Tag: дрибин

Дзень у гісторыі. 10 мая. Каранацыя Лагішынскага абраза. Спаленне кніг. Мемарыял ахвярам Халакосту. Нарадзіліся Леў Бакст, Янка Маўр, Сяргей Панізнік. Загінуў С. Булак-Балаховіч.

Навіна ад

1864 год. У Магілёве расійскімі карнікамі расстраляны Міхал Аскерка (1836-1864).

Урач, паўстанцкі камісар Мінскай і Магілёўскай губерняў у 1863-1864 гадах.

Скончыў Слуцкую гімназію, Маскоўскі ўніверсітэт.

Працаваў урачом у Сенненскім і Ашмянскім паветах.

Падчас паўстання стаў паўстанцкім камісарам у Магілёўскай губерні, у Пецярбургу гуртаваў патрыятычна настроеных афіцэраў. Каардынаваў паўстанцаў на Магілёўшчыне з 5 мая 1863 года. Пасля іх паражэння, перанёс сваю дзейнасць у Мінск і Ігуменскія лясы, стаў паўстанцкім камісарам Мінскай губерні.

Арыштаваны 21 кастрычніка 1863 годзе падчас чарговай паездкі ў Пецярбург. На следстве ў Санкт-Пецярбургу і Магілёве адмаўляўся даваць паказанні.

Подзвіг Аскеркі адлюстраваны У. Караткевічам у рамане «Нельга забыць» («Леаніды не вернуцца да Зямлі»).

1866 год. У Гародні нарадзіўся Леў Бакст (1866-1924).

Сусветна вядомы мастак, сцэнограф, майстар станкавага жывапісу і тэатральнай графікі. Акадэмік Імператарскай акадэміі мастацтваў, Кавалер ордэна Ганаровага легіёна.

У розных крыніцах падаюцца розныя даты нараджэння: 27 студзеня (8 лютага), 27 красавіка, 9, 10 мая.

Вучыўся ў Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў, парыжскіх студыях, у фінскага мастака А. Эдэльфельта.

Працаваў у Маскоўскім, Аляксандраўскім тэатрах, у прыватнай мастацкай школе Л. Звягінцавай у Пецярбургу (сярод яго вучняў – М. Шагал), ствараў партрэты, кніжныя ілюстрацыі, выступаў як мастак-графік, супрацоўнічаў з рознымі часопісамі, ствараў дэкарацыі і касцюмы для спектакляў.

З 1909 года працаваў у Парыжы – быў вядучым дэкаратарам «рускіх сезонаў за мяжой» С. Дзягілева, займаўся эскізамі дэкарацый і мадэліраваннем адзення для балетаў, працаваў у тэатрах Лондана, Нью-Йорка, Бруселя, Рыма.

Як жывапісец выстаўляўся ў Берліне, Празе, Вене, Венецыі, Рыме, Парыжы, Мюнхене.

Аўтар тэарэтычных прац у галіне мастацтва.

Памёр 27 снежня 1924 года ў Парыжы. Яго імем названы вуліцы ў Парыжы, Гародні.

Некаторыя яго творы захоўваюцца ў карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка ў Мінску.

1883 год. Нарадзіўся Іван Фёдараў (Янка Маўр, 1883-1971).

Беларускі географ, педагог, перакладчык, “бацька” беларускай дзіцячай літаратуры, прыгодніцкага, навукова-папулярнага жанраў, Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі, Заслужаны дзеяч культуры.

Уладальнік найлепшай у даваеннай Беларусі хатняй бібліятэкі. Паплечнік і сваяк Якуба Коласа.

Найбольш вядомыя яго творы: “У краіне райскай птушкі”, “Палескія рабінзоны”, “ТВТ”, “Слёзы Тубі”.

Яго творы пераведзены на шматлікія мовы, выдаваліся ў розных краінах, у т.л. ЗША, Вялікабрытаніі, Кітаі.

У гонар пісьменніка носяць вуліцы ў Мінску, Пінску, мінская абласная бібліятэка, школа ў Барысаўскім раёне.

Памёр 3 жніўня 1971 года.

1883 год. Указам Аляксандра III у Расіі ўведзены бела-сіне-чырвоны сцяг.

Афіцыйна зацверджаны як дзяржаўны напярэдадні каранацыі Мікалая II у 1896 годзе. Да гэтага дзяржаўным сцягам Расійскай імперыі лічыўся чорна-жоўта-белы сцяг, які ў цяперашні час выкарыстоўваецца рознымі манархічнымі рухамі, а бела-сіне-чырвоны сцяг з часоў Пятра I быў гандлёвым або камерцыйным сцягам Расіі.

Чырвоны колер азначаў дзяржаўнасць, сіні – колер Маці Божай, белы – колер свабоды і незалежнасці.

Адначасова расійскі трыкалёр – сімвал Уласаўскай арміі, агрэсіі супраць Грузіі, Украіны, канфліктаў і ваенных аперацый у Прыднястроўі, Сірыі і іншых кутках свету.

1918 год. Магілёўская гарадская ўправа зацвердзіла эскізы бон.

Гэта было зроблена для наступнага выпуску ў памеры 3 мільёнаў рублёў. Іх выпуск быў дазволены фінаддзелам 1-га польскага корпуса. 

Прынята рашэнне аб выпуску ў першую чаргу бон у 1 і 3 рублі, потым, пры неабходнасці ў 50 капеек, 5, 10 і 25 рублёў.

Для друку бон выбрана магілёўская друкарня Падземскага.

1931 год. У в. Новааляксандраўка Дрыбінскага раёна нарадзіўся  Сцяпан Гаўрусёў (1931-1988).

Беларускі паэт, перакладчык.

Скончыў Магілёўскае педвучылішча. Працаваў у газеце «Звязда», выдавецтве «Беларусь».

Аўтар вершаў, 13 зборнікаў паэзіі, шматлікіх рэцэнзій і літаратурна-крытычных артыкулаў.

Пераклаў на беларускую мову шэраг твораў А. Твардоўскага, М. Ісакоўскага, М. Святлова, А. Пракоф’ева, М. Дудзіна, С. Нараўчатава, Я. Райніса, Г. Гуляма, Міртэміра, Я. Судрабкална, І. Харыка, А. Туманяна, М. Джаліля.

1933 год. Нарадзіўся Уладзімір Вітко.

Беларускі мастак.

Скончыў Мінскае мастацкае вучылішча. Працаваў у Віцебску мастаком на фабрыцы «КІМ», на шаўковым камбінаце, у мастацка-вытворчых майстэрнях.

Яго творы захоўваюцца ў музеях Беларусі, Польшчы, у дырэкцыі выставак Мастацкага Фонда Беларусі, у прыватных калекцыях у Беларусі, Расіі, Польшчы, Германіі, Італіі.

Аўтар пейзажаў, выкананых пераважна ў тэхніцы алейнага жывапісу, нацюрмортаў, партрэтаў.

Для жывапіснай манеры мастака характэрнымі з’яўляюцца арыгінальнасць і смеласць каларыту, імкненне да абагульнення форм, дэкаратыўнай гучнасці, альбо, наадварот, наўмыснай прыглушанасці колеру.

Памёр 7 красавіка 2020 года.

1933 год. У Берліне і іншых гарадах Германіі нацысты ўчынілі дэманстрацыйнае спаленне кніг.

Познім вечарам у цэнтры Берліна, на плошчы Оперы, гітлераўцы ўчынілі масавае спаленне кніг, “чужых арыйскаму духу”. Агню былі адданы творы Г. Гейне, Л. Талстога, Э. Заля, М. Пруста, Э.-М. Рэмарка, Т. Мана, Г. Мана, Г. Уэлса, Д. Лондана…

Па сведчанні відавочцаў, велізарны натоўп, які атачыў гіганцкае вогнішча, прыйшоў у захапленне ад істэрычнага выступу арганізатара гэтага дзейства, рэйхсміністра народнай асветы і прапаганды Паўля Ёзэфа Гебельса. 

У свой час Гейнэ, некалі каханы Гебельсам, па-прароцку заўважыў: “Хто спальвае кнігі, калі-небудзь будзе спальваць людзей”…

1940 год. У Варшаве забіты Станіслаў Булак-Балаховіч (1883-1940).

Расійскі, беларускі і польскі вайсковы дзеяч, афіцэр кавалерыі рускай арміі, генерал-маёр Белай арміі, генерал арміі БНР, камандзір добраахвотніцкіх атрадаў польскай арміі, удзельнік грамадзянскай вайны ў Іспаніі на баку генерала Франка.

У 1921 годзе быў прызнаны Дзяржаўным камітэтам БНР «вярхоўным камандуючым над усімі ўзброенымі сіламі Беларусі». У паваенны час займаўся сельскай і лясной гаспадаркай у Белавежскай пушчы. Агенты АДПУ арганізавалі на яго некалькі замахаў.

Пасля акупацыі Польшчы Трэцім Рэйхам спрабаваў арганізаваць партызанскі атрад для барацьбы з нацысцкімі акупантамі, удзельнічаў у абароне Варшавы. 

Забіты нямецкім патрулём.

У Варшаве на будынку праваслаўнай духоўнай семінарыі ў раёне Саска-Кэмпа знаходзіцца памятная дошка ў памяць пра Булак-Балаховіча.

Вядомыя яго два вершы па-беларуску: «Покліч бацькі» і «Шарак ці брысь». Выпусціў дзве кнігі пра магчымасць вайны з Германіяй: «Вайна, будзе ці не будзе», «Далоў Гітлера ці хайль Гітлер?».

1942 год. Нарадзіўся Сяргей Панізнік.

Беларускі паэт, празаік, публіцыст.

Скончыў Магілёўскае медвучылішча, факультэт журналістыкі Львоўскага вышэйшага ваенна-палітычнага вучылішча.

Працаваў ваенным журналістам, у газеце «Вячэрні Мінск», на Дзяржтэлерадыё БССР, у выдавецтве «Юнацтва», у Нацыянальным навукова-асветніцкім цэнтры імя Ф. Скарыны, у Літаратурным музеі Янкі Купалы.

Аўтар 9 зборнікаў паэзіі, шэрагу кнігі публіцыстыкі. Піша для дзяцей: зборнікі вершаў «Адкуль вясёлка п’е ваду», «Жыцень», «Мы – грамацеі», «Золкая зёлка».

У перыядычным друку выступае па праблемах сучаснага літаратурнага працэсу.

1997 год. Урачыстая каранацыя Папай Рымскім абраза Маці Божай Каралевы Палесся – Лагішынскага абраза.

Цудадзейны абраз Маці Божай Лагішынскай быў урачыста каранаваны. Кароны, благаслаўлёныя Папам Янам Паўлам II, былі прывезеныя ў Беларусь і ўскладзеныя на абраз кардыналам Казімірам Свёнткам, які ў той час быў ардынарыем Пінскай дыяцэзіі. Маці Божая ў Лагішыне была ўрачыста абвешчана Каралеваю Палесся і заступніцаю Пінскай дыяцэзіі.

2005 год. Каля Брандэнбургскіх варот ў Берліне адкрыты мемарыял ахвярам Халакосту.

Падчас Халакосту загінула 6 000 000 габрэяў.

На плошчы 19 000 квадратных метраў (два футбольных поля) у шахматным парадку ўстаноўлены 2 711 шэрых блокаў  вышынёй ад  0,2 да 4,7 м – камены лабірынт, выхад з якога наведвальніку трэба шукаць самастойна. Пад зямлёй на плошчы 800 квадратных метраў пабудавана Месца інфармацыі з матэрыяламі аб Халакосце, яго прычынах і наступствах.

У прыватнасці, прадстаўлены спіс з ізраільскага комплексу Яд Вашэм, які змяшчае імёны каля 3 000 000 загінуўшых.

На цырымоніі адкрыцця музея прысутнічала ўся нямецкая палітычная эліта, у тым ліку прэзідэнт, федэральны канцлер і старшыня бундэстага, а таксама каля 1 000 гасцей з усяго свету, сярод якіх было некалькі чалавек, якія перажылі Халакост.

Фота з адкрытых крыніц

У Дрыбіне пройдзе Кубак па більярдзе

Навіна ад

22 красавіка ў більярдным зале Дрыбінскага цэнтра фізкультурна-аздараўленчай работы адбудуцца штогадовыя спаборніцтвы па більярдзе сярод калектываў раёна. Кубак стартуе ў 10 раніцы, рэгістрацыя ўдзельнікаў – да 9.30, паведамляе “Савецкая вёска”.

Фота з адкрытых крыніц.

Вось так выглядае Дрыбін пасля зімы – фота

Навіна ад

Стыхійныя звалкі па ўсім горадзе, кантэйнерныя пляцоўкі ператвараюцца ў смеццевыя палігоны – паказаў маніторынг.

Сумесная прагулка карэспандэнта дрыбінскай раённай газеты “Савецкая вёска” з начальнікам прыродаахоўнай інспекцыі і памочніцай пракурора выявіла процьму месцаў у горадзе, дзе неахайна звалена смецце, часам цэлыя ўчасткі забруджаны пустымі бутэлькамі, як напрыклад каля крамы “Родны кут” па вуліцы Смаленскай – на фота.

Удзельнікі рэйда адзначылі, што смецце вывозіцца са «змешаных» кантэйнераў са сметнікаў штодня, а вось спецыяльныя кантэйнеры для пластыка, на момант праеркі былі перапоўненыя. Чаму – гэта пытанне да жылкамгаса.

На малочнатаварным комплексе «Дрыбінрайаграпрамтэхснаб» былі выяўлены рэшткі поліэтыленавай плёнкі, хаатычна раскіданыя каля сіласнай ямы і на тэрыторыі фермы.

Фота: “Савецкая вёска”

Дзень у гісторыі. 3 красавіка. Смерць Ісуса Хрыста. Дзяржаўны статус мовы. Расстрэлы польскіх афіцэраў, яўрэяў. Першая партызанская зона. Штрых-код. Страйкі ў Беларусі.

Навіна ад

3 красавіка – Дзень Вадзяніка ва ўсходніх славян. Дзень Мікіты Вадапола. Час абуджэння воднага свету.

У старажытных славян многія святы адзначаліся ў пачатку і сярэдзіне вясны. Гэта звязана з тым, што ў гэты перыяд абуджалася прырода, пачынаўся новы жыццёвы цыкл. Нашыя продкі верылі, што ў гэты перыяд дух вады прачынаецца ад зімовай спячкі, а разам з ім і ўсе жыхары падводнага царства.

Славяне ўшаноўвалі стыхіі вады і Вадзяніка, каб ён выратаваў іх ад моцнага разліву. 

Паводле паданняў, Вадзянік мае выгляд старога з вялікім рыбіным хвастом, зялёнай барадой і вусамі. Дух вады надзелены вялікімі здольнасцямі. Ён не толькі кіруе ўсім падводным царствам, але можа абярнуцца велізарнай рыбай і нават канём або дзіцём. 

Старажытныя славяне лічылі, што дух вады ў сваёй стыхіі непераможны. Ад яго капрызаў залежыць, ці будзе ўдалым шлях судна і ўлоў рыбака.

Улічваючы той момант, што жыццё ў тыя часы напрамую залежала ад стану вадаёмаў, людзі выконвалі мноства абрадаў, каб Вадзянік праявіў сваю літасць. Лічылася, што калі атрымаць прыхільнасць вадзянога, рэкі не будуць выходзіць з берагоў, а вадаёмы і студні не перасохнуць.

Сусветны дзень вечарынкі (World Party Day, с 1996 года).

Дэвіз: “Вечарынка – гэта супрацьлегласць вайне”. Стварэнне пазітыўных падзей – ідэальны спосаб зрабіць свет лепшым.

Гэты дзень быў натхнёны кнігай “Палёт: Квантавы фантастычны раман” (1995) амерыканскага аўтара Вана Бонта. Раман заканчваецца пачаткам зваротнага адліку масавай падзеі, якая аб’яднае ўсё чалавецтва. Гэтую падзею называюць сусветнай вечарынкай у супрацьлегласць сусветнай вайне.

Для таго каб узяць удзел у святкаванні не абавязкова арганізоўваць вялікую тусоўку. Досыць зладзіць сустрэчу з невялікай кампаніяй сяброў ці сваякоў, каб адцягнуцца ад клопатаў і добра правесці час.

33 год. На крыжы памёр Ісус Хрыстос (1 год да н. э. – 33 год н.э.)

Навукоўцыі даказваюць што Хрыстос памёр у 15:00 гадзін у пятніцу, 3 красавіка ў 33-м гады нашай эры, а ўваскрос а 4:00 раніцы ў нядзелю, 5 красавіка. Паводле Новага Запавету, тлумачаць астраномы, Ісус загінуў у дзень, які рушыў услед за першай ноччу поўні пасля вясновага раўнадзенства. 

Выкарыстаўшы дадзеныя, сабраныя аб зорках у 26-35 гадах нашай эры, навукоўцы ўстанавілі, што за гэтыя 9 гадоў першая поўня пасля вясновага раўнадзенства была зарэгістравана толькі двойчы – у пятніцу 7 красавіка 30 года і ў пятніцу 3 красавіка 33 года.

Уваскрасенне Хрыста. М.Груневальд, XVI стагоддзе

1829 год. Нехта Джэймс Карынгтан атрымлівае патэнт на машыну, якая перамолвае кававыя зерні. Дзень нараджэння кавамолкі.

Кава вядомая людзям ужо больш за 1000 гадоў. Кававы напой, па словах навукоўцаў, упершыню з’явіўся ў Эфіопіі. У старажытнасці кававыя зерні здрабнялі ў звычайнай ступе звычайным пестам, потым пры дапамозе маленькіх жорнаў.

У шматлікіх крыніцах гаворыцца, што аўтарам механічнай кавамолкі з’яўляецца нейкі каваль з Лондана. І вынайшаў ён яе ў 1655 годзе. 

Зараз большасць каваманаў выкарыстоўваюць электракавамолку, але некаторыя гурманы давяраюць больш ручной, таму што жорны ручнога млына не перапальваюць зерне, а проста перамолваюць, захоўваючы іх водар.

1918 год. Народны Сакратарыят Беларускай Народнай Рэспублікі абвясціў беларускую мову дзяржаўнай і абавязковай мовай краіны.

Усе акты, дакументы і ліставанне ўрадавых установаў БНР павінны былі пісацца на дзяржаўнай беларускай мове. Нацыянальным мяншыням (украінцы, палякі, літоўцы, габрэі, немцы, латышы, рускія) Беларусі дазвалялася карыстацца сваёю моваю ў афіцыйных дачыненнях з дзяржаўнымі ўстановамі.

БНР мела плошчу 300 тысяч квадратных кіламетраў і насельніцтва каля 7 мільёнаў.

1940 год. Аддзелы НКУС пачалі масавыя расстрэлы палонных афіцэраў Польскага войска ў Катыні, Мядовым і Курапатах. 

Сярод расстраляных акрамя палякаў былі габрэі, беларусы, украінцы.

Усяго было забіта 7 305 чалавек, з іх 3 870 былі знішчаны на землях БССР.

23 снежня 2012 года А. Лукашэнка заявіў: «У нас ніводнага паляка на тэрыторыі Беларусі знішчана, расстраляна не было». Але гісторык І. Кузняцоў сцвярджае, што беларускі катынскі спіс існуе. На яго думку, найверагодней польскіх жаўнераў расстрэльвалі ў Трасцянцы.

Агульная колькасьць ураджэнцаў Беларусі сярод забітых у Катыні ацэньваецца ў 1 226 чалавек. Найбольш вядомыя з іх – генерал Браніслаў Багатырэвіч і дзеяч беларускага адраджэння Францішак Умястоўскі.

Катынскі крыж у Гродна

1942 года. Фашысты расстралялі яўрэяў мястэчка Расна Дрыбінскага раёна.

Расстрэлам займаўся атрад 8-й айнзацкаманды з Крычава. У яры за 1,5 км на ўсход ад Расна былі расстраляны каля 600 чалавек. Перш чым расстраляць, з людзей было знята адзенне і абутак, і яны засталіся ў ніжняй бялізне, пасля чаго жыўцом клалі па некалькі чалавек у раней прыгатаваныя ямы і стралялі па іх з аўтаматаў.

Мемарыяльная дошка ў Даліне абшчын у музеі Яд Вашэм.

1942 год. У Клічаўскім раёне ўтворана першая на тэрыторыі БССР партызанская зона.

20 сакавіка 1942 года раён быў вызвалены партызанамі ад акупантаў пасля разгрому апошняга тут Клічаўскага нямецкага гарнізона. Былі адноўлены органы савецкай улады на абшары ў 3 000 км². Пад абаронай 18 000 партызан зоны да 1944 года размяшчалася больш за 70 000  чалавек (да вайны ў раёне жыла 46 000).

1946 год. Нарадзіўся Рычард Смольскі.

Беларускі тэатразнавец, педагог. Доктар мастацтвазнаўства, прафесар.

Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут.

Працаваў на кінастудыі «Беларусьфільм», у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі, рэктарам Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў.

Даследуе праблемы рэжысуры, акцёрскай творчасці, сцэнічнай героікі, рускай тэатральнай культуры на Беларусі. Аўтар шэрагу кніг, п’ес і сцэнарыяў дакументальных фільмаў.

1973 год. Кампанія IBM прадставіла штрых-код.

Яго “бацькі” Бернард Сілвер і Норман Вудленд.

Сёння штрых-код – штодзённая практыка любой крамы і гандлёвага аб’екта, бо асноўнае прызначэнне яго  – ідэнтыфікацыя тавару або якой-небудзь яго прыкметы (ўпакоўкі, серыйнага нумара). Гэта свайго роду ключ, які дае неабходную інфармацыю аб кожным тавары, як прафесіяналам, так і спажыўцам. І яго нанясенне на прадукцыю з’яўляецца абавязковай умовай для ўсіх вытворцаў. А раней кошты на ўсе тавары ў касу ўводзіліся ўручную, таму выкарыстанне штрыхавых кодаў палегчыла працу многіх людзей, у першую чаргу, у сферы гандлю.

1989 год. У Мінску на  ўстаноўчай канферэнцыі ўтвораны Беларускі экалагічны саюз.

Добраахвотная грамадская арганізацыя, якая ставіла за мэту актывізацыю прыродаахоўнай дзейнасці грамадзян, прадпрыемстваў, устаноў, аб’яднанне іх намаганняў для захавання экалагічнай раўнавагі ў рэспубліцы і паляпшэння асяроддзя пражывання насельніцтва.

На 1-м з’ездзе (1-2 ліпеня 1989)  быў прыняты статут, зацверджана эмблема, сцяг, абрана праўленне, прэзідэнтам стаў Б. Савіцкі, віцэ-прэзідэнтамі  Р. Гарэцкі, Я. Пятраеў, Л. Тарасенка,

Саюз уваходзіў у перадвыбарчы Беларускі дэмакратычны блок.

У 1991 годзе у склад арганізацыі ўваходзіла каля 5 000 чалавек.

Арганізацыя распалася ў 1994 годзе. Замест яе была арганізавана партыя “Зялёныя”.

Чарнобыльскі шлях

1991 год. Пачатак Красавіцкіх страйкаў у Беларусі (3-25 красавіка).

У Мінску, Магілёве і іншых буйных гарадах распачаўся страйк працоўных з эканамічнымі і палітычнымі патрабаваннямі. Ён ахапіў дзясяткі працоўных калектываў і ўвайшоў у гісторыю Беларусі як самы масавы выступ рабочых у змаганні за свае палітычныя правы.

У гэты дзень спынілі працу рабочыя Мінскага электратэхнічнага завода, разам з імі на вуліцы выйшлі працаўнікі завода аўтаматычных ліній і завода шасцерняў. Рабочыя перакрылі рух трамваяў на вуліцы Даўгабродскай. 

Ужо 4 красавіка прадпрыемстваў, якія абвясцілі страйк, налічвалася дзясяткі. Калоны рушылі ў цэнтр сталіцы, да Дому ўрада.

Старшыня Савета міністраў БССР Вячаслаў Кебіч, які выйшаў да рабочых, тлумачыў, што ён не ведаў пра намер Крамля ўзняць цэны, і што рашэнне саюзнага ўрада было і для беларускага Саўміна непрыемным сюрпрызам.

У першы дзень патрабаванні былі эканамічныя (узняць заробкі, знізіць цэны, адмяніць 5% “прэзідэнцкі” падатак на продаж усіх тавараў). Аднак неўзабаве дадаліся патрабаванні палітычныя, у тым ліку: вывад парткамаў з прадпрыемстваў, адстаўка М. Гарбачова і саюзнага ўрада, роспуск з’езда народных дэпутатаў СССР, новыя выбары ў Вярхоўны Савет БССР, наданне Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай ССР статусу канстытуцыйнай сілы.

БНФ «Адраджэньне» удзельнічаў у наданні рабочым забастоўкам палітычнага характару. Многія актывісты БНФ сталі лідарамі рабочага руху.

24 красавіка аршанскія рабочыя выставілі ўльтыматум: калі не будзе прызначаная надзвычайная сесія Вярхоўнага Савета БССР, якую патрабавалі дэпутаты Апазіцыі БНФ, яны лягуць на рэйкі. У 15:30 чыгуначны рух быў заблакаваны. У Оршу былі накіраваныя 1 500 байцоў АМАПу з Мінска, Віцебска і Магілева, увечары 25 красавіка рабочыя былі вымушаныя спыніць страйк.

Страйкоўцы перад Домам урада, Мінск, 4 красавкіа 1991 года

2007 год.  У Францыі цягнік TGV устанавіў сусветы рэкорд хуткасці для цягнікоў, роўны 574,8 км/г.

Звышхуткасны цягнік TGV (train à grande vitesse – высакаскорасны цягнік), на спецыяльна пабудаваным чыгуначным пуці, які злучае Парыж і ўсход Францыі, разагнаўся да 574,8 км за гадзіну, перакрыўшы, такім чынам, папярэдняе дасягненне, устаноўленае ў 1990 годзе, амаль на 25 км/г. 

Цягнікі TGV у сярэднім рухаюцца з хуткасцю да 320 км/г.

Фота з адкрытых крыніц

Дзень у гісторыі. 25 сакавіка. Дзень Волі. Утварэнне Беларускага нацыянальнага камітэта, БНР. Выгнанне езуітаў. Нарадзіліся пісьменнік У.Папковіч, артыст Я. Шыфрын

Навіна ад

Дзень Волі, Дзень Незалежнасці (неафіцыйнае свята).  

Гадавіна абвяшчэння незалежнасці першай нацыянальнай дзяржавы – Беларускай Народнай Рэспублікі і прыняцця Трэцяй Устаўной граматы 25 сакавіка 1918 года. У Беларусі святкуецца на неафіцыйным узроўні, таксама адзначаецца беларускай дыяспарай.

Першая афіцыйная назва свята – Дзень абвяшчэння (дзяржаўнай) Незалежнасці Беларусі. Упершыню назву надалі ў 1921 годзе ў «Дэкларацыі ўрада Беларускай Народнай Рэспублікі з прычыны трэцяй гадавіны абвяшчэння дзяржаўнай незалежнасці Беларусі».

Назва Дзень Волі ўпершыню з’явілася ў спецыяльным выпуску газеты «Свабода» у 1990 годзе.

Публічныя святкаванні ў Беларусі сталі праводзіцца з 1989 года, з перформанса мастака А. Пушкіна ў Мінску. З гэтага часу і да 2020 года ў краіне  праводзіліся палітычныя акцыі, мітынгі, шэсці, прысвечаныя даце 25 сакавіка.

Святкаванне стагоддзя абвяшчэння незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі на Траецкай Гары ў Мінску, 2018 год

Дзень Зямлі (апошняя субота сакавіка). Гадзіна Зямлі.

У рамках Дня Зямлі з 20:30 да 21:30 па мясцовым часе праводзіцца акцыя “Гадзіна Зямлі”. Асноўная мэта акцыі – прыцягнуць увагу да наступстваў змены клімату, неабходнасці адказнага стаўлення да прыроды і рэсурсаў планеты. 

Арганізатары акцыі просяць на гадзіну выключыць электраэнергію, у тым ліку ў грамадскіх будынках, падсветку славутасцяў. 

Упершыню гэтае мерапрыемства было праведзена ў аўстралійскім Сіднэі 31 сакавіка 2007 года. Ужо праз год акцыю падтрымала 35 дзяржаў і звыш 400 гарадоў. У Беларусі акцыя пройдзе ўжо 15-ы раз.

Рыгор і Тэафан, Дабравешчанне або Звеставанне і Гуканне вясны (народны каляндар). 

Былы Новы год у Еўропе.

На Рыгора зіма ідзе ў мора. І птушка гнязда не кладзе.

Прылёт бусла.

1820 год. У Магілёве аб’яўлены ўказ цара Аляксандра I аб выгнанні езуітаў з Расіі. 

Магілёўскія езуіты былі высланы ў Аўстрыю. У Полацку зачынена езуіцкая акадэмія (універсітэт, 1812–1820).

У ВКЛ езуіты з’явіліся пры Стэфане Баторыі. У 1569 годзе віленскі біскуп Валяр’ян Пратасевіч запрасіў у ВКЛ 13 прадстаўнікоў Ордэна. На ўсёй тэрыторыі Рэчы Паспалітай езуіты на працягу XVI–XVIII стагоддзяў стварылі 153 апорныя пункты, звыш паловы з іх (79) знаходзілася ў Беларусі.

Пасля роспуску ордэна рашэннем папы Клімента XIV у 1773 годзе і выгнанні іх з большасці краін Еўропы, свае пазіцыі яны захавалі толькі ў Расійскай імперыі. На працягу 30-ці гадоў, пакуль ордэн быў пад забаронай, генераламі Ордэна былі нашы суайчыннікі: Станіслаў Чарневіч, Гаўрыіл Лянкевіч, Францыск Карэ (з сям’і англійскіх перасяленцаў у Оршы).

Пасля сябе езуіты пакінулі ў Беларусі не толькі іншы погляд на адукацыю, але і багатую архітэктурную спадчыну – будынкі касцёлаў, калегій, манастыроў.

1886 год. У Шлісельбургскай крэпасці памёр у заключэнні ўраджэнец Магілёва Рыгор Ісаеў (1857–1886).

Выхаванец Магілёўскай гімназіі. Вучыўся ў Пецярбургскім універсітэце і Медыка-хірургічнай акадэміі.

Удзельнік студэнцкага руху 1878-1879 гадоў у Пецярбургу, член тэрарыстычнай групы «Свабода або смерць», потым «Народнай волі» і яе выканаўчага камітэта. Удзельнік падрыхтоўкі замаху на цара пад Масквой, у Адэсе і Пецярбургу. Разам з М. Кібальчычам рыхтаваў выбуховыя рэчывы. Арыштаваны ў 1881 годзе. Прыгавораны да смяротнага пакарання, якое заменена вечнай катаргай.

1917 год. У Мінску пачала работу канферэнцыя Беларускай сацыялістычнай грамады (БСГ), якая аб’явіла сябе З’ездам нацыянальных партый і арганізацый.

На форуме члены партыі выступілі ў падтрымку Часовага ўрада, выставілі патрабаванне аўтаноміі Беларусі ў складзе федэратыўнай Расійскай рэспублікі, выказаліся за агульнанародную ўласнасць на зямлю, 8-гадзінны рабочы дзень.

У выніку працы з’езда ў Мінску з’явіўся палітычны цэнтр у форме Беларускага нацыянальнага камітэта, які адводзіў сабе ролю часовага агульнакраёвага органа ўлады, прызванага забяспечыць абвяшчэнне Беларусі як аўтаномнай дзяржаўна-палітычнай адзінкі ў складзе Расійскай федэратыўнай дэмакратычнай рэспублікі. БСГ атрымала 10 месцаў у камітэце.

Грамада пашырала свой уплыў сярод інтэлігенцыі, сялян, гараджан, бежанцаў, ваеннаслужачых, рабочых. Яе арганізацыі ўзніклі  ў Мінску, Бабруйску, Магілёве, Слуцку, Віцебску, Гомелі, Петраградзе, Маскве і іншых. Да сярэдзіны 1917 года БСГ налічвала каля 5000 членаў.

Дзеяч БСГ Аркадзь Смоліч

1918 год. У Мінску а 8:00 Рада Беларускай Народнай Рэспублікі прыняла Трэцюю Устаўную грамату, згодна з якой Беларуская Народная Рэспубліка абвяшчалася вольнай і незалежнай дзяржавай.

БНР праіснавала да 3 снежня 1918 года ў межах этнаграфічнай тэрыторыі, у складзе Магілёўскай, Мінскай, Віцебскай, беларускіх частак Гродзенскай, Віленскай, Смаленскай, Чарнігаўскай і суседніх губерняў, у 300 000 квадратных кіламетраў.

Рада БНР пастанавіла, што Брэсцкі мірны дагавор, падпісаны бальшавікамі і немцамі, страціў моц, таму заклікала перагледзець яго ўмовы. Пацвярджаліся правы і вольнасці грамадзян і народаў Беларусі, абвешчаныя Другой Устаўной граматай ад 9 сакавіка 1918 года.

Дзяржаўнымі сімваламі БНР сталі бела-чырвона-белы сцяг і герб Пагоня, дзяржаўнай і абавязковай мовай з 12 красавіка 1918 года – беларуская. Ад 11 кастрычніка 1918 года дзейнічала часовая канстытуцыя, праводзілася выдача пашпартоў.

Роўна праз два гады пасля абвяшчэння незалежнасці БНР Янка Купала напісаў верш «25.III.1918 – 25.III.1920. Гадаўшчына – памінкі»:

Не свята светлае спраўляці

Сягоння будзе наш народ.

А трызну па айчыне-маці

Ён справе ў гэты цяжкі год

Прыняццю Трэцяй Устаўной граматы прысвяцілі свае вершы В. Адважны, А. Змагар, М.  Машара, Н. Арсеннева, Р. Барадулін, Н. Гілевіч.

1935 год. Нарадзіўся Уладзімір Папковіч.

Беларускі пісьменнік, перакладчык.

Скончыў Мінскі педінстытут замежных моў. Працаваў у інстытуце замежных моў, інжынерам-перакладчыкам патэнтнага бюро Інстытута навукова-тэхнічнай інфармацыі і прапаганды, у Мінскім вышэйшым інжынерна-радыётэхнічным вучылішчы, на Мінскім оптыка-механічным заводзе, у Віцебскім педінстытуце, Віцебскім індустрыяльным тэхнікуме.

Лаўрэат прэміі «Сузор’е муз» імя У. Караткевіча.

З 1962 года друкаваўся ў рэспубліканскіх, абласных і гарадскіх выданнях у Мінску і Віцебску: часопісах «Нёман», «Полымя», «Маладосць», альманахах «Дзень паэзіі», «Далягляды», «Братэрства», «Дзвіна», «Ратуша».

Памёр 10 красавіка 2021 года ў Віцебску.

1937 год. Памёр Зыгмунт Нагродскі (1866–1937).

Беларускі паэт і культурны дзеяч. Належаў да ліберальна-дэмакратычнага кірунку «краёўцаў».

Праводзіў культурна-асветную работу сярод віленскіх рамеснікаў, прапагандаваў творы беларускіх пісьменнікаў, у тым ліку Ф. Багушэвіча, з якім сябраваў. Нелегальна распаўсюджваў «Дудку беларускую» Багушэвіча, у 1896 годзе перавыдаў гэты зборнік.

Удзельнічаў у беларускім нацыянальна-дэмакратычным руху, матэрыяльна падтрымліваў выданне «Нашай нівы».

На ўласныя сродкі заснаваў «Народнае выдавецтва», якое выпускала танныя кніжкі для масавага чытання.

Аўтар напісанай на беларускім фальклорна-этнаграфічным матэрыяле п’есы «На каляды» (пастаўлена ў Вільні ў 1936), вершаў, успамінаў пра Ф. Багушэвіча.

Яго творы зберагаюцца ў Цэнтральнай бібліятэцы АН Літвы і Беларускім дзяржаўным архіве-музеі літаратуры і мастацтва.

Дом З. Нагродскага, Вільня, вул. Піліма, 9

1956 год. Нарадзіўся Яфім Шыфрын.

Расійскі артыст эстрады, акцёр і рэжысёр, гумарыст, спявак, тэлевядучы.

Нарадзіўся ў сям’і рэпрэсаваных выхадцаў з Магілёўшчыны. Яго бацька родам з Дрыбіна, маці – з мястэчка Ляды (“Орша, Копысь і Ляды – усё вялікія гарады”).

1957 год. Створана Еўрапейская эканамічная супольнасць у складзе 6 дзяржаў (Бельгія, Германія, Італія, Люксембург, Нідэрланды, Францыя).

Еўрапейская эканамічная супольнасць – міжнародная арганізацыя, якая існавала з 1957 па 1993 год.

З часам супольнасць уключыла ў сябе яшчэ шэсць краін, і з 1967 года яе органы таксама рэгулявалі Еўрапейскае аб’яднанне вугалю і сталі і Еўрапейскую супольнасць па атамнай энергіі пад агульнай назвай Еўрапейскія супольнасці. Пасля стварэння Еўрапейскага саюза ў 1993 годзе ЕЭС была пераназвана ў Еўрапейскую супольнасць, стаўшы асноўнай супольнасцю адной з трох апораў Еўрасаюза, а інстытуты супольнасці сталі інстытутамі Саюза.

2004 год. Памерла Валянціна Пашкевіч (Жукоўская, 1916–2004).

Беларускі педагог, грамадская і культурная дзеячка. Сястра Раісы Жук-Грышкевіч.

Скончыла гімназію ў Пружанах, Віленскі ўніверсітэт, актывістка Беларускага студэнцкага саюза.

У Другую Сусветную вайну жыла ў Берліне. З 1949 года жыла ў Таронта, дзе ўзяла шлюб з грамадскім дзеячом М. Пашкевічам. Прымала актыўны ўдзел у беларускім грамадскім жыцці, арганізавала і кіравала танцавальным гуртком, кіравала беларускай суботняй школкай пры царкве Св. Еўфрасінні Полацкай, супрацоўнічала з Беларускім інстытутам навукі і мастацтва ў ЗША.

Аўтар падручнікаў “Першая чытанка пасля лемантара для беларускіх дапаўняльных школаў”, “Беларуская мова” і ангельска-беларускага слоўніка (30 000 слоў) – першага ў Беларусі на аснове амерыканскага варыянту ангельскай мовы.

Ахвярай у смяротнай аварыі стала 18-гадовая дачка кіроўцы-ліхача – пракуратура

Навіна ад

Пракуратура Магілёўскай вобласці абвясціла сваё абвінавачванне ў справе пра смяротную аварыю 22 лістапала мінулага года на дарозе Сялец-Дрыбін-Горкі. У той дзень, вечарам 46-гадовы вадзіцель на сваёй машыне Renault Espace ехаў па заснежанай трасе з перавышэннем дапушчанай хуткасці. Акрамя кіроўцы ў аўтамабілі на пярэднім сядзенні была яго 15-гадовая дачка, а на заднім старэйшая, 18-гадовая.

У пэўны момант праезд аўтамабілю перашкодзіў трактар, які рухаўся ў тым жа накірунку. Каб пазбегнуць сутыкнення з ім, кіроўцы выехаў на сустрэчную паласу, дзе сутыкнуўся з фурай.

І вадзіцеля і пасажырку на пярэднім сядзенні выратавалі паясы беспекі. Дзяўчына на заднім сядзенні не была прышпіленая, яе выкінула з салона машыны і ад атрыманых траўм 18-гадовая дачка вадзіцеля сканала на месцы. І кіроўца і малодшая дачка атрымалі цяжкія цялесныя пашкоджанні.

Паводле пракуратуры, віна за смяротнае ДТЗ ляжыць на вадзіцелі. Ён не ўлічыў пагодныя і дарожныя ўмовы – ападкі і заснежаную праезную частку. Акрамя таго, праігнараваў устаноўленае абмежаванне хуткасці і праявіў няўважлівасць да дарожна-транспартнай сітуацыі. 

Справа накіраваная ў суд – піша БелТА.

Фота: Следчы камітэт

Дзень у гісторыі. 20 сакавіка. Дзень шчасця і вераб’я. Забілі Жыгімонта. Адкрыты гатэль «Турыст». Заснаваны Узброеныя сілы Беларусі.

Навіна ад

Міжнародны дзень шчасця (International Day of Happiness, з 2012 года). 

Заснаваны Генеральнай Асамблей ААН па ініцыятыве Каралеўства Бутан пры падтрымцы прадстаўнікамі ўсіх 193 дзяржаў-членаў ААН. Мэта святкавання – звярнуць увагу людзей на задаволенасць жыццём і падтрымаць іх імкненне быць шчаслівымі.

Дата прымеркавана да вясновага раўнадзенства (у гэтым годзе выпадае на 21 сакавіка), калі дзень становіцца роўны ночы па працягласці. Такім чынам, заснавальнікі свята хацелі падкрэсліць, што ўсе людзі планеты маюць роўныя правы на шчасце.

Навукоўцы Універсітэта Мінесоты высветлілі, што шчасце залежыць на 50% ад генаў, на 10% – ад умоў жыцця (праца, сям’я) і на 40% – ад думак.

Навукоўцы лічаць, што лепшы колер для шчасця – жоўты.

Згодна з Сусветным дакладам шчасця, самыя шчаслівыя Фінляндыя (6-ы год запар, раней – Данія), Данія, Ісландыя, Швейцарыя, Нідэрланды. Люксембург, Ізраіль і Новая Зеландыя. Расія ў 2022 годзе перамясцілася з 60 га на 80-е месца (у 2017 годзе – 47 месца). Беларусь займае 65 месца паміж Кыргызстанам і Калумбіяй.

Сусветны дзень вераб’я.

Да 2022 года святочныя мерапрыемствы ў Беларусі арганізоўвала “Ахова птушак Бацькаўшчыны” (АПБ). Але 19 сакавіка 2022 года Вярхоўны суд прызнаў яе экстрэмісцкай і ліквідаваў за тое, што “пад выглядам валанцёрства па выратаванні птушак… ажыццяўляе экстрэмісцкую дзейнасць, накіраваную на дэстабілізацыю грамадска-палітычнай абстаноўкі”. АПБ абвінавачвалі за выказванне “Птушкі з народам”.

1440 год.  Змоўшчыкамі забіты Жыгімонт Кейстутавіч (1365-1440)

Вялікі князь літоўскі (1432–1440), брат Вітаўта.

Падчас барацьбы за ўладу паміж Вітаўтам і Ягайлам быў зняволены апошнім. Прымаў удзел у перамовах і заключэнні пагадненняў з Тэўтонскім ордэнам у 1398, 1411, 1422, 1431 гадах, уній з Польшчай. Удзельнічаў у бітве на Ворскле (1399), Грунвальдскай бітве (1410).

У выніку змовы каталікоў, князёў Івана і Аляксандра Чартарыйскіх, віленскага ваяводы Даўгерда і троцкага ваяводы Лялюша забіты ў Троцкім замку.

1664 год. Кароль Ян II Казімір Ваза (1609–1672) падчас вайны паміж Масковіяй і Рэччу Паспалітай 1654–1667 гадоў прыбыў у Магілёў. 

Ян II Казімір –  апошні, трэці кароль польскі і вялікі князь літоўскі з дынастыі Ваза, брат Уладзіслава IV, знаходзіўся ў горадзе да 8 красавіка і з’ехаў у сувязі з вялікім пажарам у горадзе. 

У горадзе вырашаў пытанні ваенна-палітычнага і сацыяльна-эканамічнага характару, інспектаваў тэрыторыі.

1690 год. Людвіка Караліна Радзівіл, уладальніца абшырных зямель, у тым ліку Копысі, выдала прывілей, у якім абвяшчала на будучыню ў сваіх гарадах і маёнтках свабоду веравызнання пратэстантам і праваслаўным.

Яна  гарантавала, што царкоўная унія ў яе ўладаннях не будзе ўведзена. Яе спадкаемцы прытрымліваліся гэтага акта.

1876 год. Памёр  Януар Сухадольскі (1797–1876).

Беларускі жывапісец-баталіст.

Удзельнічаў у руска-іранскай вайне (1826–1828), знаходзіўся пры штабе фельдмаршала І. Паскевіча, на заказ якога стварыў цыкл карцін прысвечаны кампаніі.

Удзельнічаў у паўстанні 1830–1831 гадоў.

Па запрашэнні імператара Мікалая I, у Пецярбурзе напісаў цыкл карцін па сцэнах  руска-французскай вайны 1812 года.

Частка карцін захоўваецца ў карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка ў Мінску, у Гомельскім краязнаўчым музеі.

Я. Сухадольскі. Бітва пад Самасьерай. 1860.

1896 год. Нарадзіўся Майсей (Мойшэ) Кульбак.

Яўрэйскі пісьменнік, драматург, перакладчык. 

Працаваў выхавацелем у сірочым доме Коўны, настаўнікам у школах і гімназіях Смаргоні, Мінска, Вільні, Берліне, лектарам на яўрэйскіх настаўніцкіх курсах, старшынёй віленскага «яўрэйскага ПЭН-клуба», у мінскіх рэдакцыях перыядычных выданняў, у яўрэйскім сектары АН БССР.

Арыштаваны НКУС БССР у 1937 годзе. Расстраляны ноччу з 29 на 30 кастрычніка.

Аўтар вершаў на іўрыце, ідыш, зборнікаў вершаў, паэм, раманаў, казкі «Вецер, які гняваўся», драм,  п’ес «Разбойнік Бойтра» (пастаўлена Маскоўскім, Беларускім яўрэйскімі, тэль-авіўскім камерным тэатрам, драматычным калектывам у Вільнюсе).

Яго верш «Зорачка» («Штэрндл») стаў народнай песняй.

Аўтар драмы «Якаў Франк» (Вільня, 1923),

Пераклаў на мову ідыш паасобныя творы Янкі Купалы, Якуба Коласа, М. Гогаля, рамана М. Астроўскага “Як гартавалася сталь”.

Творы Кульбака на ідышы і ў перакладах выдаваліся ў СССР, Аргенціне, ЗША, Ізраілі, Францыі і іншых краінах.

Яго творы на беларускую мову перакладалі В. Вольскі, Ф. Баторын, Э. Агняцвет, А.Хадановіч і іншыя.

1922 год. Памёр Алесь Бурбіс (1885–1922).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, публіцыст, акцёр, рэжысёр. Адзін з пачынальнікаў беларускага тэатра, аўтар даследаванняў па эканамічнай геаграфіі, гісторыі, этнаграфіі, сельскай гаспадарцы, банкаўскай справе.

Аўтар манаграфіі «Кароткі нарыс па эканамічнай геаграфіі Беларусі»

Адзін з заснавальнікаў Беларускай сацыялістычнай грамады. У студзені 1906 года ў Мейшагольскай воласці Віленскага павета аб’явіў Беларускую Рэспубліку («Мейшагольская рэспубліка»).

Удзельнік З’езда беларускіх нацыянальных арганізацый (1917). Консул Беларускай Народнай Рэспублікі ў Маскве. Намеснік народнага камісара замежных спраў БССР, адзін з арганізатараў таварыства Чырвонага Крыжа БССР. Сябра ЦВК БССР у 1921–1922 гадах.

Памёр ад сухотаў.  Пахаваны на мінскіх Старажоўскіх могілках, якія ў 1950-х гадах былі зруйнаваныя бульдозерам.

1952 год. У в. Забалацце Чавускага раёна нарадзіўся Алесь Емяльянаў.

Беларускі паэт, перакладчык, адзін з заснавальнікаў БНФ «Адраджэнне».

Скончыў Чавускую СШ № 1, Беларускую сельскагаспадарчую акадэмію, БДУ.

Працаваў у газетах «Чырвоная змена», «Піянер Белаpyci», на Беларускім тэлебачанні, літкансультантам Саюза пісьменнікаў, У 1990-1991 гадах з’яўляўся старшынёй Каарданацыйнай рады Нацыянальна-дэмакратычнай партыі Беларусі.

Аўтар вершаў, зборнікаў паэзіі.

Сусастваральнік тэлечасопіса «Літаратурная Беларусь». Курыраваў выхад у эфір літаратурна-мастацкага часопіса «Буг» Брэсцкай студыі тэлебачання. Пад яго рэдакцыяй выходзілі штомесячныя перадачы «Сугучча» аб перакладзе на беларускую мову твораў замежных пісьменнікаў.

Пісаў пра жыццё сучасніка, яго любоў да Радзімы, роднай мовы, прыроды.

Памёр 6 кастрычніка 2005 года.

1953 год. У  в. Расна Дрыбінскага раёна нарадзіўся Уладзімір Бутрамееў.

Выпускнік магілёўскага геафака, вядомы расійскі і беларускі пісьменнік, празаік і драматург, перакладчык, літаратуразнаўца.

Працаваў у школах Горацкага і Чэрыкаўскага раёнаў, Слоніма, у Слонімскім тэатры.

Аўтар кніг аповесцей і апавяданняў на рускай і беларускай мовах, зборнікаў прозы.

Вядомасць як драматургу прынёс спектакль на сцэне тэатра імя Янкі Купалы «Страсці па Аўдзею» («Крык на хутары», 1989). П’еса «Ізноў Несцерка» створана паводле фальклорных крыніц.

Аўтар кінасцэнараў, многіх гісторыка-публіцыстычных твораў, у тым ліку, «Мифы и легенды древних славян», «Древо бытия Омара Хайяма», літаратуразнаўчых прац, літаратурных апрацовак, перакладаў, твораў для дзяцей, у тым ліку 10-цітомнага «Детский Плутарх. Всемирная история в лицах». Удзельнік больш 50 выдавецкіх праектаў у розных выдавецтвах.

Многія з яго кніг удастоены прэміі «Кніга года» Рускага біяграфічнага інстытута, Расійскай дзяржаўнай бібліятэкі і іншых. Кніга «Амар Хайям і персідскія паэты X-XVI стагоддзяў» удастоена дыплома ЮНЕСКА «Лепшае выданне, якое ўносіць значны ўклад у дыялог культур».

1963 год. Нарадзілася Кацярына Анціпава (Перапяліца).

Беларускі эканоміка-географ і дэмограф, доктар геаграфічных навук, прафесар БДУ, эксперт Фонду ААН у галіне народанасельніцтва ў Беларусь па пытаннях геаграфіі насельніцтва, дэмаграфіі і ўстойлівага развіцця.

Усё жыццё прысвяціла працы ў альма-матэр – БДУ: прайшла шлях ад лабаранта да загадчыка кафедры эканамічнай геаграфіі замежных краін.

Займаецца пытаннямі дэмаграфіі, рассялення Беларусі.

З’яўлялася распрацоўшчыкам дзяржаўных мэтавых праграм, у тым ліку Нацыянальнай стратэгіі ўстойлівага сацыяльна-эканамічнага развіцця, Нацыянальнай праграмы дэмаграфічнай бяспекі, Нацыянальнай стратэгіі “Актыўнае даўгалецце-2030».

1976 год. Памёр Уладзімір Дубоўка (1900–1976).

Паэт, класік беларускай паэзіі, празаік, перакладчык, крытык. Старэйшы брат Язэпа Дубоўкі.

Паэт незалежніцкай арыентацыі, член кіраўніцтва літаратурных аб’яднанняў «Маладняк», «Узвышша». Ініцыятар стварэння адмысловых літар для перадачы на пісьме ўнікальных гукаў беларускай мовы: «дж», «дз».

Творы Уладзіміра Дубоўкі вабяць хараством і дасканаласцю мастацкай формы, нечаканасцю вобразных асацыяцый, глыбіннай сувяззю з традыцыяй і здольнасцю да смелых авангардных эксперыментаў. Яны маюць свой эстэтычны код і выяўляюць няпросты – палемічны і сімвалічны – дыялог паэта са сваёй эпохай.

У 1926 годзе напісаў палітычны верш «За ўсе краі, за ўсе народы свету…», які быў надрукаваны ананімна ў часопісе «Беларуская культура». Савецкія спецслужбы выявілі аўтара верш і ён быў выкарыстаны для абвінавачвання паэта ва ўдзеле ў неіснуючым «Саюзе вызвалення Беларусі».

Арыштаваны ў 1930 годзе. Тройчы яго судзілі з абвінаваўчым прысудам. Па рэабілітацыі з 1958 году жыў у Маскве.

1986 год. У Магілёве адчыніў дзверы для гасцей горада гатэль «Турыст».

Зараз гатэльны комплекс катэгорыі “тры зоркі”. Размешчаны на левым беразе Дняпра, у старажытным прадмесці – Лупалава. 

Гатэль мае 7-павярховы корпус са 135 нумарамі катэгорый  “Стандарт”, “Камфорт”, “Люкс” і “Студыя” на 237 месцаў.

1992 года. Заснаванне Узброенных сіл Беларусі.

Сфарміраваны на базе Беларускай ваеннай акругі Узброенных Сіл СССР пасля абвяшчэння дзяржаўнай незалежнасці.

У 1992-1996 гадах былі скарочаныя або перафарміраваны 250 воінскіх часцей, якія засталіся з эпохі СССР, завершана ракетна-ядзерная дэмілітарызацыя.

У кастрычніку 2022 года Узброеныя сілы Беларусі разам з расійскімі фармаваннямі, якія знаходзяцца ў краіне, у поўным складзе былі ўключаны ў Рэгіянальную групоўку войскаў Беларусі і Расіі.

Ва Узброеныя Сілы ўваходзяць Сухапутныя войскі, Ваенна-паветраныя сілы і войскі супрацьпаветранай абароны, Сілы спецыяльных аперацый, спецыяльныя войскі (службы), органы тылу.

Колькасць Узброеных Сіл каля 50 000, у запасе – 290 000. Бюджэт каля 640 мільёнаў долараў (2021 год).

Пад Дрыбінам адрадзілі традыцыю пляцення лапцяў з “вочкамі”

Навіна ад

У аграгарадку Кароўчына Дрыбінскага раёна здолелі ажывіць унікальную традыцыю лапцепляцення.

Тэхналогію пляцення лапцей з назвай «відушчыя» прыдумалі на Дрыбіншчыне шмат стагоддзяў таму. У такім абутку паміж падэшвай і пяцелькамі пад аборы застаюцца адтуліны – “вочкі”. Сакрэты майстэрства некалі перадавалі з пакалення ў пакаленне, а потым яно страціла актуальнасць.

Малодшы навуковы супрацоўнік Дома рамёстваў аграгарадка Кароўчына Валянціна Майсеева распавяла пра аднаўленне традыцыі: 

– І мы вось да бабулі прыйшлі. Яна ўзяла ў рукі лыка і пачала плесці. Кажа: “Ой, галава не памятае, а рукі памятаюць”. Мы хадзілі, здымалі на фотаапарат, відэа здымалі, усё фіксавалі, потым глядзелі, спрабавалі. Што не атрымлівалася – зноў да яе ішлі. Доўга гэта ўсё, але навучыліся.

Зараз у Кароўчыне вырабляюць пад 300 пар лапцей штогод, самых розных памераў і ў тым ліку сувенірныя – піша газета “Савецкая вёска”.

Раней на Дрыбіншчыне адрадзілі яшчэ адзін старадаўні абутковы брэнд – валёнкі. Тэхналогіі валяння, якую мясцовыя шапавалы стварылі ў XVII стагоддзі, тут таксама навучаюць дзяцей. Шапавальства і лапцепляценне ўваходзяць у Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Беларусі.

Фота: “Савецкая вёска”

“Няма даярак, слесар у запоі” – як на “Дрыбін-Агра” загубілі больш за 80 цялят

Навіна ад

З штатнай колькасці ў 20 чалавек на ферме ў гаспадарцы “Дрыбін-Агра” працуе толькі сем чалавек. 

– Па адной жывёлаводу на два хлявы. – распавяла карэспандэнтам СТВ жывёлавод гаспадаркі “Дрыбін-Агра” Наталля Брукштус – На старым хляве, дзе прывязное ўтрыманне, наогул ніводнага няма. Даярак няма, слесар у запоі.

У выніку кепскага абыходжання з жывёлай, гаспадарка згубіла больш за 80 цялят. Экспертыза даказала: усе хваробы цялят – вынік нядбайнага стаўлення да іх з самага нараджэння.

Фота: dribin.by

Дрибинский – самый бессмысленный район Могилевской области

Навіна ад

Созданный для переселенцев после Чернобыльской катастрофы, Дрибинский район стал кладбищем надежд, чаяний и перспектив. Очередной экономический обзор mogilev.media, а предыдущий читайте здесь.

Дрибинский район является подтверждением тезиса о том, что для района оценивать эффективность управления исключительно по совокупности конечных социально-экономических  показателей – не совсем правильно. 

Более того, в нынешних условиях хозяйствования положение территории не всегда зависит от управленческих талантов районных руководителей, а чаще от имманентных району особенностей. 

Сегодня можно услышать, что в Могилевской области существует четыре района: Дрибинский, Краснопольский, Круглянский и Хотимский, которые безболезненно могут быть присоединены к другим территориям и успешно функционировать в их составе. Это не совсем так: дело в том, что район не образуется субъектами хозяйствования для извлечения прибыли и, соответственно, не может быть ликвидирован из-за финансовой несостоятельности. 

Другая важнейшая составляющая – интересы населения. Именно эту составляющую нужно считать определяющей, поскольку сам район, как административно-территориальное образование, ориентирован на максимально комплексное удовлетворение потребностей проживающих здесь людей. Так что жителям вышеозначенных районов беспокоится по поводу их ликвидации не стоит. Конечно, если в областную вертикаль не придет очередной реформатор. 

С другой стороны, вышеозначенные районы должны показывать значимость социально-экономического развития, которое должно ощущаться государством и местным населением.

Кладбище надежд

Дрибинский район самый маленький в Могилевской области, а по численности населения занимает предпоследнее место в регионе. Дрибинский район как антипод «загрязненным» территориям был организован в 1989 г. на части территорий Горецкого и Шкловского районов по причине необходимости расселения  людей из  Краснопольского, Славгородского и Чериковского районов, пострадавших от аварии на Чернобыльской АЭС.

Вместе со строительством жилья для переселенцев планировалось расширение сельхозпроизводства и создание промышленной сферы. Проекты писались один глупее другого. Например, в Пудовне собирались построить гусиную ферму с полной переработкой, в Михеевке и Рясно – конеферму с производством кумыса. Еще более глобально планировали инвестиции на территории Трилесино: реконструкция кирпичного завода, строительство двух свинокомплексов с цехом по переработке мяса, производство по переработке молока. 

Грандиозность строительства разбилось о реалии в виде канувшего в Лету Советского Союза. Может и правильно – о кормовой базе для обеспечения грандиозного производства как-то и не подумали. В конце концов, в районе так и осталась одна серьезная отрасль – сельское хозяйство. 

В свое время пытались как-то могилевско-минские бизнесмены организовать производство мороженого в Дрибине, но жадность влиятельного чиновника в виде 100 тыс. долларов США поставила крест на данной затее. Так что «вертикаль» так и не удостоила Дрибинский район промышленным влиянием. Конечно, ожидать выдающихся результатов в социально-экономическом развитии Дрибинщины при таком раскладе не приходится. Да и в сельском хозяйстве района прогресса не наблюдается.

Провалы аграрного района

Казалось бы, приток рабочих рук в Дрибинский район создаст здоровую конкуренцию и выведет его в лидеры сельхозпроизводства. Увы, недолго музыка играла. Эйфория первых лет вскоре улетучилась – люди не смогли адаптироваться к чужой территории и стали массово покидать Дрибинский район. 

Особенно миграционный процесс усилился в последние годы – с 1996 по 2022 гг. численность населения в районе уменьшилась на 41 %. С другой стороны, в районе стали ценить рабочие руки – соотношение принятых и уволенных работников одно из самых лучших в области и составляет 98,7 %. При этом, соотношение улучшается из года в год.

Производство сельскохозяйственной продукции в Дрибинском районе серьезно стало лихорадить с 2015 г. – если в 2014 г. производство зерна была на уровне 40 тыс. тонн, то уже в следующем году на 10 000 тонн меньше. За 7 лет урожайность зерновых снизилась в 2 раза и в 2021 г. составила 21,2 ц/га, что поставило район в ряд с самыми проблемными территориями Могилевской области. 

В растениеводстве Дрибинщина прекратила в сельхозорганизациях производство льна и картофеля. Вместо наращивания поголовья скота в районе наблюдается обратный процесс: крупного рогатого скота за последние 7 лет стало меньше на 3,6 %, коров – на 0,8 %. А вот реализация мяса уменьшилась на 34 %, производство молока – на 42 %, средний удой молока на 1 корову – на 35 %. 

Это что же такое произошло на территории Дрибинского района, что удой на корову в 2015 г. составлял 4 294 кг (7 место в области), а по итогам 2022 г. скатился на уровень 2775 кг (12 место)? Может виноватых поискать в кабинетах райисполкома?

Район как бессмыслица

Вы думаете, что дрибинские руководители стали больше суетиться по поводу наращивания объемов производства? Отнюдь, за январь 2023 г. производство сельскохозяйственной продукции снизилось на 0,2 %, производство молока – на 4,7 %, средний удой на 1 корову – на 5,2 %. 

Добавили производство мяса на 17 %, всего лишь восстановив уровень 2020 г. И это на фоне резкого роста обеспеченности кормами (147,5 %), в том числе и концентратами (142,1 %). Главный козырь бездельников – отсутствие кормов – бит ими же.

Можно с определенной долей безразличия относится к «успехам» Дрибинского района, только вот людей жалко: по уровню зарплаты район занимает 13 место в области и перспектив роста для людей пока не предвидится.

Удивляет пафос ситуации, когда в очередной раз меняют председателя райисполкома – сколько надежд у населения, сколько надежд у областного начальства. Увы, самый молодой район Беларуси с самым малым по численности населением райцентра никак не вырвется из болота низких доходов: по уровню начисленной зарплаты район барахтается на уровне таких же районов-горемык: Мстиславского, Круглянского, Краснопольского и других. 

Дрибин 8 лет был райцентром в статусе деревни – нонсенс, конечно, но ведь и развития не ощущается. А сколько пустых рабочих мест создано, финансируемых из бюджета! Может, вернуться в 1989 г. и разделить район по прежним границам и передать Горецкому и Шкловскому районам и прекратить дрибинскую бессмыслицу как административно-территориальное образование? Тем более, что перспективы простому белорусу при установившемся качестве управления территорией точно не видать в обозримом будущем.

Фото из открытых источников.