6 чэрвеня ў гісторыі. Параза рускіх войскаў. Першыя джынсы. Згарэў лепшы магілёўскі бардэль. Аперацыя “Аверлорд”. Нарадзіліся Э. Ажэшка, А. Пушкін, А. Дудараў.

1633 год. Ліпнішкі атрымалі Магдэбургскае права.

Самакіраванне і герб «у чырвоным полі вершнік з дзідай у руцэ».дараваны каралём і вялікім князем Уладзіславам Вазай.

Зараз Ліпнішкі – аграгарадок у Іўеўскім раёне, на рацэ Аліта, цэнтр сельсавета з насельніцтвам больш за 1 тысячу жыхароў. Упершыню згадваюцца ў XV стагоддзі. У XVI стагоддзі атрымалі статус мястэчка.

1664 год. Войскі ВКЛ перамаглі маскоўскіх захопнікаў пад Віцебскам.

Бітва адбылася на рацэ Лучоса падчас Трынаццацігадовай вайны. Вясной 1664 года  Масква “выпаліла і весекла” Дуброўна, Оршу, Чарэю і Талачын, “паліла да самога Барысава”.

Падчас бітвы разбітыя ноўгарадскія казакі ўцякалі да самога Ноўгараду, а рэшткі рускіх войск Хаванскага схаваліся ў Віцебску.

Віцебск у сярэдзіне XVII стагоддзя.

1799 год. Нарадзіўся Аляксандр Пушкін (1799-1837).

Сусветна вядомы паэт, драматург, празаік. З гэтай нагоды ў Расіі сёння – Пушкінскі дзень, дзень рускай мовы.

Верагодна, род Пушкіна бярэ свой пачатак з беларускага Наваградку. Бацькі жадалі, каб сын атрымаў адукацыю у полацкім калегіуме, але на гэта не хапіла сродкаў. 

Пушкін двойчы быў у Магілёве і на тэрыторыі Магілёўскай губерні (1820, 1824). У гонар гэтага на будынку па Ленінскай, 33 усталявана шыльда з выявай паэта. У абласным цэнтры Пушкіну прысвечаны тры помнікі, названы праспект (былая Нова-Чарнігаўская вуліца).

Увогуле, вуліцы імя Пушкіна ёсць ва усіх абласных і бальшыні раенных цэнтраў Беларусі. У гонар паэта ўстаноўлена шмат помнікаў, названы Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт, шматлікія ўстановы культуры.

Яго ўнучка Наталья Варанцова-Вельямінава (1859-1912) жыла ў Бабруйску і маёнтку Вавулічы пад Бабруйскам, займалася  дабрачыннасцю, была старшынёй Бабруйскага дабрачыннага таварыства. Ёй з мужам належаў дом у Бабруйску, які быў знесены ў канцы 1960-х гадоў і на яго месцы пабудаваны палац шлюбу. У 1902 годзе быў асвечаны Храм у гонар Святога Мікалая ў Цялушы, пабудаваны на сродкі Варанцовых-Вельямінавых.

Н. Варанцова-Вельямінава.

1841 год. Нарадзілася Эліза Ажэшка (1841-1910).

Польская пісьменніца беларускага паходжання.

Дапамагала паўстанцам у 1863-1864 гадах, хавала ў сябе Р. Траўгута, якога пазней пераправіла за мяжу.

У творчасці выступала за раўнапраўе жанчын, з крытыкай шляхецкай арыстакратыі і саслоўных прымхаў, адлюстроўвала жыццё беларускай вёскі, падзеі паўстання 1863-1864 гадоў. Двойчы намінавалася на Нобелеўскую прэмію: у 1904 і 1909 гадах.

У першы раз большасць членаў камітэта прагаласавала за творчасць этнічнага беларуса Генрыка Сянкевіча, у другі раз узнагарода дасталася шведцы Сельме Лагерлёф. У Гродна працуе Дом-музей Элізы Ажэшка, там жа ёсць вуліца яе імя і пастаўлены помнік.

1850 год. Лівай Страус зрабіў свае першыя блакітныя джынсы.

Штаны імгненна раскупілі. Лівай і яго зяць Дэвід Стэрн адкрылі ў Сан-Францыска галантарэйны магазін. У 1853 годзе Страус заснаваў фірму “Levi Strauss & Co”. Замест парусіны штаны пачалі шыць з мякчэйшай французскай тканіны, якую назвалі “дэнім” (ад горада Нім у Паўднёвай Францыі, дзе гэтая тканіна першапачаткова выраблялася).

1909 год. У моцным пажары згарэў будынак Магілёўскага народнага дома, які быў ўрачыста адкрыты ў 1900 годзе.

А роўна праз год, у 1910-м здарыўся самы моцны пажар у гісторыі задняпроўскага Магілёва і самаго Магілёва: за адзін дзень поўнасцю выгарэла Лупалава – 700 дамоў, 2 царквы, найлепшы ў губернскім цэнтры бардэль, загінула 20 чалавек, некалькі пажарнікаў. Некалькі тысяч жыхароў засталіся без даху над галавой, сотні сталі жабракамі. Страты склалі 2 290 000 рублёў, а ўсе гадавыя даходы горада складалі толькі 439 552 рублі 02 капейкі.

1934 год. Пайшоў з жыцця Браніслаў Эпімах-Шыпіла  (1859-1934).

Прафесар, член Інбелкульта, дзеяч беларускай культуры, выдавец, фалькларыст, мовазнавец, літаратуразнавец.

Прымаў удзел у дзейнасці культурна-асветнай арганізацыі “Круг беларускі”, у стварэнні беларускага выдавецтва “Загляне сонца і ў наша аконца”, студэнцкага “Беларускага навукова-літаратурнага гуртка”, лектар на беларускай мове ў Петраградзе,  старшыня навуковага “Таварыства вывучэння культурна-прамысловага стану Беларусі”. 

Аўтар першай хрэстаматыі беларускай літаратуры. Адыграў значную ролю ў жыцці і творчым станаўленні Янкі Купалы. На радзіме, у в. Залессе Полацкага раёна ў яго гонар усталяваны мемарыяльны знак, а ў Ветрынскай СШ заснаваны музей Б. Эпімах-Шыпілы.

1937 год. Нарадзіўся Іван Некрашэвіч (1937-2009).

Заслужаны архітэктар Беларусі, лаўрэат прэміі Савета Міністраў СССР.

Скончыў Беларускі політэхнічны інстытут. Працаваў у праектных інстытутах, галоўным архітэктарам Мінскай вобласці.

Сярод асноўных работ – Віцебскі і  Брэсцкі ўсходнія прамысловыя вузлы, генпланы прамысловых вузлоў у Гродне, Магілёве, Бабруйску, комплекс БелАЗ, забудова сельскіх пасяленняў, у тым ліку в. Гавяды Шклоўскага раёна.

1944 год. Пачалася аперацыя “Аверлорд” – адкрыццё другога фронта ў Заходняй Еўропе.

Да чэрвеня 1944 года саюзнае камандаванне засяродзіла на брытанскіх астравах 25 пяхотных, 10 бранятанкавых і 4 паветрана-дэсантных дывізій. Уся гэтая групоўка прызначалася для высадкі на ўзбярэжжа Францыі з мэтай адкрыцця другога фронта супраць немцаў.

Высадку забяспечвалі 6 000 караблёў, 11 000 баявых і 2 400 транспартных самалётаў, 850 дэсантных планёраў. Агульная колькасць экспедыцыйных сіл дасягнула 2 876 000 чалавек. Нямецкія войскі ў Францыі налічвалі 60 дывізій з некамплектам 20-30% па людзях і значна большым па тэхніцы. У танкавых дывізіях было 90-100 танкаў.

Адкрыццё другога фронту адцягнула на сябе частку нямецкіх дывізій, знізіла ваенны патэнцыял Германіі, які мог быць накіраваны супраць СССР.

Англа-амерыканскі дэсант у Нармандыі стаў адным з найбуйных у ваеннай гісторыі. Саюзнікам прыйшлося пераадолець адчайныя контратакі суперніка. Часам здавалася, што аперацыя “Аверлорд” проста асуджаная на няўдачу. Але ў падтрымку саюзнікаў 10 чэрвеня 1944 года савецкія войскі пачалі гіганцкі наступ на Усходнім фронце, які гітлераўцам удалося прыпыніць толькі ля Варшавы. 

Узаемадзеянне саюзніцкіх войскаў на Захадзе і Усходзе стала найважнейшым фактарам канчатковай змены ваенна-стратэгічнай сітуацыі ў Еўропе на карысць антыгітлераўскай кааліцыі. У верасні 1944 гады супраць Германіі выступілі ўжо яе былыя партнёры: Румынія, Фінляндыя, Балгарыя.

1950 год. Нарадзіўся Аляксей Дудараў (1950-2023).

Беларускі драматург, сакратар Саюза тэатральных дзеячаў Беларусі, член Беларускага ПЭН-цэнтра.

Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Працаваў акцёрам, загадчыкам літаратурнай часткі Тэатра юнага гледача, галоўным рэдактарам часопіса «Мастацтва», мастацкім кіраўніком Драматычнага тэатра Беларускай арміі.

Аўтар апавяданняў, казак, зборнікаў апавяданняў, п’ес. Па яго сцэнарыях пастаўлены шматлікія фільмы, у тым ліку “Суседзі”, “Белыя росы”. Аўтар п’ес аб гісторыі шлюбу Рагнеды і Уладзіміра, аб Вялікай Айчыннай вайне, міжусобнай барацьбе ў ВКЛ напярэдадні Крэўскай уніі 1385, па матывах паэмы М. Гусоўскага. Пераклаў на беларускую мову хроніку У. Шэкспіра “Рычард III”.

Памёр 27 лютага 2023 года.

1951 год. Нарадзіўся Канстанцін Бандарэнка.

Беларускі гісторык, доктар гістарычных навук, прафесар, Заслужаны работнік адукацыі. Выхаванец і рэктар МДУ імя А. Куляшова (2003-2017). У 2010 г. занесены ў “Кнігу славы Магілёўшчыны”.

1956 год. У СССР адменена плата за навучанне ў старэйшых класах сярэдніх школ і ў ВНУ.

26 кастрычніка 1940 года была ўведзена пастанова №638 “Аб устанаўленні платнасці навучання ў старэйшых класах сярэдніх школ і ў вышэйшых навучальных установах СССР і аб змяненні парадку прызначэнняў стыпендый”.

Навучанне ў сталічных школах каштавала 200 рублёў у год, у правінцыйных – 150, а за навучанне ў інстытуце ўжо даводзілася выкладваць 300-400 рублёў.

Сума гадавой аплаты за навучанне ў школе і ВНУ адпавядала сярэдняй месячнай намінальнай зарплаце савецкіх працоўных. Аднак, увядзенне нават такой сціплай платы для многіх савецкіх грамадзян закрыла магчымасць прадоўжыць адукацыю пасля 7 класа. А калгаснікі тады ўвогуле заробку не атрымлівалі і працавалі за працадні.

У выніку праведзеных “рэформ” колькасць выпускнікоў сярэдніх школ (8-10 класы), сярэдніх спецыяльных навучальных устаноў і ВНУ скарацілася ўдвая.

2011 год. Памёр Уладзімір Конан (1934-2011).

Беларускі філосаф, гісторык, літаратурны крытык, доктар філасофскіх навук, загадчык аддзела Нацыянальнага навукова-асветніцкага цэнтра імя Ф. Скарыны.

Даследаваў тэарэтына-метадалагічныя праблемы філасофіі і культуралогіі, гісторыю эстэтычнай думкі, пытанні фалькларыстыкі і літаратуразнаўства Беларусі.

 

Дзень у гісторыі. 31 мая. Геаграфічныя цэнтры Беларусі і Еўропы. Пустынскі манастыр. Нарадзіліся мастак М. Кікоін, пісьменніца С. Алексіевіч.

Сусветны дзень барацьбы з няроўнасцю (World Inequality Day).

Паводле дадзеных Сусветнага банка, прадстаўленых у дакладзе «Беднасць і ўсеагульны росквіт» у свеце на суму менш за 1,90 даляраў ЗША ў дзень існуюць амаль 800 мільёнаў чалавек.

Палова ад агульнасусветнай колькасці самыхі бедных у наш час прыпадае на краіны Афрыкі, якія размешчаны на поўдзень ад Сахары. Яшчэ траціна – на краіны Паўднёвай Азіі.

Перад Сусветным банкам стаіць мэта – выкараніць крайнюю беднасць да 2030 года.

Няроўнасць у свеце з 1990 года значна знізілася, але застаецца занадта высокай. Захоўваецца сур’ёзная занепакоенасць канцэнтрацыяй багацця ў руках тых, хто адносіцца да верхніх катэгорый размеркавання даходу.

У Беларусі мінчане жывуць на ўзроўні Прагі і Варшавы, а дэпрэсіўныя сельскія раёны – на ўзроўні афрыканскіх краін.

Сусветны дзень без тытуню (World No Tobacco Day, з 1987 года).

Цікавыя факты. 

У свеце з 8 мільярдаў зямлян ужываюць тытунь амаль 1,5 мільярды. 

За хвіліну ў свеце прадаецца 10 мільёнаў цыгарэт. 

Штогод больш за 6 мільёнаў чалавек паміраюць ад звязанага з тытунем інфаркту міякарда, інсульту, раку, хваробы лёгкіх і іншых хвароб. 

Больш за 600 000 чалавек паміраюць ад пасіўнага курэння.

Тытунёвы дым утрымоўвае звыш 4 000 хімічных злучэнняў, большасць з якіх таксічныя, мутагенныя ці канцэрагенныя.

У Беларусі сярод насельніцтва ва ўзросце 18-69 гадоў паліць тытунь каля 26,7%. Пры гэтым колькасць асоб, якія паляць цыгарэты зніжаецца. Напрыклад, за 2001-2020 гады іх колькасць зменшылася на 12%.

Сусветная арганізацыя аховы здароўя лічыць, што да 2025 года колькасць спажыўцоў тытуню зменшыцца на траціну з прычыны актыўнай антынікатынавай прапаганды, прапаганды здаровага ладу жыцця, павышэння коштаў на цыгарэты і інш. 

Сусветны дзень бландынак (World Day of Blondes, натуральных, а фарбаваных – 32 мая). 

Колькасць людзей з натуральным светлым колерам валасоў імкліва скарачаецца, і да 2200 года яны могуць канчаткова знікнуць, сцвярджаюць навукоўцы.

Чыннікаў у гэтай тэндэнцыі некалькі. Па-першае, расце колькасць змяшаных шлюбаў, а па-другое, светлавалосыя нацыі нараджаюць значна радзей, чым насельнікі паўднёвых краін.

Бландынаў сярод беларусаў 1/3. Але бландынак удвая больш, чым бландынаў.  

1556 год. Нарадзіўся Юры Радзівіл (1556-1600).

Царкоўны і дзяржаўны дзеяч Рэчы Паспалітай і ВКЛ, першы каталіцкі кардынал (1583) з ВКЛ.

У 1582 г. на ўласныя сродкі адкрыў Віленскую духоўную семінарыю. Дарадца караля, у 1596-1597 гадах вёў перамовы пра далучэнне Рэчы Паспалітай да антытурэцкай каталіцкай лігі. Удзельнічаў у падрыхтоўцы Брэсцкай уніі.

1800 год. Памёр Міхал Казімір Агінскі (1730-1800).

Вялікі гетман літоўскі, мецэнат, кампазітар, генерал-маёр, сваяк кампазітара Міхала Клеафаса Агінскага.

Ініцыятар і фундатар будавання Агінскага канала, які злучаў басейны Балтыйскага і Чорнага мораў праз палескія балоты. Адчыніў балетную школу “Дэпартамент балетных дзяцей”, уладальнік уласнага тэатра, для якога сам пісаў оперы.

Аўтар паланэзаў, опер і песень на ўласныя вершы, аўтар літаратурных твораў. Выдатна выконваў на розных інструментах свае скрыпічныя і іншыя музычныя творы, за што сярод сучаснікаў атрымаў мянушку “гетман-кларнэт”.

У 1791 годзе перадаў амаль усе свае маёнткі сваяку Міхалу Клеафасу Агінскаму.

1892 год. У Гомелі (або Рэчыцы) нарадзіўся Міхаіл Кікоін (1892-1968).

Беларускі і французскі мастак парыжскай школы.

Вучыўся ў «Малявальнай школе мастака Кругера» ў Мінску, Віленскай мастацкай школе. З’ехаў у Парыж у 1912 годзе. Удзельнічаў у выставах Парыжскага салона. Творы былі прадстаўлены на выставе сучаснага францускага мастацтва ў Маскве ў 1928 годзе. Меў студыю на Манпарнасе.

У экспазіцыі Нацыянальнага мастацкага музея Беларусі знаходзіцца адзін твор мастака, яшчэ 6 – у калекцыі “Белгазпрамбанка”. Аб мастаку зняты фільм “Михаил Кикоин. Поэтический мир на холсте”.

Памёр 4 лістапада 1968 году ў сваёй парыжскай студыі.

Яго сын – мастак Якоб Кікоін, пісаў пад псэўданімам Жак Янкель.

Адна з прац М. Кікоіна.

1948 год. Нарадзілася Святлана Алексіевіч.

Беларуская пісьменніца, Нобелеўскі лаўрэат у галіне літаратуры (2015, за “поліфанічную творчасць – помнік пакутам і мужнасці ў наш час”).

Аўтар кніг “У вайны не жаночае аблічча”, “Апошнія сведкі”, “Цынкавыя хлопчыкі”, “Зачараваныя смерцю”, “Чарнобыльская малітва”, “Час second-hand (Канец чырвонага чалавека)”.

Некаторыя крытыкі лічаць, што яе перамога, як бы нам ні хацелася адваротнага, – гэта параза беларускамоўнай літаратуры. На шчасце, не ў ваенным сэнсе слова, а хутчэй, у спартовым. Проста некалькі кніг, напісаных журналісткай Алексіевіч па-расейску, аказаліся больш даходлівымі, уцямнымі і мудрымі для заходняга свету, чым уся прыгожая беларускамоўная літаратура з вагонамі яе кніг і сонмамі яе жывых і памерлых класікаў.

У 2019 годзе З. Пазняк заўважыў, што з камуністычных часоў Алексіевіч пазіцыянавала сябе як ненавісніца беларушчыны, але пазней яна змяніла рыторыку, і «аб’ектыўна гэта добра».

1955 год. Нарадзіўся Уладзімір Кузьмін.

Расійскі музыка, народный артыст Расіі. Мультыінструменталіст, адзін з заснавальнікаў і лідэраў гурта «Карнавал», лідэр гурта «Дынамік». 

Дзяцінства правёў у Беларусі. У 1962 годзе пайшоў у першы клас у гарнізоннай школе г. Быхава. У быхаўскай музычнай школе вучыўся па класе скрыпкі. У 6-м класе заснаваў юнацкі рок-гурт у стылях “Rolling Stones” і “The Beatles”. Акрамя кавераў, у рэпертуары маладой каманды былі і кампазіцыі самаго Кузьміна. Гэты гурт выступаў на ўсіх школьных мерапрыемствах і мясцовых канцэртах, нязменна выклікаючы захапленне ў гледачоў.

Яго творчасць уяўляе сабой асаблівы жанр – сумесь року, сінтпопу і блюзу. Выпусціў больш за 20 альбомаў і напісаў каля 200 песень. Больш за ўсё вядомы па кампазіцыях “Сімона”, “Казка ў маім жыцці”, “Калі мяне ты паклічаш”, “Дзве зоркі”.

1979 год. Памёр Францішак Чарняўскі (1893-1979).

Беларускі рэлігійны дзеяч. 

Душпастарскую службу пачаў у 1920 годзе. 

Чытаў казанні на беларускай мове і распаўсюджваў сярод вернікаў беларускія выданні. 

У 1924-1927 гадах вучыўся ў Рыме. З 1929 на місіі ў Францыі, з 1933 – у Бельгіі.

З 1957 года жыў і служыў у ЗША, дзе выдаваў беларускі рэлігійны часопіс «Siaŭbit».

1996 год.  Усталяваны геаграфічны знак “Геаграфічны цэнтр Рэспублікі Беларусь”.

Геаграфічны “пуп” краіны знаходзіцца каля в. Антонава Пухавіцкага раёна, за 70 км на паўднёвы усход ад Мінска.

Мае каардынаты: 53°31´44,54″ паўночнай шырыні, 28°02´41,90″ усходняй даўжыні.

2008 год. У Полацку адкрыты памятны знак «Геаграфічны цэнтр Еўропы».

Цэнтральная кропка Еўропы мае каардынаты: 55°30´ паўночнай шырыні, 28°48´ усходняй даўжыні.  Знаходзіцца на праспекце Ф. Скарыны, каля помніка першадрукару.

Сапраўды “Ад Еўфрасінні, ад Скарыны, ад Полацка пачаўся свет” (Р. Барадулін).

2020 год. Архібіскупам Магілёўскім і Мсціслаўскім Сафроніям асвечана Пакроўская царква Пустынскага манастыра.

Царква рэкунстраявалася з 2010 года. Адноўлены будынак  царквы – частка комплекса, які заснаваны ў 1380 годзе мсціслаўскім князем Сімяонам Альгердавічам. 

У XVI стагоддзі манастыр быў адным з найбуйнейшых на беларускіх землях. У 1601-1839 гадах належыў уніатам, замест драўляных будынкаў сталі будавацца каменныя. 

Цагляная Пакроўская царква пабудавана ў 1865 годзе. Пасля таго, як у 1925 годзе савецкія ўлады зачынілі манастыр, у Пустынках працавалі школа-інтэрнат, школа. Манастыр стаў інтэнсіўна разбурацца з 1970-х.

Званіца манастыра мае вышыню 60 м (у першапачатковым варыянце – 74) з 6 званамі – вялікім і 5 малымі.

Магілёўшчына – лідар па захворванню на сухоты

Да Сусветнага дня барацьбы з сухотамі 24 сакавіка, Магілёўскі абласны цэнтр гігіены, эпідэміялогіі і грамадскага здароўя, апублікаваў дадзеныя па гэтаму захворванню. 

Спецыялісты Цэнтра канстатуюць, што найбольш высокі ўзровень захворвання на сухоты  адзначаецца ў Гомельскай і Магілёўскай абласцях. Ён перавышае сярэднерэспубліканскі паказчык. Пры гэтым, канкрэтных актуалізаваных дадзеных па захворваемасці Цэнтр не прыводзіць. 

Вядома, што ў дакавідны перыяд, паводле дадзеных за 2018 год паказчык захворваемасці складаў 24 чалавекі на 100 000 насельніцтва, тады было выяўлена 259 новых хворых (гэта дадаткова 2,4, або 10%, на 100 000), з якіх трое – дзеці. Найбольш праблемнымі ў той год былі Слаўгарадскі, Чэрыкаўскі і Касцюковіцкі раёны. 

Па стану на 2023 год смяротнасць ад сухотаў у Магілёўскай вобласці за апошнія 10 гадоў знізілася на 84% і склала 1,2 на 100 000 жыхароў (у 2018 годзе – 2,9 на 100 тыс. жыхароў). 

Сухоты, якія вядомы са старажытнасці, застаюцца адной з вядучых прычын смяротнасці ад інфекцыйных хвароб у свеце. 

Нягледзячы на вялікія поспехі медыцыны ў дыягностыцы і лячэнні, хвароба займае 1-е месца па смяротнасці сярод інфекцыйных захворванняў. 

Прагназуецца, што ў выніку пандэміі COVID-19 істотна вырасце захворванне і смяротнасць ад сухотаў. Смяротнасць можа павялічыцца на 13%, што можа даць у свеце дадатковыя 1 400 000 ахвяр у 2022-2025 гадах.

Фота  з адкрытых крыніц.

Плануецца русіфікацыя геаграфічных назваў у Беларусі

Выступаючы перад Рэспубліканскім саветам па гістарычнай палітыцы пры Адміністрацыіі Лукашэнкі яе кіраўнік Ігар Сергеенка заявіў, што будзе «разгледжана пытанне транслітарацыі ў геаграфічных назвах вуліц і населеных пунктаў з выкарыстаннем рускай мовы”, бо быццам бы “паступаюць звароты грамадзян па гэтым пытанні, і мы вырашылі разгледзець яго і ўнесці яснасць, як далей выкарыстоўваць рускую мову ў назвах вуліц, населеных пунктаў, у транспарце».

Наш каментар. Цяжка зразумець ход думак чыноўнікаў, але хутчэй за ўсё, гаворка ідзе пра тое, што камусьці не даспадобы назвы вуліц і населеных пунктаў на беларускай мове і іх дубліраванне на лацінцы. Але тут нюанс: няма ў Беларусі рускіх назваў населеных пунктаў – усе яны беларускія.

Падача назваў на лацінцы – нармальная сусветная з’ява, тым больш што Беларусь знаходзіцца ў цэнтры Еўропы, на перакрыжаванні шляхоў зносін. 

Усе такія назвы на лацінцы рабіліся паводле “Інструкцыі па транслітарацыі геаграфічных назваў Рэспублікі Беларусь літарамі лацінскага алфавіта”— метада запісу лацінскім пісьмом беларускіх геаграфічных назваў. 

Сама Інструкцыя была ўхвалена пастановай Дзяржаўнага камітэта па зямельных рэсурсах, геадэзіі і картаграфіі Рэспублікі Беларусь за № 15 ад 23 лістапада 2000 года. Апошнія змены ў яе ўносіліся 11 чэрвеня 2007 года.

У лютым 2013 года інструкцыя была рэкамендаваная Арганізацыяй Аб’яднаных Нацый у якасці міжнароднай сістэмы раманізацыі беларускіх геаграфічных назваў.

У 2003-2010 гадах пад эгідай Камітэта па зямельных рэсурсах, геадэзіі і картаграфіі пры Савеце Міністраў Рэспублікі Беларусь, Рэспубліканскай тапанімічнай камісіі пры Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі былі выдадзены дастаткова грунтоўна прапрацаваныя нарматыўныя даведнікі з назвамі населеных пунктаў краіны па абласцях:

Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Мінская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2003. — 604 с.

Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2007. — 406 с.

Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с.

Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. —Мн.: Тэхналогія, 2004.—469 с..

Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Віцебская вобласць: нарматыўны даведнік / У. М. Генкін, І. Л. Капылоў, В. П. Лемцюгова; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2009. — 668 с.

Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2010.— 318 с. 

Усе назвы нарматыўных даведнікаў даваліся на беларускай мове кірыліцай, лацінкай і на рускай мове і ніякай асаблівай крытыкі не выклікалі, а наадварот былі ўхвалены, як узорныя, ААН.

Калі будуць зрусіфікаваны назвы населеных пунктаў краіны, то будзе поўнасцю разбурана нацыянальная тапанімічная прастора, якая з’яўляецца элементам гістарычнай спадчыны.

Спяшацца з высновамі не будзем, трэба выслухаць мовазнаўцаў з акадэмічных інстытутаў, членаў тапанімічных камісій пры Савеце Міністраў і Акадэміі навук.

У самым цэнтры Магілёва дрэва расце проста на доме – фотафакт

Пільныя чытачы MOGILEV.MEDIA адзначылі дзіўны стан аднаго з адметных гарадскіх дамоў. Былая гасцініца “Днепр”, а цяпер офісны будынак, настолькі набраўся смеццем, што на яго архітэктурных выступах пачалі расці дрэвы.

Будынак гасцініцы “Днепр” быў узведзены на месцы Іосіфаўсакага сабора, знесенага савецкімі ўладамі ў 1938 годзе. Будаўніцтва гасцініцы было запраектавана ў межах даваеннага плана па пераносу сталіцы БССР з Мінска ў Магілёў. Архітэктурны стыль, у якім выканана былая гасцініца – блізкі да канструктывізма, але пабудова не мае ахоўнага статуса і не залічаная ў спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей.

Са сваім голасам. На магілёўскую пагулянку вяртаюцца музыкі (невялікае відэа)

Гітары на вуліцах сыходзяць у мінулае, адзначае аўтар здымка і відэа, зробленых у Магілёве на мясцовай пагулянцы.

 

Па ягоных словах на пешаходную вуліцу вяртаюцца музыкі. Іх становіцца ўсё больш. Калі раней, заўважае ён, на вуліцы спявалі пераважна пад гітару, то цяпер даюць канцэрты невялікія музычныя калектывы.

«У вуліцы з’яўляецца свой калектыўны голас. Адметны музычны і непаўторны», – піша магілёвец.

Магілёў запаланілі вайскоўцы. У цэнтры «акапаліся» савецкія салдаты і гітлераўцы

Горад святкуе афіцыйны Дзень незалежнасці. Урачыстасці трываюць не першы дзень. Кожны куток гарадскога цэнтру адведзены пад імпрэзы.

Сёння, 2 чэрвеня, гараджане пабачылі ў цэнтры апранутых у вайсковае землякоў. Яны прадстаўлялі два варожыя бакі: савецкіх салдат і салдат вермахту. 

Пакуль «на фронце было зацішша» удзельнікі тэатральнай пастаноўкі пакурвалі і пазіравалі фатографам. На сцэне ж дэманстравалі зухаватасць і прагу да перамогі.

«Ваенны» Магілёў гатовы адзначыць Дзень незалежнасці Беларусі.

 

У цэнтры Магілёва абвальваецца балкон – фотафакт

На адным з балконаў Магілёўскага дзяржаўнага каледжа мастацтваў, размешчанага па вуліцы Камсамольскай, 12 адбылося расслаенне тынкоўкі.

Частка тынкоўкі навісае над тратуарам, які адначасова з’яўляецца месцам чакання на тралейбусным прыпынку “Каледж мастацтваў” каля плошчы Арджанікідзэ. 

Пры гэтым вакол аварыйнага балкона не заўважана ніякай агароджы, ці папераджальнага надпісу.

Гіганцкі стул усталяваны ў цэнтры Магілёва

Каля абласнога мастацкага музея імя Паўла Масленікава выстаўлена вялізнае крэсла для гігантаў. Яно прыцягвае ўвагу магілёўцаў і выклікае шматлікія пытанні.

Памеры крэсла сапраўды ўражваюць. Вышыня яго большая за 2 метры. Проста забрацца на крэсла звычайнаму чалавеку зусім не проста, а для большасці мінакоў немагчыма. Таму натуральна ўзніклі самыя розныя, часам экзатычныя версіі прычын яго ўсталявання.

Версія пра жаданні магілёўцаў патрапіць у кнігу рэкордаў Гінеса аказалася лагічнай па накіраванасці думкі, але непраўдзівай. У свеце ёсць і большыя крэслы для гэтых мэтаў.

Таксама не спраўдзілася здагадка пра з’яўленне ў Магілёве новага Гулівера і атракцыён з ім.

Усё аказалася больш банальна. Крэсла з’яўляецца адметным вялікім магнітам, які павінен заманіць у музей наведвальнікаў.

Справа ў тым, што ў Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя П.У.Масленікава працуе інтэрактыўная выстава “Экспірыментус”. Па сутнасці, гэта не выстава, а незвычайная экспазіцыя прыбораў і прылад, якая дэманструе фізічны бок разнастайных і дзіўных па прыгажосці з’яў. Наведвальнікам гэтага праекту адкрыюцца розныя законы фізікі, прыродныя з’явы, аптычныя ілюзіі, прынцыпы працы тэхнічных прылад і шматлікае іншае.

Выстава – гэта яшчэ і займальная вольная гадзіна для ўсёй сям’і, дзе навочна дэманструюцца прыродныя з’явы і заканамернасці. Як кажуць арганізатары, тут вялікая колькасць экспанатаў, якія не толькі можна, але і трэба чапаць, круціць, націскаць. Усе наведвальнікі нечакана для сябе становяцца даследчыкамі дзіўнага і незвычайнага.

Дзецям да 7 гадоў уваход толькі ў суправаджэнні дарослых!

А стул? Ён проста ўсталяваны замест рэкламнага шчыта. І слава Богу, што арганізатарам выставы хапіла розуму не быць банальнымі і ў гэтай частцы свайго праекту.

Гістарычны цэнтр Магілёва пачалі ачышчаць ад навязлівай рэкламы

Будынкі ў гістарычным цэнтры горада – а ў гэты абшар уваходзіць уся тэрыторыя ад парка імя М. Горкага да лініі вуліцы Міронава – пачалі паступова пазбаўляцца ад рэкламных шчытоў, наклеек на вокнах і вывесак, якія парушаюць эстэтычнае ўспрыяцце помнікаў архітэктуры. Усяго ў горадзе каля 170 такіх помнікаў, і яны пераважна сканцэнтраваны на вуліцах Ленінскай, Першамайскай, Пажарным завулку.