Дзень у гісторыі. 28 снежня. Ураган абрынуў мост, землятрус у Месіне. Нарадзіліся Даніла Васілеўскі, Юрый Якавенка. Сусветны рэкорд па знаходжанні ў ліфце.

Міжнародны дзень кіно (International Cinema Day). 

У гэты дзень у 1895 годзе ў Парыжы ў падвале “Гранд-кафэ” на бульвары Капуцынак прайшоў першы платны паказ кінафільма для першых 35 гледачоў.

Дэманстрацыя фільмаў у Беларусі пачалася ў канцы XIX стагоддзі. У пачатку XX стагоддзя дзейнічала ўжо 56 прыватных кінатэатраў. Першы кінатэатр у Мінску адкрыў у 1900 годзе прадпрымальнік Рыхард Штрэмер у доме Ракаўшчыка на Захар’еўскай вуліцы. У 1908 годзе Рыхард сам пачаў здымаць хранікальна-дакументальныя фільмы. Кінааператары мінскага кінатэатра «Гігант» знялі ў1910-1912 гадах свае фільмы, у тым ліку пра палёты  авіятара Утачкіна над Камароўскім полем у Мінску, «Крушэнне цягніка на станцыі Руднікі».

Першае знаёмства жыхароў Магілёва з дзіўным светам кіно адбылося 10 жніўня 1903 года. Першы стацыянарны “сінематограф” атрымаў у Магілёве пастаянную прапіску ў 1909 годзе – кінатэатр «Чары» (пасля рэканструкцыі 1930-1932 гадоў –  “Чырвоная Зорка”).

1879 год.  Ураган, які пранёсся над усходняй Шатландыяй, абрынуў  цэнтральную частку чыгуначнага маста праз заліў Ферт-оф-Тэй Паўночнага мора.

У ваду ўпаў пасажырскі цягнік Эдынбург – Дандзі, лакаматыў і ўсе шэсць вагонаў. Ніхто з 75 пасажыраў не выжыў.

Па мясцовай легендзе, Карл Маркс, які жыў у той час у Дандзі, павінен быў ехаць на гэтым цягніку, але з-за хваробы перадумаў.

Самы працяглы ў свой час – 3,2 км – Тэйскі чыгуначны мост прастаяў толькі 19 месяцаў. Спраектаваў яго знакаміты інжынер Томас Бауч, які і атрымаў за сваю працу тытул лорда. 

Судовае разбіральніцтва завяршылася суровым вердыктам: “Мост быў дрэнна задуманы, дрэнна пабудаваны і дрэнна абслугоўваўся”.

мост пасля абрушэння

1896 год. Памёр ураджэнец в. Галоўчын (цяпер – Бялыніцкі раён) Лявонцій Галынец. 

Беларускі ўрач. Доктар медыцыны

Першы прыват-дацэнт медыцынскай статыстыкі і геаграфіі кафедры гігіены Імператарскай медыка-хірургічнай акадэмі.

Працаваў ваенным урачом у Магілёве. Даследаваў санітарны стан, натуральны рух (нараджальнасць, смяротнасць, прырост) насельніцтва ў Магілёве. 

Усебакова вывучыў умовы жыцця, асаблівасці фізічнага развіцця асобных сацыяльных груп насельніцтва Магілёва ў залежнасці ад эканамічных, кліматычных і гігіенічных умоў, прыйшоў да высновы аб нізкім адукацыйным узроўні жыхароў.

1908 год. У Вільні заснавана беларускае кнігавыдавецкае таварыства «Наша Хата». 

Заснавальнікамі сталі В. Бонч-Асмалоўскі, Б. Даніловіч, Я. Манькоўскі, А. Уласаў, У. Цэтэрман.

Выпусціла ананімную беларускую паэму «Тарас на Парнасе», «Дзед Завала», Ядвігіна Ш., «Дзядзька голад» С. Віткевіча, «Дым» М. Канапніцкай, «Архіп і Лявонка» М. Горкага, падручнік «Другое чытанне для дзяцей беларусаў» Я. Коласа, а таксама навукова-папулярныя кнігі.

У 1911 годзе спыніла дзейнасць у сувязі з эканамічнымі цяжкасцямі.

Марыя Канапніцкая

1908 год. Горад Месіна на востраве Сіцылія стаў ахвярай найстрашэннага прыроднага катаклізму. 

Падземныя штуршкі, сіла якіх дасягала 7,5 балаў па шкале Рыхтэра, забралі жыцці больш як 75 000 чалавек, а выкліканая такім магутным землятрусам хваля цунамі вышынёй 10 метраў змыла і затапіла ўсё, што засталося. Пад разваліны патрапілі больш за 160 000 жыхароў.

Характэрна, што гэты землятрус не належаў да ліку наймацнейшых. Трагедыя Месіны была ў тым, што падземны штуршок адбыўся непасрэдна пад горадам.

1918 год. У в. Багданаўка Хоцiмскага раёна нарадзілася Ніна Ерашова. 

Географ, краязнавец. Кандыдат геаграфічных навук, дацэнт.

Выхаванка геаграфiчнага факультэта Магiлёўскага педiнстытута.

Першы даследчык гісторыі Першай Рускай Палярнай экспедыцыі 1900–1903 гадоў пад кiраўнiцтвам Э. В. Толя.

У 1946–1975 гадах працавала ў Магілёўскім педінстытуце. Вучоны сакратар Магiлёўскага аддзела геаграфічнага таварыства (1963-1975).

Аўтар больш за 50 навуковых прац, у тым ліку дапаможнікаў “Карысныя выкапнi Беларусi”, “Определитель минералов и горных пород”.

Даследчыца глебаў поймы Дняпра ў межах Магілёўскай вобласці, прыроды Краснапольскага, Слаўгарадскага, Хоцiмскага, Чэрыкаўскага раёнаў.

Памерла ў 1993 годзе.

1920 год. Скончыліся баявыя дзеянні Слуцкага паўстання (збройнага чыну) супраць савецкай улады.

Узброенную барацьбу вялі Слуцкі і Грозаўскі палкі 1-й Слуцкай брыгады стральцоў войск Беларускай Народнай Рэспублікі

Першыя баявыя сутычкі адбыліся 26-27 лістапада 1920 года.

Польскія ўлады не падтрымалі паўстанцаў, далі дазвол на ўваход савецкіх 8-й і 17-й стралковых дывізій 16 арміі не толькі ў нейтральную зону, але і ўглыб польскай тэрыторыі.

У гонар паўстанцаў пасталены помнік «Змагарам за волю Беларусі» (1948) ў нямецкім Мітэнвальдзе, у 1990-х гадоў па ініцыятыве БНФ у весках Грозава, Семежава Капыльскага і Чырвоная Слабада Салігорскага раёна былі ўсталяваны памятныя крыжы, памятны знак усталявалі ў прыватным музеі А. Белага ў Старых Дарогах (2007).

У 2017 годзе Слуцкі райвыканкам адмовіў ва ўстаноўцы помніка слуцкім паўстанцам у Слуцку.

1927 год. У Вільні пачаўся I з’езд Таварыства беларускай школы (ТБШ) – культурна-асветнай арганізацыі ў Заходняй Беларусі (1921–1936).

ТБШ імкнулася распаўсюджваць і дапамагаць асвеце сярод беларусаў, пашыраць беларускія школы і беларускую асвету наогул. Перад з’ездам дзейнічала 12 акруговых упраў ТБШ – у Баранавічах, Беластоку, Вілейцы, Гродне, Глыбокім, Косаве, Лідзе, Міры, Навагрудку, Свіслачы, Слоніме і Вільні

I з’езд ТБШ (28-29 снежня 1927, Вільня) пастанавіў дамагацца адкрыцця дзяржаўных беларускіх пачатковых школ, беларускіх гімназій і настаўніцкіх курсаў, семінарыі, стварэння пры Віленскім і Палескім школьных апякунскіх беларускіх аддзелаў, заснавання кафедры беларусазнаўства ў Віленскім універсітэце імя С. Баторыя.

У Рэспубліцы Беларусь ТБШ адноўлена ў 1996 годзе, ліквідавана 17 верасня 2021 года Вярхоўным судом на пазоў Міністэрства юстыцыі.

1965 год. Нарадзіўся Юрый Якавенка

Беларускі мастак-графік. Ганаровы грамадзянін г. Гродна.

Мае больш за 25 міжнародных і айчынных узнагарод за ўдзел у біенале эстампа і кніжнай графікі. Удзельнік больш за 60 персанальных выстаў у многіх краінах Еўропы.

10-ы беларускім мастак – ганаровы член Расійскай акадэміі мастацтваў.

Зняў мультыплікацыйны фільм «Месяц». Працуе ў тэхніцы традыцыйнага афорта.

Аўтар ілюстрацый да паэмы Міколы Гусоўскага «Песня пра зубра» і серыі гравюр «alfabeto», якая прысвечана творчаму даследаванню літары.  Кніга «Песня пра зубра» з яго гравюрамі была паднесена ў якасці падарунка Папе Рымскаму Бенедыкту XVI і каралеве Вялікабрытаніі Лізавеце II.

Аздобіў гравюрамі выданне «Песня песняў Саламона».

1971 год. Памёр Дамінік Аніська

Беларускі рэлігійны і грамадскі дзеяч, публіцыст

Ваяваў у 1-ю сусветную вайну ў складзе расійскай арміі, служыў у польскай арміі.

Браў удзел у беларускім рэлігійным і грамадскім руху, быў аўтарам віленскай газеты «Беларус», беларускага каталіцкага часопіса «Хрысціянская думка». Аўтар брашур: «Да беларускага народу», «Усё у міласці».

Адзін з відных беларускіх рэлігійных публіцыстаў 1-й паловы ХХ стагоддзя.

У 1939 годзе патрапіў у савецкі палон. У 1942 годзе ўступіў у армію генерала Андэрса, разам з ёю выйшаў у Іран, а адтуль у Палестыну. 

З 1949 жыў у Вялікабрытаніі. Супрацоўнічаў з рэлігійным часопісам «Божым шляхам».

Пахаваны на лонданскіх могілках Святога Панкрата.

1984 год. Памёр Мікола Лобан

Беларускі празаік і мовазнавец. Заслужаны работнік культуры. Кандыдат філалагічных навук.

Працаваў у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР, загадчыкам рэдакцыі выдавецтва «Беларуская савецкая энцыклапедыя».

Аўтар апавяданняў, мовазнаўчых даследаванняў, эсэ і крытычных артыкулаў па праблемах пісьменніцкага майстэрства, псіхалогіі творчасці. У 1986 годзе выйшлі Выбраныя творы ў 3-х тамах.

Адзін са складальнікаў «Правілаў беларускай арфаграфіі і пунктуацыі» (1959), «Арфаграфічнага слоўніка» (з М. Суднікам, 1948,  6-е выд., 1990), «Руска-беларускага слоўніка» (1953), «Беларуска-рускага слоўніка» (1962), кіраваў падрыхтоўкай «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ў 5-ці тамах (1977-1984).

1963 год. Памёр Даніла Васілеўскі. 

Беларускі краязнавец, гісторык, літаратуразнавец, педагог.

Актыўны прыхільнік беларусізацыі. Арганізатар Віцебскага губернскага бюро краязнаўства, намеснік старшыні Аршанскага акруговага таварыства краязнаўства, заснавальнік зборніка «Аршаншчына» (1926). Член Аршанскай філіі “Маладняка”

З 1930 года пачаў выкладаць у Магілёўскім педінстытуце, першы дэкан геаграфічнага факультэта. Удзельнік раскопак верхнепалеалітычнай стаянкі Бердыж.

Арыштаваны 9 снежня 1936 года прама на рабочым месцы пры студэнтах і выкладчыках. Высланы на Поўнач.

Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры XIX стагоддзя, беларускага кнігадрукавання, развіцця мясцовай прэсы, краязнаўчыя, гістарычныя, этнаграфічныя і сацыяльна-эканамічныя праблемы.

Пахаваны ў Феадосіі, Крым.

1972 год. Уведзены ў дзеянне высакагорны каток “Медэа” (“Медэу”). 

Размешчаны ў горнай даліне Мэдэу непадалёк ад Алматы, Казахстан.

Найбуйнейшы ў свеце высакагорны комплекс для зімовых відаў спорту з самым вялікім пляцам штучнага лядовага поля – 10 500 м². 

Высакагор’е і чыстая горная вада для залівання лёду садзейнічаюць дасягненню высокіх вынікаў у канькабежным спорце. Тут устаноўлена звыш 200 сусветных рэкордаў на ўсіх дыстанцыях сярод мужчын і жанчын. 

Алмацінскі каток –  празнаная “фабрыка рэкордаў”.

1987 год. 76-гадовая кіпрыётка Ківелі Папаіаанау захрасае ў ліфце крамы, дзе прабудзе да 2 студзеня.  

Гэта сусветны рэкорд працягласці знаходжання ў ліфтах. Сустрэла ў ліфце яна і Новы год. Ліфт падвіс паміж паверхамі. Харчавалася сеньёра 6 сутак тымі прадуктамі, што набыла. А вось, як спраўляла патрэбу, не паведамляецца. Яе вызвалілі работнікі крамы, калі вярнуліся з навагодніх вакацый.

Дзень у гісторыі. 17 снежня. Гудагайскі землятрус на месцы БелАЭС. Знойдзены каляндар ацтэкаў. Нарадзіліся краязнавец Даніла Васілеўскі і папа Францыск I

Міжнародны дзень абароны секс-працаўніц ад гвалту і жорсткасці (International Day to End Violence Against Sex Workers, з 2003 года) закліканы звярнуць увагу грамадства на праблемы, звязаныя з жорсткасцю і гвалтам, якім нярэдка падвяргаюцца работнікі сферы сэксуальных паслуг.

Абыякавасць да праблем работнікаў гэтай сферы выклікана своеасаблівай філасофіяй “яны самі выбралі свой лёс і атрымалі па заслугах”. Прыкладам падобнага ханжаскага светапогляду, можна прывесці некаторыя выказванні на інтэрнэт-парталах нават пасля пажару ў клубе расійскай Пермі, сутнасць якіх зводзілася да таго, што “нармальныя людзі па начных клубах не ходзяць”.

У Еўрапейскім саюзе Міжнародны камітэт па правах сэкс-работнікаў, з 2005 года выкарыстоўвае чырвоны парасон як сімвал супраціўлення дыскрымінацыі сэкс-работнікаў. Традыцыйнымі сталі «Маршы чырвоных парасонаў».

Дзень беларускага кіно. 

У гэты дзень у 1924 годзе было ўтворана прафесійнае аб’яднанне беларускіх кінематаграфістаў і фатографаў “Белдзяржкіно”, якое было перайменавана ў “Савецкая Беларусь”. Дзейнічала да пераезда ў Мінск у 1939 годзе ў Ленінградзе. Першым фільмам аб’яднання стала драма “Лясная быль” (1926) – аб гісторыі барацьбы беларусаў з палякамі. Фільм зняў ураджэнец Полацка, заснавальнік беларускага кіно рэжысёр Юрый Тарыч.

У даваенны час на студыі створаны некалькі дзясяткаў мастацкіх фільмаў, у тым ліку “Кастусь Каліноўскі” (1928), “Гатэль “Савой” (1930), “Палескія рабінзоны” (1935).

Студыя аднавіла сваю працу ў 1946 годе і атрымала сваю сучасную назву – “Беларусьфільм”. Выпускае фільмы мастацкія і тэлевізійныя ігравыя, хранікальна-дакументальныя і навукова-папулярныя, анімацыйныя.

Многія фільмы студыі атрымалі шырокае прызнанне і адзначаны прэміямі на міжнародных кінафестывалях.

У складзе «Беларусьфільма» працуюць творчыя аб’яднанні «Летапіс», «Тэлефільм», майстэрня анімацыйных фільмаў. Пры «Беларусьфільме» працуе Тэатр-студыя кінаакцёра.

Варвары, Барбары (народны каляндар). «Мікола і Варвара ноч урвалі».

Кліча Варвару Спірыдон (25 снежня): “Ты б, Варвара, дня наддала!»

Варвара не прымусіць доўга чакаць, з ледзяной імглой, з сонечнай ніткай да Спірыдона на парог, а з парога – ды ў чырвоны кут.

Зорнае неба – да халадоў, да цяпла – цьмянае, сляпое.

На Барбару заход чырвоны – дзень будзе ясны, заход у аблоках – чакай снягі.

На Барбару зіма дарогу заварыць, масты замасціць.

Трашчыць Варуха, беражы нос і вуха.

Варвара масціць, Сава цвікі вострыць, Мікола прыбівае.

Да гэтага дня становіцца як быццам крыху святлей, і бабулькі кажуць: “Варвара ад ночы ўкрала, ды да дня дадала”.

 

1790 год. У Мексіцы знойдзены  вялізны базальтавы дыск з легендарным ацтэкскім календаром. 

Ён быў знойдзены пры раскопках гісторыкам Антоніа дэ Леон-і-Гама. Мае дыяметр 3,66 м, вагу 24 тоны.

У цэнтры дыска з разьбянымі выявамі намалявана аблічча бога Сонца Танатыу. Навуковец ведаў пра дыск толькі па апісаннях у старажытных дакументах. Калі ён апублікаваў аб гэтым паведамленне, іспанскае духавенства высмеяла даследчыка. Служыцелі царквы былі ўпэўненыя, што камень – проста ахвярны алтар, а складаныя малюнкі і арнаменты – чыста дэкаратыўныя.

Гіпотэза вучонага падцвердзілася толькі праз 20 гадоў, калі ў Мексіку прыбыў Гумбальта. Ён не толькі пацвердзіў меркаванне Леон-і-Гама аб тым, што восем трыкутнікаў-“прамянёў”, якія ідуць ад цэнтра, азначаюць дзяленне часовых адзінак, але і выявіў шмат сімвалаў, якімі ацтэкі пазначалі свае 18-дзённыя месяцы. Аснову ацтэкскага календара складаў 52-гадовы цыкл – спалучэнне 260-дзённай рытуальнай паслядоўнасці, якая складалася з камбінацыі тыднёвага (13 дзён) і месячнага (20 дзён) цыклаў, з сонечным або 3 дзённым годам (18-20-дзённых месяцаў і 5 так званых нешчаслівых дзён). Цяпер Камень Сонца захоўваецца ў музеі антрапалогіі.

1908 год. Адбыўся Гудагайскі землятрус

Пра гэта здарэнне напісаў невядомы аўтар у “Нашай Ніве” ў студзені 1909 года: “17 снежня а пятай гадзіне зрання, яшчэ было цёмна, жонку арандатара фальварку Сяржанты разбудзіў страшэнны гром. Звінела шкло ў вокнах і здалося гаспадыні, што падае дом. Але ўсё сціхла. Хутка прыбег гаспадар, што быў пры скаціне ў хляве, і таксама расказаў, што і ён чуў гул: быццам бы гром праляцеў па небе, і зямля задрыжэла, і жывёлы падалі на калені. Выбегшы з хлява, ён убачыў недалёка быццам роў глыбокі, куторы цягнуўся, мусіць, з вярсту ўздоўж з Поўначы на Паўднёвы Усход.

Думаюць, што гэта водгалас таго страшэннага трасення зямлі, што зруйнавала ў Італіі некалькі вялікіх гарадоў і без ліку вёсак. Гэты землятрус, як кажуць, адазваўся ў некалькіх месцах Віленскай губерні”.

У раёне землятрусу ў 2013-2020 гадах пабудавана Беларуская АЭС. 

1889 год. Нарадзіўся Даніла Васілеўскі. 

Беларускі краязнавец, гісторык, літаратуразнавец, педагог.

Актыўны прыхільнік беларусізацыі. Арганізатар Віцебскага губернскага бюро краязнаўства, намеснік старшыні Аршанскага акруговага таварыства краязнаўства, заснавальні і рэдактар зборніка «Аршаншчына» (1926). Член Аршанскай філіі “Маладняка”

З 1930 года пачаў выкладаць у Магілёўскім педінстытуце, першы дэкан геаграфічнага факультэта. Удзельнік раскопак верхнепалеалітычнай стаянкі Бердыж.

Арыштаваны 9 снежня 1936 года прама на рабочым месцы пры студэнтах і выкладчыках. Высланы на Поўнач.

Аўтар артыкулаў у часопісах «Маладняк», «Наш край», «Працы навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі», газетах.

Даследаваў гісторыю рэвалюцыйнага руху, беларускай літаратуры XIX стагоддзя, беларускага кнігадрукавання, развіцця мясцовай прэсы, краязнаўчыя, гістарычныя, этнаграфічныя і сацыяльна-эканамічныя праблемы.

Апошнія гады жыў у Феадосіі, дзе і памёр 28 снежня 1963 года.

1919 год. Канец свету, якога многія чакалі не адбыўся. 

Сейсмолаг і метэаролаг з Сан-Францыска Альберт Порта ўпершыню прадказаў на гэты дзень канец свету ў сувязі з так званым парадам планет, калі шэсць планет Сонечнай сістэмы павінны былі выстраіцца па ўмоўнай прамой лініі.

Паводле прадказальніка, магутная магнітная віхура павінна была выклікаць выбліскі на Сонцы, у полымі якіх згарыць усё жывое на Зямлі. Па ўсім свеце была адзначана масавая істэрыя і шматлікія самагубствы.

1934 год. Праз 16 дзён пасля забойства С.М. Кірава, ленінградскі завод “Чырвоны пуцілавец” перайменаваны ў Кіраўскі. Пачалася чарада перайменаванняў па ўсяму СССР. 

У Магілёве і раённых цэнтрах з’явіліся вуліцы Кірава, магілёўскі паселак імя Кірава, на тэрыторыі якога ў 1935 годзе пачаў працаваць завод імя Кірава, Качарычы перайменаваная ў пасёлак Кірава – сённяшні горад Кіраўск і раённы цэнтр Магілёўскай вобласці.

 

1926 год. У СССР пачаўся Першы Ўсесаюзны перапіс насельніцтва.

У перапісным лістку акрамя губерні, вобласці, акругі стаяла і такая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка як кантон. 

Згодна з перапісам насельніцтва БССР склала 4 мільёны 986 тысяч чалавек. У гарадах жыла  848 000 (17%), у сельскай мясцовасці – 4 138 000 (83%). 

Насельніцтва па гарадах і мястэчках (тысяч чалавек), якія зараз уваходзяць у склад Магілёўскай вобласці: 

Бабруйск – 51,3, 

Магілёў – 50,2, 

Быхаў – 11,9, 

Мсціслаў – 8,0, 

Шклоў – 7,4, 

Клімавічы – 7,0, 

Горкі – 6,7, 

Чавусы – 5,8,  

Крычаў – 5,6, 

Чэрыкаў – 5,0, 

Асіповічы – 4,0, 

Глуск – 4,0, 

Прапойск (Слаўгарад) – 3,7, 

Краснаполле – 3,5,  

Хоцімск – 2,9, 

Касцюковічы – 2,7, 

Бялынічы – 2,4, 

Клічаў – 1,7, 

Круглае – 1,6, 

Дрыбін – 0,9.

1926 год. У СССР пачаўся Першы Ўсесаюзны перапіс насельніцтва

1936 год. Нарадзіўся Францыск I (Хорхе Марыё Бергольё). 

266-ы Папа рымскі. Першы ў гісторыі папа з Новага Свету і першы за больш за 1200 гадоў папа не з Еўропы, першы папа-езуіт. Абраны 13 сакавіка 2013 года.

Нарадзіўся ў Буэнас-Айрэсе. Па адукацыі хімік-тэхнолаг. Вольна размаўляе на іспанскай, італьянскай і нямецкай мовах. У 1969 годзе пасвечаны ў святары. У 2011 годзе стаў арцыбіскупам Буэнас-Айрэса.

У лютым 2016 года Францыск сустрэўся з Патрыярхам Маскоўскім і ўсяе Русі Кірылам. Такога ўзроўню сустрэча стала першай за ўсю гісторыю цэркваў. 

1970 год. Званне Ганаровы грамадзянін Магілёва нададзена заслужанай настаўніцы Алене Казлоўскай, Героям Савецкага Саюза генерал-маёру Мікалаю Каралёву, генерал-лейтэнанту Дзмітрыю Смірнову.

А. Казлоўская (1897-1978) скончыла магілёўскі педінстытут, працавала да 1974 года ў школах горада.

Мікалай Каралёў (1906-1972) – ураджэнец в. Амінавічы (зараз Асіповіцкі раён),  адзін з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху на тэрыторыі Магілёўскай вобласці ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Яго імем названа вуліца ў Магілёве, на доме па Першамайскай, 67, дзе ён жыў, устаноўлена мемарыяльная дошка.

Смірноў Дзмітрый (1901-1975) камандзір 121-га стралковага корпуса 50-й арміі, які вызваляў Магілёў, Шклоў, Быхаў.

 Фота: генера-маёр М. Каралёў

1980 год. Памёр Антон Антановіч

Беларускі мовазнавец. Доктар філалагічных навук, прафесар.

Скончыў Віленскі ўніверсітэт і працаваў у ім.

Першы даследчык помнікаў старога беларускага пісьменства, якія ўзніклі на тэрыторыі Літвы.

Даследаваў помнікі татарска-мусульманскай пісьменнасці на беларускай мове. Аўтар кнігі «Беларускія тэксты, пісаныя арабскім пісьмом, і іх графіка-арфаграфічная сістэма».

Антановічам выяўлены 24 вядомыя і невядомыя дагэтуль татарсія рукапісы XVII – пачатку XX стагоддзяў, з іх 10 хамаілаў (дапаможнікаў дзеля служыцеляў рэлігійнага культу), 8  кітабаў, тэфсіры, тэджвід, беларуска-турэцкі слоўнік 1836 года.

Вучоны пакінуў багатую навуковую бібліятэку і многа каштоўных навуковых матэрыялаў – усё гэта захоўваецца ў Віленскім універсітэце. 

1988 год. Адбыўся І з’езд Беларускага аб’яднання студэнтаў (БАС)

БАС – беларуская грамадская арганізацыя студэнтаў у Польшчы, якая займаецца грамадска-культурнай, асветнай, выдавецкай, турысцкай дзейнасцю. Заснавана ў 1988 годзе.

Гурткі БАС дзейнічаюць у ВНУ Беластока, Варшавы, Гданьска, Любліна, Ольштына, адзін у ЗША. На некамерцыйнай аснове каля мястэчка Гарадок Беластоцкага павета з 1990 да 2019 года праводзіўся штогадовы фестываль беларускай альтэрнатыўнай і рок-музыкі «Басовішча».

2006 год. Памёр Іван Навуменка (1926-2006). 

Беларускі пісьменнік і літаратуразнавец. Акадэмік, доктар філалагічных навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі. Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі, Дзяржаўнай прэміі імя Якуба Коласа.

У гады Вялікай Айчыннай вайны ўдзельнік камсамольскага падполля, партызан, удзельнічаў у вызваленні Васілевічаў, ваяваў у складзе Чырвонай Арміі.

Працаваў ў газетах, часопісе «Маладосць», загадчыкам кафедры беларускай літаратуры БДУ, дырэктарам Інстытута літаратуры імя Я. Купалы АН БССР,  віцэ-прэзідэнт АН БССР, Старшынём Вярхоўнага Савета БССР (1985-1990).

Аўтар апавяданняў, каля 20 кніг апавяданняў, аповесцей,  раманаў, п’ес, Збора твораў у 6 тамах, літаратуразнаўчых прац пра творчасць Якуба Коласа, пісьменнікаў-дэмакратаў, Янкі Купалы і іншых. 

2008 год Міністэрства юстыцыі Беларусі выдала пасведчанне аб рэгістрацыі Руху «За свабоду»

Аб’яднанне грамадзян Беларусі для сумеснай рэалізацыі грамадзянскіх, сацыяльных, культурных і іншых правоў было заснавана ў 2006 годзе пасля прэзідэнцкіх выбараў кандыдатам у прэзідэнты ад аб’яднаных дэмакратычных сіл А. Мілінкевічам. 19 лістапада 2021 года Вярхоўны суд Беларусі пазбавіў рух «За свабоду» рэгістрацыі.

Стратэгічнымі мэтамі аб’яднання былі свабодныя выбары ў краіне, абарона незалежнасці, давядзенне ўзроўню жыцця ў Беларусі да еўрапейскіх стандартаў, з канчатковай мэтай інтэграцыі ў ЕС.

А. Мілінкевіч
А. Мілінкевіч

2015 год. Памёр ураджэнец Полацка Барыс Супруновіч (1933–2015). 

Савецкі і расійскі вучоны, кандыдат геаграфічных навук, прафесар.

Працаваў дэканам, прафесарам Маскоўскага фінансавага інстытута.

Аўтар падручнікаў “Эканоміка прадпрыемства”, “Знешнеэканамічная дзейнасць”, “Расія ў сучаснай сусветнай гаспадарцы. Энцыклапедыя рынкавай гаспадаркі”, “Міжнародныя эканамічныя адносіны”.

Памёр 17 снежня 2015 года ў Маскве.

У яго гонар у Фінансавым універсітэце існуе аўдыторыя яго імя.

Дзень у гісторыі: 10 жніўня. Абвешчана аб стварэнні Часовага беларускага нацыянальнага камітэту і Беларускай аўтакефальнай царквы. Нарадзіўся Ігнат Даніловіч, даследчык беларускіх праўных статутаў і Геранім Філіповіч, руплівец магілёўскай мінуўшчыны. У Магілёве першы раз паказалі кіно

1787 год. Нарадзіўся Ігнат Даніловіч.

Гісторык і правазнаўца.

Даследчык летапісных і заканадаўчых актаў Вялікага Княства Літоўскага. Апісаў усе рукапісныя і друкаваныя экзэмпляры Статута ВКЛ. Падрыхтаваў яго першае навуковае выданне.

Даказаў самабытнасць права ВКЛ, апублікаваў беларуска-літоўскі летапіс 1446 году.

Марыў пра адраджэнне літоўска-беларускай дзяржавы і мовы Статутаў ВКЛ.

 

1878 год. Нарадзіўся Еўсцігней Міровіч.

Драматург, тэатральны рэжысёр.

Мастацкі кіраўнік, рэжысёр Беларускага тэатру імя Янкі Купалы.

Аўтар п’ес на беларускай мове: «Машэка», «Кастусь Каліноўскі», пастаноўшчык мюзікла «На Купалле», спектакля «Паўлінка».

1898 год. Нарадзіўся Тадэвуш Даленга-Мастовіч.

Польскі пісьменнік, журналіст.

Яго родныя мясціны ў Глыбоцкім раёне. Загінуў у верасні 1939 годзе, калі ў Польшчу ўварваліся з захаду Гітлераўская Германія, а з Усходу – Савецкі Саюз.

Да 1939 з 16 яго твораў было экранізавана 8. Найбольш папулярныя, напісаныя ім сцэнарыі для фільмаў: «Іх дзіця», «Тры сэрцы», «Прафесар Вільчур».

Беларускім гледачам найбольш вядомы фільм «Знахар» па яго кнізе.

У Глыбокім у яго гонар усталявана мемарыяльная дошка.

1903 год. У Магілёве першы раз паказалі кіно.

Кінасеанс адбыўся ў тэатры. Праз шэсць гадоў на Дняпроўскім праспекце (цяпер – Першамайская) узвялі кінатэатр «Чары», які ў 1932 годзе стане «Чырвонай Зоркай».

1912 год. Нарадзіўся Геранім Філіповіч.

Магілёўскі краязнавец.

Адшукаў арыгінал Магілёўскай хронікі Сурты і Трубницких у падмаскоўнай Салтыкоўскай бібліятэцы. 8 месяцаў карпеў над аднаўленнем плану магілёўскага замка. Аднавіў у эскізах будынкі, плошчы і вуліцы гораду.

Аўтар кніг: «Калі ўзнік Магілёў», «Міфы і праўда аб Магілёве».

1919 год. Створаны Часовы беларускі нацыянальны камітэт.

Каардынацыйны орган беларускага нацыянальнага руху з мэтай «падняцця нацыянальнага самапачуцця, духоўнай і матэрыяльнай культуры беларускага народу, а таксама абароны нацыянальных, культурных і рэлігійных яго інтарэсаў».

Старшыняваў у ім літаратар, дзеяч беларускага адраджэння пачатку 20 стагоддзя Аляксандр Прушынскі (Алесь Гарун).

У складзе Камітэту былі: Уселавад Ігнатоўскі, які пазней стане першым прэзідэнтам Беларускай акадэміі навук; Антон Аўсянік, стане дэпутатам польскага сейму; Язэп Фарботка – паэт, літаратуразнавец; Ядвіга Луцэвіч-Іваноўская, выкладчыца Менскай беларускай гімназіі і журналістка. Ганаровым чальцом быў – пісьменнік Янка Купала.

1927 год. Завяршыўся з’езд праваслаўных святароў і вернікаў.

На ім была абвешчана аўтакефалія Беларуская праваслаўнай царквы. (БАПЦ).

Ініцыяваў з’езд Бабруйскі епіскап Філарэт.

БАПЦ мела ў БССР 344 прыходы з 399 святарамі. Маскоўская патрыярхія аўтакефаліі не прызнала, падтрымка савецкага беларускага кіраўніцтва спынілася ў 1929 годзе разам з палітыкай беларусізацыі.

БАПЦ мае прыходы ў ЗША, Канадзе, Аўстраліі, Вялікай Брытаніі. Богаслужэнні вядуцца на беларускай мове. БАПЦ займаецца таксама культурна-асветніцкай, выдавецкай, грамадскай, дабрачыннай дзейнасцю, дапамагае беларусам захаваць сваю нацыянальную духоўную спадчыну.

2016 год. Памёр Алесь Рашчынскі.

Кампазітар, фалькларыст, дырыжор, педагог.

Музычны кіраўнік ансамбля «Харошкі», квартэта «Купалінка», групы–капэлы аўтэнтычнага фальклору «Агмень».

Аўтар больш за 400 апрацовак народных песень, 8 фальклорных зборнікаў.

У 2016 г. у Мінску створаны народны хор імя Рашчынскага.


У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў


 

Беларускае кіно могуць пабачыць кітайцы. Беларусь зацікаўленая

Беларусь зацікаўлена пашырыць супрацоўніцтва з Кітаем у кінематаграфіі. Патэнцыял для таго ж ёсць у музейнай сферы і гастрольнай дзейнасці.

Так, лічыць міністра культуры Анатолій Маркевіч.

«Беларускі бок зацікаўлены ў пашырэнні супрацоўніцтва ў сферы кінематаграфіі, у прасоўванні айчыннай кінапрадукцыі на кітайскім рынку», – пераказвае  словы ўрадоўцы «Белта».

Адзначаецца, што з Кітаем рэгулярна праводзяцца абменныя Дні культуры. Сёлета ўпершыню яны праходзяць у анлайн-фармаце. З 1 ліпеня па 1 кастрычніка будуць прадэманстраваны дасягненні беларускай культуры для больш як 4 мільёнаў гледачоў у Кітаі

Ці зацікаўленыя ў супрацоўніцтве кітайцы не паведамляецца.

Тым часам, Галоўчанка заяўляе, што “мы чакаем ад беларускага кінематографа прарыву”.

Паводле яго дзяржава зрабіла ўсё неабходнае для таго, каб аказаць фінансавую падтрымку “Беларусьфільму” ў няпросты перыяд”.

“Цяпер важна знайсці тыя кропкі, дзякуючы якім кінастудыя можа вярнуцца на ўзровень савецкага часу, калі яна была вядомай і паспяховай”, – указвае ўрадовец, словы якога падае “Белта”.