Tag: право

Дзень у гісторыі. 20 мая. Магдэбургскае права Магілёву. Першыя атлас, джынсы. Радыё Свабода. Нарадзіліся паэт Я. Пушча, спявачка Н. Падольская.

Навіна ад

Сусветны дзень метралогіі (World Metrology Day). 

Устаноўлены ў гонар падпісання 20 мая 1875 года ў Парыжы на міжнароднай дыпламатычнай канферэнцыі знакамітай “Метрычнай Канвенцыі”.

Метралогія ўзнікла ў глыбокай старажытнасці і азначае “навука аб вымярэннях”.

Няма ніводнай галіны практычнай дзейнасці чалавека, дзе можна было б абысціся без колькасных адзнак, якія атрымліваюцца ў выніку вымярэнняў.

Чалавек з’яўляецца на святло, яшчэ не мае імя, але нам становяцца вядомыя яго рост, вага, тэмпература – ужо ў першыя хвіліны жыцця яму даводзіцца сутыкацца з лінейкай, вагамі, тэрмометрам. 

Штораніцы, выходзячы з дамоў, мы ацэньваем тэмпературу паветра на вуліцы і апранаем пры неабходнасці капялюш ці вушанку, паліто ці футра. Увесь свой дзень мы распісваем па гадзінах і спрабуем выканаць гэты план, перыядычна пазіраючы на гадзіннік. Стоячы перад лужынай і вырашаючы – скокнуць праз яе ці абыйсці, мы сувымяраем даўжыню лужыны і свае магчымасці. Гэта і ёсць вымярэнне – знаходжанне суадносін паміж вымяранай велічынёй (даўжынёй лужыны) і “адзінкай” гэтай велічыні (магчымай даўжынёй скачку).

Аб’ектамі метралогіі з’яўляюцца адзінкі велічынь, сродкі вымярэнняў, эталоны, методыкі выканання вымярэнняў. 

Сусветны дзень пчол (World Bee Day)

Пчолы і іншыя апыляльнікі – матылі, кажаны і калібры – дазваляюць узнаўляць многія расліны, у тым ліку многія харчовыя культуры.

Сёння апыляльнікі могуць унесці дадатковы ўклад у забеспячэнне харчовай бяспекі, паколькі яны не толькі дапамагаюць раслінаводству, але і стаяць на варце ўзнікнення экалагічных рызык, сігналізуючы аб праблемах са здароўем мясцовых экасістэм. Апыляльнікі таксама з’яўляюцца асноўнымі захавальнікамі біяразнастайнасці, яшчэ адным асноватворным фактарам у галіне ўстойлівага развіцця.

Свята цудоўнай з’явы на небе Крыжа Гасподняга ў Ерусаліме.

Пасля смерці першага хрысціянскага імператара Канстанціна Вялікага імператарскі пасад заняў яго сын Канстанцый, які ўхіліўся ў ерась Арыя, які адмаўляў адзінаснасць Сына Божага з Айцом. 

У зацвярджэнне святога Праваслаўя Гасподзь явіў у Ерусалім дзівосны знак. У дні Святой Пяцідзесятніцы, 20 мая 351 года, а 3 гадзіне раніцы на небе з’явілася выява роўнаканцовага Крыжа Гасподняга, якая ззяла невымоўным святлом, што пераўзыходзіла святло сонца. 

Сведкам быў увесь народ, уражаны вялікім жахам і здзіўленнем. З’ява азнакі Крыжа пачалася над святой Галгофскай гарой, на якой быў укрыжаваны Гасподзь, і дасягала гары Аліўнай, якая ад Галгофы за 15 стадый. 

Знак пераліваўся ўсімі колерамі вясёлкі і прыцягнуў да сябе позіркі ўсіх людзей. Многія людзі, пакінуўшы свае справы, выходзілі з дамоў і са страхам сузіралі цудоўную з’яву. Потым шматлікія натоўпы жыхароў Ерусаліма з трапятаннем і радасцю паспяшаліся да святога храма Уваскрэсення.

Свята Жыровіцкай іконы Божай Маці.

Штогод 20 мая ў аграгарадку Жыровічы Слонімскага раёна адзначаецца свята Жыровіцкай Іконы Божай Маці. У гэтым годзе яно прысвечана 553-м угодкам з’ўлення цудоўнага абраза Маці Божай.

Па традыцыі, выносяць ікону з Успенскага сабора і праносяць па тэрыторыі Жыровіцкага манастыра да Богаяўленскай царквы.

1299 год. Памёр Даўмонт (?-1299).

Князь у Нальшанскай зямлі, служылы князь пскоўскі (1266-1299). Кананізаваны праваслаўнай царквой.

Памёр у Пскове падчас эпідэміі, пахаваны ў Траецкім саборы, над магілай быў павешаны яго меч. Перад Пскоўскім Крамлём знаходзіцца Даўмонтава гарадзішча.

Князь абараняў Пскоў, апекаваў манастырам і храмам Пскоўскай зямлі, заснаваў пскоўскі Снетагорскі манастыр.

Бацька Давыда, гарадзенскага старосты і ваяводы князя Гедзіміна.

1506 год. Памёр Хрыстафор Калумб (1451-1506).

Італьянскі мараплавец родам з Генуі на службе Іспанскай кароны, першаадкрывальнік Амерыкі.

Калумб першым з дакладна вядомых падарожнікаў перасек Атлантычны акіян у субтрапічнай і трапічнай паласе паўночнага паўшар’я і першым з еўрапейцаў хадзіў у Карыбскім моры. Ён адкрыў і паклаў пачатак даследаванню Паўднёвай і Цэнтральнай Амерыкі.

Мастак Д. Вандэрлін. Высадка Калумба ў Амерыцы.

1561 год. Кароль і Вялікі князь ВКЛ Жыгімонт Аўгуст дараваў Магілёву малое Магдэбургскае права.

Поўнае магдэбургскае права і першы герб нададзены Магілёву каралём і вялікім князям ВКЛ Стэфанам Баторыем 28 студзеня 1577 года. На гэты час у горадзе быў 1261 жылы дом.

Першы герб Магілёва.

1570 год. У Антверпене надрукаваны першы ў свеце геаграфічны атлас.

Атлас Артэлія, які складаецца з 53-х карт вялікага фармату з тлумачальнымі тэкстамі выйшаў у выдавецтве Крыстафа Плантэна.

1755 год. Прывілеем караля Аўгуста III на магілёўскую праваслаўную кафедру зацверджаны Георгі Каніскі (1717-1795).

Царкоўны і грамадскі дзеяч Рэчы Паспалітай і Расійскай імперыі, пісьменнік.

У 1993 годзе прылічаны да ліку мясцовашанаваных святых Беларускай праваслаўнай царквы.

У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры архірэйскім доме друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізіса» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект», стварыў пры Спаскім манастыры школьныя класы і заснаваў духоўную семінарыю. Сабраў шмат дакументаў па гісторыі праваслаўнай царквы.

У 1793 годзе абраны ў Сінод. Яго намаганнямі арганізавана праваслаўная Мінская епархія.

Аўтар «Мемарыяла аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасці жыхароў грэчаскага веравызнання», «Збору павучальных слоў», «Запісак аб тым, што ў Расіі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзённіка «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драм і іншых.

Адлюстраваны на помніку 1000-годдзя хрышчэння Русі у Ноўгарадзе, у яго гонар устаноўлены мемарыяльная шыльда (1992) на архіепіскапскім доме, помнік (2022), перайменаваны ў Вал Каніскага былы Вал Чырвонай Зоркі.

1873 год. “Levi Strauss & Co” атрымала ліцэнзію на вытворчасць штаноў з заклёпваннямі на кішэнях. Дзень нараджэння джынсаў.

Першая пара джынсавых штаноў была выпушчана ў Амерыцы Леві Страўсам у 1850 годзе і прададзена за 1,46 даляр.

Гэта былі трывалыя штаны з парусіны, са швамі, узмоцненымі падвойным радком, з мноствам кішэняў. Штаны карысталіся папулярнасцю ў каліфарнійскіх золаташукальнікаў. Першая прамысловая партыя разышлася імгненна, і праз некаторы час Страус арганізаваў у Сан-Францыска фірму “Levi Strauss & Co” па пашыве працоўнай вопраткі.

Рабочы люд хутка ацаніў трываласць і практычнасць новых штаноў. Неўзабаве пасля запуску вытворчасці кампанія перайшла ад шэрай тканіны на прывабны і трывалы сіні матэрыял, названы “дэнім”, гэта значыць “з Німа”, французскага горада. 

Сіняя фарба “індыга” для штаноў “Levi’s” рыхтавалася на аснове натуральных інгрыдыентаў і каштавала вельмі дорага.

Брэнд “Levi’s” быў па-за канкурэнцыяй да сярэдзіны ХХ стагоддзя, калі з’явіліся Lee, Wrangler і Cooper.

Зараз рынак джынсаў асвоілі Calvin Klein, Diesel, Gap, Guess, Mustang, Polo, Tommy Hilfinger, Zara і шматлікія іншыя. Джынсы сталі модным адзеннем для прадстаўнікоў усіх узростаў і саслоўяў.

1902 год. Нарадзіўся Язэп Пушча (Іосіф Плашчынскі, 1902-1964).

Беларускі паэт, настаўнік, адзін з заснавальнікаў літаб’яднанняў «Маладняк», «Узвышша».

Працаваў у Інбелкульце, Белдзяржвыдавецтве.

Аўтар паэтычных кніг, зборнікаў вершаў, паэм, перакладаў Ф.  Дастаеўскага, А. Талстога. Асобныя творы Пушчы пакладзены на музыку.

Рэпрэсаваны ДПУ ў 1930 годзе па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.

Вярнуўся ў Беларусь у 1958 годзе, жыў у Мінску.

Памёр 14 верасня 1964 года.

Язэп Пушча (першы злева ў 1-м шэрагу) сярод чальцоў літаратурнага згуртавання «Узвышша». Мінск, 1928.

1914 год. У Бабруйску нарадзіўся Майсей Плоткін.

Савецкі эканом–географ, падарожнік, даследчык Поўначы, прафесар.

У 1949-1950 гадах загадчык кафедры эканамічнай геаграфіі Магілёўскага педінстытута. Прафесар Казахскага, Маскоўскага ўніверсітэтаў.

Аўтар падручнікаў для студэнтаў-географаў, эканамістаў.

1918 год. Памёр Карусь Каганец (Кастравіцкі, 1868-1918).

Беларускі пісьменнік, перакладчык, мастак, графік, скульптар, мовазнавец, палітык, родзіч вядомага францускага паэта Гіёма Апалінэра (Кастравіцкага).

Удзельнік рэвалюцыйнага руху.

Удзельнічаў у стварэнні Беларускай Сацыялістычнай Грамады, распрацоўцы яе праграмы. Падрыхтаваў праект газеты «Палессе» (1904).

Аўтар апрацовак народных паданняў, казак, легенд, паданняў, навукова-папулярных нарысаў для дзяцей, драм, камедыі «Модны шляхцюк», які карыстаўся вялікай папулярнасцю і быў адным з першых твораў нацыянальнага тэатральнага рэпертуару (ставіўся ў 1910 трупай І. Буйніцкага), малюнкаў, палітычнай карыкатуры, вырабаў з гліны, дрэва і косці. Афарміцель вокладкі кнігі «Другое чытанне для дзяцей беларусаў» Якуба Коласа (1909).

Супрацоўнічаў з газетай «Наша ніва». Апрацаваў кірылічны варыянт першага беларускага падручніка новага часу «Беларускі лемантар, або Першая навука чытання» (1906), распрацаваў праект адмысловага беларускага алфавіта.

Яго імя носіць вуліца ў Мінску.

1923 год. Нарадзіўся Васіль Ракашэвіч (1923-1984).

Удзельнік антысавецкага падполля.

Працаваў у саўгасе «Ганчароўскі», пражываў у в. Смалянікі Ляхавіцкага раёну. Сябра КПСС.

Арыштаваны 20 лютага 1964 года. Быў затрыманы з рацыяй на могілках каля вёскі Мядзведзічы.

Паводле следчай справы: «У 1960 уступіў у створаную Грыгор’евым Беларускую рэвалюцыйную партыю, чытаў яе статут і падпісаў прысягу. Спрабаваў абрабаваць сельскую краму дзеля здабыцьця грошай для партыі. Незаконна захоўваў вінтоўку».

Асуджаны за «антысавецкую агітацыю і прапаганду» на 4 гады лягероў і 2 гады высылкі.

Адбываў тэрмін у Дубраўлаге.

Пасля вяртання з лагераў жыў у в. Хацяж Ляхавіцкага раёна.

1942 год. Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР заснаваны Ордэн Айчыннай вайны.

Меў I і II ступені. Першая ўзнагарода, якая з’явілася ў гады Вялікай Айчыннай вайны,  першы савецкі ордэн са ступенямі.

Ордэнам ўзнагароджваліся асобы радавога і кіруючага састава Чырвонай Арміі, Ваенна-Марскога Флота, войскаў НКУС і партызанскіх атрадаў, якія выявілі ў баях за Савецкую Радзіму адвагу, устойлівасць і мужнасць, а таксама ваеннаслужачыя, якія сваімі дзеяннямі спрыялі поспеху баявых аперацый савецкіх войскаў.

Ордэнам узнагароджваліся і гарады СССР. Сярод іх беларускія гарады Магілёў  (1980), Орша (1984), Барысаў (1985).

1954 год. Пачала вяшчанне беларуская секцыя Радыё “Вызваленне” (беларуская служба Радыё Свабода).

Радыё «Свабода» заснавана ў Мюнхене ў 1952 годзе ва ўмовах «халоднай вайны» пад назвай Радыё «Вызваленне».

У склад першай беларускай рэдакцыі ўвайшлі: В. Жук-Грышкевіч (кіраўнік), П. Сыч (намеснік), Я. Ліманоўскі, С. Кабыш (Кандыбовіч), Л. Карась. Напачатку гэта былі 15‑хвілінныя перадачы 24 разы на суткі, потым па 20 хвілін 18 разоў на суткі.

Беларуская рэдакцыя гаварыла аб мінуўшчыне беларускага народу, аб яго палітычным, сацыяльным і нацыянальным жыцці ў межах СССР, пра рэпрэсіі, пра падзеі і здарэнні, якія замоўчваліся ў савецкіх СМІ, пра праваабарончы рух, дысідэнтаў, чыталіся творы, што былі забаронены ў СССР.

Пасля распаду СССР і спынення «халоднай вайны» беларуская рэдакцыя Радыё «Свабода» вяшчае ў новых умовах. У 1995 штаб-кватэра перанесена з Мюнхена ў Прагу. Былі створаны карэспандэнцкія пункты ў Беларусі.

Са жніўня 2020 года па загаду Міністэрства інфармацыі доступ на сайт Радыё «Свабода» ў краіне абмежаваны за асвятленне рэсурсам пратэстаў у Беларусі.

23 снежня 2021 года Міністэрства ўнутраных спраў прызнала Беларускую службу Радыё «Свабода» “экстрэмісцкім фарміраваннем”.

1962 год. У Ваўкавыску нарадзіўся Аляксандар Дзядзюшка (1962-2007).

Беларускі  і расійскі акцёр.

Працаваў у тэатрах Мінска, Уладзіміра,

Здымаўся ў кіно: «ДМБ», «Дырэкторыя смерці», серыялы «Аператыўны псеўданім», «Сармат».

Загінуў 3 лістапада 2007 года ў аўтакатастрофе разам з сям’ёй (жонкай і сынам).

Пахаваны на Траекураўскіх могілках у Маскве разам з жонкай і сынам.

1969 год. У Гродна нарадзіўся Валеры Дзідзюля.

Беларускі гітарыст і кампазітар, сольны выканаўца. Выконвае фолк-музыку і музыку ў жанры фламенка. Лідар гурту «ДиДюЛя».

Іграе на гітары з 5 гадоў. Удзельнік ВІА «Алые Зори», «Белыя Росы», пабываў з гастролямі ў многіх краінах.

З’яўляецца прадзюсарам класічнага гітарыста Дз. Асімовіча, які страціў зрок у раннім узросце.

1982 год. У Магілёве нарадзілася Наталля Падольская.

Беларуская і расійская поп-спявачка, удзельніца “Фабрыкі зорак-5”, прадстаўніца Расіі на “Еўрабачанні-2005”. Жонка Ул. Праснякова-малодшага.

У дзяцінстве ўдзельнічала ў тэатры-студыі «Вясёлка», “Студыі W” Магілёўскага ліцэя музыкі і харэаграфіі, выйграла гран-пры конкурсу маладых выканаўцаў «Зорная ростань», міжнароднага фестывалю духоўнай музыкі «Магутны Божа» (Магілёў) і «Goldenfest» (Польшча). Фіналістка нацыянальнага фестываля “На скрыжаваннях Еўропы”.

Прымае ўдзел у розных музычных праектах, дае канцэрты.

2009 год. Памёр Алег Янкоўскі (1944-2009).

Савецкі, расійскі акцёр тэатра і кіно, рэжысёр. Народны артыст СССР. Лаурэат Дзяржаўных прэмій СССР, Расіі. Уладальнік Прэміі «Ніка».

Яго бацька паходзіў з польскай шляхты. Нарадзіўся ў Джэзказгане, куды быў сасланы бацька.

Некаторы час жыў са старэйшым братам Расцілавам у Мінску, дэбютаваў на сцэне тэатра ў эпізадычнай ролі. Скончыў Саратаўскае тэатральнае вучылішча. Працаваў у Саратаўскім драматычным тэатры, у Маскоўскім тэатры «Ленком».

Сярод роляў: князь Мышкін («Ідыёт» паводле Ф. Дастаеўскага), Трыгорын («Чайка» А. Чэхава), Гамлет («Гамлет» У. Шэкспіра), Аркадзь Бурмін («Хлопец з нашага горада» К. Сіманава), Берынг («Аптымістычная трагедыя» У. Вішнеўскага) і іншыя.

3 1968 года здымаўся ў кіно: «Шчыт і меч», «Служылі два таварышы», «Я, Францыск Скарына…», «Зорка чароўнага шчасця», «Звычайны цуд», «Той самы Мюнхгаўзен», «Закаханы па ўласным жаданні», «Забіць дракона» і шматлікія іншыя.

Памёр 20 мая 2009 года.

Дзень у гісторыі. 10 мая. Каранацыя Лагішынскага абраза. Спаленне кніг. Мемарыял ахвярам Халакосту. Нарадзіліся Леў Бакст, Янка Маўр, Сяргей Панізнік. Загінуў С. Булак-Балаховіч.

Навіна ад

1864 год. У Магілёве расійскімі карнікамі расстраляны Міхал Аскерка (1836-1864).

Урач, паўстанцкі камісар Мінскай і Магілёўскай губерняў у 1863-1864 гадах.

Скончыў Слуцкую гімназію, Маскоўскі ўніверсітэт.

Працаваў урачом у Сенненскім і Ашмянскім паветах.

Падчас паўстання стаў паўстанцкім камісарам у Магілёўскай губерні, у Пецярбургу гуртаваў патрыятычна настроеных афіцэраў. Каардынаваў паўстанцаў на Магілёўшчыне з 5 мая 1863 года. Пасля іх паражэння, перанёс сваю дзейнасць у Мінск і Ігуменскія лясы, стаў паўстанцкім камісарам Мінскай губерні.

Арыштаваны 21 кастрычніка 1863 годзе падчас чарговай паездкі ў Пецярбург. На следстве ў Санкт-Пецярбургу і Магілёве адмаўляўся даваць паказанні.

Подзвіг Аскеркі адлюстраваны У. Караткевічам у рамане «Нельга забыць» («Леаніды не вернуцца да Зямлі»).

1866 год. У Гародні нарадзіўся Леў Бакст (1866-1924).

Сусветна вядомы мастак, сцэнограф, майстар станкавага жывапісу і тэатральнай графікі. Акадэмік Імператарскай акадэміі мастацтваў, Кавалер ордэна Ганаровага легіёна.

У розных крыніцах падаюцца розныя даты нараджэння: 27 студзеня (8 лютага), 27 красавіка, 9, 10 мая.

Вучыўся ў Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў, парыжскіх студыях, у фінскага мастака А. Эдэльфельта.

Працаваў у Маскоўскім, Аляксандраўскім тэатрах, у прыватнай мастацкай школе Л. Звягінцавай у Пецярбургу (сярод яго вучняў – М. Шагал), ствараў партрэты, кніжныя ілюстрацыі, выступаў як мастак-графік, супрацоўнічаў з рознымі часопісамі, ствараў дэкарацыі і касцюмы для спектакляў.

З 1909 года працаваў у Парыжы – быў вядучым дэкаратарам «рускіх сезонаў за мяжой» С. Дзягілева, займаўся эскізамі дэкарацый і мадэліраваннем адзення для балетаў, працаваў у тэатрах Лондана, Нью-Йорка, Бруселя, Рыма.

Як жывапісец выстаўляўся ў Берліне, Празе, Вене, Венецыі, Рыме, Парыжы, Мюнхене.

Аўтар тэарэтычных прац у галіне мастацтва.

Памёр 27 снежня 1924 года ў Парыжы. Яго імем названы вуліцы ў Парыжы, Гародні.

Некаторыя яго творы захоўваюцца ў карпаратыўнай калекцыі Белгазпрамбанка ў Мінску.

1883 год. Нарадзіўся Іван Фёдараў (Янка Маўр, 1883-1971).

Беларускі географ, педагог, перакладчык, “бацька” беларускай дзіцячай літаратуры, прыгодніцкага, навукова-папулярнага жанраў, Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі, Заслужаны дзеяч культуры.

Уладальнік найлепшай у даваеннай Беларусі хатняй бібліятэкі. Паплечнік і сваяк Якуба Коласа.

Найбольш вядомыя яго творы: “У краіне райскай птушкі”, “Палескія рабінзоны”, “ТВТ”, “Слёзы Тубі”.

Яго творы пераведзены на шматлікія мовы, выдаваліся ў розных краінах, у т.л. ЗША, Вялікабрытаніі, Кітаі.

У гонар пісьменніка носяць вуліцы ў Мінску, Пінску, мінская абласная бібліятэка, школа ў Барысаўскім раёне.

Памёр 3 жніўня 1971 года.

1883 год. Указам Аляксандра III у Расіі ўведзены бела-сіне-чырвоны сцяг.

Афіцыйна зацверджаны як дзяржаўны напярэдадні каранацыі Мікалая II у 1896 годзе. Да гэтага дзяржаўным сцягам Расійскай імперыі лічыўся чорна-жоўта-белы сцяг, які ў цяперашні час выкарыстоўваецца рознымі манархічнымі рухамі, а бела-сіне-чырвоны сцяг з часоў Пятра I быў гандлёвым або камерцыйным сцягам Расіі.

Чырвоны колер азначаў дзяржаўнасць, сіні – колер Маці Божай, белы – колер свабоды і незалежнасці.

Адначасова расійскі трыкалёр – сімвал Уласаўскай арміі, агрэсіі супраць Грузіі, Украіны, канфліктаў і ваенных аперацый у Прыднястроўі, Сірыі і іншых кутках свету.

1918 год. Магілёўская гарадская ўправа зацвердзіла эскізы бон.

Гэта было зроблена для наступнага выпуску ў памеры 3 мільёнаў рублёў. Іх выпуск быў дазволены фінаддзелам 1-га польскага корпуса. 

Прынята рашэнне аб выпуску ў першую чаргу бон у 1 і 3 рублі, потым, пры неабходнасці ў 50 капеек, 5, 10 і 25 рублёў.

Для друку бон выбрана магілёўская друкарня Падземскага.

1931 год. У в. Новааляксандраўка Дрыбінскага раёна нарадзіўся  Сцяпан Гаўрусёў (1931-1988).

Беларускі паэт, перакладчык.

Скончыў Магілёўскае педвучылішча. Працаваў у газеце «Звязда», выдавецтве «Беларусь».

Аўтар вершаў, 13 зборнікаў паэзіі, шматлікіх рэцэнзій і літаратурна-крытычных артыкулаў.

Пераклаў на беларускую мову шэраг твораў А. Твардоўскага, М. Ісакоўскага, М. Святлова, А. Пракоф’ева, М. Дудзіна, С. Нараўчатава, Я. Райніса, Г. Гуляма, Міртэміра, Я. Судрабкална, І. Харыка, А. Туманяна, М. Джаліля.

1933 год. Нарадзіўся Уладзімір Вітко.

Беларускі мастак.

Скончыў Мінскае мастацкае вучылішча. Працаваў у Віцебску мастаком на фабрыцы «КІМ», на шаўковым камбінаце, у мастацка-вытворчых майстэрнях.

Яго творы захоўваюцца ў музеях Беларусі, Польшчы, у дырэкцыі выставак Мастацкага Фонда Беларусі, у прыватных калекцыях у Беларусі, Расіі, Польшчы, Германіі, Італіі.

Аўтар пейзажаў, выкананых пераважна ў тэхніцы алейнага жывапісу, нацюрмортаў, партрэтаў.

Для жывапіснай манеры мастака характэрнымі з’яўляюцца арыгінальнасць і смеласць каларыту, імкненне да абагульнення форм, дэкаратыўнай гучнасці, альбо, наадварот, наўмыснай прыглушанасці колеру.

Памёр 7 красавіка 2020 года.

1933 год. У Берліне і іншых гарадах Германіі нацысты ўчынілі дэманстрацыйнае спаленне кніг.

Познім вечарам у цэнтры Берліна, на плошчы Оперы, гітлераўцы ўчынілі масавае спаленне кніг, “чужых арыйскаму духу”. Агню былі адданы творы Г. Гейне, Л. Талстога, Э. Заля, М. Пруста, Э.-М. Рэмарка, Т. Мана, Г. Мана, Г. Уэлса, Д. Лондана…

Па сведчанні відавочцаў, велізарны натоўп, які атачыў гіганцкае вогнішча, прыйшоў у захапленне ад істэрычнага выступу арганізатара гэтага дзейства, рэйхсміністра народнай асветы і прапаганды Паўля Ёзэфа Гебельса. 

У свой час Гейнэ, некалі каханы Гебельсам, па-прароцку заўважыў: “Хто спальвае кнігі, калі-небудзь будзе спальваць людзей”…

1940 год. У Варшаве забіты Станіслаў Булак-Балаховіч (1883-1940).

Расійскі, беларускі і польскі вайсковы дзеяч, афіцэр кавалерыі рускай арміі, генерал-маёр Белай арміі, генерал арміі БНР, камандзір добраахвотніцкіх атрадаў польскай арміі, удзельнік грамадзянскай вайны ў Іспаніі на баку генерала Франка.

У 1921 годзе быў прызнаны Дзяржаўным камітэтам БНР «вярхоўным камандуючым над усімі ўзброенымі сіламі Беларусі». У паваенны час займаўся сельскай і лясной гаспадаркай у Белавежскай пушчы. Агенты АДПУ арганізавалі на яго некалькі замахаў.

Пасля акупацыі Польшчы Трэцім Рэйхам спрабаваў арганізаваць партызанскі атрад для барацьбы з нацысцкімі акупантамі, удзельнічаў у абароне Варшавы. 

Забіты нямецкім патрулём.

У Варшаве на будынку праваслаўнай духоўнай семінарыі ў раёне Саска-Кэмпа знаходзіцца памятная дошка ў памяць пра Булак-Балаховіча.

Вядомыя яго два вершы па-беларуску: «Покліч бацькі» і «Шарак ці брысь». Выпусціў дзве кнігі пра магчымасць вайны з Германіяй: «Вайна, будзе ці не будзе», «Далоў Гітлера ці хайль Гітлер?».

1942 год. Нарадзіўся Сяргей Панізнік.

Беларускі паэт, празаік, публіцыст.

Скончыў Магілёўскае медвучылішча, факультэт журналістыкі Львоўскага вышэйшага ваенна-палітычнага вучылішча.

Працаваў ваенным журналістам, у газеце «Вячэрні Мінск», на Дзяржтэлерадыё БССР, у выдавецтве «Юнацтва», у Нацыянальным навукова-асветніцкім цэнтры імя Ф. Скарыны, у Літаратурным музеі Янкі Купалы.

Аўтар 9 зборнікаў паэзіі, шэрагу кнігі публіцыстыкі. Піша для дзяцей: зборнікі вершаў «Адкуль вясёлка п’е ваду», «Жыцень», «Мы – грамацеі», «Золкая зёлка».

У перыядычным друку выступае па праблемах сучаснага літаратурнага працэсу.

1997 год. Урачыстая каранацыя Папай Рымскім абраза Маці Божай Каралевы Палесся – Лагішынскага абраза.

Цудадзейны абраз Маці Божай Лагішынскай быў урачыста каранаваны. Кароны, благаслаўлёныя Папам Янам Паўлам II, былі прывезеныя ў Беларусь і ўскладзеныя на абраз кардыналам Казімірам Свёнткам, які ў той час быў ардынарыем Пінскай дыяцэзіі. Маці Божая ў Лагішыне была ўрачыста абвешчана Каралеваю Палесся і заступніцаю Пінскай дыяцэзіі.

2005 год. Каля Брандэнбургскіх варот ў Берліне адкрыты мемарыял ахвярам Халакосту.

Падчас Халакосту загінула 6 000 000 габрэяў.

На плошчы 19 000 квадратных метраў (два футбольных поля) у шахматным парадку ўстаноўлены 2 711 шэрых блокаў  вышынёй ад  0,2 да 4,7 м – камены лабірынт, выхад з якога наведвальніку трэба шукаць самастойна. Пад зямлёй на плошчы 800 квадратных метраў пабудавана Месца інфармацыі з матэрыяламі аб Халакосце, яго прычынах і наступствах.

У прыватнасці, прадстаўлены спіс з ізраільскага комплексу Яд Вашэм, які змяшчае імёны каля 3 000 000 загінуўшых.

На цырымоніі адкрыцця музея прысутнічала ўся нямецкая палітычная эліта, у тым ліку прэзідэнт, федэральны канцлер і старшыня бундэстага, а таксама каля 1 000 гасцей з усяго свету, сярод якіх было некалькі чалавек, якія перажылі Халакост.

Фота з адкрытых крыніц

Дзень у гісторыі. 23 красавіка. Святы Юры. Стварэнне Мінскай губерні, тэлеканала “Белсат”. Беларуска – першая ледзі Тайваня. Нарадзіўся Змітрок Бядуля.

Навіна ад

Дзень англійскай мовы ААН (English Language Day UN, з 2010 года, у гонар дня нараджэння У. Шэкспіра, 23 красавіка 1564 г.).

Мова, якая ўжывалася толькі трыма плямёнамі ўсяго 1500 гадоў таму назад, сёння стала сродкам камунікацыі для амаль 2 мільярдаў людзей. Прычым на англійскай кажа ўтрая менш носьбітаў мовы, чым прадстаўнікоў іншых народаў.

Англійская мова з’яўляецца афіцыйным сродкам зносін у 70 краінах планеты. На ім гавораць на кожным кантыненце. Гэта мова Інтэрнэту, авіяцыі, міжнароднага бізнесу і навукі. Яна існуе ў тысячах дыялектаў, у слэнгу і вулічных формах.

Оксфардскі слоўнік англійскай мовы налічвае больш за 1 мільён слоў.

Англійская, нароўні з французскай, з’яўляецца адной з двух працоўных моў сакратарыята Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, а таксама адной з шасці яе афіцыйных сродкаў камунікацыі.

Свята стала вынікам ініцыятывы Дэпартамента грамадскай інфармацыі ААН. Мэта яго стварэння – адзначыць шматмоўе і культурную разнастайнасць. Менавіта таму ў 2010 годзе было прынята рашэнне аб заснаванні адразу 6 святаў, кожнае з якіх прысвечана адной з афіцыйных моў.

Дзень арабскай мовы – 18 снежня, кітайскай – 20 красавіка, французскай – 20 сакавіка, рускай – 6 чэрвеня, іспанскай – 12 кастрычніка.

Міжнародны дзень кнігі і аўтарскага права (World Book and Copyright Day, з 1995 года).

Устаноўлены ЮНЭСКА ў памяць аб памерлых 16 красавіка 1616 года Мігеля дэ Сервантэса, Вільяма Шэкспіра, Інка Гарсіласа дэ ла Вегі, аб нарадзіўшыхся ў розныя гады пісьменнікаў У. Набокава, М. Друона, Х. Лакснэса, М. Вальехі.

Традыцыя святкавання Дня кнігі нарадзілася ў Каталоніі, дзе ў 1923 годзе кнігагандляры вырашылі зладзіць грандыёзны кніжны кірмаш, каб ушанаваць памяць Сервантэса, Вегі і Шэкспіра. Таксама ў Каталоніі ёсць яшчэ адна традыцыя – тым, хто купіў 23 красавіка (у Дзень Святога Георгія) кнігу, дораць ружу. У сярэднявеччы Святы Георгій быў абвешчаны апекуном Каталоніі.

ЮНЭСКА пераняла гэтую традыцыю і стварыла сваю праграму “Падары кнігу, падары ружу”.

Мэтай святкавання Дня стала прыцягненне ўвагі да кніг як да крыніц атрымання ведаў, сродкаў выказвання і камунікацыі, якія застаюцца асновай актыўнай адукацыі і крытычнага мыслення, нягледзячы на хуткае развіццё больш складаных крыніц інфармацыі.

Адначасова гэта яшчэ і буйное прафесійнае свята для ўсіх, хто працуе ў кнігавыдавецкай, кнігагандлёвай, бібліяграфічнай і бібліятэчнай справе. Традыцыйна ў гэты дзень у многіх краінах арганізуюцца кніжныя кірмашы і выставы.

У Касцёле адзначаецца ўспамін аднаго з найбольш вядомых і легендарных святых – святога Юрыя.

Паводле падання, святы быў рымскім воінам, які паходзіў з Лідды (Лод, Ізраіль) і быў хрысціянінам. Каля 300 года ён уступіў у войска цэзара Дыяклетыяна і дасягнуў вялікіх поспехаў у службе. Аднак з-за сваёй веры ў Хрыста быў арыштаваны і аддадзены на катаванні. Ён прыняў пакутніцкую смерць у Нікамедыі паміж 304 і 305 гадамі.

Паступова культ святога распаўсюдзіўся ва ўсім хрысціянскім свеце. У XV стагоддзі ў Германіі ён быў залічаны да чатырнаццаці святых памочнікаў, а таксама абвешчаны апекуном Англіі.

З яго імем звязаная вельмі папулярная ў Сярэднявеччы легенда пра тое, як Юрый (Георгій), калі быў рымскім афіцэрам, выратаваў дачку Кападоцкага цара, якую аддалі на разарванне цмоку. У гэты момант з’явіўся святы Юрый, які паразіў цмока дзідай і, скаванага ланцугамі, але яшчэ жывога, кінуў перад натоўпам. Ён паабяцаў забіць цмока, калі ўсе жыхары ахрысцяцца. Кароль і падданыя згадзіліся, і цмок быў забіты, а 1500 чалавек прынялі хрост.

Святы Юрый быў надзвычай папулярны таксама і на нашых землях і асабліва ўшаноўваўся земляробамі. 

Выява святога Юрыя, які паражае цмока – адзін з самых папулярных сюжэтаў у іканапісе і сакральнай скульптуры. 

Святы Юрый (Юргіс) з’яўляецца таксама адным з апекуноў Літвы, яго выява месціцца на гербе Масквы, ён апякун ваенных, у тым ліку Бабруйскай крэпасці. У Бабруйску працуе царква св. Георгія (Юрыя), дзейнічае Геогіеўскі (Фандокаўскі) мост праз Бярэзіну, узведзена капліца на Мінскіх могілках.

1586 год. Кароль і вялікі князь ВКЛ Стэфан Баторы надаў Нясвіжу Магдэбурскае права і герб.

Першыя ў ВКЛ магдэбургскія гарады (на Беларусі больш за 50): Вільня (1387), Брэст (1390), Гродна (1391), Слуцк (1441), Кіеў (1494-1497), Полацк (1498), Мінск (1499), Магілёў (1577). Калі браць Расію, то было толькі 5 гарадоў з такім правам і то падчас знаходжання ў ВКЛ: Смаленск (1611), Невель, Себеж (1623), Дарагабуж (1625), бранскі Погар (1666).

Нясвіж – 16-тысячны старажытны горад, цэнтр (з 1547 года) Нясвіжскага княства, уладанне Радзівілаў, буйны цэнтр кальвінізму, кнігавыдання, культурнага, тэатральнага, музычнага жыцця, падрыхтоўкі сухапутных і флоцкіх афіцэраў, вытворчасці зброі, уладальнік помніка Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА – Нясвіжскага замка (з Фарным касцёлам).

Зараз у горадзе працуюць прадпрыемствы медыцынскай, харчовай, швейнай прамысловасці, рыбгас. Гэта – перспектыўны цэнтр турызму міжнароднага значэння, цэнтр гісторыка-культурнага музея-запаведніка, сталіца фэсту «Музы Нясвіжа».

1793 год. У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай цэнтральная частка беларускіх зямель далучана да Расіі, створана Мінская губерня.

Мела плошчу ў 91,2 тысяч км². Праіснавала да 1921 года.

1886 год. Нарадзіўся Змітрок Бядуля (Самуіл Плаўнік, 1886–1941).

Беларускі пісьменнік, мовазнаўца. Удзельнік беларускага нацыянальна-вызваленчага руху пачатку XX стагоддзя, беларусізацыі.

Працаваў загадчыкам аддзела газеты «Савецкая Беларусь», рэдактарам дзіцячага часопіса «Зоркі», першым рэдактарам часопіса «Наш край», у Інстытуце беларускай культуры.

У беларускую літаратуру ён прынёс адзнаку інтэлігентнасці, культ пачуцця, замілаванасць ад прыгажосці, разлітай у навакольным свеце. 

Аўтар шматлікіх кніг паэзіі, нарысаў, зборнікаў апавяданняў, кніг для дзяцей, паэм, ваяцкіх песень, артыкулаў па этнаграфіі і фальклору, суаўтар кішэннага «Яўрэйска-беларускага слоўнічка».

Пераклаў з ідыша на беларускую мову Шолам-Алейхема, С. Годынера, С. Каган, з украінскай – Ю. Будзяка, Т. Шаўчэнку.

У жніўні 1936 года падпісаў зварот да «роднага, любага» Сталіна з заклікам знішчыць «бандыцкіх вылюдкаў» з «контррэвалюцыйнай трацкісцка-зіноўеўскай хеўры».

Памёр ад інфаркту ў эвакуацыі каля казахстанскага Уральска. У яго пахаванні ўдзельнічаў Другі Беларускі Дзяржаўны тэатр, які ў гэты час гастраляваў ва Уральску.

У лютым 2020 года адбылася эксгумацыя парэшткаў З. Бядулі. Праз жаданне сваякоў парэшткі захоўваліся з бласлаўлення мітрапаліта ў Ільінскай царкве ў Бабруйску, нягледзячы на тое што ён быў іўдзеем. 3 лістапада 2020 года парэшткі даставілі ў Мінск і ўрачыста перапахавалі на Усходніх могілках, паніхіду адслужылі праваслаўны святар і іўдзейскі рабін, на магіле ўсталявалі праваслаўны крыж з надпісам на рускай мове.

Літаратурнае аб’яднанне «Узвышша». 1 рад (злева направа): В. Шашалевіч, П. Глебка, У. Дубоўка, М. Лужанін, К. Чорны, К. Крапіва; 2 рад: А. Адамовіч, У. Жылка, З. Бядуля, А. Бабарэка, Я. Пушча, С. Дарожны, Т. Кляшторны. 1929 г.

1917 год. Спектаклямі «Паўлінка» Янкі Купалы і «У зімовы вечар» паводле Э. Ажэшкі ў Мінскім гарадскім тэатры адкрылася Першае беларускае таварыства драмы і камедыі (1917–1920).

Таварыства адыграла важную ролю ў культурным жыцці Беларусі, у станаўленні беларускага прафесійнага тэатральнага мастацтва.

Узнікла з ініцыятывы Ф. Ждановіча, І. Буйніцкага, У. Фальскага і іншых дзеячаў нацыянальнай сцэны. Кіраўнік і рэжысёр Ф. Ждановіч. У трупе працавалі: У. Галубок, Г. Грыгоніс, А. Ільінскі, А. Крыніца, Л. Ржэцкая, К. Міронава, М. Міцкевіч і іншыя. Тэатр гастраляваў па Беларусі.

У рэпертуары тэатра былі пастаноўкі па творах Я. Купалы, Я. Коласа, В. Дуніна-Марцінкевіча, Э. Ажэшкі, К. Каганца, К. Буйло, У. Галубка, М. Крапіўніцкага і іншых.

У 1920 годзе на аснове творчага калектыву былі створаныя 1-ы Беларускі дзяржаўны драматычны тэатр (БДТ-1, з 1945 года тэатр імя Я. Купалы) і перасоўны тэатр пад кіраўніцтвам У. Галубка (з 1932 года – 3-і Беларускі дзяржаўны драматычны тэатр).

1950 год. Войска Чан Кайшы поўнасцю эвакуявалася з кантынэнтальнага Кітаю, пакінуўшы краіну пад уладаю камуністаў на чале з Мао Цзэ-дунам.

 

Нявесткай генералісімуса і першага прэзідэнта Кітайскай Рэспублікі (Тайвань), жонкай прэзідэнта Цзян Цзінга (1978–1988) з’яўлялася Цзян Фанлян, або Фаіна Вахрава (1916–2004) – беларуска, якая нарадзілася пад беларускай Оршай у сям’і пуцявога абходчыка.

У Свярдлоўску ва ўзросце 16 гадоў на “Уралмашы” яна пазнаёмілася з Цзян Цзінго – сынам Чан Кайшы. Яны пажаніліся ў 1935 годзе і праз год пераехалі ў Кітай.

Пахавана ў прысутнасці прэзідэнта і іншых афіцыйных асоб Рэспублікі Кітай (Тайваня).

2007 год. Заснаваны беларускамоўны тэлеканал спадарожнікавага тэлебачання “Белсат”.

Канал з трансляцыямі на беларускай і рускай мовах , структурная частка Польскага тэлебачання.

Канал быў адказам на выказаную ў беларускіх дэмакратычных колах патрэбу ў незалежнай ад уладаў Беларусі тэлестанцыі.

Дырэктарам канала стала аўтарка ідэі – Агнешка Рамашэўская-Гузы. У канцы 2008 года сфарміравалася грамадская Назіральная рада канала. У яе склад увайшлі такія прадстаўнікі беларускай інтэлігенцыі, як В. Акудовіч, М. Анемпадыстаў, З. Бандарэнка, Г.  Бураўкін, А. Гуляеў, С. Калінкіна, У. Колас (старшыня), А. Трусаў, Ю. Хашчавацкі.

Каманда налічвае амаль 300 штатных і пазаштатных работнікаў з Польшчы, Беларусі, Расіі, Украіны, Казахстана і іншых краін.

«Белсат» транслюе ў сярэднім 19 гадзінаў на дзень.

1975 год. Званне “Ганаровы грамадзянін Магілёва” нададзена ўдзельнікам вызвалення Магілёва (1944) генерал-маёрам І. Кірылаву, А. Навумаву, Герою Сацыялістычнай Працы, заслужанаму будаўніку БССР П. Цімашэнку.

Пры ўдзеле І. Кірылава (1905–1993) распрацоўваліся і праводзіліся баявыя аперацыі па вызваленню Магілёўшчыны пад в. Леніна Горацкага раёна (у кастрычніку 1943), у Чавускім раёне (сакавік-чэрвень 1944), на чале 139-й стралковай дывізіі ён вызваляў г. Магілёў і Магілёўскую вобласць.

62-гі стралковы корпус пад камандаваннем А. Навумава (1905–1992) знаходзіўся на напрамку галоўнага ўдару падчас Магілёўскай аперацыі 1944 года.

П. Цімашэнка (1913–2009), Заслужаны будаўнік БССР, у 1953–1978 гадах працаваў у г. Магілёве ўпраўляючым будтрэстамі № 78, 12, 17 «Лаўсанбуд». Званне Героя Сацыялістычнай Працы атрымаў за поспехі ў будаўніцтве Магілёўскага камбіната сінтэтычнага валакна (1974). Зорка ў яго гонар закладзена на Зорнай плошчы Магілёва.

2015 год. Памёр Алег Салтук (1946–2015).

Беларускі паэт і перакладчык. Лаўрэат літаратурных прэмій Ленінскага камсамола Віцебшчыны, імя Уладзіміра Караткевіча, «Сузор’е муз», «Залаты купідон», часопіса «Маладосць»,

Скончыў філфак Магілёўскага педінстытута.

Працаваў у СМІ Віцебскай вобласці, сакратаром Віцебскага абласнога аддзялення Саюза беларускіх пісьменнікаў.

Першы верш надрукаваў у 1965 годзе ў «Магілёўскай праўдзе» з адабрэння А. Пысіна, які быў яго першым літаратурным настаўнікам. Асноўныя матывы паэзіі А. Салтука – любоў да Радзімы, роднай зямлі, гераічная памяць беларускага народа, клопаты і трывогі нашых дзён, пачуцці сяброўства і кахання, няпростыя чалавечыя адносіны.

Аўтар шматлікіх зборнікаў паэзіі, перакладаў на беларускую мову вершы рускіх і ўкраінскіх паэтаў.

Яго творы перакладаліся на ўкраінскую, польскую, рускую, балгарскую, нямецкую, асецінскую мовы.

 

Віна за атакі на драмтэатр і радзільны дом у Марыупалі, вакзал у Краматорску, на Расіі – камісія ААН

Навіна ад

Камісія ААН пацвердзіла, што менавіта ўзброеныя сілы Расіі нясуць адказнасць за невыбарчыя авіяцыйныя атакі на драмтэатр і радзільнае аддзяленне ў Марыупалі, за ракетныя абстрэлы чыгуначнага вакзала ў Краматорску. 

Усе падзеі адбыліся вясной 2022 года, гаворыцца ў дакладзе Незалежнай міжнароднай камісіі па расследаванні парушэнняў ва Украіне.

У дакуменце зазначаецца, што расійскія ваенныя не прынялі магчымыя меры для праверкі прысутнасці грамадзянскіх асоб.

“Камісія расследавала абставіны нападаў… і прыйшла да высновы, што большасць нападаў насілі невыбарчы характар. У прыватнасці, у такіх шырока асветленых выпадках, як атака на гарадскі драматычны тэатр 16 сакавіка 2022 года падчас аблогі Марыўпаля, у выніку якой загінула і была паранена вялікая колькасць людзей, напад 8 красавіка 2022 года на чыгуначны вакзал у Краматорску, у выніку чаго загінулі 59 і паранены 92 чалавекі, напад 27 чэрвеня 2022 года на гандлёвы цэнтр у Крэменчугу, у выніку чаго загінулі 21 чалавек і дзясяткі былі параненыя” – зазначаецца ў дакладзе.

Камісія не выключае, што абстрэлы аб’ектаў з грамадзянскім насельніцтвам былі зроблены свядома, таму што не ведаць аб знаходжанні там сотняў людзей было немагчыма.

“Сотні грамадзянскіх асоб знаходзіліся ў месцах, якія пацярпелі ад абстрэлаў чыгуначнага вакзала Краматорска і драматычнага тэатра ў Марыупалі. Таксама сотні грамадзянскіх асоб знаходзіліся ў жылых раёнах Чарнігава падчас нападаў 3 сакавіка 2022 года, у выніку чаго загінулі сама меней 20 чалавек, а многія іншыя атрымалі раненні” – гаворыцца ў дакуменце.

Нягледзячы на спробы Крамля перакласці адказнасць на узброеныя сілы Украіны, камісары ААН пацвердзілі, што менавіта Расія нясе адказнасць таксама за атаку на радзільнае аддзяленне ў Марыупалі, калі загінула мінімум адна цяжарная жанчына і яе ненароджанае дзіця.

“Расійскімі ўзброенымі сіламі здзяйсняліся, а ў некаторых выпадках, верагодна, здзейсніліся невыбарчыя і непрапарцыйныя напады”, што з’яўляецца парушэннем міжнароднага гуманітарнага права.

Дзень у гісторыі. 9 сакавіка. Абвяшчэнне БНР. Крывавае пахаванне Сталіна. Першая Barbie. Нарадзіліся Т. Шаўчэнка, Ф. Аляхновіч, Ю. Гагарын

Навіна ад

Міжнародны дзень ды-джэя (International DJ Day, з 2001 года) святкуецца па пастанове ЮНЕСКА.

Арганізатары фонду World DJ Day Foundation заклікаюць ды-джэяў ахвяраваць усе заробленыя ў гэтую ноч грошы дзіцячым дамам і дабрачынным арганізацыям.

Свята па маштабах гучней за ўсіх адзначаецца ў Вялікабрытаніі. Вядучыя ды-джэі і клубы на працягу тыдня бесперапынна іграюць музыку. Усе сабраныя сродкі пасля такога маштабнага свята паступаюць дзецям-сіротам.

Штогод у акцыі бяруць удзел не менш за 3 000 ды-джэяў з 82 краін свету.

Стварэнне клубнай музыкі – цэлая навука. Ёсць нават школы ды-джэяў. Проста ставіць кампазіцыю – гэтага ўжо мала. Ды-джэю трэба зрабіць рытм, пад які будуць танчыць сотні людзей.

1497 год. Польскі манах Мікалай Капернік (1473-1543) зрабіў першае са сваіх 27 планетарных назіранняў.

Вынікі яго назіранняў былі скарыстаны ў трактаце “Аб зваротах нябесных сфер”, які змяніў карціну свету. Ён з’яўляецца стваральнікам геліяцэнтрычнай сістэмы.

Навуковыя доследы Каперніка былі падтрыманы кардыналам М. Шэнбергам, нашчадак якога, Гергард Шэнберг (1875-1954) працаваў прафесарам і загадчыкам кафедры геаграфіі (1946-1954) Магілёўскага педінстытута.

1652 год. Дэпутат ад ВКЛ Уладзіслаў Сіцінскі ўпершыню выкарыстаў права liberum veto у Сейме Рэчы Паспалітай і спыніў працу сейма.

«Вольнае вета», Liberum veto – прынцып парламенцкага ладу ў Рэчы Паспалітай, які дазваляў любому дэпутату сейма спыніць абмеркаваньне пытання ў сейме і працу сейма наогул, выступіўшы супраць.

1814 год. Нарадзіўся Тарас Шаўчэнка (1814-1861).

Вядомы ўкраінскі мастак і літаратар. Нацыянальны герой Украіны.

Праехаў па Беларусі ў 1829 годзе, у час прыезду свайго ўладніка П. Энгельгарта ў Вільню.

У 1843 годзе, здабыўшы волю, Шаўчэнка па дарозе з Пецярбурга да Украіны наведаў Віцебск, Магілёў, Гомель. Гэтым жа шляхам вяртаўся ў Пецярбург у 1847 годзе. Падрымліваў сувязі са многімі беларускімі літаратарамі, удзельнікамі вызваленчага руху.

У 1863 годзе ў Вільні быў выдадзены «Кабзар» Шаўчэнкі на польскай мове ў перакладзе У. Сыракомлі.

Да пачатку XX стагоддзя адносяцца пераклады Шаўчэнкі на беларускую мову, якія зрабілі зрабілі Янка Купала, А. Гурло, А. Паўловіч. Першым даследчыкам паэтыкі Т. Шаўчэнкі ў Беларусі быў М. Багдановіч. У аснове паэмы Янкі Купалы “Тарасава доля” адлюстраваны жыццёвы шлях вялікага Кабзара.

Перакладалі Шаўчэнку і беларускія паэты міжваеннага і паваеннага часу, у іхнім ліку – Рыгор Барадулін.

У яго гонар у Беларусі усталяваны помнікі ў Брэсце, Слуцку, Гомелі, Мінску, Магілёве (2005). У 2015 годзе помнік у Магілёве быў пашкоджаны вандаламі.

Выява Шаўчэнкі разам з Гогалем і Пушкіным размешчана на мемарыяльнай дошцы на будынку па Ленінскай, 33 у Магілёве.

У Беларусі вуліцы Шаўчэнкі ёсць у шматлікіх гарадах, у тым ліку Бабруйску, Магілёве.

1831 год. У Алжыры заснаваны Французскі замежны легіён.

Ваеннае фарміраванне, якое спачатку прыцягвала замежных наймітаў. Першапачаткова фармаванне прызначалася для аперацый у афрыканскіх уладаннях Францыі. Салдаты кляліся “служыць не Францыі, але Легіёну”, і лацінская формула “Legio patria nostra” (“Легіён – наша Айчына”) была іх неафіцыйным дэвізам.

Сёння Замежны легіён – высокапрафесійны і дысцыплінаваны наёмны спецназ, які здолеў захаваць свой рамантычны арэол для шукальнікаў прыгод. Яго афіцэрамі з’яўляюцца толькі французы. Іншаземцы ж, якія добрасумленна адслужылі радавымі не менш за адзін пяцігадовы тэрмін, могуць прэтэндаваць на французскае грамадзянства.

Да 1 000 беларусаў і выхадцаў з Беларусі, не менш за 30 магіляўчан, служылі ў шэрагах Легіёна.

1838 год. Памёр Іасафат Булгак (1758-1838).

Грэка-каталіцкі царкоўны дзеяч.

Яго смерць зняла апошнюю перашкоду для скасавання Берасцейскай уніі 1596 года.

Вучыўся ў школе пры Жыровіцкім манастыры і ў Рыме.

Член ордэна базыльян. Доктар тэалогіі і кананічнага права. Выкладаў у манастырскіх школах у Беразвеччы, Жыровічах.

Падчас царавання Паўла I садзейнічаў вяртанню ў унію прыходаў, якія былі пераведзены ў праваслаўе.

Епіскап брэсцкі, архіепіскап полацкі, мітрапаліт грэка-каталіцкай царквы (1817-1838).

У канцы жыцця яго акружалі епіскапы, прыхільнікі аб’яднання з праваслаўнай царквой – І. Сямашка, А. 3убко, В. Лужынскі і іншыя, што вяло да змяншэння яго ўплыву.

1858 год. У амерыканскай Філадэльфіі выдадзены патэнт на вулічную паштовую скрыню.

У Рэчы Паспалітай паштовыя скрыні вядомы з 1633 года. На радзіму паштовай скрыні прэтэндуе Легніца. 

1883 год. Нарадзіўся Францішак Аляхновіч.

Беларускі драматург, празаік, паэт, публіцыст.

Яго аповесць «У капцюрох ГПУ» ёсць адным з ранніх твораў сусветнай літаратуры, які апісвае жыццё ў сталінскім канцэнтрацыйным лагеры непасрэдна з погляду арыштанта.

Яго п’есы (17) актыўна ставіліся калектывамі Беларусі, Латвіі, Чэхіі і найбольш трупай У. Галубка. За плённую працу Францішка Аляхновіча на ніве тэатра яшчэ пры жыцці яму прысвоілі званне «бацькі найноўшай беларускай драматургіі».

Супрацоўнічаў з «Нашай Нівай», удзельнічаў у беларускім нацыянальным руху, у тэатральных пастаноўках, арганізаваў віленскі тэатральны гурток Беларуская драматычная дружына, стварыў і паставіў дзіцячыя п’есы, ставіў пастаноўкі ў Менску, Вільні, меў сваю мінскую ўласную трупу, працаваў дырэктарам Беларускага савецкага тэатра, у Другім дзяржаўным тэатры ў Віцебску.

1 студзеня 1927 года арыштаваны, атрымаў 10 гадоў катаргі на Салавецкіх астравах.

У пачатку восені 1933 года быў абмяняны на арыштаванага ў Польшчы беларускага палітыка і філолага Б. Тарашкевіча.

Пад час вайны быў рэдактарам віленскай газеты «Беларускі голас», уваходзіў у Цэнтральны Камітэт Беларускай незалежніцкай партыі, ставіў у Мінску п’есы.

Увечары 3 сакавіка 1944 года быў застрэлены на сваёй кватэры. Яго забойства ўскалыхнула беларусаў Вільні. Яго застрэліць маглі і байцы Арміі Краёвай, і савецкія партызаны, і немцы.

З вялікаю ўрачыстасцю пахаваны на Кальвінскіх могілках у цэнтры Вільні, у 1989 годзе перапахаваны на могілках Росы, дзе пастаўлены помнік.

Творы Ф. Аляхновіча зноў пачалі ставіць на беларускай сцэне ў 1990-х гадах.

1918 год. Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда прымае Другую Устаўную грамату, абвешчана Беларуская Народная Рэспубліка ў этнічных межах.

Першая Грамата была выдадзена 21 лютага, у якой Выканкам аб’явіў сябе часовай уладай у Беларусі. Спасылаючыся на права народаў на самавызначэнне, Рада . Яназаяўляла, што ўлада ў краіне павінна фармавацца згодна з воляй народаў, якія насяляюць краіну, шляхам дэмакратычных выбараў ва Усебеларускі Устаноўчы Сойм.

Трэцяя Статутная грамата была выдадзена 25 сакавіка 1918 года а 8:00 у будынку мінскага сялянскага пазямельнага банка на вуліцы Серпухоўскай (цяпер – Валадарскага, 9). Яна аб’явіла аб абвяшчэнні незалежнай Беларускай Народнай Рэспублікі.

БНР мела тэрыторыю 300 000 квадратных кіламетраў.

1934 год. Нарадзіўся Юрый Гагарын (1934-1968).

Першы ў свеце касманаўт, Герой Савецкага Саюза.

У юнага Гагарына любімым творам быў верш Янкі Купалы “Хлопчык і лётчык”, які, верагодна, абумовіў выбар прафесіі.

У Магілёве ў гонар першага касманаўта Зямлі названа вуліца ў Задняпроўі.

1953 год. У бяльгійскім Лёвене памёр Мікола Равенскі (1886-1953).

Беларускі кампазітар, дырыжор, музычны крытык.

Працаваў рэгентам у Навагрудку, Чэрвені, хормайстрам мінскага гарадскога тэатра, выкладчыкам у музычным тэхнікуме, Беларускай кансерваторыі.

3 1944 года на эміграцыі ў Германіі, Бельгіі. Працаваў у Лёвенскі універсітэце, дзе стварыў студэнцкі ансамбль беларускай музыкі, кіраваў хорам беларускіх студэнтаў Бельгіі, з якім гастраляваў па Еўропе. Супрацоўнічаў з Беларускім інстытутам навукі і мастацтва.

Музычная і кампазітарская творчасць цесна звязана з беларускім фальклорам.

Аўтар апрацовак беларускіх народных песень і песень на вершы М. Багдановіча, Янкі Купалы, Якуба Коласа, К. Буйло, Ц. Гартнага, З. Бядулі, оперы «Браніслава» (лібрэта У. Дубоўкі; у 1930 годзе канфіскавана), першай беларускай аперэты на словы В. Дуніна-Марцінкевіча «Залёты», музыкі для «Пагоні», на тэксты царкоўных малітваў, у тым ліку «Магутны Божа» (на словы Н. Арсенневай).

Аўтар даследавання «Характэрныя рысы беларускай народнай песні».

1953 год. Пахаванне І. Сталіна і тысячы загінулых. 

Цела Сталіна хаваюць у Маўзалеі, над галоўным уваходам якога змяшчаецца вялізны маналіт чорнага лабрадора са словамі: Ленін, Сталін.

Пазней цела Сталіна будзе вынесена з Маўзалея.

Сталін памёр 5 сакавіка. На чатыры дні ў СССР была аб’яўлена ўсенародная дзяржаўная жалоба. Тры дні запар жывая шматкіламетровая чалавечая рака, выгінаючыся па вуліцах Масквы, накіроўвалася да Калоннай залы Дома Саюзаў, да труны з целам нябожчыка.

З-за шматтысячнай вялікай колькасці людзей утвараліся цісканіны. Многія памерлі далёка на подступах. Па сведчаннях відавочцаў, усе раздушаныя целы складалі на грузавікі і вывозілі за горад. Сярод раздушаных былі такія, якія прыходзілі ў сябе, прасілі дапамогі. Але хуткая медыцынская дапамога практычна не працавала: па цэнтральных вуліцах забаранялася ездзіць. Параненыя нікога не цікавілі. На многіх вуліцах разыгрываліся сапраўдныя трагедыі. Цісканіна была такой моцнай, што людзей проста ўціскалі ў сцены дамоў. Абвальваліся платы, ламаліся брамы, разбіваліся вітрыны крам. Людзі залазілі на жалезныя ліхтарныя слупы і, не ўтрымаўшыся, падалі адтуль, каб ужо ніколі не падняцца. Некаторыя ў роспачы наадварот спрабавалі пралезці пад грузавікамі, але іх туды не пускалі. Па іх тапталіся, напіралі ззаду. Натоўп гушкаў хвалямі то ў адзін бок, то ў другі. Аб колькасці загінуўшых у тым страшным гармідары забаранялася нават казаць. І толькі праз некалькі гадоў, ужо ў гады выкрыцця культу асобы, сталі з’яўляцца сведчанні ўдзельнікаў тых падзей аб тысячах загінуўшых.

Колькасць ахвяр магчыма была куды большая за Хадынскую трагедыю, калі 30 траўня 1896 года ў дні ўрачыстасцяў з нагоды каранацыі Мікалая II загінула ад 1 389 да 4 000 чалавек.

1959 год. У продаж паступаюць першыя лялькі Барбі па 3 долары.

Амерыканская фірма “Матэл” прадставіла на выставе цацак у Нью-Йорку сваю ляльку “Барбі”, якая стала кумірам дзяцей ва ўсім свеце.

Барбі – самая папулярная ў свеце цацка. Кожны тыдзень у свеце прадаецца каля мільёна лялек, кожную секунду – дзве лялькі. У амерыканскай дзяўчынкі ва ўзросце 3-10 гадоў у сярэднім 8 такіх лялек, у італьянкі – 7, у францужанкі, немкі і англічанкі – па 5.

Адна з лялек, набытых у 1959 годзе за 3 долары, у 2004 годзе была прададзена на аўкцыёне eBay за 3 552 долары, а ў 2006 на аўкцыёне Christie’s у Лондане яе кошт вырас да 17 000.

1992 год. Памёр ураджэнец Брэста Менахем Бегін (Мечыслаў Бягун, 1913–1992).

Шосты прэм’ер-міністр Ізраіля, лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру.

20 верасня 1940 года ў Вільні быў арыштаваны НКУС і заключаны ў Лукішскую турму як «агент брытанскага імперыялізму», быў этапаваны ў лагер у Комі АССР. У 1941 годзе ўступіў у войска Андэрса і ў траўні 1942 года апынуўся ў Палестыне.

Бегін – актыўны ўдзельнік Вайны за незалежнасць Ізраіля. Рэфарматар.

Аўтар артыкулаў і трох кніг мемуарнага характару, у тым ліку пра савецкую турму і лагер.

У Брэсце ў яго гонар усталяваны бюст.