхася Кіруларыя іншых усходніх патрыярхаў. Сярод іншых гарадоў яны наведалі Кіеў, дзе сустрэліся са старажытнарускімі клірыкамі і былі прыняты пры княжым двары. Пры гэтым руская Царква захавала прыхільнасць да праваслаўя.
Папа рымскі Леў IX і патрыярх Канстанцінопальскі Міхаіл Кіруларый
1819 год. Пачалася кругасветная экспедыцыя шлюпаў “Усход” і “Мірны” пад камандаваннем М. Лазарава і Ф. Белінсгаўзена.
Мэта экспедыцыі – прабіцца як мага бліжэй да Паўднёвага полюса.
28 студзеня 1820 года адбылася сапраўды вялікая падзея – радасны крык вахтавага матроса “Зямля! Зямля!” абвясціў аб адкрыцці шостага кантынента, Антарктыды.
У пачатку жніўня 1821 года караблі шчасна вярнуліся ў Кранштадт.
1880 год. У Вялікабрытаніі прыступілі да пракладкі з боку Дуўру тунэлю пад Ла-Маншам.
На французскім беразе таксама заклалі разведвальную галерэю. Праз 2 гады, калі сумарная даўжыня падземных галерэй (дыяметр 2,8 м) з абодвух берагоў дасягнула 1 840 м, брытанскае міністэрства абароны запатрабавала неадкладнага спынення ўсіх прац, бо яны падрываюць дзяржаўную бяспеку краіны.
Да праекту вярнуліся толькі ў 1987 годзе, і 6 мая 1994 года каралева Вялікабрытаніі Лізавета II і французскі прэзідэнт Ф. Мітэран урачыста адкрылі “Еўратунэль”.
Даўжыня тунэля – каля 51 км, з іх 39 праходзяць непасрэдна пад марскім дном.
1941 год. Пачалася акупацыя Чэрыкаўскага раёна нямецка-фашысцкімі захопнікамі.
Немцы захапілі і Смаленск.
А абарончыя баі вакол Магілёва, тым часам, працягваліся.
1944 год. У вызваленым Мінску прайшоў Партызанскі парад.
Урачыстае мерапрыемства адбылося ў нядзелю 16 ліпеня на полі былога іпадрома з нагоды вызвалення Мінска ад нямецкай акупацыі.
У парадзе ўзялі ўдзел 30 партызанскіх брыгад. Кожная брыгада мела ўласны сцяг і плакаты. На мітынг і парад сабраліся больш за 30 000 партызан і 50 000 мінчукоў.
На парадзе была вялікая дэлегацыя байцоў і камандзіраў Чырвонай Арміі на чале з камандуючым 3-м Беларускім фронтам генералам арміі І. Чарняхоўскім.
Адкрывала парад брыгада “Народныя мсціўцы” імя В. Варанянскага. За ёй ішлі партызанскія разведчыкі, падрыўнікі, кулямётчыкі ў поўным баявым узбраенні з брыгад імя Шчорса, Чапаева, “Беларусь”, “Буравеснік”.
У калоне партызан таксама ішоў і казёл па мянушцы Малыш, які быў упрыгожаны стужкай з нямецкімі ордэнамі.
1950 год. Фінал чэмпіянату свету па футболе ў Бразіліі сабраў на стадыёне “Маракана” 199 854 гледача – рэкорд для спартыўных спаборніцтваў.
Тады зборная Уругвая нанесла паражэнне гаспадарам з лікам 2:1.
Увесь стадыён рыдаў, асабліва востра перажывалі гэтую сітуацыю бразільскія футбалісты і іх суайчыннікі. Бразілія фактычна пагрузілася ў жалобу. Штодня сталі паступаць паведамленні аб самагубствах. Неўзабаве журботны спіс ужо налічваў тры з лішнім сотні чалавек.
А ўрад Уругвая абвясціў 16 ліпеня нацыянальным святам.
1976 год. У ЗША памёр Ян Станкевіч (1891-1976).
Беларускі мовазнавец, гісторык, палітычны дзеяч. Доктар славянскай гісторыі і філалогіі. Працаваў у газеце «Наша ніва», выдаваў часопіс «Веда», «Незалежнік», супрацоўнічаў з Беларускім інстытутам навукі і мастацтва і яго выданнем «Запісы», часопісам «Сяўбіт», газетай «Бацькаўшчына» і іншымі.
Пасол Сейму Польшчы. Член Беларускай народнай самапомачы, Беларускай незалежніцкай партыі, навуковага аддзела Беларускай цэнтральнай рады. Удзельнічаў у працы Беларуска-амерыканскага задзіночання, Беларуска-амерыканскага звязу, сузаснавальнік Вялікалітоўскага фонду імя Л. Сапегі.
1990 год. Вярхоўны Савет УССРпрыняў Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце.
Украіна абвясціла свой намер стаць пастаянна нейтральнай дзяржавай, якая не будзе прымаць удзел у ваенных блоках і абавязуецца выконваць тры няядзерныя прынцыпы: не прымяняць, не вырабляць і не набываць ядзернай зброі.
Дэкларацыя абвяшчала права Украіны непасрэдна рэалізаваць адносіны з іншымі дзяржавамі, заключаць з імі дагаворы, абменьвацца дыпламатычнымі, консульскімі, гандлёвымі прадстаўніцтвамі.
З 1991 года Дзень незалежнасці Украіны сталі святкаваць 24 жніўня у гонар таго, што 24 жніўня 1991 года Вярхоўны савет УССР прыняў Акт аб абвяшчэнні незалежнасці.
1990 год. Заснаваны Музей гісторыі Магілёва.
Быў створаны віртуальна – не было ні будынка, ні фондаў, ні штата. Рэальная праца музея на базе будынка былога архірэйскага палаца на чале з першым дырэктарам Ігарам Пушкіным пачалася ў 1992 годзе. Ігар Пушкін працаваў дырэктарам у 1992-2001 гадах.
Больш за ўсё дырэктарам прабыў 7-ы дырэктар Аляксей Бацюкоў (2011-2021), пры якім праводзіліся найбольш значныя мерапрыемствы, актыўна папаўняліся фонды.
У маі 1999 года гарадскімі ўладамі выдзелена для размяшчэння службовых памяшканняў і выставачнай залы музея 1-ы паверх будынка па вул. Ленінскай, 13, дзе музей прыняў першых наведвальнікаў.
Пасля адбудовы гарадской ратушы ў 2008 годзе, музей пераведзены ў яе. У 2006 створаны філіял музея – мемарыяльны комплекс «Буйніцкае поле». Музей з’яўляецца ініцыятарам і арганізатарам міжнароднай навуковай канферэнцыі «Гісторыя Магілёва: мінулае і сучаснасць», якая праводзіцца з 1998 г.
1990 год. Памёр Мікалай Арэхва (1902-1990).
Дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Заходняй Беларусі, беларускі гісторык. Заслужаны работнік культуры.
Удзельнік грамадзянскай і польска-савецкай войнаў. Працаваў на падпольнай рабоце ў Заходняй Беларусі. Падчас Другой сусветнай вайны – ў Войску Польскім.
З 1945 года працаваў у апараце дзяржбяспекі Польскай Народнай Рэспублікі.
З 1956 года працаваў у Інстытуце гісторыі партыі пры ЦК КПБ. Аўтар шматлікіх публікацый па гісторыі рэвалюцыйнага нацыянальна-вызваленчага руху, Камуністычнай партыі і камсамола.
2002 год. Маланка ў Чэхіі.
Унікальнае, але ўсё роўна сумнае здарэнне адбылося ў Чэхіі. На поўдні гэтай краіны адным адзіным разрадам маланкі быў забіты цэлы статак з 22-х кароў.
У жніўні 2016 года ў Нарвегіі адным разрадам маланкі было забіта 323 алені.
Мерапрыемствы, прымеркаваныя да Дня горада і раёна, распачнуцца з 15 ліпеня і завершацца масавымі гуляннямі ў пятніцу 21 ліпеня.
Сёлета спаўняецца 99 гадоў з моманту ўтварэння Чэрыкаўскага раёна і 419 гадоў з часу з’яўлення горада. Пагэтаму было вырашана адсвяткаваць з размахам. Распачнецца святкаванне з 15 ліпеня, калі на гарадскім стадыёне ў 11.00 пройдзе таварыскі матч паміж футбольнымі камандамі з Чэрыкава і Крычава.
З 17 і па 21 ліпеня запланаваны шэраг тэматычных мерапрыемстваў ва ўстановах адукацыі і культуры: літаратурныя выставы, віктарыны, конкурсы дзіцячых малюнкаў, акцыі, квэст-гульні, экскурсіі ў гісторыка-краязнаўчым музеі. 19 ліпеня маладыя спецыялісты раёна прымуць удзел у квэст-гульні “Чэрыкаўшчына: ад вытокаў да сучаснасці”, якая пройдзе ў гарадскім парку.
Аднак асноўнае свята горада пройдзе 21 ліпеня на пляцоўцы раённага дома культуры з чатырох гадзін дня ажно да гадзіны ночы. Гасцей урачыстасці чакае святочны канцэрт, тэматычныя пляцоўкі, фотазоны, святочны кірмаш з выставамі-дэгустацыямі і продажам фермерскіх прадуктаў, сувеніраў, вырабаў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, дзіцячымі атракцыёнамі і разнастайным гандлем – паведамляе “Веснік Чэрыкаўшчыны”.
Свята прысвечана апосталам Пятру, Андрэю, Якаву Зевядзееву, Іаану Багаслову, Філіпу, Варфаламею, Фаме, Левію Матфею, Якаву Алфееву, Іудзе Тадэю, Сімону Кананіту, а таксама апосталу Матфею, абранаму замест Іуды Іскарыёта.
У гэты дзень прынята наведваць храмы і маліцца за сябе і сваю сям’ю, чытаць малітву 12 апосталам дома, прасіць адно ў аднаго прабачэння, мірыцца і забываць усе крыўды.
1508 год. Адбылася бітва пад Оршай.
Бітва войска ВКЛ і Каралеўства Польскага супраць войска Маскоўскага княства ў ходзе пятай літоўска-маскоўскай вайны (1507-1508).
Атрымаўшы звесткі пра падыход літоўскага войска, князь маскоўскі Васіль III зняў аблогу Смаленска і рушыў на Оршу. Калі высветлілася, што К. Астрожскі набліжаецца да маскоўскіх пазіцый, Васіль III пастанавіў адступіць за Дняпро, каб ударыць у момант пераправы літвінаў праз раку.
Астрожскі накіраваў вялікі аддзел праз неахоўваны брод на Дняпры з заданнем нападу на абоз маскалёў, а галоўнымі сіламі выканаў адцягвальны манеўр. Выдзелены аддзел, пераправіўшыся праз раку, быў аточаны пераважаючымі маскоўскімі сіламі, аднак здолеў з цяжкасцямі прабіцца на правы бераг. Бітву перарваў надыход цемры. Астрожскі намерваўся атакаваць адразу пасля ўзыходу сонца, аднак маскоўскае войска ноччу адышло з занятых пазіцый на ўсход.
1868 год. Памёр Канстанцін Тышкевіч (1806-1868).
Беларускі гісторык, краязнавец, адзін з заснавальнікаў беларускай археалогіі.
На аснове ўласных калекцый разам з бацькам і братам стварыў Лагойскі музей старажытнасцей. Член навуковых таварыстваў Вільні, Кракава, Масквы, Прагі, Парыжа, Лондана.
Адзін з заснавальнікаў Віленскага музея старажытнасцей, член Віленскай археалагічнай камісіі.
Даследаваў каля 200 курганоў, гарадзішчаў і замчышчаў.
У памяць аб вучоным з 2007 года праводзіцца водная экспедыцыя «Шляхам Тышкевіча» па Віліі.
1897 год. Нарадзіўся Міхась Міцкевіч (1897-1991).
Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, брат Якуба Коласа.
Удзельнік нацыянальнага руху, дэлегат 1-га Усебеларускага кангрэсу, выкладчык Мінскай беларускай гімназіі.
З 1944 года на эміграцыі. Актыўны дзеяч Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы ў ЗША, член рэдакцыі часопіса «Беларус», рэдактар часопіса «Голас Царквы». Пахаваны на беларускіх могілках у Іст-Брансуіку ў штаце Нью-Джэрсі.
У яго гонар Якуб Колас назваў свайго малодшага сына Міхася (1926-2020).
1923 год. На схіле гары Маунт-Лі над каліфарнійскімі ўзгоркамі з’явіўся надпіс Hollywood.
Першапачаткова яна была напісана як Hollywoodland, не мела ніякага дачынення да кіно і азначала рэкламу новага жыллёвага раёна, але адразу ж стала прывабліваць да сябе турыстаў.
Устаноўка надпісу абышлася яе заказчыку, выдаўцу “Лос-Анджэлес таймс” Гары Чандлеру ў 21 000 долараў. Слова “Hollywoodland” уначы падсвятлялася электрычнымі лямпачкамі, днём жа белыя літары былі бачныя за 40 км. Вышыня іх была 13 м, шырыня – 9. Па перыметры кожнай літары віселі рознакаляровыя лямпачкі, якія падсвятлялі надпіс у цемры. Аднак усе 4 000 лямпачак былі расцягнуты мясцовымі жыхарамі менш чым за год. Па дамове рэклама была разлічана на 1,5 гады, але аж да 1949 года жадаючых дэмантаваць надпіс не знаходзілася.
У 1949 годзе надпіс адрамантавалі і выдалілі 4 апошнія літары. Да таго часу Hollywood ужо ператварыўся ў сімвал Лос-Анджэлеса і ўсёй індустрыі забаў. Клопат аб надпісе ўзяла на сябе Гандлёвая палата Галівуду.
У 1973 годзе надпіс абвясцілі нацыянальным гістарычным помнікам.
Да канца 1970-х надпіс здрахлеў, і ў 1978 годзе літары былі дэмантаваныя. У тым жа годзе дабрачынны фонд, узначалены Х’ю Хэфнерам, заснавальнікам часопіса “Playboy”, сабраў сродкі на капітальны рамонт славутасці.
Цяперашні надпіс, складзены з белых літар 15-метровай вышыні і 12-метровай шырыні, з’явіўся ў лістападзе 1978 года. На выраб кожнай літары спатрэбілася 27 500 долараў. З таго часу ўсе рэстаўрацыйныя работы выконваліся пры дапамозе прыватных ахвяраванняў.
1930 год. Першы ў гісторыі Чэмпіянат свету па футболе.
Выбар Уругвая ў якасці месца правядзення спартыўнага спаборніцтва не быў выпадковым. Зборная гэтай краіны перамагла на VIII Алімпійскіх гульнях 1924 года ў Парыжы і IX Алімпійскіх гульнях 1928 года ў Амстэрдаме.
Спецыяльна да гэтых спаборніцтваў у Монтавідэа пабудавалі новы стадыён, які ў гонар юбілею незалежнасці назвалі “Сентэнарыё” – “стагоддзе”.
У турніры прынялі ўдзел 13 каманд з Францыі, Югаславіі, Румыніі, Бельгіі, Перу, ЗША, Аргенціны, Бразіліі, Балівіі, Чылі, Мексікі, Парагвая і Уругвая.
У першых паядынках сышліся зборныя Францыі і Мексікі, а таксама каманды Бельгіі і ЗША. Першы ў гісторыі чэмпіянатаў свету гол забіў француз Л. Ларан. Аднак перамогу ў першынстве свету 30 ліпеня атрымала зборная Уругвая, якая перамагла ў фінальным матчы каманду Аргенціны з лікам 4:2.
Урачыстасці з нагоды перамогі ў чэмпіянаце не спыняліся ў Монтавідэа некалькіх дзён.
1938 год. Нарадзіўся Юрый Марухін (1938-2001).
Беларускі кінарэжысёр, сцэнарыст, аператар. Заслужаны дзеяч мастацтваў.
Працаваў на «Беларусьфільм», старшыня праўлення Беларускага саюза кінематаграфістаў. Рэжысёр шэрагу фільмаў, у тым ліку “Маці Урагану”, аператар шматлікіх карцін, уключна “Магіла льва”, “Час выбраў нас”.
1941 год. Пачалася акупацыя Горацкага, Дрыбінскага і Слаўгарадскага раёнаў нямецка-фашысцкімі захопнікамі.
А 13-14 ліпеня на Буйніцкім полі пад Магілёвам сярод воінаў 172-й стралковай дывізіі знаходзіўся ваенкар газеты “Известия” – пісьменнік К. Сіманаў і фотакарэспандэнт той жа газеты П. Трошын. Першы раз Сіманаў патрапіў у Магілёў 28 чэрвеня.
К. Сіманаў пісаў: «Я не быў салдатам, быў усяго толькі карэспандэнтам, аднак у мяне ёсць кавалачак зямлі, які мне век не забыцца, – поле пад Магілёвам, дзе я ўпершыню ў ліпені 1941 года бачыў, як нашыя на працягу аднаго дня падбілі і спалілі 39 нямецкіх танкаў …».
Абароне Магілёва прысвечаны яркія старонкі трылогіі «Жывыя і мёртвыя» (палкоўнік Куцепаў стаў правобразам генерала Серпіліна), «Салдатамі не нараджаюцца», «Апошняе лета», дзённіка ўспамінаў «Розныя дні вайны».
1941 год. 63 стралковы корпус 21-й арміі Заходняга фронта пачаў контрудар (13 ліпеня-17 жніўня) на Рагачоўска-Жлобінскім напрамку.
У выніку гэтага былі вызвалены Жлобін і Рагачоў.
1942 год. Нарадзіўся Харысан Форд.
Амерыканскі акцёр кіно і тэлебачання, прадзюсер.
Намінант на прэмію «Оскар», BAFTA, чатырохразовы намінант і ўладальнік спецыяльнай прэміі “Залаты глобус”, ганаровага «Сезара». Найбольш вядомы па ўдзеле ў серыі фільмаў «Зорныя войны», «Індыяна Джонс», «Самалёт прэзідэнта» і іншых.
Дзед і бабуля акцёра – ураджэнцы Мінска.
1952 год. Нарадзіўся Аляксандр Ціхановіч (1952-2017).
Беларускі эстрадны спявак. Народны артыст.
Саліст ВІА «Верасы», Дзяржаўнага аркестра сімфанічнай і эстраднай музыкі Беларусі, стваральнік і кіраўнік першага ў Беларусі Тэатра песні (і студыі пры ім; з 2003 г. – прадзюсерскі цэнтр «Прафіартвідыён»), музычны кіраўнік беларускага канала «Сталічнае тэлебачанне».
Аўтар папулярных эстрадных песень.
Памёр 28 студзеня 2017 года.
1970 год. Нарадзіўся Андрэй Цівончык.
Беларускі і нямецкі атлет (скакун з шастом), бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў 1996 года ў Атланце.
У 1995 годзе пабіў нямецкі нацыянальны рэкорд у скачках з шастом (скокнуў на 5,80 м). Трэнер па скачках з шастом зборнай Катара па лёгкай атлетыцы.
1990 год. На лясной паляне Борык каля мястэчка Грудак на Беласточчыне пачаўся І Фестываль музыкі маладой Беларусі «Басовішча».
Арганізаваны Беларускім аб’яднаннем студэнтаў і гмінным асяродкам культуры.
Мерапрыемства праводзілася 30 разоў (1990-2019) штогадова, на працягу двух дзён, як фестываль беларускай альтэрнатыўнай і рок-музыкі.
Арганізатары вырашылі, што 30-е па ліку «Басовішча» стане апошнім.
Традыцыйна на фестывалі ладзіўся конкурс маладых выканаўцаў, якія паспяхова прайшлі адбор. Штогод на фестываль прыязджала да 15 000 чалавек.
1990 год. Абшчыне магілёўскіх вернікаў-католікаў перададзены Касцёл Святога Станіслава.
А праз 6 гадоў, у гэты ж дзень, пачаў дзейнічаць зноў асвячоны, адрэстаўраваны касцёл. Удзел у рэстаўрацыі прымаў знакаміты мастак Алесь Пушкін (1965-2023).
2020 год. Афіцыйна адкрыты мост цераз раку Сож у Слаўгарадскім раёне.
З’явіўся на шашы Слаўгарад-Краснаполле, вядзе да Блакітнай крыніцы. Раней праз раку працаваў паром. Мост мае даўжыню 500 метраў.
Аўтамабільны рух па мосце быў адкрыты 2 снежня 2019 года.
Памочнік галоўнага трэнера магілёўскага футбольнага клуба “Днепр” Сяргей Кузьмініч распавёў рэсурсу football.by балючую гісторыю здрады асноўнага варатара каманды Уладзіміра Журава.
На наступны дзень пасля вяселля аднаго з гульцоў каманды, Красіміра Капава, Жураў перастаў паяўляцця на трэніроўках і не з’явіўся на вырашальную гульню Першай лігі Чэмпіяната Беларусі з віцебскім “Макслайнам””.
– Жураў, груба кажучы, забухаў. – расказаў трэнер Сяргей Кузьмініч – І мне хочацца, каб ён панёс за гэтае пакаранне. У нас меўся быць матч з “Макслайнам” на выездзе, а ён перастаў з’яўляцца на трэніроўках. Прапусціў з-за гэтага два запар дні трэніровак – пятніцу і суботу, уключаючы і перадгульнявы занятак, напярэдадні нашай нядзельнай сустрэчы. Натуральна, і на саму гульню ён таксама не паехаў.
Каманда вымушана была разлічваць на маладых галкіпераў, якія не выратавалі – “Днепр” прайграў 5:2, хоць у пачатку сустрэчы вёў з лікам 0:2. Але не толькі паражэнне ставяць у віну Уладзіміру Жураву, але яшчэ і чалавечыя адносіны.
– Скажу больш. – працягвае Кузьмініч – Усе ж ведаюць, што на “Днепр” накладзена забарона на трансферы, якая заканчваецца 9 ліпеня. І вось зімой Жураў хацеў паляпшэння асабістых умоў кантракта. А нам з-за гэтай забароны дзявацца асабліва не было куды. І вось [галоўны трэнер] Герашчанка гатовы быў даплочваць Жураву гэтую частку са сваіх грошай – з уласнай кішэні. Быццам бы да гэтага не дайшло, але сам факт. А тут такая здрада – і самога футбола, і ўсіх нас…
Журава ў дзень выяздной гульні знайшлі прадстаўнікі каманды.
– Нам сказалі, што адбываецца. А потым наш трэнерскі штаб прыехаў туды, дзе знаходзіўся Жураў, і ўбачылі ўсё гэта самі. Ён проста спаў п’яны за сталом. Што за ўстанова? Нейкае гарадское, летняга тыпу. Потым начальнік каманды спытаў у Журава, ці не хоча ён папрасіць прабачэння. А той хлопцаў, груба кажучы, на тры літары паслаў. Што зараз з ім будзе? Не ведаю. Будзе каля магазіна стаяць.
Ціхан-суцішнік. На святога Ціхана сонца ледзьве дыхае.
На Ціхана пявучыя птушкі заціхаюць (акрамя салаўя і зязюлі).
У гэты дзень заканчваецца маладое лета, падыходзіць сталае. Лета перасягнула гарачы ўзрост. Канчаюцца спякотныя дні. Ночы становяцца халаднейшымі.
Дзень завяршэння сяўбы жыта і пачатак вывазу гною. У гэты дзень талакой чысцілі хлявы, двары, а потым садзіліся абедаць усе разам – ладзілі свята для працаўнікоў, якія ўгнойвалі палі.
1440 год. Вялікім князем ВКЛ абраны Казімір Ягелончык (1427-1492).
Кароль польскі (1447-1492).
Пры абранні абяцаў вярнуць ВКЛ Валынь і Падолле захопленыя Польшчай, што пазней і было выканана. Вярнуў і Дарагічынскую зямлю. У Казіміра было 13 дзяцей. Аказваў матэрыяльную дапамогу студэнтам з дзяржаўнага скарбу. Выдаў Судзебнік, ліквідаваў удзельныя княствы.
Пры яго панаванні васалам Польшчы стала Мазавецкае княства, было далучана Асвенцімскае княства. У выніку трынаццацігадовай вайны з крыжакамі (1454-1466) вярнуў Памор’е, прыдбаў Заходнюю Прусію, а Тэўтонскі ордэн трапіў у васальную залежнасць. Казіміру давялося амаль штогод адбіваць татарскія наезды. Падтрымаў намер наўгародскіх баяр на чале з Марфай Барэцкай далучыць Вялікі Ноўгарад да ВКЛ, але Іван III пасля доўгай аблогі захапіў Ноўгарад і жорстка расправіўся з баярамі.
1455 год. Ва ўрачыстай абстаноўцы папа Калікст III зачытаў булу з заклікам 1 мая 1456 года выступіць у крыжовы паход супраць турак.
У 1453 годзе яны разбурылі 1000-гадовую Візантыйскую імперыю, і перад асманскай дзяржавай ужо трапятала ўся Еўропа. Але з паходам так нічога і не выйшла. А “Турэцкай буле” папы быў прыгатаваны лёс найкаштоўнейшага помніка гісторыі культуры: адціснуты на толькі што запушчаным станку першадрукара Іагана Гутенберга, яна захавалася. У адзіным экзэмпляры.
1875 год. Нарадзіўся Гергард Шэнберг (1875-1954).
Буйны расійскі і савецкі географ.
Скончыў Берлінскі, Цюрыхскі, Пецярбургскі ўніверсітэты.
Прафесар 10 універсітэтаў, загадык кафедры фізічнай геаграфіі Магілёўскага педінстытута (1946-1954), аўтар тэрміна “паўпустыня”, даследчык прыроды Магілёўшчыны.
1896 год. Нарадзіўся Уладзіслаў Казлоўскі (1896-1943).
Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, паэт, публіцыст.
Скончыў Віленскую каталіцкую духоўную семінарыю, беларускія настаўніцкія курсы, школу падхарунжых у Варшаве.
Уваходзіў у ЦК Беларускай сялянскай партыі, быў інструктарам мінскага Беларускага нацыянальнага камітэта па арганізацыі нацыянальнага жыцця ў Ігуменскім павеце, інструктарам 1-га батальёна беларускіх стральцоў. У 1921-1930 гадах служыў у польскім войску, адначасова браў удзел у беларускім нацыянальным руху.
У 1930-х актыўна працаваў у Вільні ў беларускіх нацыянальных арганізацыях і ўстановах. Быў сакратаром Беларускага нацыянальнага камітэта, Цэнтральнага ўрада Беларускага інстытута гаспадаркі і культуры, Беларускай нацыянал-сацыялістычнай партыі, рэдактарам партыйнай газеты «Новы шлях», сакратаром (1939-1940) Беларускай групы дапамогі пацярпелым ад вайны пры Літоўскім Чырвоным Крыжы. Аўтар шэрагу кніг па фізічным выхаванні, паэтычных зборнікаў.
Забіты 13 лістапада 1943 года партызанамі ў рэдакцыі «Беларускай газэты» (рэдагаваў газету з 1941 года). Пахаваны на Кальварыйскіх могілках.
Рэдакцыя «Беларускай газеты» і «Голасу вёскі». Сядзяць (злева направа): Уладзіслаў Казлоўскі, Наталля Арсеннева, Аляксей Сянкевіч. Стаяць (злева направа): Уладзімір Кушаль, Антон Адамовіч, Караленка. Мінск, снежань 1942 года
1871 год. Памёр Ксенафонт Гаворскі (1821-1871).
Беларускі гісторык, археолаг, выдавец.
Піянер археалагічных даследаванняў на тэрыторыі Беларусі: займаўся археалагічнымі раскопкамі курганаў каля Полацка, Ушачаў, па р. Дрыса.
Першым у Беларусі падрабязна апісаў структуру курганных насыпаў. Даследчык царкоўнай гісторыі Беларусі. Заходнерусіст.
1900 год. Нарадзіўся Антуан дэ Сент-Экзюперы (1900-1944).
Французскі сусветна вядомы пісьменнік, прафесійны лётчык.
Загінуў у разведвальным палёце.
Вядомы па раману «Планета людзей» і казцы «Маленькі прынц». Паводле яго казкі ў Магілёве скульптарам А. Вараб’ёвым пастаўлена 30 чэрвеня 2017 года скульптура на вул. Будзённага.
1934 год. Памёр Эдвард Пякарскі (1858-1934).
Беларускі этнограф, географ, фалькларыст. Складальнік слоўніка якуцкай мовы, «бацька» якуцкай літаратуры.
Акадэмік АН СССР.
Вучыўся ў Мінскай, Мазырскай, Чарнігаўскай гімназіях, у Харкаўскім ветінстытуце. За ўдзел у народніцкім руху сасланы ў Якуцію (1881). Даследаваў геаграфію, фальклор і мову, супрацоўнічаў з Усходне-Сібірскім аддзяленнем Рускага геаграфічнага таварыства. Працаваў вучоным захавальнікам Музея антрапалогіі і этнаграфіі, сакратаром аддзялення этнаграфіі Рускага геаграфічнага таварыства. Працаваў у Інстытуце ўсходазнаўства Акадэміі навук СССР.
Прымаў удзел у экспедыцыях Усходне-Сібірскага аддзялення Рускага геаграфічнага таварыства (1894-1896), Аяна-Нельканскай (1914-1917) экспедыцыі.
Аўтар прац па этнографіі якутаў і эвенкаў. Рэдакар часопіса «Живая старина» (1914-1917).
Пахаваны на ленінградскіх Смаленскіх лютэранскіх могілках.
Надмагілле ўнесена ў Пералік аб’ектаў гістарычнай і культурнай спадчыны федэральнага значэння, якія знаходзяцца ў Санкт-Пецярбургу.
1941 год. Савет Народных Камісараў СССР і ЦК ВКП(б) выдалі дырэктыву, у якой заклікалі распачаць падпольную і партызанскую барацьбу ў раёнах, пакінутых Чырвонай арміяй пры адступленні.
На Беларусі да канца чэрвеня 1941 года дзейнічалі 4 партызанскія атрады, у ліпені – 35, а ў жніўні – 61.
Спачатку атрады былі па 25-70 чалавек, потым – 100-350, былі і да 800 і больш партызан.
1941 год. Лётчык-знішчальнік старшы лейтэнант Анатоль Кобец (1910-1941) здзейсніў у небе над Магілёвам першы таран нямецкага самалёта.
У адрозненне ад аналагічнага выпадку, які адбыўся са знішчальнікам Мікалаем Цярохіным з 161-га авіяпалка, чый подзвіг апеў у баладзе «Сакрэт перамогі» К. Сіманаў, пра таран Кобеца ў друку згадваюць мала і скупа.
Праз некалькі дзён Кобец загінуў у Дрыбінскім раёне.
1944 год. З вызваленнем Бабруйска, Магілёўшчына поўнасцю ачышчана ад гітлераўскіх акупантаў.
Бабруйск быў пад акупацыяй 3 гады і 1 дзень.
24 чэрвеня 1944 года войскі правага крыла 1-га Беларускага фронту пад камандаваннем К. Ракасоўскага пачалі наступальную аперацыю па авалоданню Бабруйска. 27 чэрвеня ў «Бабруйскім катле» апынуліся варожыя дывізіі 9-й нямецкай арміі – каля 40 000 чалавек.
29 чэрвеня 1944 года горад на Бярэзіне быў вызвалены. «Сёння нашыя войскі цалкам ліквідавалі акружаную ў раёне Бабруйска варожую групоўку. У палон узята 33 тысячы нямецкіх салдат і афіцэраў…». Так пачыналася зводка ад Савецкага Інфармбюро 29 чэрвеня 1944 г.
За гераічнасць, праяўлены пры вызваленні горада, І. Кабякову, Н. Масонаву, К. Навумаву было прысвоена званне Герояў Савецкага Саюза. З ліку ўраджэнцаў Бабруйска гэтага высокага звання былі ўдастоены С. Гарэлік, У. Ярмак, С. Сікорскі.
1958 год. Упершыню бразільцы сталі чэмпіёнамі свету па футболе.
У фінальным матчы шостага па ліку футбольнага чэмпіянату свету на стакгольмскім стадыёне “Расунда” зборная Бразіліі разграміла шведаў – гаспадароў чэмпіянату з лікам 5:2 і ўпершыню заваявала чэмпіёнскі тытул.
Хоць першы гол забілі шведы, гульня фактычна прайшла “пад дыктоўку” гасцей з Паўднёвай Амерыкі, якія прадэманстравалі датуль нябачаны ў Еўропе віртуозны атакуючы футбол. Два рэдкія па прыгажосці галы, якія выклікалі бурнае захапленне гледачоў, правёў на 55-й і 90-й хвілінах самы малады з удзельнікаў турніру – бразільскі нападаючы Пеле, які яшчэ не дасягнуў 18 гадоў.
Гэты чэмпіянат быў першым, фінал якога трансляваўся па тэлебачанні.
Зборная Бразіліі па футболе, 1958 год
1958 год. памёр Фабіян Ярэміч (1891-1958).
Беларускі грамадска-палітычны дзеяч.
Старшыня Беларускага нацыянальнага камітэта ў Вільні, сябра Рады БНР. Адзін з арганізатараў і лідараў Беларускага сялянскага саюза, Беларускага інстытута гаспадаркі і культуры.
Удзельнік Другога Усебеларускага кангрэса (1944).
У 1945-1956 гадах рэпрэсаваны і зняволены савецкімі ўладамі ў канцлагеры. Выйшаўшы на волю, жыў у Вільні.
Фабіян Ярэміч пад сцягам «Сялянскі саюз» на карыкатуры ў часопісе «Маланка» № 15, 1926
1984 год. Пачаўся рэгулярны рух цягнікоў ад станцыі «Маскоўская» да станцыі «Інстытут культуры» Маскоўскай лініі Мінскага метрапалітэна.
Зараз мінскае метро мае 33 станцыі на трох лініях: Аўтазаводскай, Маскоўскай і Зялёналужскай лініі, даўжыня 41,8 км.
Будаўніцтва метро пачалося 3 мая 1977 года. Аб’ём перавозкі пасажыраў метрапалітэнам амаль 220 мільёнаў чалавек. Сярэднясутачная перавозка пасажыраў складае каля 600 тысяч.
2011 год. Званне «Ганаровы грамадзянін горада Магілёва» прысвоена Уладзіміру Саханько і Людміле Мішчанка.
У. Саханько (1946-2020) – генеральны дырэктар ААТ «Магілёўскі завод «Строммашына», Л. Мішчанка (н. 1939) – дырэктар Магілёўскай гімназіі-каледжа мастацтваў.
Кароль польскі і вялікі князь літоўскі, сын Ягайлы і Соф’і Гальшанскай.
Бацька 13 дзяцей. Пры ім дзяржава “прырасла” землямі ў выніку разгрома крыжакоў у трынаццацігадовай вайне, Тэўтонскі ордэн стаў васалам.
Ім аказвалася матэрыяльная дапамога студэнтам з дзяржаўнага скарбу, выдадзены першы Судзебнік, ліквідаваны ўдзельныя княствы (1471), пакладзены пачатак палітычнага панавання шляхецкага стану.
1630 год. Закладзены маўзалей Тадж-Махал.
Закладзены ў Агры – тагачаснай сталіцы індыйскай імперыі Вялікіх Маголаў у памяць аб гібелі падчас родаў (нараджала 14-е дзіця) Арджуманд Бану, якая пры каранацыі атрымала імя Мумтаз-Махал, або “Абранніца Палаца” – каханай жонкі імператара Шах-Джахана.
Будаўніцтва працягвалася 22 гады і было скончана ў 1652 годзе.
Аўтарам праекту шэдэўра сусветнай архітэктуры быў сам Шах-Джахан, галоўным архітэктарам – Устад-Іса. На будоўлі бралі ўдзел больш за 20 000 чалавек, акрамя індыйскіх майстроў, удзельнічалі лепшыя дойліды з Персіі, Малой Азіі, Самарканда, Венецыі.
Тадж-Махал поўнасцю пабудаваны з белага мармуру. Яго архітэктурны дызайн заснаваны на араба-мусульманскай канцэпцыі абсалютнай сіметрыі, дзе кожны элемент гарманічна ўпісваецца ў галоўную структуру збудавання. Будынак стаіць на высокай квадратнай платформе. Галоўны купал падымаецца на 64 м і акружаны чатырма малымі купаламі. Усю кампазіцыю завяршаюць чатыры мінарэты. Знутры і звонку маўзалей упрыгожаны цудоўным раслінным арнаментам, а скляпеністыя пераходы – арабскай вяззю, якая захавала ў камені тэксты некаторых сур з Карана.
Архітэктурны ансамбль маўзалея ўключае таксама мячэць, гасцявы дом і парк.
1692 год. У 11:43 хвіліны ўсе прыродныя стыхіі абрынуліся разам на Порт-Раяль, горад-сталіцу на Ямайцы.
Бязлітасныя піраты, куфры са скарбамі, караблі пад пірацкімі сцягамі, пах пораху, разбой, п’янлівы смак рому – усё гэта знакамітая пірацкая сталіца – Порт-Раяль.
І вось Усявышні вырашыў пакараць жыхароў Порт-Раяля за разгул і бясчынствы. Землятрус практычна цалкам разбурыў 10-тысячны горад з некалькімі цэрквамі, чатырма рынкамі, сінагогай, каралеўскімі пакгаўзамі, складамі, з больш за сотню корчмамі, звярынцам, ваеннымі пляцамі і мастамі, а затым 2/3 гарады затапіў акіян.
Хваля цунамі разам з апоўзнямі змыла ў мора большую частку горада з 5 000 жыхарамі. У гавані Порт-Раяля затанула каля 50 караблёў, 1800 гарадскіх будынкаў было разбурана.
Порт-Раяль быў хутка адбудаваны нанова. Але яго быццам хтосьці пракляў: праз 11 гадоў амаль усе пабудовы ў горадзе знішчыў моцны пажар, а “дабілі” пірацкую сталіцу ўраганы.
1825 год. Нарадзіўся Эдвард Паўловіч (1825-1909).
Беларускі мемуарыст, мастак і асветнік.
Капііст з палотнаў Эрмітажа, палотнаў заходніх мастакоў падчас падарожжа па Еўропе.
Аўтар кнігі “Некалькі словаў літвіна”, у якой адстойваў права беларускіх сялян на асвету, некалькіх кніг па краязнаўстве, малюнкаў прысвечаных Наваградчыне. Заснавальнік у Наваградку жаночага пансіёну і нядзельнай школы для сялян, аматарскага тэатру, бібліятэкі, ініцыятар адкрыцця помніка Адаму Міцкевічу.
Удзельнік паўстання 1863 года.
Памёр 10 лютага 1909 года ў Львове. Пахаваны на Лычакаўскіх могілках.
Э. Паўлоўскі. Траецкі касцёл у Ішкалдзі. 1848
1880 год. Нарадзіўся Вацлаў Іваноўскі (1880-1943).
Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, доктар тэхнічных навук.
Займаўся навуковай і выкладчыцкай работай у Санкт-Пецярбургу, у Пецярбургскім тэхналагічным інстытуце, дзе праводзіў доследы над вырошчваннем цукровых буракоў у Віленскай губерні. Заснавальнік Беларускай рэвалюцыйнай партыі (1902), член ЦК Беларускай сацыялістычнай грамады.
Стварыў у Пецярбургу першае беларускае выдавецтва — суполку «Загляне сонца і ў наша аконца» (1906), кіраваў Беларускім выдавецкім таварыствам у Вільне. Зрабіў апрацоўку першага буквара сучаснай беларускай мовы.
Удзельнік Усебеларускага з’езда (1917), міністр асветы ва ўрадзе БНР (1918), упаўнаважаны Найвышэйшай рады БНР. Пашыраў сетку беларускіх школ на Міншчыне, кіраваў Мінскім беларускім педінстытутам, загадваў кафедрай тэхналогіі ферментацыі харчовых прадуктаў Варшаўскай політэхнікі, кафедрай хімічнай тэхналогіі Віленскага універсітэта (1940-1941).
Падчас вайны кіраваў Беларускім нацыянальным камітэтам у Вільні, быў бургамістрам Мінска (1942-1943), намеснікам старшыні Беларускага навуковага таварыства, узначальваў Беларускую народную самапомач. Падтрымліваў сувязь з прадстаўнікамі Арміі Краёвай. У Вільні дапамагаў у выратаванні габрэяў.
Даследваў праблемы перапрацоўкі садавіны і гародніны, пякарства, спіртовыя і паліўныя сумесі як замяняльнікі традыцыйнага маторнага паліва, ачышчэння і выкарыстання фабрычных постцэлюлозных сцёкаў і іншыя.
Загінуў 7 снежня 1943 года ў выніку тэрарыстычнага замаху. Пахаваны на мінскіх Кальварыйскіх могілках.
1908 год. Нарадзіўся Уладзімір Галубовіч (1908-1962).
Беларускі і польскі археолаг, этнограф, тапаніміст.
У 1935-1939 гадах вёў раскопкі на тэрыторыі Глыбоцкага, Міёрскага, Пастаўскага, Навагрудскага, Лідскага і іншых раёнаў. Склаў археалагічныя карты даследаваных тэрыторый. Вывучаў старажытныя Вільню, Мінск, Гродна. Працаваў ў Вільні, у Інстытуце гісторыі АН БССР, Торуньскім і Уроцлаўскім універсітэтах.
Памёр 7 красавіка 1962 года ў Стакгольме.
Віленскі ўніверсітэт.
1937 год. У в. Ганаўка Хоцімскага раёна нарадзіўся Пётр Дзмітрачкоў (1937-2021).
Беларускі гісторык, прафесар.
Выхаванец гісторыка-геаграфічнага факультэта Магілёўскага педінстытута, дэкан геаграфічнага і дэкан гістарычнага факультэтаў МДУ імя А.Куляшова (1975-2005).
Заслужаны работнік адукацыі, уладальнік медаля Ф. Скарыны.
Даследчык пытанняў зараджэння і развіцця дзяржаўнасці на беларускіх землях, этнічнай гісторыі Беларусі.
1958 год. Пачалося будаўніцтва горада Наваполацка.
Пастаўлена першая палатка будаўнікоў будучага Наваполацка. Горад узнік у сувязі з будаўніцтвам нафтаперапрацоўчага завода, спачатку як рабочы пасёлак Полацкі (1959).
Сучасную назву атрымаў у 1963 годзе.
Уваходзіў у лік гарадоў-“стотысячнікаў”, але зараз насельніцтва 96,3 тысячы (2023 год).
Працуюць прадпрыемствы нафтахіміі ААТ “Нафтан”, будматэрыялаў, харчовай прамысловасці, ЦЭЦ, трамвай (як і ў Віцебску, Мінску, Мазыры).
1972 год. Нарадзіўся Сяржук Кулягін.
Беларускі журналіст, краязнавец, паэт, бард, уладальнік аграсядзіб.
Сузаснавальнік фестываля “Вялікая бард-рыбалка” (з 2010 года, Чыгірынскае вадасховішча, Быхаўскі раён), член Беларускага геаграфічнага таварыства, клуба аматараў беларускай гісторыі і падарожжаў “Чароўны ўспамін”, актыўны дзеяч “Зялёнага турызму”.
1976 год. Памёр Міхась Машара (1902-1976).
Беларускі паэт, празаік, драматург, перакладчык.
Мае багатую творчую біяграфію: рэдагаваў у Вільні газету “Наша воля”, працаваў у дзіцячым часопісе “Заранка”, у газетах “Звязда”, “Савецкая Беларусь”, “Партызанскае слова”, часопісе “Полымя”, “Настаўніцкай газеце”, на радыё.
Аўтар зборнікаў вершаў, паэм, п’ес, раманаў, кнігі ўспамінаў.
Вершы, напісаныя пад час зняволення ў віленскіх Лукішках тайна вынесла і выдала асобным зборнікам “Малюнкі” Зоська Верас.
Пераклаў на беларускую мову “Мёртвыя душы” М. Гогаля, “Апавяданні” Г. Сянкевіча, “Уральскія сказы” П. Бажова, “Калевалу” і інш.
Памёр 7 чэрвеня 1976 года.
1998 год. Нацыянальная зборная Беларусі па футболе перамагла літоўскую каманду 5:0.
Дасягнута самая буйная перамога ў гісторыі беларскага футбола. Гульня адбылася на мінскім стадыёне “Дынама”. Трэнерам быў Г. Кандарацьеў.
А вось 30 сакавіка 2021 года разгромна саступіла Бельгіі (0:8) – набуйнейшае паражэнне у гісторыі зборнай Беларусі.
Дзень адмовы ад празмернасцяў у ежы. Дзень здаровага харчавання (A Day of Abandoning Excesses in Food. Day of Healthy Eating, з 2011 года).
Праводзіцца ў процівагу амерыканскаму святу “Нацыянальны дзень, калі можна есці ўсё, што хочацца”.
Цікавыя факты.
Па папулярнасці ў свеце сярод прадуктаў на першым месцы знаходзяцца макароны, на другім і трэцім – мяса і рыс.
Здароўе чалавечага арганізма на 74% залежыць ад той ежы, якую ён спажывае.
На планеце толькі 44% жыхароў пры выбары прадуктаў харчавання кіруюцца меркаваннямі здароўя. Астатнія 66% выбіраюць прадукты сыходзячы з іх кошту.
1633 год.Выйшаў загад караля Уладзіслава IV Вазы аб магілёўскіх цэрквах.
Жыхарам Магілёва вярталіся ўсе праваслаўныя цэрквы, якія былі зачынены і запячатаны ў 1619 годзе. Гэта адбылося пасля паўстання гараджан 1618 года.
Увосень 1618 года ўніяцкі мітрапаліт І. Кунцэвіч пажадаў наведаць Магілёў і абярнуць жыхароў ва ўніяцтва, аднак жыхары горада пры яго набліжэнні сталі біць трывогу ў вечавы звон. Былі зачынены ўсе гарадскія вароты, на сценах і валах былі расстаўлены ўзброеныя людзі. Пасля гэтага ўлады горада разам з натоўпамі народа з харугвамі ў руках выйшлі насустрач Кунцэвічу, пачалі праклінаць яго як вераадступніка і нават пагражалі забіць, калі ён не адыдзе ад Магілёва. Паўстанне ўзначальваў бурмістр Магілёва Багдан (Мірон) Собаль.
Пасля гэтага Кунцэвіч асабіста адправіўся са скаргай у Варшаву да караля Жыгімонта III. Паводле каралеўскага ўніверсала ад 22 сакавіка 1619 года ўсе завадатары паўстання ў ліку 20 чалавек павінны былі быць пакараныя, на горад быў накладзены буйны штраф на карысць казны, а ўсе праваслаўныя цэрквы і манастыры з іх маёнткамі і прыбыткамі былі перададзены ў падпарадкаванне Кунцэвічу.
Пры гэтым у рашэнні спецыяльна згадана, што справа тычыцца не прыгнёту веры, а бунту і абразы не толькі архімандрыта, але і самога караля. Акрамя таго, 20 лістапада кароль забараніў жыхарам Магілёва будаваць цэрквы без дазволу Кунцэвіча.
Кароль Уладзіслаў IV Ваза.
1792 год. Наданне каралём С. Панятоўскім герба Браславу “Вока Божае”.
У хрысціянскай іканаграфіі вока ў цэнтры сонечных прамянёў або ў трохвугольніку з’яўляецца агульнавядомым сімвалам чароўнай сілы або ж Тройцы.
Вока сімвалізуе назіранне Бога за жыццём і дзеяннямі людзей, трохкутнік – трыадзінства Бога – Айца, Сына і Духа Святога. Сонца з найстаражытнейшых часоў з’яўляецца сімвалам жыцця, агню, які валодае ачышчальнай сілай.
“Вока Божае” на гербе Браслава ў сімвалічнай форме перадае Божую апеку над горадам, захоўвае яго ад усіх бед. Выява чалавечага вока шырока выкарыстоўваецца для ўпрыгажэння алтароў ў храмах і на прадметах культавага прызначэння.
Цяперашні герб зацверджаны 20 студзеня 2006 года. У краязнаўчым музеі Браслава сабраны шматлікія дакументы з выявай гарадскога сімвала. Больш чым за два стагоддзі свайго існавання ізаграфія герба практычна заставалася нязменнай. Герб Браслава адносіцца да гісторыка-геральдычных помнікаў Беларусі.
1905 год. Нарадзіўся Юрка Віцьбіч (Стукаліч, Алесь Крыжаніч; сапраўднае імя – Серафім Шчарбакоў; 1905-1975).
Беларускі пісьменнік, дзеяч беларускай эміграцыі.
У студзені 1941 года арыштаваны ДПУ. Падчас вайны – член Цэнтральнага ўрада Беларускага культурнага згуртавання, у 1944 годзе выдаў зборнікі публіцыстыкі “Вяліскія паўстанцы. Гэньдзікаўскія змагары”, “Нацыянальныя Сьвятыні”, быў рэдактарам часопіса “Узвышша”.
У 1943 годзе перавёз з Віцебска ў Полацк рэшткі Еўфрасінні Полацкай, якія там знаходзяцца і сёння, спрыяў аднаўленню Полацкай праваслаўнай епархіі. З 1944 года – на эміграцыі.
У 1946 годзе разам з Н. Арсенневай стварыў літаратурнае аб’яднанне “Шыпшына”. Рэдагаваў шэраг беларускіх газет, у тым ліку “Беларускае слова”, выступаў на Радыё “Свабода”. Аўтар цікавых гістарычных нарысаў “Плыве з-пад Святой гары Нёман”. Пахаваны на беларускіх могілках у Саўт-Рыверы.
Помнік змагарам за свабодную Беларусь у Саўт-Рывер.
1942 год. Нарадзіўся Эдуард Малафееў
Футбаліст, беларускі і расійскі трэнер па футболу, нападнік зборнай СССР, Заслужаны майстар спорту СССР, Заслужаны трэнер БССР і СССР.
Гулец за маскоўскі “Спартак”, у 1963-1974 – у мінскім “Дынама” (забіў 114 галоў), у 1963-1968 гадах гуляў за зборную СССР. Срэбраны прызёр чэмпіянату Еўропы 1964.
Пасля заканчэння кар’еры перайшоў на трэнерскую працу. У 1978 г. узначаліў мінскае «Дынама», якое прывёў да золата чэмпіянату СССР (1982). Пазней яшчэ два разы вяртаўся ў «Дынама» (1988-1991, 2001-2002).
У 1984-1986 гадах быў галоўным трэнерам зборнай СССР, якая пад яго кіраўніцтвам перамагла ў адборачным турніры да чэмпіянату свету 1986.
Пазней трэніраваў розныя клубы Расіі, Беларусі і Літвы. У 2000-2003 быў галоўным трэнерам зборнай Беларусі, якую прывёў да лепшага дасягнення (3 месца ў адборачным турніры да чэмпіянату свету 2002).
У снежні 2009 года быў прызначаны галоўным трэнерам салігорскага «Шахцёра». Абяцаў прывесці клуб да залатых медалёў чэмпіянату, але з-за хваробы пакінуў пасаду галоўнага трэнера ўжо ў маі 2010 года.
1955 год. Прынята Пастанова Савета Міністраў “Аб новым палігоне для Міністэрства абароны СССР” – Байканура.
Будаўніцтва касмадрома ішло ў пустыннай казахскай мясцовасці ў рэжыме найстрогай сакрэтнасці.
У маі 1957 года з палігона быў зроблены першы пуск міжкантынентальнай балістычнай ракеты Р-7, потым – першы ў гісторыі штучны спадарожнік Зямлі (4 красавіка 1957), першы касмічны карабель з чалавекам на борце (Ю. Гагарын, 12 красавіка 1961).
З Байканура ляталі ў космас і пяць беларусаў і ўраджэнцаў Беларусі, уключаючы і першую жанчыну-касманаўта В. Церашкову (бацька У. Церашкоў родам з в. Выйлава Бялыніцкага раёна, загінуў на фінскай вайне; маці – А. Церашкова родам з в. Ерамееўшчына Дубровенскага раёна).
1962 год. Падаўлены стыхійны мітынг і дэманстрацыя працоўных Новачаркаска Растоўскай вобласці.
Заліты крывёй з дапамогай войск Паўночна-Каўказскай ваеннай акругі. Жыхары пратэставалі супраць павышэння коштаў на прадукты харчавання. Падчас вайсковай аперацыі па “навядзенні парадку” былі забітыя 23 чалавекі, каля 40 чалавек атрымалі раненні. Зроблены масавыя арышты. У ходзе судовага разбору над удзельнікамі хваляванняў у Новачаркаску 14 чалавек былі прызнаны арганізатарамі беспарадкаў, 7 чалавек прыгавораны да расстрэлу, астатнія – да заключэння на тэрмін ад 10 да 15 гадоў.
Як сказана ў пастанове Вярхоўнага Савета Расіі “Аб падзеях у г. Новочеркаску ў чэрвені 1962 года” ад 22 мая 1992 года, “партыйна-савецкімі ўладамі ў г. Новачаркаску была жорстка задушана з ужываннем войскаў мірная дэманстрацыя працоўных, якія патрабавалі паляпшэнні свайго сацыяльна-эканамічнага становішча. Загінулі і атрымалі раненні дзясяткі ні ў чым не вінаватых людзей, у тым ліку жанчыны і дзеці. Многія ўдзельнікі падзей былі падвергнутыя судовай расправе за дзеянні, якія з’явіліся адказам на неправамерныя і правакацыйныя паводзіны ўладаў”.
1970 год. Нарадзіўся Віталь Шкраба (1970-2008).
Беларускі прафесійны баксёр, двухразовы чэмпіён Беларусі ў суперцяжкай вазе (97 кг). Праводзіў баі з многімі вядомымі баксёрамі, у тым ліку з М. Валуевым і М. Паповым.
17 ліпеня 2008 года знойдзены мёртвым з нажом у грудзях у сваёй кватэры ў Салігорску. Версія следства – самагубства.
1972 год. Нарадзілася Кацярына Карстэн(дзявочае – Хадатовіч).
Беларуская вяслярка ў акадэмічным веславанні, “Кацярына Вялікая беларускага веславання”. Першая двухразовая алімпійская чэмпіёнка ў алімпійскай камандзе Беларусі (1996, 2000); шасціразовая чэмпіёнка свету. Заслужаны майстар спорту СССР. Першы поўны кавалер ордэна Айчыны (2008).
У 1998 годзе выйшла замуж за нямецкага бізнесмена В. Карстэна. Жыве ў Германіі.
Падпісала адкрыты ліст спартыўных дзеячаў краіны, якія выступаюць за дзеючую ўладу Беларусі пасля жорсткіх падаўленняў народных пратэстаў у 2020 годзе.
2009 год. Зацверджаны герб Лепеля.
Герб «у чырвоным полі Пагоня» дараваны гораду 20 ліпеня 1852 года.
17-тысячны горад згадваецца з 1439 года. Меўся замак, гандлёвы порт. У свой час належыў Л. Сапегу, у 1772-1776 гадах быў сталіцай Полацкага ваяводства. У горадзе працуюць прадпрыемствы машынабудавання і металаапрацоўкі, дрэваапрацоўчай і харчовай прамысловасці, ГЭС.
