У сакавіку можна будзе ўбачыць няўзброеным вокам адразу некалькі планет – дастаткова рэдкая з’ява – паведамляе навуковы дырэктар Маскоўскага планетарыя Фаіна Рублёва. Акрамя таго, чакаецца актыўнасць метэорнага патоку Лірыды.
Венера.
«Венера будзе вечарамі ззяць над заходнім гарызонтам. Яе можна будзе назіраць у яснае надвор’е, у тым ліку калі 24 сакавіка Месяц і Венера пройдуць побач адзін з адным.
Таксама ўвечары і ноччу ў сузор’ях Цяльца і Блізнят дастаткова высока над гарызонтам будзе бачны Марс, але ён у параўнанні з Венерай не такі яркі. Не кожны месяц можна бачыць адразу некалькі планет.
Юпітэр.
Па вечарах на заходнім гарызонце можна будзе назіраць Юпітэр, аднак ён будзе бачны непрацяглы час.
Уран і Няптун.
Уран і Няптун таксама будуць знаходзіцца над гарызонтам, але іх без тэлескопа разглядзець нельга.
Дзень раўнадзенства.
Дзень вясновага раўнадзенства наступіць 21 сакавіка, калі Сонца перасячэ лінію нябеснага экватара і пяройдзе з Паўднёвага паўшар’я ў Паўночнае.
У гэты момант у паўднёвай паўкулі (паўшар’і) пачнецца восень, у паўночнай, гэта значыцца і на тэрыторыі Беларусі, настене астранамічная вясна.
Назіранне сузор’еў.
Зараз можна без праблем назіраць сузор’і Вялікай і Малай Мядзведзіцы. Зімовае сузор’е Арыёну з яркімі зоркамі і зорку Сірыўс з сузор’я Вялікага Сабакі зараз яшчэ можна назіраць, але яны паступова будуць хавацца за гарызонтам.
Сярод незаходзячых будуць добра бачныя сузор’і Касіяпеі, Цэфея і Персея на паўночным захадзе.
Фота мае ілюстрацыйны характар, з адкрытых крыніц.
Землятрусы, якія адбыліся ў Турцыі, супалі з поўняй і маладзіком. Бліжэйшая поўня – 5 сакавіка.
У Інстытуце касмічных даследаванняў Расійскай акадэміі навук сабралі за шмат гадоў цікавую статыстыку ўзаемасувязі землятрусаў і месяцовых фаз. Як высветлілася, падзеі ў Турцыі пад яе таксама падыходзяць.
У гісторыі землятрусаў па ўсім свеце назіраецца адна цікавая тэндэнцыя, якой пакуль не атрымоўваецца знайсці адэкватнае навуковае тлумачэнне, распавёў life галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута касмічных даследаванняў РАН С. Пулінец.
Ён, у прыватнасці, адзначыў, што першы падземны штуршок на мяжы Турцыі і Сірыі раніцай 6 лютага 2023 года адбыўся падчас поўні. Калі казаць дакладней, поўня была 5 лютага ў 21:29 па маскоўскім часе, гэта значыць за некалькі гадзін да пачатку бедства. Праз два тыдні, 21 лютага, крыху на поўдзень ад эпіцэнтра папярэдняга бедства здарылася новая сейсмічнае падзея. І яна практычна супала з надыходам маладзіка – адбылася на наступны дзень пасля яго.
Але рэч у тым, што падобныя дзіўныя супадзенні гэтымі выпадкамі не вычэрпваюцца. Напрыклад, землятрус магнітудай 8,4 на Алясцы ў 1964 годзе здарыўся напярэдадні поўні – і сапраўды такая ж фаза назіралася падчас землятрусу магнітудай 9,1 на Суматры ў 2004 годзе. Увогуле ў гэтым спісе – амаль два дзясяткі землятрусаў магнітудай ад 5,2 да 9,4, якія адбыліся ў тыя моманты, калі Месяц быў вельмі блізкі альбо да фазы поўні, альбо да фазы маладзіка.
– Пакуль не зразумела, ці з’яўляецца гэта проста супадзеннем, ці гэта нейкі фізічны эфект. Я лічу, што эфект ёсць і трэба глядзець не па буйных землятрусах. Калі абраць у каталогу падземныя штуршкі з магнітудай ад 4 да 5 і глядзець колькасць землятрусаў у суткі, то з набліжэннем поўні іх колькасць павялічваецца, – адзначае С. Пулінец.
Месяц рухаецца вакол Зямлі не па ідэальна круглай арбіце, а па выцягнутай, эліптычнай. І па меры свайго руху па ёй яна то набліжаецца да нашай планеты, то аддаляецца ад яе. 384 000 км – сярэдняя адлегласць паміж Месяцам і Зямлёй. А насамрэч у перыгеі – бліжэйшай да Зямлі кропцы – Месяц аказваецца ўсяго ў 356 000 – 370 000 км, а ў апагеі, самай далёкай кропцы, у 404 000 – 407 000 км. І з кожным новым абарачэннем перыгей і апагей у той ці іншай ступені вар’іруюцца. Змяняюцца яны таму, што ў Сонечнай сістэме і наогул у космасе ўсё знаходзіцца ва ўзаемадзеянні адзін з другім: Зямля таксама не заўсёды на аднолькавай адлегласці ад Сонца, і ўсё гэта неўзаметку ўплывае на ход падзей.
Перыгей зусім не абавязкова супадае з поўняй або маладзіком. Таму не выключана, што насамрэч глядзець трэба не на тое, у якой фазе быў Месяц у момант землятрусу, а на яго адлегласць ад Зямлі. У гэтым сэнсе асабліва характэрна, што 21 студзеня 2023 года адлегласць да Месяца дасягнула мінімуму ці ледзь не за апошнюю тысячу гадоў і склала 356 568 км.
Па афіцыйна прынятым у агульнасусветнай навуцы пункце гледжання, гравітацыя Месяца занадта слабая, каб выклікаць у зямных нетрах дастаткова магутныя для землятрусу прыліўныя сілы, тлумачыць С. Пулінец. На яго думку, зусім не абавязкова цалкам і поўнасцю вінаваціць у кожным бедстве адзін толькі спадарожнік Зямлі.
– Землятрус ужо падрыхтаваны працэсамі ў нетрах планеты, а прыцягненне Месяца – гэта трыгер, маленькая дабаўка, каб сарваць з ланцуга гэтую падрыхтаваную падзею. Гэта не значыць, што менавіта Месяц выклікаў землятрус, – тлумачыць эксперт.
1203 год. “Взят бысть Кыев Рюриком и Олговичи и всею Половецьскою землею. И створися велико зло в Русстеи земли, якого же зла не было от крещенья над Кыевом…” – сцвярджаеЛаўрэнцеўскі летапіс.
За кіеўскі сталец вялі барацьбу Рурык Расціславіч са смаленскай дынастыі і Раман Мсціславіч Валынскі. Кіяўляне падтрымлівалі Рамана, у адказ Рурык заклікаў на дапамогу чарнігаўцаў і полаўцаў і падверг Кіеў разрабаванню з масавым вывадам насельніцтва ў рабства, пасля чаго горад страціў ранейшае значэнне.
Разрабаванне Кіева падарвала аўтарытэт і моц Кіева і характарызавала заняпад Паўднёвай Русі яшчэ да Батыева нашэсця. Падчас разрабавання полаўцамі Кіева-Пячэрскай лаўры загінуў Ілля Пячэрскі, магчымы прататып быліннага Іллі Мурамца.
1839 год. Зроблены першы фотаздымак Месяца Луі Дагерам.
Дзякуючы прыліўным сілам Месяц заўсёды звернуты да паверхні Зямлі адным бокам. Па меры таго, як Месяц на працягу месяца абарочваецца вакол Зямлі, адбываецца знаёмы ўсім цыкл змены фаз. З Зямлі бачная толькі частка асветленага боку Месяца, якая на працягу перыяду звароту Месяца бесперапынна мяняецца з-за змены адноснай канфігурацыі Зямлі, Месяца і Сонца.
Луі Дагер прадставіў шырокай грамадскасці працэс атрымання дагератыпу толькі ў жніўні 1839 года.
Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863-1864 гадоў у Беларусі і Літве, публіцыст.
Скончыў Пецярбургскі, Берлінскі ўніверсітэты. Кандытат матэматыкі.
Збіраў успаміны і звесткі пра філаматаў і філарэтаў, у Парыжы выдаў брашуру «Успамін пра філаматаў і філарэтаў».
У лютым 1863 года далучыўся да паўстанцкай арганізацыі, са жніўня – паўстанцкі начальнік Вільні.
Арыштаваны царскімі ўладамі 26 верасня 1863 года.
Публічна павешаны на Лукішскай плошчы ў Вільні.
1918 год. У в. Рымінка Чавускага раёна нарадзіўся Пятро Лярскі.
Знакаміты беларускі географ, краязнавец, педагог. Кандыдат геаграфічных навук. Выдатнік народнай асветы БССР і СССР. Ганаровы член Беларускага геаграфічнага таварыства. Чалавек года Магілёўскай вобласці (2006).
Усё свае жыццё прысвяціў служэнню Магілёўскаму педінстытуту, які скончыў.
Аўтар і суаўтар больш за 160 навуковых публікацый і 17 кніг, у тым ліку 3 падручнікаў для ВНУ, 5 школьных падручнікаў па прыродазнаўстве, шэрагу метадычных дапаможнікаў для настаўнікаў.
Выдаў падручнікі “Дапаможнік па краязнаўству” для геаграфічных спецыяльнасцей, “Геаграфія”, “Землязнаўства і краязнаўства” (у суаўтарстве) для студэнтаў педагагічных факультэтаў вну СССР. З 1970 па 1996 год школьны курс прыродазнаўства вывучаўся па падручніках П. Лярскага.
Папулярызатар геаграфічных ведаў, краязнаўства. Найбольш папулярная яго кніга “Прырода Магілёўскай вобласці” (на рускай і беларускай мовах).
Памёр 25 кастрычніка 2013 года.
У яго гонар устаноўлена шыльда ў Магілёве на будынку корпуса МДУ па вул. Першамайская, 44 (скульптар А.Вараб’ёў), яго імя прысвоена СШ №21 г. Магілёва.
1920 год. У в. Пятровічы Клімавіцкага павета (зараз – Смаленская вобласць) нарадзіўсяАйзэк Азімаў.
Амерыканскі пісьменнік-фантаст, папулярызатар навукі, доктар біяхіміі.
Бацькі – яўрэйскія млынары Хана-Рахіл Берман і Іуда Азімаў разам сынам у 1923 годзе праз Магілёў імігравалі ў ЗША.
Аўтар каля 500 кніг, галоўным чынам мастацкіх, першым чынам у жанры навуковай фантастыкі, але таксама і ў іншых жанрах: фэнтэзі, дэтэктыў, гумар, і навукова-папулярных у самых розных абласцях – ад астраномі і генетыкі да гісторыі і літаратуразнаўства.
Аўтар тэрмінаў рабатэхніка, робатыка, пазітронны, псіхагісторыя.
Азімаў разам з А. Кларкам і Р. Хайнлайнам адносіцца да «Вялікай тройкі» пісьменнікаў-фантастаў.
Беларускі вучоны ў галіне анкалогіі і хірургіі. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук, доктар медыцынскіх навук, прафесар. Заслужаны ўрач.
Працаваў галоўным хірургам Мінскага гарздраўаддзела, загадчыкам кафедры анкалогіі, прафесарам медінстытута, кіраўніком Рэспубліканскага навукова-практычнага цэнтра пухлін шчытападобнай залозы Міністэрства аховы здароўя, даследчай групы Інстытута фізіялогіі акадэміі навук.
Даказаў, што вялікі рост захворвання дзяцей на рак шчытападобнай залозы ў Беларусі абумоўлены дзеяннем падвышанай радыяцыі ў выніку аварыі на ЧАЭС.
Прапанаваў метад камбінаванага лячэння хворых неаперабельным тырэоідным ракам і вызначыў эфектыўнасць радыаёдатэрапіі пры лёгачных метастазах рака шчытападобнай залозы ў дзяцей і падлеткаў, якія атрымалі апраменьванне падчас Чарнобыльскай катастрофы.
Беларускі эканаміст. Доктар эканамічных навук, прафесар, Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук.
Працаваў прарэктарам БДУ, першым намеснікам старшыні Мінгарвыканкама, прафесарам Інстытута павышэння кваліфікацыі пры БДУ, загадчыкам кафедры Акадэміі кіравання, дырэктарам Інстытута эканомікі НАН Беларусі.
Аўтар навуковых прац у галіне нацыянальнай бяспекі, дзяржаўнага кіравання і будаўніцтва, навукова-тэхнічнага, інавацыйнага развіцця, павышэння эфектыўнасці назапашвання капіталу, фондаў і інтэнсіфікацыі грамадскай вытворчасці, методыкі ўстойлівага развіцця ў рэгіянальна-галіновым аспекце.
Аўтар больш за 500 навуковых прац, у тым ліку 33 манаграфій.
Скончыў Бабруйскі аўтатранспартны тэхнікум, Вышэйшую партшколу, Беларускі дзяржаўны інстытут народнай гаспадаркі.
Працаваў дырэктарам аўтабазы, аўтакамбіната г. Гродна, у Гродзенскім гаркаме КПБ, старшынёй выканкама і гарадскога Савета дэпутатаў г. Ліды, г. Гродна, Гродзенскага аблвыканкама і абласнога Савета дэпутатаў.
Дэпутат Вярхоўнага Савета 12-га і 13-га скліканняў. Падчас лістападаўскага рэферэндуму 1996 года выступіў супраць палітыкі А. Лукашэнкі, падпісаў заяву аб імпічменце прэзідэнту.
Пасля паражэння апазіцыі вярнуўся ў Гродна: быў віцэ-прэзідэнтам Беларускай праваабарончай канвенцыі, у Кардынацыйнай радзе дэмакратычных сіл прадстаўляў Гродзенскую вобласць, з’яўляўся старшынёй Кардынацыйнага Камітэта «Гродзенская Ініцыятыва». З ініцыятывы Дораша і пры яго актыўным удзеле ў маі 2000 г. створана Кардынацыйная Рада «Рэгіянальная Беларусь». Падпісант Хартыі’97.
Удзельнік сустрэчы прэзідэнта ЗША Біла Клінтана з кіраўніцтвам Вярхоўнага Савета Беларусі.
У 2001 годзе вылучаўся кандыдатам у Прэзідэнты Беларусі, але зняў сваю кандыдатуру на карысць Ул. Ганчарыка.
Беларускі краязнавец, заснавальнік гісторыка-археалагічнага музея ў Гродне.
У 1910-1914 гадах падарожнічаў па Віленскай, Гродзенскай і Мінскай губернях, рабіў раскопкі, у тым ліку ў Міры.
Стварыў музей у Гродне (зараз гісторыка-археалагічны музей) і ўзначальваў яго ў 1922-1936 гадах.
Вёў раскопкі ў Ваўкавыску (1925), даследаваў княжацкі храм, Верхнюю і Ніжнюю цэрквы на тэрыторыі Старога замка ў Гродне.
Аўтар прац «Гродна», «Гарадзішча Ваўкавыска»), «Раннесярэдневяковае Гродна ў святле археалагічных раскопак у Гродзенскім Старым каралеўскім замку ў 1932 і 1933 гг.», «Абарончы храм на Каложы ў Гродне».
Засталася нявыдадзенай яго шматтомная праца «Польскія рэліквіі ў Расіі».
Памёр 2 студзеня 1950 года
1952 год. У п. Міжрэчча Клічаўскага раёна нарадзіўся ІванПірожнік.
Беларускі географ, прафесар, доктар габілітаваны, доктар геаграфічных навук.
Працаваў дэканам геаграфічнага факультэта, загадчыкам кафедры эканамічнай геаграфіі замежных краін БДУ.
Даследчык пытанняў сацыяльна-эканамічнай, рэкрэацыйнай геаграфіі, тэрытарыяльнай арганізацыі турысцкага абслугоўвання.
Працаваў прафесарам Люблянскага, Сілезскага, Кракаўскага ўніверсітэтаў, Акадэміі Паморскай (Польшча).
Каталіцкі святар-бенедыкцінец, беларускі царкоўны дзеяч, біскуп, апостальскі візітатар для беларусаў-католікаў на Захадзе. Доктар багаслоўя.
Напярэдадні Другой сусветнай вайны пераехаў у ЗША.
У 1958-1986 гадах узначальваў беларускую ўніяцкую парафію Хрыста Спаса ў Чыкага. Архімандрыт. Епіскап каталіцкай царквы ўсходняга абраду, адначасова Папам Рымскім прызначаны на пасаду апостальскага візітатара для беларусаў-католікаў заходняга і ўсходняга абрадаў на эміграцыі.
Адзін з заснавальнікаў уніяцкага англа-рускамоўнага часопіса «Церковный голос», выдаваў бюлетэні «Праўда», «Да злучэння».
Памёр 2 снежня 1986 года. Пахаваны на могілках бенедыкцінскага кляштара Св. Пракопа ў Лайле, штат Ілінойс.
1989 год. Памёр ураджэнец Брэста Ілля Мазурук.
Савецкі палярны лётчык,Герой Савецкага Саюза, генерал-маёр авіяцыі. Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР (1937-1950).
Удзельнічаў у ваенных аперацыях супраць басмачоў у Сярэдняй Азіі, служыў на Далёкім Усходзе, удзельнік будаўніцтва Камсамольска-на-Амуры, начальнік Упраўлення палярнай авіяцыі Галоўпаўночмарпуці, удзельнічаў у высадцы першай дрэйфуючай навуковай станцыі “Паўночны полюс-1”.
Удзельнік савецка-фінскай, Вялікай Айчыннай войн. Быў камандзірам 1-й перагоначнай авіяцыйнай дывізіі Авіяцыі далёкага дзеяння, кіраваў перагоначнай трасай з Аляскі ў СССР для паставак па ленд-лізе амерыканскіх самалётаў.
Пасля вайны працаваў намеснікам начальніка Навукова-выпрабавальнага інстытута, начальнікам лётнай інспекцыі – намеснікам начальніка Упраўлення палярнай авіяцыі Галоўпаўночмарпуці, удзельнікам паветранай высокашыротнай экспедыцыі «Поўнач-5».
У сакавіку 1957 года разам з лётчыкам А. Паляковым упершыню ажыццявіў пасадку самалёта Ан-2 на вяршыню айсберга ў Антарктыдзе.
Памёр 2 студзеня 1989 года і пахаваны на Траекураўскіх могілках Масквы.
Беларускі дзеяч і гісторык. Працаваў і жыў у Польшчы. Доктар гісторыі (тэма «Беларусь пад нямецкай акупацыяй»).
Браў актыўны ўдзел у беларускім руху ў Польшчы. Адзін з арганізатараў і старшыня праўлення Варшаўскага аддзела Беларускага грамадска-культурнага таварыства, старшыня Навуковага гуртка таварыства.
Аўтар кніг «Беларускае школьніцтва на Беласточчыне», «Беларуская кніга ў Другой Рэчы Паспалітай», «Беларуская кніга пад нямецкім кантролем», «Вацлаў Іваноўскі і адраджэнне Беларусі», зборніка «Мадэрная гісторыя Беларусі».
Пасмяротна ўзнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады БНР.
Раніцай 8 снежня на Марс упадзе месяцовы цень, перадае The Guardian.
У ноч з 7 на 8 снежня Месяц пачне набліжацца да Марса на начным небе.
У чацвер уранні Марс будзе максімальна набліжаны да Зямлі і будзе адбіваць максімальна магчымую колькасць святла, што дазволіць назіраць за ім няўзброеным вокам пры спрыяльных умовах надвор’я.
Зацьменне ўвогуле працягнецца прыкладна з гадзіну. У розных еўрапейскіх гарадах яно будзе бачна ў розны час. Так, напрыклад, у Лондане яно пачнецца па Грынвічу ў 4:30 раніцы, па Мінску ў 7:30 і прыкладна ў 4:58 па Грынвічу, 7:58 раніцы па Мінскаму часу чырвоная планета поўнасцю знікне.
Лепш бачна зацьменне будзе бачна ў Вялікабрытаніі, Паўночнай Еўропе, Грэнландыі, Паўночнай Амерыцы і на поўначы Афрыкі.
Для гэтага яму спатрэбілася скампанаваць разам 150 тысяч фатаграфій, піша Universe Today.
На дэманстрацыі сапраўды можна ўбачыць, як Месяц рухаўся скрозь цень Зямлі падчас зацьмення. На фотаздымках выразна бачныя памер і форма ценю Зямлі. Гэтыя падзеі абсалютна чароўныя і зусім сюррэалістычныя.
Астрафатограф-аматар Эндру Макарці ўжо не першы раз здзіўляе сваю аўдыторыю неверагоднымі здымкамі нябесных цел.
Зараз Макарці стварыў неверагодны складовы малюнак, які паказвае Месяц на розных стадыях начнога зацьмення. На кадрах выразна відаць, як Месяц рухаўся скрозь цень Зямлі падчас зацьмення.
– У цэлым я зрабіў каля 150 тысяч малюнкаў. – сказаў Макарці – Месяц быў «сабраны» разам, каб паказаць усе яго дэталі і асаблівасці.
8 лістапада бягучага года адбудзецца поўнае зацьменне Месяца з максімальнай фазай у 13:59 і працягласцю амаль 6 гадзін, паведамляюць сібірскія астраномы.
Яно пачнецца ў 11.01 і скончыцца ў 16.56 па мінскім часе, а гэта 5 гадзін 54 хвіліны 40,6 секунд. Поўная фаза зацьмення працягнецца больш за гадзіну – 85,5 хвілін.
Рэдкасць маючай адбыцца з’явы ў тым, што можна будзе ўбачыць пакрыццё планеты Уран, якая будзе зацемненая Месяцам.
Спадарожнік пройдзе праз паўночную частку зямнога ценю, афарбаваўшыся ў чырванавата-бурае адценне.
25 кастрычніка жыхары Беларусі, некаторых іншых краін назіралі частковае сонечнае зацьменне, пра што паведамлялі Магілёў.media.