Тэрыторыя такой дзяржавы як Тувалу падымаецца над узроўнем акіяна ўсяго на 2 метры. Калі гіганцкі ляднік Туэйтс у Антарктыдзе абрынецца ў ваду, то адно толькі гэта прывядзе да павышэння ўзроўню сусветнага акіяна на 1,5 метры.
Канечне, гэты працэс зацягнецца на дзесяцігоддзі, і па меркаванні даследчыкаў, наўрадці да пачаткку ХХІІ стагоддзя Тувалу цалкам знікне пад марскімі хвалямі. Але ўжо цяпер Форум Ціхаакіянскіх астравоў праводзіць кансультацыі, каб вызначыцца з асноўнымі выклікамі для малых астраўных дзяржаў і спосабамі абароны правоў свах грамадзян – паведамляе Guardian.
Малыя астраўныя дзяржавы складаюць каля 25% ад агульнай колькасці краін. Пры гэтым на іх прыходзіцца ўсяго 1% вуглекіслых выкідаў у свеце, з-за якіх яшчэ мінімум цэлае стагоддзе будзе адбывацца пад’ём узроўню сусветнага акіяна. Што чакае гэтыя краіны ў будучыні, калі іх народы проста згубяць сваю тэрыторыю?
На дадзены момант вызначэнне дзяржаўнасці ў адпаведнасці з міжнародным правам знайшло сваё адлюстраванне ў Канвенцыі Мантэвідэа, якая ўстанаўлівае чатыры крытэры: фізічная тэрыторыя, насельніцтва, урад і здольнасць уступаць у адносіны з іншымі краінамі.
– Калі мы прымаем гэтае вызначэнне, то Тувалу магло б страціць свой статус дзяржавы, калі згубіць сваю фізічную тэрыторыю. Або мы будзем вымушаныя пераехаць у іншае месца. – пракаментаваў сітуацыю міністр замежных спраў Тувалу Сайман Кофе – Такім чынам, мы проста ўяўляем сабе гэты найгоршы сцэнар – калі да гэтага ўсё ж дойдзе, мы хацелі б, каб свет працягваў прызнаваць нашу дзяржаўнасць як пастаянную.
Сваю заяву на форуме COP26 Сайман Кофе рабіў стоячы па калена ў вадзе
На канферэнцыі па гэтай тэме на Фіджы ў гэтым годзе прэм’ер- міністр Астравоў Кука Марк Браўн сфармуляваў шэраг экзістэнцыяльных пытанняў:
– Што стане з нашым суверэнітэтам, калі нашы берагі раз’ядаюцца павышэннем узроўню мора? Што будзе з нашымі асноўнымі правамі і свабодамі, гарантаванымі нашымі канстытуцыямі і Усеагульнай дэкларацыяй правоў чалавека? Як мы можам рэалізаваць наша агульнае бачанне, калі сам наш статус «дзяржавы» пастаўлены пад сумнеў? Як мы можам выканаць свой абавязак перад нашымі народамі, калі ў іх забіраюць дамы і сродкі да існавання? Гэтыя пытанні складаныя, але рэальныя. Яны патрабуюць рашэнняў.
Тувалу і іншыя астраўныя дзяржавы нядаўна пачалі ўмацоўваць некаторыя свае берагавыя лініі бетоннымі бар’ерамі супраць паводак, але гэта толькі частковая абарона, якая з цягам часу слабее і заўсёды будзе ўразлівай да цунамі або іншых буйных паводак, а таксама ад уздымаў грунтавых вод.
Сутыкнуўшыся з гэтымі пагрозамі цэласнасці нацыі, Форум ціхаакіянскіх астравоў заклікаў да міжнародных гарантый існуючых марскіх зон – і рэсурсаў у іх – нават калі сухапутная тэрыторыя размываецца.
Выгляд са спадарожніка атола Фунафуці, на якім знаходзіцца сталіца астраўной дзяржавы Тувалу. Фота: Universal Images Group North America LLC/Alamy
На сённяшні час некалькі краін свету ўзялі на сябе абавязацельства прызнаваць дзяржаўнасць астраўных краін нягледзячы на стан іх берагавой лініі, гэта Венесуэла, Багамы, Сент-Кітс, Сент-Люсія, Вануату, Ніуэ, Палаў, Габон і Тайвань. Тувалу таксама абмяркоўвае гэтае пытанне з вялікімі суседзямі, такімі як Новая Зеландыя і Аўстралія.
Тувалу таксама адлічбоўвае свой урад, каб палегчыць перамяшчэнне грамадзян і інстытуцый, у той час як навукоўцы-правазнаўцы разглядаюць пытанне аб тым, ці можна захаваць дзяржаўнасць шляхам арэнды зямлі ў іншай краіне.
Яшчэ адна праблема заключаецца ў тым, ці зможа насельніцтва захаваць свае законныя правы і культурную згуртаванасць як пастаянная дыяспара. Міжнароднае права не мае спецыяльнай юрыдычнай катэгорыі для кліматычных бежанцаў або людзей, якія пацярпелі ад павышэння ўзроўню мора. Таму, могуць узнікнуць складанасці, калі людзі эвакуіруюцца ў іншую краіну, якая не дазваляе падвойнае грамадзянства або рэгістрацыю нараджэння замежных грамадзян.
Адным з рашэнняў, прапанаваных Сусветным банкам, было б аб’яднанне з іншай дзяржавай, як гэта зрабілі Занзібар і Танганьіка ў 1964 годзе, каб утварыць Танзанію.
У літоўскай Клайпедзе працуе адзіны ў краіне рэгулярны экалагічны маршрут па ўнутраных водах – паведамляе atviraklaipeda.lt.
Два водныя аўтобусы пачалі курсіраваць у тэставым рэжыме з 16 чэрвеня па рацэ Данге, па маршруце Стары горад – мост Таўралаўкіа, хаця спачатку планавалася даць старт 15 мая. Маршрут пакуль працуе ў тэставым рэжыме.
Пра планы запусціць водны гарадскі транспарт у Клайпедзе 10 красавіка 2023 пісалі mogilev.media.
Пішам пра гарады-пабрацімы Магілёва і гарадоў Магілёўскай вобласці, каб нягледзячы на смугу прапаганды зразумець рэальнае развіццё блізкіх грамадстваў праз іх роднасныя адносіны з нашым рэгіёнам.
Водныя аўтобусы эксплуатуе муніцыпальнае прадпрыемства «Клайпедас паслаўгос» – былы Клайпедскі аўтобусны парк.
Паездка па рацэ прывабная тым, што можна ўбачыць горад з ракі. Гэта дае магчымасць мець зносіны з прыродай гараджанам і гасцям, з’яўляецца альтэрнатывай іншым відам гарадскога транспарту, цікавосткай для турыстаў.
Водны аўтобус умяшчае 10 чалавек, прадугледжана адно месца для інваліднага вазка. Кошт разавага білета – 3 еўра, дзейнічаюць і льготы. З Картай клайпедчаніна праезд – 2 еўра 40 цэнтаў.
Аплачваць паездкі можна электронным квітком, бескантактнай банкаўскай картай і іншымі электроннымі спосабамі, але не наяўнымі.
Паездка ў адзін бок займае 1 гадзіну 20 хвілін. Усяго на маршруце 6 прыпынкаў: «Стары горад», «Мост Ліепу», «Данэс зляняй», «Сянваге», «Батанікас содас» і «Мост Таўраўлаўкіа». Водныя аўтобусы курсіруюць па 8 разоў на дзень.
Дамова аб Пабрацімстве Клайпеды і Магілёва была падпісана 8 сакавіка 1997.
27 лютага 2022 году, на трэці дзень уварвання расійскіх войск ва Ўкраіну, мэр Клайпеды заявіў аб спыненні пабрацімскіх сувязяў з расійскімі і беларускімі гарадамі. Паводле яго, ён звярнуўся да кіраўніцтва гарадоў партнёраў, каб тыя супраціўляліся агрэсіі супраць Украіны, але рэакцыі не было. У афіцыйным спісе гарадоў пабрацімаў Клайпеды – Магілёва няма.
Магілёў. media працягвае сачыць за жыццём Клайпеды, нягледзячы на спыненне партнёрскіх сувязяў з Магілёвам са спадзевам, што пабрацімства між гарадамі адновіцца.
Клайпеда месціцца на захадзе краіны і з’яўляецца портам на Балтыйскім моры. Насельніцтва 160 тысяч чалавек.
Аналіз стану атмасфернага паветра ў гарадах Беларусі дэманструе стабільна высокія паказчыкі забруджанасці ў Магілёве – паведаляе Белгідрамет. Так, па стане з 30 мая да 2 чэрвеня станцыя фонавага маніторынга паветра, размешчаная на завулку Крупскай у Магілёве, паказвала перавышэнне норм па ўзроўні забруджанасці ў 1,1 – 1,5 разоў.
Горш чым у Магілёве абстаноўка з чысцінёй паветра складалася на працягу мінулага тыдня толькі ў Брэсце.
Горы смецця, цвіль і нават жалезная бочка – у што ператварылі жыхары горада і камунальныя службы рэчку Крычаўку, даліна якой магла б стаць жывапісным месцам у сэрцы горада.
Невялічкая рачулка Крычаўка з’яўляецца правым прытокам галоўнай воднай артэрыі Крычава – рэчкі Сож. Яе даўжыня больш за пяць кіламетраў і збольшага рачулка цячэ ў межах горада.
Калі рэчка перацякае праз тунэль у старую частку горада, то яе акваторыя становіцца вельмі забруджанай. Неахайнасць людзей праявілася ў тым, што ў Крычаўку скідваюць рознае смецце: гумавыя рэчы, пластыкавыя і шкляныя бутэлькі, упакоўку ад розных відаў ежы і мноства металічных адходаў – ад накрывак слоікаў да цэлай жалезнай бочкі.
Камунальныя службы Крычава не заўважаюць праблем малой рэчкі, якая прыгожа цячэ па гарадской прасторы і ўрэшце ўпадае ў Сож. Хараство малой рэчкі губляецца за гарамі смецця і людской абыякавасці да наваколля.
Адзначым, што рэчка Крычаўка мае гістарычнае значэнне, на яе левым беразе размешчана старадаўняе гарадзішча пад назвай Гарадзец або Цвінтар. Назва правага прытока Сожа паходзіць ад наймення горада, хоць, што першае было названа – рака ці паселішча, цяпер ужо ніхто не скажа.
Апублікаваны на мінулым тыдні маніторынг паветра ў гарадах Беларусі паказаў, што Магілёў становіцца самым брудным горадам у краіне – нормы былі перавышаныя адразу ў трох кропках па ўсім горадзе.
Вада паціху стала адступаць, хоць у Бабруйску Бярэзіна яшчэ перавышала крытычны ўзровень.
У Глуску энергетыкі правялі спецаперацыю па перасяленні бусла, з-за якога ў адной з вёсак пастаянна прападала электрычнасць, на спецыяльна ўзведзены новы слуп.
У Мсціславе выпускаць “чарніла” аказалася нерэнтабельным, замест віна будзе газіроўка.
У шматдзетнай сям’і на Мсціслаўшчыне згарэў дом, яны засталіся без жылля.
У Бабруйску прайшла цырымонія перадачы парэшткаў салдата Другой Сусветнай вайны, які нарадзіўся ў Клімавіцкім раёне і цяпер будзе перапахаваны на радзіме.
На мінулым тыдні стала вядома, па якіх артыкулах абвінавачваецца магілёўскі прафесар Юрый Бубнаў.
Таксама стала вядома, што затрыманай у Круглым Аліне Горавй не аказваюць медыцынскую дапамогу, ёй стала горш у вязніцы.
Но также – посмотрели, почём они сейчас в Могилёве.
Подходя в эти дни к любым рынкам, магазинам или стихийным местам продаж, яркими анилиновыми пятнами тут и там о себе заявляют искусственные цветы. Цены, как и на любой товар, отличаются также, как и буйство фантазии «дизайнеров».
В одном из самых дешёвых сетевых магазинов можно приобрести: букет искусственных цветов (ритуальный) Krokus CB малый за 1,38 р., большой за 2,10 р. Рядом на улице, с асфальта, продают уже другие цветы: 2,5, 5,5, 8,5 рублей.
Минирынок на улице Гоголя уже более богат на ассортимент и цены. Можно купить у радушных продавцов от 2-х до 12 р. и даже выше – букеты на любой вкус и цвет.
– У нас приближаются большие праздники, которые сопряжены с тем, что мы идем на кладбища. И украшаем их искусственными цветами. – отметил директор Института экспериментальной ботаники имени В.Ф. Купревича НАН Беларуси Дмитрий Груммо на пресс-конференции 13 апреля.
По его данным, в год в Беларуси на свалки вывозится около 1 млн искусственных цветов, при этом срок их разложения составляет от 100 до 500 лет. “Сжигаем, а это диокисины” – добавил Груммо.
– Я призываю всех нести на кладбища живые цветы, высаживать их в горшки, разводить многолетники и карликовые кустарники, чтобы все-таки решить или минимизировать проблему искусственных отходов. – сказал эксперт.
Напомним, что Радоница (Радуница) в 2023 году приходится на вторник, 25 апреля.
Дзень экалагічных ведаў (Day of environmental knowledge, з 1992 года).
Устаноўлены на Канферэнцыі ААН у Рыа-дэ-Жанейра па праблемах навакольнага асяроддзя. Асноўная мэта свята – прасоўванне экалагічных ведаў і фарміраванне экалагічнай культуры насельніцтва, інфармаванне грамадскасці аб стане спраў у галіне экалагічнай бяспекі і аб стане навакольнага асяроддзя, а таксама выхаванне і падрыхтоўка грамадзяніна, які ўмее думаць экалагічна.
Экалагічная адукацыя – прыярытэтны напрамак навучання і выхавання ў свеце. Дзейнасць па фармаванні экалагічнай культуры насельніцтва і беражлівых адносін да навакольнага прыроднага асяроддзя – гэта заклад бяспечнай будучыні для ўсяго чалавецтва.
Дзень экалагічных ведаў значны не толькі для тых, хто займаецца экалагічнай асветай і адукацыяй, але і для ўсіх жыхароў планеты, бо гаворка ідзе аб бяспечным жыцці ў будучыні ўсіх нас. Прывіццё экалагічнай культуры сёння – залог захавання здароўя будучых пакаленняў.
Міжнародны дзень культуры (International Day of Culture).
Дата свята звязана з прыняццем 15 красавіка 1935 года ў Вашынгтоне Пакта Рэрыха – першага міжнароднага акта аб ахове культурных каштоўнасцей, які стаў асновай многіх дзеючых дамоўленасцей аб захаванні культурнай спадчыны.
Ідэя збору правілаў, якія рэгулявалі б ахову помнікаў гісторыі і культуры ад разбуральнага ўплыву знешніх сіл, узнікла ў мастака і філосафа Мікалая Рэрыха яшчэ ў першай палове ХХ стагоддзя. У 1929 годзе ён звярнуўся да ўрадаў і народаў розных краін з прапрацаваным праектам міжнароднай дамовы, які сцвярджаў перавагу захавання культурнай спадчыны перад ваеннай неабходнасцю. Яго падтрымалі многія вядомыя дзеячы культуры і навукі. Праект Пакта Рэрыха адобрылі Камітэт па справах музеяў пры Лізе нацый і Панамерыканскі саюз.
М. Рэрых адлюстраваў сімвал свята ў выглядзе трох чырвоных кругоў у чырвонай акружнасці на белым фоне (на фота).
Міжнароднаму дню культуры штогод прысвечаны розныя мерапрыемствы. Ладзяцца ўрачыстыя канцэрты, выставы нацыянальных культур, канферэнцыі і лекцыі на розныя культурныя тэмы, музычныя і паэтычныя вечарыны, танцавальныя і тэатралізаваныя паказы і многае іншае.
Сусветны дзень мастацтва (World Art Day, з 2019 года).
Сусветны дзень мастацтва, закліканы садзейнічаць прасоўванню, распаўсюджванню і атрыманню задавальнення мастацтва, быў абвешчаны на 40-й сесіі Генеральнай канферэнцыі ЮНЕСКА ў 2019 годзе.
Мастацтва стымулюе творчасць, інавацыі і культурную разнастайнасць усіх народаў свету і адыгрывае важную ролю ў абмене ведамі і заахвочванні цікаўнасці і дыялогу. Гэтыя якасці, якімі мастацтва заўсёды валодала і будзе валодаць, калі мы працягнем падтрымліваць асяроддзе, у якім артысты і свабода творчасці заахвочваюцца і абараняюцца.
Свята своечасова нагадвае нам аб тым, што мастацтва можа аб’ядноўваць і звязваць нас нават у самых складаных абставінах. Нядаўнія канфлікты і крызісы, у тым ліку пандэмія COVID-19, ясна паказалі нам, што сіла мастацтва заключаецца ў тым, каб аб’ядноўваць людзей, натхняць і вылечваць іх і дзяліцца прыгожым.
1684 год. Нарадзілася Марта Скаўронская – расійская імператрыца Кацярына I (1864–1727).
Кіруючая імператрыца ў 1721–1727 гадах. Другая жонка Пятра I, маці імператрыцы Лізаветы Пятроўны, Ганны – герцагіні гальштэйнскай, бабка імператара Пятра III.
Прайшла шлях да стальца больш казачны, чым Папялушка. Існуюць звесткі, што Скаўронскія (Скаўрашчукі) паходзілі з Мінскага ваяводства, з-пад Мінска. Бацька Марты Самуіл (або Янка) Скаўрашчук быў прыгонным селянінам Сапегаў і ад прыгнёту ўцёк ва ўладанні шведаў.
У 1702 годзе трапіла ў палон да Б. Шарамецева, які перадаў яе А. Меншыкаву. У 1706 годзе Марта была прывезена ў Магілёў і саступлена Меншыкавым Пятру I. Выйшла замуж за цара ў лютым 1712 года.
Мела ўплыў на цара. Вакол Кацярыны гуртавалася новая знаць, у тым ліку выхадцы з Беларусі: А. Меншыкаў, П. Ягужынскі, П. Шафіраў і іншыя.
У час яе панавання расійскі ўрад пачаў выкупляць з прыгону ў паноў на Беларусі і ў Літве братоў і сясцёр Кацярыны. Яны і іх нашчадкі ў 1742 годзе ад імператрыцы Лізаветы атрымалі графскія тытулы – Скаўронскія, Гендрыкавы, Яфімоўскія.
У гонар яе названы горад Екацерынбург, Кацярынінскі палац у Царскім Сяле.
1783 год. Утворана каталіцкая Магілёўская архідыяцэзія.
У 1773–1783 гадах – каталіцкая епархія (дыяцэзія) у Расійскай імперыі пасля Першага падзелу Рэчы Паспалітай. Скасавана 13 красавіка 1991 года і ўключана ў Мінска-Магілёўскую архідыяцэзію.
Архідыяцэзіі падпарадкоўваліся 1 мільён каталікоў Расіі на усход ад магілёўскага мерыдыяна, у тым ліку ў Маскве і Санкт-Пецярбургу, Фінляндыі (да 1920 года).
Магілёўскія мітрапаліты, як правіла, знаходзіліся ў Санкт-Пецярбургу.
Пры СССР былі разбурылі ўсе структуры каталіцкай царквы. На падставе дэкрэту Пія XI у 1926 годзе Магілёўская архідыяцэзія была падзелена на пяць апостальскіх адміністратур: у Магілёве, Маскве, Ленінградзе, Харкаве і Казані, Самары і Сімбірску. Само існаванне архідыяцэзіі і мітраполіі да канца 1930-х стала фармальнасцю.
Пры аднаўленні і рэарганізацыі структур каталіцкай царквы на тэрыторыі СССР Папам Янам Паўлам II была ўтворана Мінска-Магілёўская архідыяцэзія і мітраполія, чыя юрысдыкцыя абмяжоўвалася толькі Беларуссю.
Найбольш вядомая фрэска з касцёла Св. Станіслава з панарамай горада 1765 года. Злева двухвежавы кармеліцкі касцёл да перабудовы
1847 год. Памёр Станіслаў Юндзіл (1761–1847).
Прыродазнавец, адзін з першых даследчыкаў расліннага і жывёльнага свету Беларусі, доктар філасофіі і тэалогіі, прафесар Віленскага ўніверсітэта, загадчык кафедры гісторыі прыроды.
Атрымаўшы пасвячэнне на ксяндза, настаўнічаў у піярскіх школах.
Пасля сканчэння Віленскай акадэміі, кіраваў шчучынскай школай піяраў, рэфармаваў у ёй выкладанне ў адпаведнасці з новым статутам Адукацыйнай камісіі, пачаў ствараць навуковы гербарый мясцовай флоры. Пры ім школа стала адной з лепшых піярскіх школ.
Працаваў у піярскай школе Вільні, калекцыянаваў насякомых, птушак, гербарныя ўзоры ў наваколлях Вільні, Ліды і Шчучына, складаў настаўленні-дапаможнікі са звесткамі пра лекавыя расліны Беларусі, Літвы і Польшчы і іх выкарыстання, напісаў навуковы трактат па батаніцы, бібліяграфічны нарыс, працы «Апісанне лiтоўскіх раслін паводле сістэмы Лінея», «Аб саляных радовішчах і солі ў Стоклішках».
З 1792 года працаваў, з перапынкамі, прафесарам Віленскай акадэміі. Арганізаваў батанічны сад, які ўзначальваў 27 год, стварыў кабінет гісторыі прыроды, распрацаваў метады знішчэння саранчы, напісаў кнігі «Прыкладная батаніка, ці звесткі аб уласцівасцях і ўжытку раслін у гандлі, эканоміцы, рукадзеллі, аб іх радзіме, размнажэнні і даглядзе», «Асновы батанікі», «Кароткі курс заалогіі», мемуары — каштоўную крыніцу з гісторыі Віленскага ўніверсітэта і культурнага жыцця ВКЛ.
Пад псеўданімам Ваўрынец Кастрыца выдаваў сатырычны часопіс «Бібліяфобія».
1852 год. У Парыжы памёр Тадэвуш Тышкевіч (1774–1852).
Дзяржаўны і ваенны дзеяч ВКЛ і Расійскай імперыі.
Падчас паўстання 1794 года быў ад’ютантам Якуба Ясінскага, кіраваў атрадам у Вільні. Удзельнік абароны Прагі (прадмесце Варшавы).
За ўдзел у аўстра-французскай вайне 1809 года ўзнагароджаны ордэнам «Віртуці Мілітары».
У вайну 1812 года ваяваў на баку французаў, генерал кавалерыйскай брыгады, удзельнічаў у баях пад Мірам, Смаленскам, у Барадзінскай бітве.
Падчас паўстання 1830–1831 гадоў узначаліў Часовы паўстанцкі ўрад Літвы, на чале паўстанцкіх войск штурмаваў Вільню.
1900 год. Нарадзіўся айцец Васіль, Уладзімір Тамашчык.
Беларускі грамадскі і рэлігійны дзеяч, архіепіскап Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы.
Актывіст беларускага руху ў Заходняй Беларусі, належаў да КПЗБ.
Пасля трох гадоў адбывання тэрміну ў польскай турме, з 1930 года жыў у Чэхаславакіі. Скончыў Пражскі політэхнічны ўніверсітэт.
Працаваў у Пражскім інстытуце заалогіі, браў удзел у грамадскім беларускім жыцці, быў сакратаром старшыні Рады БНР Васіля Захаркі.
З пачаткам Другой сусветнай вайны працаваў у беластоцкай газеце «Новая дарога», у Беларускім камітэце. Удзельнічаў у Другім Усебеларускім кангрэсе.
З 1944 года у эміграцыі ў Германіі. Быў старшынём Беларускага цэнтральнага камітэта. У 1949 прыняў манаства пад імем Васiль і стаў епіскапам Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы.
У 1951 годзе пераехаў у Нью-Ёрк. Стаў архіепіскапам Канадска-Амерыканскім. Браў актыўны ўдзел у беларускім грамадскім жыцці ў ЗША.
Забіты невядомымі ў сваёй кватэры ў Нью-Ёрку 9 чэрвеня 1970 года.
1940 год. У мінскай турме памёр Павел Корчык (Язэп Лагіновіч, 1894–1940).
Настаўнічаў на Капыльшчыне, удзельнічаў у Першай cусветнай вайне, у беларускім вайсковым руху. Удзельнік З’езда беларусаў-вайскоўцаў Паўночнага фронту ў Віцебску ў снежні 1917 года.
Удзельнічаў у Слуцкім збройным чыне, быў інтэрнаваны.
З 1921 года працаваў у Вільні. Сузаснавальнік Беларускай рэвалюцыйнай арганізацыі, сябар Беларускага нацыянальнага камітэта ў Вільні, Першы сакратар Кампартыі Заходняй Беларусі, рэдактар газет «Наш Сцяг», «Вольны Сцяг».
У 1924 годзе быў арыштаваны польскай дэфензівай, але з дапамогай партызанаў вызвалены, збег у БССР. З 1925 года вярнуўся ў Заходнюю Беларусь на падпольную партыйную работу. У 1928 годзе арыштаваны ў Берліне нямецкай паліцыяй і высланы ў СССР, але зноў вяртаецца ў Польшчу.
Па прыбыцці ў Мінск, арыштаваны НКУС у 1936 годзе к «агент польскай дэфензівы», асуджаны на 5 гадоў, сасланы ў лагер у Комі АССР. 15 сакавіка 1938 года прыгавораны да расстрэлу, але прысуд не выканалі і вярнулі Корчыка ў Мінск. 26 кастрычніка 1939 года ў другі раз прыгавораны да расстрэлу.
1951 год. Дзень нараджэння міжнароднага конкурсу прыгажосці “Міс Свету”.
У гэты дзень у рэкламнага агента Эрыка Морлі з Лондана ўзнікла ідэя арганізаваць конкурс, фінал якога адбыўся 29 ліпеня. Дзякуючы гэтай падзеі Лондан атрымаў славу сталіцы сусветнай прыгажосці.
За званне першай прыгажуні ў свеце ў першым конкурсе прэтэндавала 26 дзяўчат з Вялікабрытаніі, Даніі, ЗША, Нідэрландаў, Францыі і Швецыі. Яны з’явіліся на сцэне ў купальніках “бікіні”, у той час яшчэ не вядомых у Англіі, чым зрабілі фурор.
Першай пераможцай конкурсу “Міс Свету” ў 1951 годзе стала 22-гадовая шведка Керсцін (“Кікі”) Хокансан – на загалоўным фота. У якасці прыза яна атрымала чэк на 1 000 фунтаў, каралі і магчымасць з’яўляцца на старонках таблоідаў.
У СССР першы конкурс прыгажосці адбыўся толькі ў 1988 годзе. Арганізацыяй агляду “Міс Масква-88” займаўся камсамол, спонсарам выступіў канцэрн “Бурда”.
Але самы першы конкурс прыгажосці адбыўся 19 верасня 1888 года ў бельгійскім горадзе Спа. Тады 21 дзяўчына з 350 кандыдатак дасягнула фіналу, дзе выключна мужчынскае журы “аглядала” іх за зачыненымі дзвярыма.
А першы конкурс “Міс Еўропа” быў праведзены ў 1929 годзе ў Парыжы.
Тройка пераможцаў конкурсу “Міс Свету” 1951 года
1958 год. Нарадзіўся Леанід Маракоў (1958–2016).
Пісьменнік, журналіст, гісторык, энцыклапедыст, даследчык рэпрэсій савецкіх уладаў на Беларусі.
Скончыў Мінскі радыётэхнічны інстытут. Працаваў на заводзе ЭВМ, у Акадэміі навук.
У сярэдзіне 1990-х гадоў звярнуўся да пошуку інфармацыі пра расстралянага бальшавікамі дзядзьку, любімага вучня Янкі Купалы, паэта 1930-х гадоў Валера Маракова. Даследаванне біяграфіі паэта і іншых рэпрэсаваных сваякоў ператварылася ў планамернае і прафесійнае даследаванне гісторыі ўсіх беларускіх культурных і грамадскіх дзеячаў, якія пацярпелі ў гады сталінскага кіравання.
Аўтар унікальнага энцыклапедычнага даведніка ў 10 тамах «Рэпрэсаваныя пісьменнікі, навукоўцы, работнікі адукацыі, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794–1991», у які ўвайшлі біяграфіі больш за 20 000 дзеячаў беларускай культуры, расстраляных ці загінулых у сталінскіх канцлагерах (ГУЛАГу), кніг “Знішчэнне”, “Ахвяры і карнікі”, даведніка «Рэпрэсаваныя праваслаўныя святары і царкоўныя служыцелі Беларусі. 1917–1967».
2010 год. Памёр Алег Елізараў (1969–2010).
Беларускі мастак-авангардыст. Апошняя яго карціна “Адзінокае неба” набыта сузаснавальнікам карпарацыі “Майкрасофт” Стывам Бламерам.
Скончыў мастацка-графічны факультэт Віцебскага ўніверсітэта.
Падчас вучобы вылучаўся добрай падрыхтоўкай, пачаў выкарыстоўваць мінімум фарбы, эксперыментаваў з дадаваннем розных матэрыялаў, прыйшоў да свайго «белага стылю».
Працаваў у полацкай Дзіцячай мастацкай школе, дзе сфарміраваўся своеасаблівы стыль аўтара, у большасці работ якога асноўным кампазіцыйным элементам з’яўлялася полацкая архітэктура, белы, святочны настрой горада. У Полацку заснаваў і згуртаванне маладых мастакоў «Белы Круг».
Пасля Полацка, працаваў у салігорскай мастацкай школе.
Быў аўтарам і ўдзельнікам шматлікіх персанальных і калектыўных выстаў.
2015 год. Памёр Уладзімір Содаль (1937–2015).
Беларускі літаратуразнавец, краязнавец.
Інвалід па зроку з дзяцінства. Працаваў на Беларускім тэлебачанні, рэдактарам асветніцкіх перадач «Роднае слова», «У кожнага была свая вайна». Сябар Рэспубліканскай Рады Таварыства беларускай мовы імя Францыска Скарыны, рэдкалегіі газеты «Наша слова».
Удзельнік Устаноўчых з’ездаў БНФ, ТБМ, адзін з падпісантаў творчай інтэлігенцыі ліста ў ЦК КПСС аб стане беларускай мовы ў рэспубліцы. Неаднойчы быў затрыманы або збіты за свае палітычныя погляды..Даследчык творчасці класікаў беларускай літаратуры. Занесены ў кнігу гонару «Рупліўцы твае, Беларусь».
Станцыі праверкі атмасфернага паветра “Белгідрамета” паказалі перавышэнне канцэнтрацыі цвёрдых часціц у некалькіх гарадах Беларусі. Пры гэтым з 13 выпадкаў перавышэння гранічна дапушчальнай канцэнтрацыі па ўсёй краіне тры – былі зафіксаваныя ў Магілёве 11 красавіка.
Так, гранічна дапушчальная норма была ў 2,1 разы перавышаная падчас маніторынгу ў раёне дома №5 па завулку Крупскай (раён чыгуначнага вакзала). У раёне праспекта Шмідта зафіксавана перавышэнне ў 1,7 разы, у раёне вуліцы Маўчанскага – у 1,4 разы. Нарматывы гранічна дапушчальнай канцэнтрацыі былі зафіксаваныя па цвёрдых часціцах фракцыі памерам да 10 мікрон.
Магілёўскай санэпідслужбай на 22,3% правераных аб’ектаў вобласці выяўлены парушэнні добраўпарадкавання і санітарнага ўтрымання тэрыторый – паведамляе сайт ведамства.
У 1 квартале 2023 года санэпідслужба абследавала 14 599 тэрыторый і аб’ектаў. Рознага роду парушэнні выкрыты на 3 254 аб’ектах (гэта 22,3%).
Вынесена 56 пастаноў аб накладанні штрафу. Кіраўнікам арганізацый, прадпрыемствам выдадзена 565 прадпісанняў, рэкамендацый. Да дысцыплінарнай адказнасці прыцягнута 18 вінаватых асоб. Ліквідавана 37 несанкцыянаваных звалак.
У многіх месцах вобласці – нездавальняючы стан па ўтрыманню кантэйнерных пляцовак і прылеглых да іх тэрыторый, несвоечасова вывозяцца камунальныя адкіды. І такая сітуцыя назіраецца штогод.
3 красавіка–Дзень Вадзяніка ва ўсходніх славян. Дзень Мікіты Вадапола. Час абуджэння воднага свету.
У старажытных славян многія святы адзначаліся ў пачатку і сярэдзіне вясны. Гэта звязана з тым, што ў гэты перыяд абуджалася прырода, пачынаўся новы жыццёвы цыкл. Нашыя продкі верылі, што ў гэты перыяд дух вады прачынаецца ад зімовай спячкі, а разам з ім і ўсе жыхары падводнага царства.
Славяне ўшаноўвалі стыхіі вады і Вадзяніка, каб ён выратаваў іх ад моцнага разліву.
Паводле паданняў, Вадзянік мае выгляд старога з вялікім рыбіным хвастом, зялёнай барадой і вусамі. Дух вады надзелены вялікімі здольнасцямі. Ён не толькі кіруе ўсім падводным царствам, але можа абярнуцца велізарнай рыбай і нават канём або дзіцём.
Старажытныя славяне лічылі, што дух вады ў сваёй стыхіі непераможны. Ад яго капрызаў залежыць, ці будзе ўдалым шлях судна і ўлоў рыбака.
Улічваючы той момант, што жыццё ў тыя часы напрамую залежала ад стану вадаёмаў, людзі выконвалі мноства абрадаў, каб Вадзянік праявіў сваю літасць. Лічылася, што калі атрымаць прыхільнасць вадзянога, рэкі не будуць выходзіць з берагоў, а вадаёмы і студні не перасохнуць.
Сусветны дзень вечарынкі (World Party Day, с 1996 года).
Дэвіз: “Вечарынка – гэта супрацьлегласць вайне”. Стварэнне пазітыўных падзей – ідэальны спосаб зрабіць свет лепшым.
Гэты дзень быў натхнёны кнігай “Палёт: Квантавы фантастычны раман” (1995) амерыканскага аўтара Вана Бонта. Раман заканчваецца пачаткам зваротнага адліку масавай падзеі, якая аб’яднае ўсё чалавецтва. Гэтую падзею называюць сусветнай вечарынкай у супрацьлегласць сусветнай вайне.
Для таго каб узяць удзел у святкаванні не абавязкова арганізоўваць вялікую тусоўку. Досыць зладзіць сустрэчу з невялікай кампаніяй сяброў ці сваякоў, каб адцягнуцца ад клопатаў і добра правесці час.
33 год. На крыжы памёр Ісус Хрыстос (1 год да н. э. – 33 год н.э.)
Навукоўцыі даказваюць што Хрыстос памёр у 15:00 гадзін у пятніцу, 3 красавіка ў 33-м гады нашай эры, а ўваскрос а 4:00 раніцы ў нядзелю, 5 красавіка. Паводле Новага Запавету, тлумачаць астраномы, Ісус загінуў у дзень, які рушыў услед за першай ноччу поўні пасля вясновага раўнадзенства.
Выкарыстаўшы дадзеныя, сабраныя аб зорках у 26-35 гадах нашай эры, навукоўцы ўстанавілі, што за гэтыя 9 гадоў першая поўня пасля вясновага раўнадзенства была зарэгістравана толькі двойчы – у пятніцу 7 красавіка 30 года і ў пятніцу 3 красавіка 33 года.
Уваскрасенне Хрыста. М.Груневальд, XVI стагоддзе
1829 год. Нехта Джэймс Карынгтан атрымлівае патэнт на машыну, якая перамолвае кававыя зерні. Дзень нараджэння кавамолкі.
Кава вядомая людзям ужо больш за 1000 гадоў. Кававы напой, па словах навукоўцаў, упершыню з’явіўся ў Эфіопіі. У старажытнасці кававыя зерні здрабнялі ў звычайнай ступе звычайным пестам, потым пры дапамозе маленькіх жорнаў.
У шматлікіх крыніцах гаворыцца, што аўтарам механічнай кавамолкі з’яўляецца нейкі каваль з Лондана. І вынайшаў ён яе ў 1655 годзе.
Зараз большасць каваманаў выкарыстоўваюць электракавамолку, але некаторыя гурманы давяраюць больш ручной, таму што жорны ручнога млына не перапальваюць зерне, а проста перамолваюць, захоўваючы іх водар.
1918 год. Народны Сакратарыят Беларускай Народнай Рэспублікі абвясціў беларускую мову дзяржаўнай і абавязковай мовай краіны.
Усе акты, дакументы і ліставанне ўрадавых установаў БНР павінны былі пісацца на дзяржаўнай беларускай мове. Нацыянальным мяншыням (украінцы, палякі, літоўцы, габрэі, немцы, латышы, рускія) Беларусі дазвалялася карыстацца сваёю моваю ў афіцыйных дачыненнях з дзяржаўнымі ўстановамі.
БНР мела плошчу 300 тысяч квадратных кіламетраў і насельніцтва каля 7 мільёнаў.
1940 год. Аддзелы НКУС пачалі масавыя расстрэлы палонных афіцэраў Польскага войска ў Катыні, Мядовым і Курапатах.
Сярод расстраляных акрамя палякаў былі габрэі, беларусы, украінцы.
Усяго было забіта 7 305чалавек, з іх 3 870 былі знішчаны на землях БССР.
23 снежня 2012 года А. Лукашэнка заявіў: «У нас ніводнага паляка на тэрыторыі Беларусі знішчана, расстраляна не было». Але гісторык І. Кузняцоў сцвярджае, што беларускі катынскі спіс існуе. На яго думку, найверагодней польскіх жаўнераў расстрэльвалі ў Трасцянцы.
Агульная колькасьць ураджэнцаў Беларусі сярод забітых у Катыні ацэньваецца ў 1 226 чалавек. Найбольш вядомыя з іх – генерал Браніслаў Багатырэвіч і дзеяч беларускага адраджэння Францішак Умястоўскі.
Катынскі крыж у Гродна
1942 года. Фашысты расстралялі яўрэяў мястэчка Расна Дрыбінскага раёна.
Расстрэлам займаўся атрад 8-й айнзацкаманды з Крычава. У яры за 1,5 км на ўсход ад Расна былі расстраляны каля 600 чалавек. Перш чым расстраляць, з людзей было знята адзенне і абутак, і яны засталіся ў ніжняй бялізне, пасля чаго жыўцом клалі па некалькі чалавек у раней прыгатаваныя ямы і стралялі па іх з аўтаматаў.
Мемарыяльная дошка ў Даліне абшчын у музеі Яд Вашэм.
1942 год. У Клічаўскім раёне ўтворана першая на тэрыторыі БССР партызанская зона.
20 сакавіка 1942 года раён быў вызвалены партызанамі ад акупантаў пасля разгрому апошняга тут Клічаўскага нямецкага гарнізона. Былі адноўлены органы савецкай улады на абшары ў 3 000 км². Пад абаронай 18 000 партызан зоны да 1944 года размяшчалася больш за 70 000 чалавек (да вайны ў раёне жыла 46 000).
1946 год. Нарадзіўся Рычард Смольскі.
Беларускі тэатразнавец, педагог. Доктар мастацтвазнаўства, прафесар.
Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут.
Працаваў на кінастудыі «Беларусьфільм», у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі, рэктарам Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.
Даследуе праблемы рэжысуры, акцёрскай творчасці, сцэнічнай героікі, рускай тэатральнай культуры на Беларусі. Аўтар шэрагу кніг, п’ес і сцэнарыяў дакументальных фільмаў.
1973 год. Кампанія IBM прадставіла штрых-код.
Яго “бацькі” Бернард Сілвер і Норман Вудленд.
Сёння штрых-код – штодзённая практыка любой крамы і гандлёвага аб’екта, бо асноўнае прызначэнне яго – ідэнтыфікацыя тавару або якой-небудзь яго прыкметы (ўпакоўкі, серыйнага нумара). Гэта свайго роду ключ, які дае неабходную інфармацыю аб кожным тавары, як прафесіяналам, так і спажыўцам. І яго нанясенне на прадукцыю з’яўляецца абавязковай умовай для ўсіх вытворцаў. А раней кошты на ўсе тавары ў касу ўводзіліся ўручную, таму выкарыстанне штрыхавых кодаў палегчыла працу многіх людзей, у першую чаргу, у сферы гандлю.
1989 год. У Мінску на ўстаноўчай канферэнцыі ўтвораны Беларускі экалагічны саюз.
Добраахвотная грамадская арганізацыя, якая ставіла за мэту актывізацыю прыродаахоўнай дзейнасці грамадзян, прадпрыемстваў, устаноў, аб’яднанне іх намаганняў для захавання экалагічнай раўнавагі ў рэспубліцы і паляпшэння асяроддзя пражывання насельніцтва.
На 1-м з’ездзе (1-2 ліпеня 1989) быў прыняты статут, зацверджана эмблема, сцяг, абрана праўленне, прэзідэнтам стаў Б. Савіцкі, віцэ-прэзідэнтамі Р. Гарэцкі, Я. Пятраеў, Л. Тарасенка,
Саюз уваходзіў у перадвыбарчы Беларускі дэмакратычны блок.
У 1991 годзе у склад арганізацыі ўваходзіла каля 5 000 чалавек.
Арганізацыя распалася ў 1994 годзе. Замест яе была арганізавана партыя “Зялёныя”.
Чарнобыльскі шлях
1991 год. Пачатак Красавіцкіх страйкаў у Беларусі (3-25 красавіка).
У Мінску, Магілёве і іншых буйных гарадах распачаўся страйк працоўных з эканамічнымі і палітычнымі патрабаваннямі. Ён ахапіў дзясяткі працоўных калектываў і ўвайшоў у гісторыю Беларусі як самы масавы выступ рабочых у змаганні за свае палітычныя правы.
У гэты дзень спынілі працу рабочыя Мінскага электратэхнічнага завода, разам з імі на вуліцы выйшлі працаўнікі завода аўтаматычных ліній і завода шасцерняў. Рабочыя перакрылі рух трамваяў на вуліцы Даўгабродскай.
Ужо 4 красавіка прадпрыемстваў, якія абвясцілі страйк, налічвалася дзясяткі. Калоны рушылі ў цэнтр сталіцы, да Дому ўрада.
Старшыня Савета міністраў БССР Вячаслаў Кебіч, які выйшаў да рабочых, тлумачыў, што ён не ведаў пра намер Крамля ўзняць цэны, і што рашэнне саюзнага ўрада было і для беларускага Саўміна непрыемным сюрпрызам.
У першы дзень патрабаванні былі эканамічныя (узняць заробкі, знізіць цэны, адмяніць 5% “прэзідэнцкі” падатак на продаж усіх тавараў). Аднак неўзабаве дадаліся патрабаванні палітычныя, у тым ліку: вывад парткамаў з прадпрыемстваў, адстаўка М. Гарбачова і саюзнага ўрада, роспуск з’езда народных дэпутатаў СССР, новыя выбары ў Вярхоўны Савет БССР, наданне Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай ССР статусу канстытуцыйнай сілы.
БНФ «Адраджэньне» удзельнічаў у наданні рабочым забастоўкам палітычнага характару. Многія актывісты БНФ сталі лідарамі рабочага руху.
24 красавіка аршанскія рабочыя выставілі ўльтыматум: калі не будзе прызначаная надзвычайная сесія Вярхоўнага Савета БССР, якую патрабавалі дэпутаты Апазіцыі БНФ, яны лягуць на рэйкі. У 15:30 чыгуначны рух быў заблакаваны. У Оршу былі накіраваныя 1 500 байцоў АМАПу з Мінска, Віцебска і Магілева, увечары 25 красавіка рабочыя былі вымушаныя спыніць страйк.
Страйкоўцы перад Домам урада, Мінск, 4 красавкіа 1991 года
2007 год. У Францыі цягнік TGV устанавіў сусветы рэкорд хуткасці для цягнікоў, роўны 574,8 км/г.
Звышхуткасны цягнік TGV (train à grande vitesse – высакаскорасны цягнік), на спецыяльна пабудаваным чыгуначным пуці, які злучае Парыж і ўсход Францыі, разагнаўся да 574,8 км за гадзіну, перакрыўшы, такім чынам, папярэдняе дасягненне, устаноўленае ў 1990 годзе, амаль на 25 км/г.
Цягнікі TGV у сярэднім рухаюцца з хуткасцю да 320 км/г.
