Дзень у гісторыі. 20 мая. Магдэбургскае права Магілёву. Першыя атлас, джынсы. Радыё Свабода. Нарадзіліся паэт Я. Пушча, спявачка Н. Падольская.

Сусветны дзень метралогіі (World Metrology Day). 

Устаноўлены ў гонар падпісання 20 мая 1875 года ў Парыжы на міжнароднай дыпламатычнай канферэнцыі знакамітай “Метрычнай Канвенцыі”.

Метралогія ўзнікла ў глыбокай старажытнасці і азначае “навука аб вымярэннях”.

Няма ніводнай галіны практычнай дзейнасці чалавека, дзе можна было б абысціся без колькасных адзнак, якія атрымліваюцца ў выніку вымярэнняў.

Чалавек з’яўляецца на святло, яшчэ не мае імя, але нам становяцца вядомыя яго рост, вага, тэмпература – ужо ў першыя хвіліны жыцця яму даводзіцца сутыкацца з лінейкай, вагамі, тэрмометрам. 

Штораніцы, выходзячы з дамоў, мы ацэньваем тэмпературу паветра на вуліцы і апранаем пры неабходнасці капялюш ці вушанку, паліто ці футра. Увесь свой дзень мы распісваем па гадзінах і спрабуем выканаць гэты план, перыядычна пазіраючы на гадзіннік. Стоячы перад лужынай і вырашаючы – скокнуць праз яе ці абыйсці, мы сувымяраем даўжыню лужыны і свае магчымасці. Гэта і ёсць вымярэнне – знаходжанне суадносін паміж вымяранай велічынёй (даўжынёй лужыны) і “адзінкай” гэтай велічыні (магчымай даўжынёй скачку).

Аб’ектамі метралогіі з’яўляюцца адзінкі велічынь, сродкі вымярэнняў, эталоны, методыкі выканання вымярэнняў. 

Сусветны дзень пчол (World Bee Day)

Пчолы і іншыя апыляльнікі – матылі, кажаны і калібры – дазваляюць узнаўляць многія расліны, у тым ліку многія харчовыя культуры.

Сёння апыляльнікі могуць унесці дадатковы ўклад у забеспячэнне харчовай бяспекі, паколькі яны не толькі дапамагаюць раслінаводству, але і стаяць на варце ўзнікнення экалагічных рызык, сігналізуючы аб праблемах са здароўем мясцовых экасістэм. Апыляльнікі таксама з’яўляюцца асноўнымі захавальнікамі біяразнастайнасці, яшчэ адным асноватворным фактарам у галіне ўстойлівага развіцця.

Свята цудоўнай з’явы на небе Крыжа Гасподняга ў Ерусаліме.

Пасля смерці першага хрысціянскага імператара Канстанціна Вялікага імператарскі пасад заняў яго сын Канстанцый, які ўхіліўся ў ерась Арыя, які адмаўляў адзінаснасць Сына Божага з Айцом. 

У зацвярджэнне святога Праваслаўя Гасподзь явіў у Ерусалім дзівосны знак. У дні Святой Пяцідзесятніцы, 20 мая 351 года, а 3 гадзіне раніцы на небе з’явілася выява роўнаканцовага Крыжа Гасподняга, якая ззяла невымоўным святлом, што пераўзыходзіла святло сонца. 

Сведкам быў увесь народ, уражаны вялікім жахам і здзіўленнем. З’ява азнакі Крыжа пачалася над святой Галгофскай гарой, на якой быў укрыжаваны Гасподзь, і дасягала гары Аліўнай, якая ад Галгофы за 15 стадый. 

Знак пераліваўся ўсімі колерамі вясёлкі і прыцягнуў да сябе позіркі ўсіх людзей. Многія людзі, пакінуўшы свае справы, выходзілі з дамоў і са страхам сузіралі цудоўную з’яву. Потым шматлікія натоўпы жыхароў Ерусаліма з трапятаннем і радасцю паспяшаліся да святога храма Уваскрэсення.

Свята Жыровіцкай іконы Божай Маці.

Штогод 20 мая ў аграгарадку Жыровічы Слонімскага раёна адзначаецца свята Жыровіцкай Іконы Божай Маці. У гэтым годзе яно прысвечана 553-м угодкам з’ўлення цудоўнага абраза Маці Божай.

Па традыцыі, выносяць ікону з Успенскага сабора і праносяць па тэрыторыі Жыровіцкага манастыра да Богаяўленскай царквы.

1299 год. Памёр Даўмонт (?-1299).

Князь у Нальшанскай зямлі, служылы князь пскоўскі (1266-1299). Кананізаваны праваслаўнай царквой.

Памёр у Пскове падчас эпідэміі, пахаваны ў Траецкім саборы, над магілай быў павешаны яго меч. Перад Пскоўскім Крамлём знаходзіцца Даўмонтава гарадзішча.

Князь абараняў Пскоў, апекаваў манастырам і храмам Пскоўскай зямлі, заснаваў пскоўскі Снетагорскі манастыр.

Бацька Давыда, гарадзенскага старосты і ваяводы князя Гедзіміна.

1506 год. Памёр Хрыстафор Калумб (1451-1506).

Італьянскі мараплавец родам з Генуі на службе Іспанскай кароны, першаадкрывальнік Амерыкі.

Калумб першым з дакладна вядомых падарожнікаў перасек Атлантычны акіян у субтрапічнай і трапічнай паласе паўночнага паўшар’я і першым з еўрапейцаў хадзіў у Карыбскім моры. Ён адкрыў і паклаў пачатак даследаванню Паўднёвай і Цэнтральнай Амерыкі.

Мастак Д. Вандэрлін. Высадка Калумба ў Амерыцы.

1561 год. Кароль і Вялікі князь ВКЛ Жыгімонт Аўгуст дараваў Магілёву малое Магдэбургскае права.

Поўнае магдэбургскае права і першы герб нададзены Магілёву каралём і вялікім князям ВКЛ Стэфанам Баторыем 28 студзеня 1577 года. На гэты час у горадзе быў 1261 жылы дом.

Першы герб Магілёва.

1570 год. У Антверпене надрукаваны першы ў свеце геаграфічны атлас.

Атлас Артэлія, які складаецца з 53-х карт вялікага фармату з тлумачальнымі тэкстамі выйшаў у выдавецтве Крыстафа Плантэна.

1755 год. Прывілеем караля Аўгуста III на магілёўскую праваслаўную кафедру зацверджаны Георгі Каніскі (1717-1795).

Царкоўны і грамадскі дзеяч Рэчы Паспалітай і Расійскай імперыі, пісьменнік.

У 1993 годзе прылічаны да ліку мясцовашанаваных святых Беларускай праваслаўнай царквы.

У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры архірэйскім доме друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізіса» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект», стварыў пры Спаскім манастыры школьныя класы і заснаваў духоўную семінарыю. Сабраў шмат дакументаў па гісторыі праваслаўнай царквы.

У 1793 годзе абраны ў Сінод. Яго намаганнямі арганізавана праваслаўная Мінская епархія.

Аўтар «Мемарыяла аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасці жыхароў грэчаскага веравызнання», «Збору павучальных слоў», «Запісак аб тым, што ў Расіі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзённіка «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драм і іншых.

Адлюстраваны на помніку 1000-годдзя хрышчэння Русі у Ноўгарадзе, у яго гонар устаноўлены мемарыяльная шыльда (1992) на архіепіскапскім доме, помнік (2022), перайменаваны ў Вал Каніскага былы Вал Чырвонай Зоркі.

1873 год. “Levi Strauss & Co” атрымала ліцэнзію на вытворчасць штаноў з заклёпваннямі на кішэнях. Дзень нараджэння джынсаў.

Першая пара джынсавых штаноў была выпушчана ў Амерыцы Леві Страўсам у 1850 годзе і прададзена за 1,46 даляр.

Гэта былі трывалыя штаны з парусіны, са швамі, узмоцненымі падвойным радком, з мноствам кішэняў. Штаны карысталіся папулярнасцю ў каліфарнійскіх золаташукальнікаў. Першая прамысловая партыя разышлася імгненна, і праз некаторы час Страус арганізаваў у Сан-Францыска фірму “Levi Strauss & Co” па пашыве працоўнай вопраткі.

Рабочы люд хутка ацаніў трываласць і практычнасць новых штаноў. Неўзабаве пасля запуску вытворчасці кампанія перайшла ад шэрай тканіны на прывабны і трывалы сіні матэрыял, названы “дэнім”, гэта значыць “з Німа”, французскага горада. 

Сіняя фарба “індыга” для штаноў “Levi’s” рыхтавалася на аснове натуральных інгрыдыентаў і каштавала вельмі дорага.

Брэнд “Levi’s” быў па-за канкурэнцыяй да сярэдзіны ХХ стагоддзя, калі з’явіліся Lee, Wrangler і Cooper.

Зараз рынак джынсаў асвоілі Calvin Klein, Diesel, Gap, Guess, Mustang, Polo, Tommy Hilfinger, Zara і шматлікія іншыя. Джынсы сталі модным адзеннем для прадстаўнікоў усіх узростаў і саслоўяў.

1902 год. Нарадзіўся Язэп Пушча (Іосіф Плашчынскі, 1902-1964).

Беларускі паэт, настаўнік, адзін з заснавальнікаў літаб’яднанняў «Маладняк», «Узвышша».

Працаваў у Інбелкульце, Белдзяржвыдавецтве.

Аўтар паэтычных кніг, зборнікаў вершаў, паэм, перакладаў Ф.  Дастаеўскага, А. Талстога. Асобныя творы Пушчы пакладзены на музыку.

Рэпрэсаваны ДПУ ў 1930 годзе па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.

Вярнуўся ў Беларусь у 1958 годзе, жыў у Мінску.

Памёр 14 верасня 1964 года.

Язэп Пушча (першы злева ў 1-м шэрагу) сярод чальцоў літаратурнага згуртавання «Узвышша». Мінск, 1928.

1914 год. У Бабруйску нарадзіўся Майсей Плоткін.

Савецкі эканом–географ, падарожнік, даследчык Поўначы, прафесар.

У 1949-1950 гадах загадчык кафедры эканамічнай геаграфіі Магілёўскага педінстытута. Прафесар Казахскага, Маскоўскага ўніверсітэтаў.

Аўтар падручнікаў для студэнтаў-географаў, эканамістаў.

1918 год. Памёр Карусь Каганец (Кастравіцкі, 1868-1918).

Беларускі пісьменнік, перакладчык, мастак, графік, скульптар, мовазнавец, палітык, родзіч вядомага францускага паэта Гіёма Апалінэра (Кастравіцкага).

Удзельнік рэвалюцыйнага руху.

Удзельнічаў у стварэнні Беларускай Сацыялістычнай Грамады, распрацоўцы яе праграмы. Падрыхтаваў праект газеты «Палессе» (1904).

Аўтар апрацовак народных паданняў, казак, легенд, паданняў, навукова-папулярных нарысаў для дзяцей, драм, камедыі «Модны шляхцюк», які карыстаўся вялікай папулярнасцю і быў адным з першых твораў нацыянальнага тэатральнага рэпертуару (ставіўся ў 1910 трупай І. Буйніцкага), малюнкаў, палітычнай карыкатуры, вырабаў з гліны, дрэва і косці. Афарміцель вокладкі кнігі «Другое чытанне для дзяцей беларусаў» Якуба Коласа (1909).

Супрацоўнічаў з газетай «Наша ніва». Апрацаваў кірылічны варыянт першага беларускага падручніка новага часу «Беларускі лемантар, або Першая навука чытання» (1906), распрацаваў праект адмысловага беларускага алфавіта.

Яго імя носіць вуліца ў Мінску.

1923 год. Нарадзіўся Васіль Ракашэвіч (1923-1984).

Удзельнік антысавецкага падполля.

Працаваў у саўгасе «Ганчароўскі», пражываў у в. Смалянікі Ляхавіцкага раёну. Сябра КПСС.

Арыштаваны 20 лютага 1964 года. Быў затрыманы з рацыяй на могілках каля вёскі Мядзведзічы.

Паводле следчай справы: «У 1960 уступіў у створаную Грыгор’евым Беларускую рэвалюцыйную партыю, чытаў яе статут і падпісаў прысягу. Спрабаваў абрабаваць сельскую краму дзеля здабыцьця грошай для партыі. Незаконна захоўваў вінтоўку».

Асуджаны за «антысавецкую агітацыю і прапаганду» на 4 гады лягероў і 2 гады высылкі.

Адбываў тэрмін у Дубраўлаге.

Пасля вяртання з лагераў жыў у в. Хацяж Ляхавіцкага раёна.

1942 год. Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР заснаваны Ордэн Айчыннай вайны.

Меў I і II ступені. Першая ўзнагарода, якая з’явілася ў гады Вялікай Айчыннай вайны,  першы савецкі ордэн са ступенямі.

Ордэнам ўзнагароджваліся асобы радавога і кіруючага састава Чырвонай Арміі, Ваенна-Марскога Флота, войскаў НКУС і партызанскіх атрадаў, якія выявілі ў баях за Савецкую Радзіму адвагу, устойлівасць і мужнасць, а таксама ваеннаслужачыя, якія сваімі дзеяннямі спрыялі поспеху баявых аперацый савецкіх войскаў.

Ордэнам узнагароджваліся і гарады СССР. Сярод іх беларускія гарады Магілёў  (1980), Орша (1984), Барысаў (1985).

1954 год. Пачала вяшчанне беларуская секцыя Радыё “Вызваленне” (беларуская служба Радыё Свабода).

Радыё «Свабода» заснавана ў Мюнхене ў 1952 годзе ва ўмовах «халоднай вайны» пад назвай Радыё «Вызваленне».

У склад першай беларускай рэдакцыі ўвайшлі: В. Жук-Грышкевіч (кіраўнік), П. Сыч (намеснік), Я. Ліманоўскі, С. Кабыш (Кандыбовіч), Л. Карась. Напачатку гэта былі 15‑хвілінныя перадачы 24 разы на суткі, потым па 20 хвілін 18 разоў на суткі.

Беларуская рэдакцыя гаварыла аб мінуўшчыне беларускага народу, аб яго палітычным, сацыяльным і нацыянальным жыцці ў межах СССР, пра рэпрэсіі, пра падзеі і здарэнні, якія замоўчваліся ў савецкіх СМІ, пра праваабарончы рух, дысідэнтаў, чыталіся творы, што былі забаронены ў СССР.

Пасля распаду СССР і спынення «халоднай вайны» беларуская рэдакцыя Радыё «Свабода» вяшчае ў новых умовах. У 1995 штаб-кватэра перанесена з Мюнхена ў Прагу. Былі створаны карэспандэнцкія пункты ў Беларусі.

Са жніўня 2020 года па загаду Міністэрства інфармацыі доступ на сайт Радыё «Свабода» ў краіне абмежаваны за асвятленне рэсурсам пратэстаў у Беларусі.

23 снежня 2021 года Міністэрства ўнутраных спраў прызнала Беларускую службу Радыё «Свабода» “экстрэмісцкім фарміраваннем”.

1962 год. У Ваўкавыску нарадзіўся Аляксандар Дзядзюшка (1962-2007).

Беларускі  і расійскі акцёр.

Працаваў у тэатрах Мінска, Уладзіміра,

Здымаўся ў кіно: «ДМБ», «Дырэкторыя смерці», серыялы «Аператыўны псеўданім», «Сармат».

Загінуў 3 лістапада 2007 года ў аўтакатастрофе разам з сям’ёй (жонкай і сынам).

Пахаваны на Траекураўскіх могілках у Маскве разам з жонкай і сынам.

1969 год. У Гродна нарадзіўся Валеры Дзідзюля.

Беларускі гітарыст і кампазітар, сольны выканаўца. Выконвае фолк-музыку і музыку ў жанры фламенка. Лідар гурту «ДиДюЛя».

Іграе на гітары з 5 гадоў. Удзельнік ВІА «Алые Зори», «Белыя Росы», пабываў з гастролямі ў многіх краінах.

З’яўляецца прадзюсарам класічнага гітарыста Дз. Асімовіча, які страціў зрок у раннім узросце.

1982 год. У Магілёве нарадзілася Наталля Падольская.

Беларуская і расійская поп-спявачка, удзельніца “Фабрыкі зорак-5”, прадстаўніца Расіі на “Еўрабачанні-2005”. Жонка Ул. Праснякова-малодшага.

У дзяцінстве ўдзельнічала ў тэатры-студыі «Вясёлка», “Студыі W” Магілёўскага ліцэя музыкі і харэаграфіі, выйграла гран-пры конкурсу маладых выканаўцаў «Зорная ростань», міжнароднага фестывалю духоўнай музыкі «Магутны Божа» (Магілёў) і «Goldenfest» (Польшча). Фіналістка нацыянальнага фестываля “На скрыжаваннях Еўропы”.

Прымае ўдзел у розных музычных праектах, дае канцэрты.

2009 год. Памёр Алег Янкоўскі (1944-2009).

Савецкі, расійскі акцёр тэатра і кіно, рэжысёр. Народны артыст СССР. Лаурэат Дзяржаўных прэмій СССР, Расіі. Уладальнік Прэміі «Ніка».

Яго бацька паходзіў з польскай шляхты. Нарадзіўся ў Джэзказгане, куды быў сасланы бацька.

Некаторы час жыў са старэйшым братам Расцілавам у Мінску, дэбютаваў на сцэне тэатра ў эпізадычнай ролі. Скончыў Саратаўскае тэатральнае вучылішча. Працаваў у Саратаўскім драматычным тэатры, у Маскоўскім тэатры «Ленком».

Сярод роляў: князь Мышкін («Ідыёт» паводле Ф. Дастаеўскага), Трыгорын («Чайка» А. Чэхава), Гамлет («Гамлет» У. Шэкспіра), Аркадзь Бурмін («Хлопец з нашага горада» К. Сіманава), Берынг («Аптымістычная трагедыя» У. Вішнеўскага) і іншыя.

3 1968 года здымаўся ў кіно: «Шчыт і меч», «Служылі два таварышы», «Я, Францыск Скарына…», «Зорка чароўнага шчасця», «Звычайны цуд», «Той самы Мюнхгаўзен», «Закаханы па ўласным жаданні», «Забіць дракона» і шматлікія іншыя.

Памёр 20 мая 2009 года.

Дзень у гісторыі. 10 лютага. Нарадзіліся пісьменнікі Ф. Умястоўскі, К. Каганец, старшыня Рады БНР В. Жук-Грышкевіч, акадэмік М. Высоцкі, палітык П. Латушка. Расстраляны Максім Гарэцкі

1452 год. Памёр Свідрыгайла Альгердавіч. 

Вялікі князь літоўскі. У хрышчэнні Баляслаў.

Удзельнічаў ў бітве на Ворскле (1399). У 1402–1409 гадах кідаўся паміж Тэўтонскім Ордэнам, маскоўскім князем Васілём I, ардынскім ханам Едыгеем, еўрапейскімі валадарамі ў пошуках саюзнікаў у барацьбе за сталец. 

У 1409 годзе вярнуўся да Літвы і быў зняволены ў Крамянецкі замак, дзе быў да 1418 года. Пасля замірэння ў 1420 годзе з Ягайлам і Вітаўтам, атрымаў Чарнігаўскае княства і Ноўгарад-Северскі.

У 1430 годзе абраны вялікім князем літоўскім. Канфліктаваў з Польшчай. Незадаваоленасць палітыкай новага князя прывялі ў 1432 годзе да спробы замаху  на яго жыццё князямі Жыгімонтам Кейстутавічам і Сямёнам Гальшанскім, але той паспеў уцячы ў Полацк. Замест яго вялікім князем абралі Жыгімонта. Распачаў грамадзянскую вайну (1432–1437), у якой атрымаў паразу ў  1435 годзе ў бітве пад Вількамірам.

1837 год. Памёр Аляксандр Пушкін. 

Расійскі паэт і пісьменнік. 

8 лютага атрымаў смяротнае раненне ў жывот пад час двубоя на пісталетах з паручнікам баронам Жоржам дэ Гекернам (Дантэсам). Вестка аб дуэлі і смерці Пушкіна выклікала моцнае хваляванне ў Пецярбургу. Каля труны паэта пабывала да 50 000 чалавек. 

Пахаваны ў Святагорскім манастыры.

1868 год. Нарадзіўся Карусь Каганец (Кастравіцкі). 

Беларускі пісьменнік, мастак, графік, скульптар і мовазнавец. Удзельнік рэвалюцыйнага руху. Сваяк знакамітага французскага паэта Гіёма Апалінера.

Удзельнічаў у стварэнні Беларускай Сацыялістычнай Грамады, распрацоўцы яе праграмы. Падрыхтаваў праект газеты «Палессе» (1904).

Аўтар апрацовак народных паданняў, казак, легенд, паданняў, навукова-папулярных нарысаў для дзяцей, драм, камедыі «Модны шляхцюк», якая карысталася вялікай папулярнасцю і была адным з першых твораў нацыянальнага тэатральнага рэпертуару. Аўтар малюнкаў, палітычнай карыкатуры, вырабаў з гліны, дрэва і косці. Афарміцель вокладкі кнігі «Другое чытанне для дзяцей беларусаў» Якуба Коласа (1909).

Супрацоўнічаў з газетай «Наша ніва». Апрацаваў кірылічны варыянт першага беларускага падручніка новага часу «Беларускі лемантар, або Першая навука чытання» (1906), распрацаваў праект адмысловага беларускага алфавіта.

Яго імя носіць вуліца ў Мінску.

Памёр 20 мая 1918 года.

1882 год. Нарадзіўся Францішак Умястоўскі. 

Беларускі пісьменнік, грамадскі дзеяч.

Вучыўся ў Санкт-Пецярбургскім тэхналагічным інстытуце, уваходзіў у падпольную арганізацыю студэнцкай моладзі «Круг беларускай народнай прасветы і культуры».

Аўтар вершаў, апавяданняў, артыкулаў у газетах «Наша ніва», «Kurier Litewski», гісторыі выдання “Нашай Нівы”, перакладаў творы О. Уайльда і М. Гогаля.

Браў удзел у выданні газеты «Наша доля», выдаваў «Беларускі дзень», «Беларуская культура».

Адзін з галоўных стваральнікаў беларускіх ваенных фарміраванняў, прадстаўнік Цэнтральнай беларускай школьнай рады ў Вільні, кіраўнік Беларускай вайсковай камісіі.

У 1939 годзе мабілізаваны як паручнік запасу ў польскую армію, 18 верасня трапіў у савецкі палон, інтэрнаваны ў лагер у Казельску. Загінуў у Катыні ў 1940 годзе.

1891 год. Пайшла з жыцця Соф’я Кавалеўская (Корвін-Крукоўская). 

Расійскі матэматык, механік, пісьменніца і публіцыстка, першая ў свеце жанчына-прафесар, член-карэспандэнт Пецярбургскай акадэміі навук.

Нарадзілася ў сям’і выхадца са старажытнага беларускага шляхецкага роду генерала В. Корвін-Крукоўскага.

Дзяцінства правяла ў Віцебскай губерні, вывучала звычаі і традыцыі беларусаў і ў мемуарах падкрэслівала значэнне беларускай прыроды ў станаўленні яе асобы.Яе першае каханне было звязана з іменем надзвычай вядомага чалавека таго часу, які таксама мае беларускія карані – Ф. Дастаеўскім.

Каб мець магчымасць займацца навукай, узяла з беларусам У. Кавалеўскім фіктыўны шлюб (пазней стаў сапраўдным) і паехала ў Гайдэльберг вывучаць матэматыку.

У 1874 атрымала ступень доктара філасофіі ў Гётынгенскім універсітэце. У 1883–1891 гадах прыват-дацэнт Стакгольмскага ўніверсітэта.

Аўтар прац па матэматычным аналізе, матэматычнай фізіцы і нябеснай механіцы, даследавала задачу Лапласа пра раўнавагу кольцаў Сатурна.

Лаўрэат прэмій Парыжскай і Шведскай акадэмій навук.

Аўтар аповесцей, драмы, сямейнай хронікі, мемуараў.

Памерла 10 лютага 1891 года.

1903 год. Нарадзіўся Вінцэнт Жук-Грышкевіч. 

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, настаўнік.

Шосты старшыня Рады БНР (1971–1982).

Скончыў Пражскі ўніверэсітэт. Выкладаў у беларускай гімназіі, Праваслаўнай духоўнай семінарыі і Вышэйшай школе палітычных навук у Вільні. Прымаў актыўны ўдзел у грамадска-нацыянальным жыцці.

У верасні 1939 года арыштаваны ДПУ і зняволены ў ГУЛАГ.  У 1942 годзе ўступіў у армію генерала У. Андэрса. Служыў у Іраку, Палестыне, Егіпце, Італіі, удзельнічаў у бітве пад Монтэ-Касіна.

Пасля вайны выкладаў гісторыю і псіхалогію ў вайсковых польскіх школах у Італіі і Вялікабрытаніі. Адзін з заснавальнікаў Згуртавання беларусаў у Вялікай Брытаніі і яго кіраўнік, член Рады БНР.

У Атаўскім універсітэце ЗША абараніў доктарскую дысертацыю «Лірыка Янкі Купалы». Адзін з заснавальнікаў Радыё «Вызваленне», першы кіраўнік беларускай рэдакцыі (1954–1956), адзін з заснавальнікаў Каардынацыйнага камітэта беларусаў Канады.

Памёр 14 лютага 1989 года ў Канадзе.

1909 год. Памёр Эдвард Паўловіч. 

Беларускі мемуарыст, мастак і асветнік

Капііст з палотнаў Эрмітажа, палотнаў заходніх мастакоў падчас падарожжаў па Еўропе. 

Аўтар кнігі “Некалькі словаў літвіна”, у якой адстойваў права беларускіх сялян на асвету, некалькіх кніг па краязнаўстве, малюнкаў прысвечаных Наваградчыне. Заснавальнік у Наваградку жаночага пансіёну і нядзельнай школы для сялян, аматарскага тэатру, бібліятэкі, ініцыятар адкрыцця помніка Адаму Міцкевічу. 

Удзельнік паўстання 1863 года.  

Памёр у Львове. Пахаваны на Лычакаўскіх могілках.

1921 год. У складзе Наркамата асветы БССР створана Навукова-тэрміналагічная камісія. 

Займалася распрацоўкай тэрміналогіі на беларускай мове.

Старшынёй стаў С. Некрашэвіч, загадчыкам гуманітарнай секцыі – Янка Купала.

На працягу толькі 1921 года камісіяй было распрацавана некалькі тысяч тэрмінаў у галіне граматыкі, літаратуры, логікі, матэматыкі, батанікі, геаграфіі, геалогіі і іншых. 

Пры выпрацоўцы тэрміналогіі камісія арыентавалася на слоўнік жывой беларускай мовы і ўтварала неалагізмы паводле правілаў беларускай мовы, часам выкарыстоўвала запазычанні з рускай, польскай і лацінскай моваў. 

Большасць распрацаваных тэрмінаў захоўваецца ў сучаснай беларускай мове. На базе Камісіі 30 студзеня 1922 года быў заснаваны Інстытут беларускай культуры (Інбелкульт).

1928 год. Нарадзіўся Міхаіл Высоцкі. 

Беларускі навуковец і канструктар машынабудавання, грамадскі дзеяч, акадэмік Акадэміі навук Беларусі. Доктар тэхнічных навук, прафесар. Лаўрэат Дзяржаўных прэмій СССР і БССР. Заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі. Генеральны канструктар па аўтамабільнай тэхніцы Беларусі. Герой Беларусі.

Працаваў на МАЗе 50 гадоў, з якіх 35 гадоў –  галоўным канструктарам. Стварыў беларускую школу канструявання і даследавання грузавых аўтамабіляў,.падрыхтаваў 6 дактароў і 18 кандыдатаў навук.

Віцэ-прэзідэнт акадэміі навук Беларусі. Стваральнік і дырэктар Навуковага цэнтра праблем механікі машын НАН Беларусі, генеральны дырэктар «Белаўтатрактарабудаванне», Аб’яднанага інстытута машынабудавання Нацыянальнай акадэміі навук.

Аўтар больш за 450 навуковых прац, 20 манаграфій, атрымаў 145 аўтарскіх пасведчанняў і патэнтаў. “Чалавек года – 1997” Міжнароднага біяграфічнага цэнтра ў Кембрыджы, адзін з 5 000 навукоўцаў ХХ стагоддзя па версіі Амерыканскага біяграфічнага інстытута.

Памёр 25 лютага 2013 года.

1938 год. Расстраляны НКУС ураджэнец в. Малая Багацькаўка (зараз – Багацькаўка Мсціслаўскага раёна) Максім Гарэцкі. 

Беларускі пісьменнік, дзеяч беларускага нацыянальна-дэмакратычнага адраджэння, літаратуразнаўца, лексікограф, фалькларыст. Класік беларускай літаратуры. Зрабіў вялікі ўклад у развіццё беларускай культуры і фарміраванне беларускай нацыянальнай самасвядомасці, пачынальнік твораў маральна-этычнай праблематыкі, даследаванняў гісторыі беларускай літаратуры. Адзін з пачынальнікаў эпічнага жанру, інтэлектуальна-філасофскай, лірычнай, дакументальнай прозы ў беларускай літаратуры.

Аўтар першай «Гісторыі беларускай літаратуры», «Хрэстаматыі беларускай літаратуры. XI век – 1905 год», «Руска-беларускага слоўніка» (з Г. Гарэцкім), «Беларуска-расійскага слоўнічка», «Практычнага маскоўска-беларускага слоўніка» (з М. Байковым).

Быў сябрам Прэзідыума Народная рады БНР, шматлікіх арганізацый.

Працаваў у БДУ, Камуністычным універсітэце, Інбелкульце, загадчыкам кафедры беларускай мовы, літаратуры і гісторыі Горацкай сельгасакадэміі.

Арыштаваны 19 ліпеня 1930 года, у 1931 годзе высланы на 5 гадоў ў расійскую Вятку. Другі раз арыштаваны ў лістападзе 1937 года, 5 студзеня 1938 прысуджаны да расстрэлу.    

У Мсціславе працуе Літаратурны музей М. Гарэцкага, у Горках – музей-кабінет. Яго імя носяць бібліятэка ў Горках, вуліцы ў Мінску, Мсціславе і Горках. У Мінску і Вязьме пастаўлены помнікі, адкрыты памятныя дошкі ў Вільнюсе, расійскім Кіраве, Горках.

У 2012 годзе пры падрыхтоўцы да рэспубліканскага свята «Дажынкі» ў Горках, нягледзячы на пратэсты грамадства, быў знесены дом, у якім у 1926–1928 гадах жыў Максім Гарэцкі, на доме была ўсталяваная памятная дошка.

Пра яго дзейнасць і літаратурную спадчыну напісаны многія кнігі, зняты фільмы.

1943 год. Нарадзіўся Міхась Тычына. 

Беларускі літаратуразнавец, пісьменнік. Доктар філалагічных навук, прафесар.

Нарадзіўся ў Якуціі ў сям’і ссыльнага селяніна з в. Завалочыцы (цяпер Глускі раён). Брат архітэктара У. Тычыны, стрыечны брат пісьменніка А. Адамовіча.

Пасля вяртання з сылкі, сям’я жыла ў Завалочыцах.

Працаваў у Інстытуце літаратуры і мовы акадэміі навук, у Беларускім гуманітарным ліцэі. Член Беларускага ПЭН-Цэнтра.

Спецыяліст у галіне літаратуразнаўчай экспертызы. Аўтар вершаў, шматлікіх асабістых і калектыўных манаграфій, эсэ, нарысаў, аповесцей, апавяданняў. Пераклаў на беларускую мову шэраг прац і твораў А. Адамовіча. Адзін з аўтараў падручнікаў і навучальных дапаможнікаў па беларускай літаратуры для базавай і сярэдняй школы.

Памёр 7 лістапада 2022 года.

1971 год. Нарадзіўся Сяргей Басік. 

Беларускі і канадскі географ. Доктар навук, прафесар. 

Член Канадскай асацыяцыі географаў і Канадскага таварыства па вывучэнні імёнаў. Скончыў геаграфічны факультэт БДУ, у якім працаваў дацэнтам. 

З 2010 года выкладаў каледжах, універсітэтах канадскіх Таронта, Гамільтана, Кембрыджа. Даследуе праблемы гуманітарнай, культурнай, крытычнай геаграфіі, рэгіянальнай і крытычнай тапанімікі. 

Другі ў Беларусі пасля доктарскай працы В. Жучкевіча (1970) абараніў дысертацыю па геатапанімічнай тэматыцы, упершыню ў айчыннай геаграфіі выкарыстаў геатапанімічны падыход да вырашэння праблемы антрапагеннай дынамікі геасістэм.

1973 год. Нарадзіўся Павел Латушка. 

Беларускі дыпламат, дзяржаўны дзеяч Беларусі.

Скончыў юрыдычны факультэт БДУ, Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт. Займаў розныя пасады ў Міністэрстве замежных спраў, пасады Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла Беларусі ў Польшчы, пасла ў Францыі і пры ЮНЕСКА. Быў наймаладзейшым беларускім паслом. Працаваў міністрам культуры Беларусі (2012-2019), генеральным дырэктарам Купалаўскага тэатра.

17 жніўня 2020 года загадам міністра культуры Беларусі Бондара звольнены з пасады гендырэктара Купалаўскага тэатра за асуджэнне падаўлення мірных пратэстаў супраць фальсіфікацыі выбараў у Беларусі, удзел у Маршы за свабоду.

Член Прэзідыума Каардынацыйнай рады. Пакінуў Беларусь. Узначаліў Народнае антыкрызіснае ўпраўленне, створанае ў кастрычніку 2020 года з мэтай забяспечыць мірнае завяршэнне выканання функцый нелегітымнымі органамі ўлады і стабілізацыі сістэмы кіравання краінай пасля пераходу ўлады да народа.

2011 год. Памёр Ян Збажына. 

Беларускі паэт і празаік.

Працаваў у школах і ўніверсітэце ў Баранавічах. Заснавальнік маладзёжнага і скаўцкага руху ў г. Баранавічы, адзін з заснавальнікаў Баранавіцкага філіяла БАЖ.

Аўтар, сааўтар кніг, зборнікаў паэзіі, апавяданняў, афрызмаў, вершаў, эсэ, якія друкаваліся ў многіх газетах, часопісах «Першацвет», «Бярозка», «Маладосць», «Полымя», «Дзеяслоў».

Дзень у гісторыі. 7 студзеня. Раство Хрыстова. Нарадзіўся адраджальнік іўрыта Эліэзер Бэн-Егуда. Памёрлі паэты Янка Журба, Кандрат Крапіва

Раство Хрыстова (праваслаўны каляндар) і пачатак Калядаў.

Каля мястэчка Віфлеем нарадзіўся Сын Божы Ісус Хрыстос. Прыйшоўшы на зямлю, Хрыстос не быў сустрэты пашанай, шляхетнасцю і багаццем. У яго нават не было зыбкі (калыскі), як ва ўсіх дзяцей, не было і прыстанку. Ён нарадзіўся ў пячоры і быў пакладзены ў яслі, куды кладуць корм для жывёл.

Першымі гасцямі боскага немаўлятка былі не цары і вяльможы, а простыя пастухі, якім Анёл абвясціў аб Нараджэнні (Растве) Хрыстовым. Затым прыйшлі вешчуны, якім цудоўная Віфлеемская зорка паказала шлях. Вешчуны прынеслі дары: золата, ладан і смірну. Гэтыя дары мелі глыбокі сэнс: золата прынеслі як Цару ў выглядзе даніны, ладан як Богу, а смірну як чалавеку, які павінен памерці (смірнай памазвалі памерлых).

Святая царква распавядае, што ўсё тварэнне Божае сустракала Збавіцеля: анёлы прынеслі спевы, вяшчуны – дары, пастыры сустрэлі дзіцятка, зямля прыгатавала пячору – батлейку, а Маці Госпада стала Дзева Марыя. 

Раство Хрыстова завяршае саракадзённы Калядны пост (святая Чатырохдзесятніца), напярэдадні свята выконваецца строгі пост. Пасля Раства настаюць каляды – святыя 12 дзён, на працягу якіх адзначаецца свята. «Ой, Калядачкі, бліны-ладачкі». Ідзе калядаванне і нашэнне «звязды». Паказваюць батлейку і праводзяць ігрышчы: «ваджэнне казы», «жаніцьба Цярэшкі» і гульню ў «Яшчура».

1858 год. У мястэчку Лужкі (зараз Шаркаўшчынскі раён) нарадзіўся Эліэзер Бэн-Егуда. 

Яўрэйскі мовазнаўца, адраджальнік іўрыта. Адзін з заснавальнікаў гебраізму, піянер сіянізму.

Скончыў полацкую ешыву, Дзвінскае рэальнае вучылішча, Сарбонскі універсітэт Парыжа.

У 1881 годзе іміграваў ў Палесціну. Яго сын Бэн-Цыён быў першым ізраільцянінам, для каго іўрыт быў роднай мовай, бо іншай не ведаў.

Выкладчык іўрыта, перакладчык, аўтар артыкулаў для газет, заснавальнік уласнай газеты «Гацві» на іўрыце.

Аўтар 17-тамовай працы  «Поўны слоўнік старажытнагабрэйскай мовы і сучаснага іўрыту», заснавальнік Акадэміі мовы іўрыт.

Яго намаганнямі 29 кастрычніка 1922 года іўрыт, разам з арабскай і англійскай мовамі, абвешчаны адной з афіцыйных моў Брытанскага мандату ў Палесціне.

У яго гонар у Іерусаліме ўсталяваная памятная дошка, названы вуліцы ў Іерусаліме, Тэль-Авіве, Хайфе і іншых гарадах Ізраіля.

У Лужках усталяваны памятны знак на месцы дома, дзе ён нарадзіўся. Яго бюст усталяваны на Алеі славутых землякоў у Глыбокім.

Памёр 16 снежня 1922 года.

1877 год. Нарадзіўся Стафан Багушэўскі. 

Беларускі і польскі грамадска-палітычны дзеяч. Антыфашыст.

Вучыўся ў Інстытуце сельскай гаспадаркі і лясніцтва ў Пулавах, Ягелонскім універсітэце ў Кракаве.

Разам з В. Іваноўскім і М. Фальскім займаўся арганізацыяй нелегальнай беларускай выдавецкай дзейнасці ў Кракаве, удзельнік работы Беларускай сацыялістычнай грамады.

За рэвалюцыйную дзейнасць арыштаваны ў 1905 годзе разам з К. Каганцом. 

Працаваў аграномам, у 1-ю сусветную вайну служыў у польскіх легіёнах аўстра-венгерскай арміі, выкладаў у Вольным польскім універсітэце, з’яўляўся членам Міжнароднай земляробчай камісіі пры Лізе Нацый, членам польскага сената.

У 1933 годзе заснаваў Польскі антыфашысцкі і антываенны камітэт, дэлегат Еўрапейскага антыфашысцкага рабочага кангрэса ў Парыжы, рэдактар часопіса ‘Kolumna’. Крытык санацыйнага ўрада Польшчы, за што быў зняволены ў турме ў 1936 годзе.

Памёр 18 красавіка 1938 года.

1888 год. Нарадзіўся Дамінік Аніська. 

Беларускі рэлігійны і грамадскі дзеяч, публіцыст.

Браў удзел у беларускім рэлігійным і грамадскім руху, быў аўтарам віленскай газеты «Беларус», беларускага каталіцкага часопіса «Хрысціянская думка». Аўтар брашур: «Да беларускага народу», «Усё ў міласці».

Адзін з відных беларускіх рэлігійных публіцыстаў 1-й паловы ХХ стагоддзя.

У 1939 мабілізаваны ў польскае войска. 

Быў арыштаваны органамі савецкай дзяржбяспекі, знаходзіўся ў лагерах. У 1942 годзе ўступіў у армію генерала Андэрса, разам з ёю выйшаў у Іран, а адтуль у Палестыну. 

З 1949 жыў у Вялікабрытаніі, у Беларускім Доме ў Лондане. Быў аўтарам беларускага рэлігійнага часопіса «Божым шляхам» (Парыж-Лондан).

Памёр  28 снежня 1971 года ў Лондане, дзе пахаваны на могілках Святога Панкрата.

1897 год. Нарадзіўся Язэп Адамовіч. 

Беларускі дзяржаўны дзеяч, другі старшыня СНК БССР (1924-1927). Адзін з актыўных дзеячаў палітыкі беларусізацыі.

Удзельнік Першай сусветнай вайны, георгіеўскі кавалер. Вёў рэвалюцыйна-прапагандысцкую дзейнасць сярод салдат.

У 1918 годзе фармаваў палкі дзеля спынення нямецкіх войск, удзельнік падаўлення антысавецкіх выступленняў ў Гомелі, у Віцебскай, Смаленскай губернях, камендант Смаленска, ваенны камісар Смаленскай губерні, Магілёўскага і Лепельскага ваенных Саветаў.

У 1920-1927 гадах сябра ЦВК БССР і прэзідыума ЦВК БССР, ваенны камісар Менскай губерні, старшыня Менскага гарнізона, народны камісар па вайсковых справах БССР і адначасова народны камісар унутраных спраў БССР, старшыня СНК БССР.

Браў удзел у падрыхтоўчай рабоце па ўтварэнні СССР, прыняў удзел у першым і другім узбуйненнях БССР

У 1924 годзе разам з А. Чарвяковым і У. Ігнатоўскім падпісаў «Палажэнне аб Інстытуце беларускай культуры». Паводле слоў Язэпа Пушчы, у Адамовіча знаходзілі падтрымку нацыянальна арыентаваныя літаратары.

Пасля канфлікта з Першым сакратаром ЦК КП(б)Б А. Крыніцкім быў пераведзены ў Маскву. Працаваў на розных пасадах у Маскве, на Далёкім Усходзе.

22 красавіка 1937 года у атмасферы масавых рэпрэсій і цкаванняў застрэліўся ў цягніку Уладзівасток – Масква.

1907 год. У Копысі нарадзілася Соф’я Друкер. 

Беларуская оперная спявачка, народная артыстка Беларусі.

Скончыла Беларускія музычны тэхнікум, студыю оперы і балета,  кансерваторыю. Усё сваё жыццё прысвяціла служэнню Дзяржаўнаму тэатру оперы і балета БССР, за выключэннем гадоў ваеннай эвакуацыі, калі спявала ў Саратаўскім тэатры, удзельнічала ў працы франтавых канцэртных брыгад.

Адна з першых беларускіх оперных спявачак. Першая выканаўца многіх партый у беларускіх нацыянальных операх.

Лепшыя партыі опернай класікі: Яраслаўна («Князь Ігар» А. Барадзіна), Наташа («Русалка» А. Даргамыжскага), Марыя («Мазепа» П. Чайкоўскага), Аіда («Аіда» Джузэпэ Вердзі) і іншых.

Яе двое дзяцей загінулі ў першы дзень бамбардзіроўкі Мінска нацыстамі.

Памерла 21 красавіка 1984 года.

1907 год. У в. Гарадзец Быхаўскага раёна нарадзіўся Канстанцін Лукашоў. 

Беларускі геолаг. Рэктар Ленінградскага і Беларускага дзяржаўных ўніверсітэтаў. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, доктар геолага-мінералагічных навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі БССР.

Пасля сканчэння Ленінградскага ўніверсітэта, працаваў загадчыкам кафедры, дэканам геолага-глебава-геаграфічнага факультэта, рэктарам ЛДУ.

Падчас Другой Сусветнай вайны быў прадстаўніком у Нью-Ёрку па ленд-лізу. Пасля вайны загадваў кафедрай у Маскоўскім універсітэце імя М. Ламаносава, быў рэктарам БДУ (1953-1956), віцэ-прэзідэнтам АН БССР (1956-1969), дырэктарам Інстытута геахіміі і геафізікі АН БССР, старшынёй Беларускага геаграфічнага таварыства (1957-1960).

Аўтар прац па грунтазнаўству, фізічнай і эканамічнай геаграфіі, чацвярцічнай геалогіі і геахіміі, праблемах рацыянальнага выкарыстання і аховы навакольнага асяроддзя, геалогіі Забайкалля і Амурскай вобласці, даследаванняў па эканоміцы ЗША, праблемах мінеральных рэсурсаў і геапалітыцы. Абгрунтаваў перспектывы пошукаў радовішчаў металаў і неметалічнай сыравіны на тэрыторыі Беларусі.

Памёр 23 мая 1987 года.

1910 год. Нарадзіўся Канстанцін Заслонаў. 

Адзін з кіраўнікоў беларускага савецкага партызанскага руху. Герой Савецкага Саюза.

Да вайны працаваў начальнікам дэпо станцыі Орша. У верасні 1941 года стварыў партызанскі атрад з чыгуначнікаў. Сам Заслонаў уладкаваўся на працу ў Аршанскае дэпо начальнікам рускіх паравозных брыгад, стварыў і ўзначаліў некалькі падпольных дыверсійных груп, якія паралізавалі работу Аршанскага чыгуначнага вузла.

У лютым 1942 года пайшоў у партызаны. Камандзір партызанскай брыгады «Дзядзькі Косці», камандуючы  партызанскімі сіламі аршанскай зоны.

Загінуў 14 лістапада 1942 года ў баі супраць карнікаў.

У Айчынную вайну 2 партызанскія брыгады называліся імем Заслонава. У Оршы створаны мемарыяльны музей Заслонава, яго імя прысвоена дэпо станцыі Орша, школе, алеі ў Оршы, чыгуначнай станцыі ў Лепельскім раёне, вёсцы ў Сенненскім раёне, дзіцячай чыгунцы ў Мінску, многім вуліцам у шэрагу населеных пунктах Беларусі, у тым ліку ў Магілёве.  Пра яго складзены народныя песні і легенды.

1960 год. Нарадзіўся Георгій Кандрацьеў. 

Беларускі футбаліст і трэнер. Галоўны трэнер нацыянальнай зборнай Беларусі. Чэмпіён СССР (1982), бронзавы прызёр чэмпіянату СССР, фіналіст кубка СССР, уладальнік Кубка Федэрацыі футбола СССР (1990).

Гулец віцебскай «Дзвіны», мінскага і брэсцкага «Дынама», адэскага «Чарнаморца», маскоўскага «Лакаматыва», мазырскай «Славіі», іншых клубаў, у тым ліку еўрапейскіх, член зборнай СССР.

Трэнераваў мазырскую «Славію», мінскае «Дынама», віцебскі «Лакаматыў», «Смаргонь» (вывеў у Вышэйшую лігу чэмпіянату) і іншыя, ўзначальваў моладзевую зборную Беларусі.

1964 год. Памёр Янка Журба (Іван Івашын).  

Беларускі паэт.

Нарадзіўся ў сялянскай сям’і, у якой было 12 чалавек.

Настаўнічаў ва Украіне, Беларусі, Расіі, працаваў у навукова-педагагічнай камісіі Наркамасветы БССР, інспектарам Бабруйскага, Калінінскага (Клімавічы) акруговых аддзелаў народнай асветы (1923-1927), выкладчыкам Чэрыкаўскай сямігодкі, Магілёўскага медвучылішча (1927-1934), супрацоўнікам Інстытута мовазнаўства АН БССР, настаўнікам спеваў у Чашніцкім раёне.

Апошнія гады жыцця правёў у в. Слабада пад Полацкам, у Полацку ў сваякоў і манашак зачыненага Свята-Еўфрасінеўскага манастыра, у доме састарэлых.

Аўтар этнаграфічных нарысаў, вершаў для «Нашай нівы», «Савецкай Беларусі», «Полымя», 5 зборнікаў паэзіі, 3 кніг вершаў для дзяцей. У 1950 выйшлі Выбраныя творы.

У яго гонар названы вуліцы ў Полацку, Магілёве, некаторых іншых гарадах.

1991 год. Памёр Кандрат Крапіва (Атраховіч). 

Беларускі пісьменнік, паэт, сатырык, драматург, перакладчык, грамадскі дзеяч, літаратуразнавец. Народны пісьменнік. Герой Сацыялістычнай Працы. Лаўрэат дзвюх Сталінскіх, Дзяржаўнай прэмій СССР. Акадэмік АН БССР, доктар філалагічных навук. Заслужаны дзеяч навукі.

Працаваў у Цэнтральным бюро краязнаўства, у часопісах, газетах, дырэктарам Інстытута мовазнаўства АН БССР, віцэ-прэзідэнтам АН БССР.

Неаднаразова абіраўся дэпутатам, старшынёй Вярхоўнага Савета БССР.

Аўтар вершаваных фельетонаў, сатырычных вершаў, куплетаў, баек, прозы, крытычных, лінгвістычных артыкулаў, каля 20 кніг сатыры і гумару. Майстар  камедыйнага жанру, па яго п’есах зняты кінафільмы.

Творы Крапівы перакладзены на многія мовы свету. Сам пераклаў шмат твораў рускай і замежнай класікі.

Адзін з навуковых рэдактараў «Русско-белорусского словаря», рэдактар «Беларуска-рускага слоўніка», «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ў 5 тамах. Узначальваў Тэрміналагічную камісію Беларускай Савецкай Энцыклапедыі, непасрэдна займаўся распрацоўкай тэрміналогіі ў розных галінах навукі. Навуковы рэдактар «Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы».

У яго гонар названы Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору акадэміі навук, Уздзенская СШ № 2, названы вуліцы ў Мінску і Уздзе. У Мінску на доме па праспекце Незалежнасці, 76, устаноўлена мемарыяльная дошка.

1995 год. Памёр Анатоль Ляляўскі. 

Беларускі тэатральны рэжысёр. Народны артыст.

У 1956-1986 гадах працаваў рэжысёрам Беларускага дзяржаўнага тэатра лялек, выкладаў у Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.

Сярод яго лепшых пастановак па творах беларускіх аўтараў «Дзед і жораў» В.Вольскага, «Сярэбраная табакерка» паводле Змітрака Бядулі, «Ліпавічкі» У. Галубка, «Сымон-музыка» паводле Якуба Коласа і іншыя.

2017 год. Памёр Антон Шукелойць

Дзеяч беларускай эміграцыі ў ЗША. Беларускі этнограф, педагог.

Падчас студэнцтва ва Універсітэце Стэфана Баторыя працаваў у  этнаграфічным музеі, выязджаў для збору матэрыялаў у розныя мясціны Беларусі, быў сябрам Беларускага студэнцкага саюза, старшынёй Таварыства прыяцеляў беларусаведы, спяваў у хоры пад кіраўніцтвам Рыгора Шырмы.

З 1939 года настаўнічаў, арганізаваў першую ашмянскую беларускую сярэднюю школу, настаўніцкія курсы, каля 90 беларускіх школ на Ашмяншчыне, працаваў загадчыкам аддзела народнай асветы і школьным інспектарам-метадыстам Ашмянскага раёна.

23 чэрвеня 1941 года арыштаваны НКУС, вызваліўся ў выніку налёту нямецкай авіяцыі.

Эміграваў. У Германіі адшукваў сляды беларускіх музейных каштоўнасцей. У ЗША працаваў старшынёй Беларуска-Амерыканскага задзіночання, членам рэдакцыі газеты «Беларус», Беларускага інстытута навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку.