28 мая ў гісторыі. Нарадзіліся паэты О. Мілаш, А. Аркуш, географ А. Ісачанка, археолаг Л. Побаль. Дзень Полацка

Дзень пагранічніка Беларусі. 105 гадоў пагранічнай службы.

Адзначаецца з 28 мая 1918 года, калі быў прыняты Дэкрэт аб стварэнні пагранічных войскаў.

У Беларусі ў гонар пагранічнікаў узведзена нямала помнікаў і абеліскаў, у тым ліку ў Быхаве, Бялынічах.

Імёнамі праслаўленых пагранічнікаў названы падраздзяленні граніцы.

Памежныя войскі Беларусі ўключаюць Брэсцкую, Смаргонскую, Гродзенскую, Гомельскую групы, Лідскі, Пінскі, Полацкі, Мазырскі атрады і іншыя адзінкі. Кадры рыхтуе Інстытут памежнай службы. 

1836 год. Нарадзіўся Ян Карловіч (1836-1903).

Беларускі лінгвіст, этнограф, фалькларыст, музыказнаўца.

Вучыўся ў Маскоўскім універсітэце, займаўся гісторыяй і музыкай у Парыжы, Гайдэльбергу, Бруселі.

Аўтар этнаграфічных даследаванняў, сабраў і апублікаваў некалькі сотняў беларускіх і літоўскіх паданняў, казак, песень. Супрацоўнічаў з М. Федароўскім, аўтарам шматтомнай працы «Люд беларускі». Сябраваў з А. Ельскім і Ф. Багушэвічам.

Памёр 14 чэрвеня 1903 года ў Варшаве.

1863 год. У баі пад Уладыкамі з расійскімі карнікамі загінуў Вінцэнт Козел-Паклеўскі (1837-1863).

Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863-1864 гадоў на Вілейшчыне і Маладзечаншчыне.

У Пецярбургу належаў да афіцэрскай рэвалюцыйнай арганізацыі, якой кіравалі Я. Дамброўскі і З. Серакоўскі. Служыў ваенным інжынерам у Вільні, Свеаборгу, штабс-капітан.

У сакавіку 1861 года стварыў рэвалюцыйную арганізацыю ў Вілейскім павеце, у студзені 1863 года стаў ваенным кіраўніком Вілейскага павета, у маі ў яго атрадзе было каля 250 чалавек. Яго атрад стаў апошнім, які працягваў змагацца.

Пахаваны ў брацкай магіле каля Уладык. Максім Танк згадваў, што пад канец 1930 года на месцы пахавання паўстанцаў стаяў крыж. У гонар загінуўшых у 1930 годзе ў Іллі на сродкі пана М.Багдановіча быў узведзены помнік.

Магіла паўстанцаў захавалася да нашых дзён.

Міхал Эльвіра Андрыёлі. Вылазка паўстанцаў.

1877 год. У мястэчку Чарэя Сененскага павета Магілёўскай губерні (зараз Чашніцкі раён) нарадзіўся Оскар Мілаш (1877-1939).

Французскі паэт, дзядзька і настаўнік лаўрэата Нобелеўскай прэміі па літаратуры 1980 года Чэслава Мілаша.

У 1889-1904 жыў у Парыжы, навучаўся ў ліцэі Жансон-дэ-Саі, вывучаў асірыйскую мову і іўрыт у Школе ўсходніх моў.

У 1904 годзе вярнуўся ў Чарэю, займаўся гаспадаркай.

Пасля І Сусветнай вайны прапагандаваў ідэю стварэння незалежнай літоўскай дзяржавы, стаў першым прадстаўніком Літвы ў Францыі. У 1931 атрымаў французскае грамадзянства.

Аўтар вершаў, паэм, драматычных сачыненняў, містычных трактатаў-паэм. Выдаў зборнік літоўскіх песняў і казак ва ўласным перакладзе на французскую мову.

Памёр 2 сакавіка 1939 года.

1922 год. У Гомеле нарадзіўся Анатоль Ісачанка (1922-2018).

Сусветна вядомы фізіка-географ, ландшафтазнаўца, картограф, Ганаровы прафесар Санкт-Пецярбургскага дзяржаўнага ўніверсітэта, Ганаровы член Рускага, Славацкага геаграфічных таварыстваў, заслужаны дзеяч навукі, доктар геаграфічных навук, прафесар, галоўны рэдактар часопіса “Известия Русского географіческого общества”.

Скончыў геаграфічны факультэт Ленінградскага ўніверсітэта. З 1964 прафесар кафедры фізічнай геаграфіі геаграфічнага факультэта Ленінградскага дзяржаўнага ўніверсітэта, загадчык кафедрай, загадчык лабараторыяй ландшафтнага і тэматычнага картаграфавання НДІ геаграфіі Ленінградскага ўніверсітэта.

1924 год. Нарадзіўся Леанід Побаль (1924-2004).

Беларускі археолаг, доктар гістарычных навук, прафесар, член Міжнароднай вуніі славянскай археалогіі, Польскага археалагічнага таварыства. Вывучаў гісторыю старажытных славянаў у Еўропе і Беларусі.

У час 2-й сусветнай вайны сувязны і баец партызанскага атрада. Скончыў Інстытут фізкультуры, БДУ. Працаваў ва ўстановах народнай асветы, у Інстытуце гісторыі АН БССР, галоўным захавальнікам фондаў Музея гісторыі НАНБ.

Асноўны кірунак навуковай дзейнасці – вывучэнне старажытнай гісторыі славян на тэрыторыі Беларусі ў агульным кантэксце гісторыі славян Усходняй Еўропы.

Аўтар 6 манаграфій, больш за 200 навуковых публікацый.

1942 год. Нарадзіўся Стэнлі Прузінер.

Амерыканскі Нобелеўскі лаўрэат па медыцыне 1997 года беларускага паходжання, прафесар неўралогіі і біяхіміі.

Адкрыў новы клас інфекцыйных самаўзнаўляльных патагенаў – прыёнаў.

Продкі навукоўца жылі ў шматлікіх гарадах ВКЛ, у тым ліку Шклове і Магілёве.

1960 год. Нарадзіўся Алесь Аркуш.

Беларускі паэт, эсэіст, выдавец, сябра беларускага ПЭН-Цэнтра.

Уваходзіў у літаратурнае таварыства «Тутэйшыя». З 1989 выдаваў літаратурны альманах «Ксэракс Беларускі». У 1993 годзе стварыў Таварыства Вольных Літаратараў і выдавецкую суполку «Полацкае ляда». 

Выдавец і галоўны рэдактар літаратурнага альманаху «Калосьсе». Старшыня арганізацыйнага камітэта літаратурнай прэміі «Гліняны Вялес».

Аўтар 10 зборнікаў паэзіі, 3-х зборнікаў эсэістыкі, шэрагу раманаў, тэксту гімна Полацка і песень рок-гуртоў “Мясцовы час”, “RIMA”.

2001 год. Памёр ураджэнец Віцебска Мікалай Яроменка-малодшы (1949-2001).

Беларускі і расійскі акцёр тэатра і кіно, кінарэжысёр. Народны артыст Расіі.

Сын народных артыстаў М. Яроменкі і Г. Арловай.

Здымаўся ў кіно з 1970 года. Яго акцёрскі талент атрымаў прызнанне пасля фільма «Чырвонае і чорнае». Трыумф акцёру прынёс выхад на экраны фільма «Піраты XX стагоддзя», калі па выніках апытання, праведзенага часопісам «Советский экран», ён быў прызнаны лепшым акцёрам года.

У 1995 годзе паставіў фільм «Сын за бацьку…», дзе галоўныя ролі выконвалі ён сам і яго бацька. Здымаўся і ў фільмах «Царскае паляванне», «Снайпер», «Крыжаносец», «Абяцанне кахання». Адна з апошніх работ акцёра – фільм «Рыцарскі раман».

2003 год. Памёр Ілля Прыгожын (Рувімовіч, 1917-2003).

Бельгійскі фізік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі, адзін з 23 Нобелеўскіх лаўрэатаў – беларусаў і выхадцаў з Беларусі. Доктар археалогіі, кампазітар. Віцэ-прэзідэнт Бельгійскай акадэміі навук. Замежны член АН СССР, Беларусі, Украіны, Румыніі, ГДР, ЗША.

Нарадзіўся ў сям’і ураджэнца Магілёва. На эміграцыі з 1921 года.

Скончыў Брусельскі вольны ўніверсітэт. Прафесар фізічнай хіміі.

Большая частка яго работ прысвечана нераўнаважнай тэрмадынамікі і статыстычнай механіцы незваротных працэсаў.

У галіне статыстычнай механікі правёў глыбокія даследаванні ўраўнення Ліўвіля для ансамбля на аснове фармальнай аналогіі яго рашэнняў з рашэннямі ўраўнення Шрэдынгера.

Даказаў адну з асноўных тэарэм лінейнай тэрмадынамікі нераўнаважных працэсаў – аб мінімуме вытворчасці энтрапіі ў адкрытай сістэме. Для нелінейнай вобласці ў суаўтарстве з Гленсдорфам сфармуляваў агульны крытэр эвалюцыі Гленсдорфа – Прыгожына. Увёў  тэрмін «пераадкрыццё часу».

2018 год. Памёр Арсень Ліс (1934-2018).

Беларускі пісьменнік, літаратуразнавец, фалькларыст. Доктар філалагічных навук.

Настаўнічаў, працаваў рэдактарам Дзяржвыдавецтва БССР, у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР.

Даследаваў фальклор, літаратуру, краязнаўства, гісторыю і перыядычны друк Заходняй Беларусі, жыццё і дзейнасць беларускага нацыянальна-вызваленчага руху, гісторыю культуры.

Адзін з укладальнікаў, аўтар уступных артыкулаў і каментарыяў шматтомнага акадэмічнага збору «Беларуская народная творчасць», актыўны аўтар універсальнай і галіновых беларускіх энцыклапедый, аўтар і суаўтар падручнікаў для ВНУ.

Аўтар шматлікіх манаграфій, у тым ліку «Браніслаў Тарашкевіч», «Мікола Шчакаціхін: Хараство непазнанай зямлі», «Пётра Сергіевіч», «Вечны вандроўнік: нарыс пра мастака Язэпа Драздовіча», кнігі «Цяжкая дарога свабоды», нарысаў пра творчасць мастакоў, навукоўцаў. ,

Аўтар і сааўтар сцэнарыяў дакументальных фільмаў пра Р. Шырму, М. Гарэцкага, Б. Тарашкевіча, А. Смоліча, А. Уласава, М. Доўнар-Запольскага.

Занесены ў беларускую Кнігу гонару «Рупліўцы твае, Беларусь».

2023 год. Дзень Полацка.

1161-ы юбілей паводле рускіх летапісаў. Упершыню згадваецца пад 862 годам, але яму не менш як 1500 год, а то і ўсе 2000.

У адпаведнасці з ісландскімі сагамі, Полацк заснаваны да 1 ст. н.э. У ХІ ст. Полацк займаў 180 га. Калыска беларускай дзяржаўнасці, адукацыі, культуры. 

Знаходзіцца ў цэнтры Еўропы. 

Галоўныя помнікі архітэктуры: Сафійскі сабор (ХІ-ХVІІ стст.), Багаяўленская царква, будынак Брацкай школы, будынкі езуіцкага калегіума, магістрату, дамы губернатара, віцэ-губернатара, кляштар францысканцаў, лютэранская кірха, комплекс будынкаў жаночага манастыра (1128 г.), у тым ліку Спаса-Праабражэнская царква (1161 г.). 

Радзіма Еўфрасінні Полацкай, першадрукара Ф. Скарыны, больш за 300 значных дзеячаў культуры, навукі, вайскоўцаў. 

Фота з адкрытых крыніц.

23 мая ў гісторыі. Прапойск стаў Слаўгарадам. Адраджэнне магілёўскай ратушы. Аварыя Су-27. Перахоп Ryanair. Спачыла Еўфрасіння Полацкая.

1173 год. У Ерусаліме спачыла Еўфрасіння Полацкая (1104-1173).

Полацкая князёўна і ігумення, прылічаная да святых, асветніца і апякунка Беларусі праваслаўнымі і грэка-каталікамі, першая ў Цэнтральна-Усходняй Еўропе падарожніца.

У паломніцтва ў 1167 годзе ішла па Дняпру, праходзіла месца, дзе зараз стаіць Магілёў.

У 1187 годзе яе мошчы былі перанесены з Ерусаліму ў Кіева-Пячорскую лаўру. У 1910 годзе пры вяртанні машчэй з Кіева ў Полацк, рака з парэшткамі святой стаяла тры дні ў Іосіфаўскім саборы Магілёва. Штогод 5 чэрвеня адзначаецца як Дзень Святой Еўфрасінні, ладзяцца пілігрымкі ў Полацк.

1753 год. У Навагрудку памерла  Францішка Уршуля Радзівіл (1705-1753).

Беларуская і польская пісьменніца, першая вядомая жанчына-драматург у ВКЛ, мастак. Жонка Міхала Радзівіла Рыбанькі.

Аўтар каля 80 паэтычных твораў, п’ес, камедый, трагедый і опер, у аснове якіх ляжаць вядомыя літаратурныя або фальклорныя сюжэты.

Яе драматычныя творы былі падрыхтаваны да друку Якубам Побугам Фрычынскім і надрукаваны ў Жоўкве ў 1754 годзе – “Камедыі і трагедыі…”

Пастаноўкі п’ес адбываліся на сцэнах розных радзівілаўскіх сядзібаў. Пасля смерці мужа п’есы ставіліся ў вузкім коле радзівілаўскага асяроддзя. Чарговы ўздым нясвіжскага тэатра пачаўся з 1777 годзе, калі з эміграцыі вярнуўся яе сын Караль Станіслаў Радзівіл «Пане Каханку».

Доўгі час імя Францішкі Уршулі было невядома шырокаму чытачу. Толькі ў 2003 годзе ў свет выйшла кніга выбраных твораў у беларускім перакладзе. Пераклад шэрагу твораў пісьменніцы  на беларускую мову здзейснілі Н. Русецкая, Н. Гардзіенка, А.Хадановіч, Ж. Некрашэвіч-Кароткая, Л. Баршчэўскі і іншыя.

1761 год. Шчучыну нададзены герб.

Амаль 16-тысячны раённы цэнтр Гродзенскай вобласці, вядомы з І паловы XV стагоддзя, адзін з цэнтраў піярскага ордэна. 

З 1795 года ў складзе Расійскай імперыі. Сярод выхаванцаў Шчучынскай школы піяраў вядомыя І. Дамейка, М. Догель, К. Нарбут, А. Петрашкевіч, Ю. Корсак. 

У 1921-1939 гадах у складзе Польшчы, цэнтр павета Навагрудскага ваяводства. З 1939 года – у БССР, у Баранавіцкай (да 1962), Гродзенскай абласцях. 

Знакаміты сваім ваенным аэрадромам (у розны час у раёне знаходзілася каля 20 авіяцыйных частак). Цікава, што на пачатку 1990-ых тут былі сканцэнтраваныя амаль усе знішчальнікі-перахватчыкі тыпу МіГ-25БМ, якія былі выраблены ў СССР.

У горадзе зараз працуюць ААТ «Аўтапровад», прадпрыемствы сельскагаспадарчага і трактарнага машынабудавання, харчовай прамысловасці.

1842 год. Нарадзілася Марыя Канапніцкая (1842-1910).

Пісьменніца, паэтэса, перакладчыца, буйнейшы майстар польскай рэалістычнай літаратуры.

Змагарка за правы жанчын. Блізкая сяброўка Элізы Ажэшкі. Неаднаразова наведвала Беларусь, перапісвалася з Я. Лучынай.

Аўтар цыклаў вершаў, эпічных паэм, зборнікаў апавяданняў,  цыклаў народных песняў «З лугоў і палёў», «На жалейцы», кнігі «Міцкевіч, яго жыццё і душа» (1899).

Асноўныя матывы яе творчасці — сялянская нядоля, жыццё гарадской беднаты, любоў да радзімы, вера ў народ, у надыход справядлівасці. 

1871 год. Памёр Яраслаў Дамброўскі (1836-1871).

Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863-1864 гадоў, генерал Парыжскай камуны. Скончыў Брэсцкі кадэцкі корпус, служыў у Санкт-Пецярбургскім Дваранскім палку, у артбрыгадзе, якая ўдзельнічала ў Каўказскай вайне. Вучыўся ў Мікалаеўскай акадэміі Генеральнага штаба.

Быў членам і кіраўніком гуртка апазіцыйна настроеных афіцэраў, вёў у Варшаве падпольную працу ў складзе Цэнтральнага Нацыянальнага Камітэта. Распрацаваў план паўстання.

Быў арыштаваны і зняволены ў Варшаўскую цытадэль, адкуль кіраваў паўстаннем. Асуджаны да 15 гадоў катаржных работ, але ў 1864 здолеў уцячы з маскоўскай перасыльнай турмы.

З 1865 года жыў у Парыжы, удзельнік Аб’яднання польскай эміграцыі.

Актыўны ўдзельнік Парыжскай камуны: камандзір легіёна, камендант Парыжскага ўмацаванага раёна і камандуючы войскамі заходняга сектара абароны Парыжу, генерал.

Атрымаў цяжкае кулявое раненне ў баі і памёр у парыжскім шпіталі Ларыбуазьер.

1910 год. Янка Купала закончыў сваю паэму-баладу «Курган».

У паэме паказаны вобраз гусляра, які не прадаўся князю за грошы, не стаў ягоным песняром. Гусляр не здрадзіў сабе і свайму народу. Ён застаўся сапраўдным мастаком, вольным і незалежным духоўна. Гусляр загінуў, але перамог князя ў гэтым паядынку. Курган – гэта не магіла старца-гусляра, а помнік чыстаму сумленню, годнасці і таленту.

1938 год. Нарадзіўся Аляксей Мацвееў.

Доктар геолага–мінералагічных навук, прафесар, акадэмік НАНБ. Заслужаны дзеяч навукі.

Скончыў геаграфічны факультэт БДУ. Працаваў у Белдзіправадгас Міністэрства меліярацыі і воднай гаспадаркі БССР, Інстытуце геалагічных навук (дырэктар), у БДУ

Даследчык ледавіковых адкладаў, геалогіі антрапагена, рэльефу, карысных выкапняў, неатэктонікі Беларусі, стваральнік серыю геамарфалагічных карт,

Аўтар каля 400 надрукаваных работ, у тым ліку 23 манаграфій і кніг.

1945 год. Указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР г.п. Прапойск перайменаваны ў г. Слаўгарад.

Вядомы з 1136 года. Назва Прапойск паходзіць ад упадзення р. Проня ў р. Сож.

Паводле папулярнай легенды, перайменаваны ў сувязі з прысваеннем дывізіі, якая вызваляла горад, звання гвардзейскай – найменне «Гвардзейская Прапойская дывізія» аказалася немілагучным. Але ніякіх вайсковых падраздзяленняў і злучэнняў з назвамі «Прапойскі» ці «Слаўгарадскі» ніколі не існавала, а легенда з’явілася, верагодна, на падставе мемуараў генерала А. Гарбатава. 

Па іншай легендзе, новае імя Прапойску – Слаўгарад – асабіста даў Сталін, упісаўшы яго ў спіс гарадоў, у гонар якіх давалі салют Перамогі ў Маскве. Сталін нібыта вырашыў, што «Прапойск» – не надта мілагучная для такога гістарычнага моманту назва.

Зараз у горадзе 7,8 тысяч жыхароў, працуюць філіялы ААТ “Дамачай”, “Бабушкіна крынка”, “Чырвоны харчавік”.

1946 год. Кастусь Езавітаў загінуў у мінскай турме НКУС (1893-1946).

Беларускі палітычны, грамадскі і ваенны дзеяч, публіцыст, перакладчык і педагог. Актыўны ўдзельнік беларускага нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння, дзеяч БНР, арганізатар беларускай дзейнасці ў міжваеннай Латвіі.

Удзельнік З’езда, Камітэта воінаў-беларусаў Паўночнага фронту, Цэнтральнай беларускай вайсковай рады, Усебеларускага з’езда.

Браў удзел у абвяшчэнні незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі, народны сакратара ваенных спраў ва ўрадзе БНР,  палкоўнік.

У 1921-1941 гадах жыў Латвіі, дзе займаўся грамадска-палітычнай і культурна-асветніцкай дзейнасцю сярод беларусаў, арганізацыяй школьнай справы. За беларускую нацыянальную дзеянасць арыштоўваўся латвійскімі ўладамі ў 1924, 1930, 1933 і 1935 гадах.

Падчас Другой сусветнай вайны кіраваў у Рызе Беларускім цэнтральным камітэтам, які займаўся арганізацыяй беларускіх школ у Латвіі, удзельнічаў у Другім Усебеларускім кангрэсе, быў генеральным інспектарам Беларускага вызваленчага войска,  міністрам ваенных спраў Беларускай Цэнтральнай Рады.

У красавіку 1944 года затрыманы СМЕРШам. Загінуў 23 мая 1946 года ў мінскай турме.

Аўтар многіх кніг і артыкулаў па гісторыі нацыянальна-вызваленчага руху, беларусазнаўстве, вершаў, школьных дапаможнікаў. Падрыхтаваў да друку невядомыя раней творы М. Багдановіча. Укладальнік біяграфічнага слоўніка дзеячаў беларускага нацыянальнага адраджэння, апекаваўся стварэннем архіва беларускага нацыянальна-вызваленчага руху.

1954 год. Нарадзіўся Алесь Грудзіна.

Грамадскі дзеяч са Шклова, краязнавец, педагог.

1959 год. Нарадзіўся Аляксандр Смалянчук.

Беларускі гісторык беларускі, доктар гістарычных навук, прафесар.

Скончыў Гродзенскі ўніверсітэт, стажыраваўся ў Варшаўскім і Ягелонскім універсітэтах.

Працаваў настаўнікам гісторыі ў сярэдняй школе, навуковым супрацоўнікам Рэспубліканскага музея гісторыі рэлігіі і Гродзенскага абласнога гістарычна-археалагічнага музея, у Гродзенскім дзяржаўным універсітэце імя Янкі Купалы, Еўрапейскім гуманітарным універсітэце, дырэктарам Інстытута гістарычных даследаванняў ЕГУ.

Асноўныя тэмы даследаванняў: гісторыя польскага руху ў Беларусі і Літве ў XIX – пачатку XX стагоддзяў, гісторыя беларускага нацыянальнага руху, палітычная гісторыя Беларусі XIX – XX стагоддзяў і яе адлюстраванне ў памяці жыхароў Беларусі (вусная гісторыя), краязнаўства.

Узнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.

1986 год. Ткачыха магілёўскай стужкаткацкай фабрыкі Ніна Дзянісенка стала першым у горадзе поўным кавалерам ордэна Працоўнай Славы.

Яна стала 277-м поўным кавалерам у СССР.

На фабрыцы “Стужка“ прапрацавала з 1961 года да выхада на пенсію ў 1996. Ахвотна і з цікавасцю авалодвала прафесіяй ткачыхі, актыўна пераймала вопыт старэйшых, стала перадавіком вытворчасці. Асабістыя заданні некалькіх пяцігодак выконвала датэрмінова, дабіваючыся завяршэння за 5 гадоў сямі гадавых планаў.

Узнагароджвалася ордэнамі Працоўнай Славы 3-й і 2-й ступеняў у 1975 і 1981 гадах.

Дэпутатка Вярхоўнага Савета БССР (1980-1985).

Н. Дзянісенка другая справа.

1987 год. Памёр ураджэнец в. Гарадзец Быхаўскага раёна Канстанцін Лукашоў (1907–1987).

Заснавальнік Беларускага геаграфічнага таварыства (1954) і яго прэзідэнт (1957–1960), акадэмік, віцэ–прэзідэнт АН БССР, рэктар БДУ (1956–1969), дырэктар Інстытута геалагічных навук.

У 24 гады стаў загадчыкам кафедры, у 25 – дэканам, потым – рэктарам Ленінградзскага ўніверсітэта. Падчас вайны прадстаўляў СССР у ЗША, дзе адказваў за набыццё па “ленд–лізу” бронетэхнікі, самалётаў, узбраення.

Апублікаваў больш за 500 навуковых прац, у тым ліку 55 манаграфій і кніг.

1990 год. На вайсковай базе «Лясная» ў Баранавіцкім раёне ліквідавалі апошнюю балістычную ракету тыпу Р-12 (СС-4) з Пружан.

Гэта адбылося ў межах дамоўленнасцяў 1987 года паміж СССР і ЗША. 

У Беларусі былі знішчаны ўсе ракеты дальнасцю 500-5500 км. Пасля развалу СССР Беларусь была 8-ай краінай у свеце па запасах ядзернага ўзбраення: 1120 ядзерных боезапасаў на ўзбраенні 180 часцей агульнай колькасцю 40 тыс. чалавек.

1992 год. Закладзены і асвечаны арцыбіскупам Максімам першы камень новай будучай магілёўскай ратушы.

У 1578 годзе, праз год пасля атрымання горадам граматы на магдэбургскае права, у Магілёве пачалося ўзвядзенне гарадской ратушы. Першапачаткова яна была драўлянай, таму неаднаразова згарала дашчэнту, і яе месцазнаходжанне мянялася.

4 верасня 1679 года гараджане прыступілі да будаўніцтва каменнай ратушы, асноўны корпус якой быў узведзены да 1681 года, а поўнасцю будаўніцтва завяршылі ў 1698 годзе. Вышыня 8-граннай 5-яруснай вежы са шпілем была роўная 47 метрам – самы высокі будынак у горадзе.

У час Вялікай Айчыннай вайны ратуша была моцна пашкоджана. 28 снежня 1952 года на нарадзе архітэктараў БССР па ахове помнікаў архітэктуры, было прынята рашэнне аб яе аднаўленні, аднак рэстаўрацыя ратушы так і не была распачатая, а ў ліпені 1957 года яна была ўзарвана.

Аднаўленне ратушы пачалі толькі ў 2007 годзе. У 2008 годзе ў дзень горада адбылося яе ўрачыстае адкрыццё.

1996 год. Пад Баранавічамі разбіўся Су-27 ВПС Беларусі.

Загінуў падпалкоўнік і начальнік баранавіцкай базы Уладзімір Карват (1958-1996), які пасмяротна стаў першым Героем Беларусі.

Загінуў пры выкананні вучэбна-трэніровачнага палёту, спрабуючы адвесці самалёт, які страціў кіраванне і падаў, ад населенага пункта.

2021 год. Авіяцыйны інцыдэнт з рэйсам Ryanair 4978 у Беларусі.

Выконваўся міжнародны рэгулярны пасажырскі рэйс авіякампаніі Ryanair з Афін у Вільнюс. Калі самалёт знаходзіўся над Беларуссю, ён быў перанакіраваны ў Нацыянальны аэрапорт Мінск у суправаджэнні ваеннага знішчальніка. Тут быў затрыманы беларускі апазіцыйны актывіст Раман Пратасевіч і яго сяброўка Соф’я Сапега, пасля борт вылецеў з Мінска і прызямліўся ў Вільнюсе.

27 мая 2021 года Міжнародная арганізацыя грамадзянскай авіяцыі абвясціла аб пачатку расследавання ў сувязі з сітуацыяй з рэйсам Ryanair FR4978. 20 ліпеня 2022 года апублікавана канчатковая справаздача аб інцыдэнце з лайнерам. Паводле яе высноваў, віна за захоп самалёта ляжыць на беларускіх уладах.

 

Байкер-бяспраўнік разам з пасажыркай без шлема вылецелі ў кювет у Шклоўскім раёне

Толькі тыдзень таму 34-гадовага магілёўца аштрафавалі за п’яную язду і пазбавілі правоў на тры гады, прысудзіўшы штраф у 100 базавых велічынь. Раніцай 20 мая разам з 33-гадовай пасажыркай, матацыкліст не справіўся з кіраваннем каля вёскі Камароўка Шклоўскага раёна, на закругленым участку дарогі, і з’ехаў у кювет. Ён і яго сяброўка былі шпіталізаваныя з цяжкімі траўмамі. У прэс-службе абласнога УУС падкрэсліваюць таксама, што жанчына была без шлема.

Фота: УУС

Почти десять лет в Новых Чемоданах прозябает шикарный, недостроенный обслуживающий комплекс – фото

Построенный чиновниками, комплекс с заправкой, шиномонтажкой и гостиницей на трассе Е-95 так и не заработал. Пикантность ситуации добавляет факт, что это территория бывшего совхоза “Городец”.

Придорожному автосервису в нашей стране всегда придавалось особое значение – всё-таки Беларусь, как въездные ворота в Россию, должна соответствовать европейским стандартам… Или хотя бы стремиться к их уровню обслуживания участников дорожного движения, в том числе и зарубежных туристов.  

В свое время Указ от 15.05.2008 г. №270 «О мерах по развитию придорожного сервиса» явился своеобразным эмоционально-финансовым импульсом для чиновников по созданию благоприятных условий для развития внутреннего и въездного туризма. Предполагалось, что активная деятельность бюрократов всех уровней привела бы к увеличению объема платных услуг, повышению качества сервисного обслуживания участников дорожного движения и более эффективному в целом использованию транзитных возможностей синеокой Беларуси.

А так как Указом предусматривалось предоставление владельцам объектов придорожного сервиса налоговых льгот и иных преференций, шкловские чиновники с вездесущим «Беларусбанком» сподобились еще в 2011 году «осчастливить» грандиозной стройкой  родину тещи Петра Машерова – деревню Новые Чемоданы.

И как-то так неожиданно получилось, что к намеченному сроку строительство многофункционального объекта 3-го уровня на 199 км а/д М8 у д. Новые Чемоданы Шкловского района (АЗС с шиномонтажем, гостиница, кафе, дом для проведения торжеств, автостоянка) общей площадью 1936 м2 было успешно завершено. 

Ввод объекта в эксплуатацию намечался на 1 полугодие 2014 г. (ответственные исполнители Беларусбанк и Шкловский райисполком), но тут произошел сбой алгоритма осчастливливания местных жителей новыми рабочими местами и прилагающейся к автозаправке торговой точке, а проезжающих водителей шикарным автосервисом. Объект так и не заработал. И не работает уже 9 лет. 

Причины называют разные, но местные жители уверены, что кое-чего из оборудования не довезли (у них свои источники информации), а, значит, и не смонтировали. Злые языки из райисполкома в то время утверждали, что в процессе строительства объекта был допущен слишком большой перерасход средств и не нашлось смелых подписать акт приемки.

Тем не менее, Беларусбанк через агентство недвижимости «Час пик» продолжительное время пытался за 9 млн. рублей «сбагрить» неработающий объект придорожного сервиса наивным покупателям. А так как «наивными» у нас случаются только распорядители бюджетных средств, а в казне государевой постоянно финансовая «напряженка», то и получился расчет на частного покупателя, который изначально не так и наивен, как хотелось бы некоторым чиновникам.

А объект получился шикарный: автозаправка

Гостиница

Пикантность ситуации в том, что деревня Новые Чемоданы входит в состав бывшего совхоза «Городец», которым несколько лет успешно руководил директор А. Лукашенко. Увы, он до сих пор так и не вник в конкретный случай неэффективного исполнения упомянутого Указа, а виновные  финансовые распорядители народных денег так и не получили соответствующую оценку.

Сегодня объектом распоряжается концерн Белнефтехим и без перспективы его задействования – трасса Санкт-Петербург – Одесса, на которой находится д. Новые Чемоданы, пустует из-за событий в Украине. 

Соответственно, автозаправка и гостиничный комплекс практически не востребованы. Вот и получается с автозаправочным комплексом: и содержать дорого, и продать некому. А подумать в свое время о перспективе его использования было некому, а может и боязно перечить реализации очередного грандиозного проекта волюнтаристского характера.

А местным жителям приходится наблюдать из-за забора фантастическую для них красоту республиканского масштаба с несбывшейся мечтой о стационарной торговой точке.

Фото: mogilev.media

Руины шкловской райсельхозтехники – фото

Как выглядит упадок – посмотрели, что сейчас творится со шкловским предприятием, которое десятилетиями обеспечивало техникой сельскохозяйственные организации региона.

В 1930 г. в Шклове была организована одна из первых машинно-тракторных станций (МТС) в Беларуси – можно сказать, что она стояла у истоков основания всего машинно-тракторного парка БССР. На тот момент МТС была в эпицентре экономики сельского хозяйства района – в сельхозорганизациях наблюдался дефицит сельхозтехники и через заключение договоров и реального их исполнения выполнялся весь объем сельхозработ. На базе МТС проходило обучение председателей колхозов, счетоводов, трактористов.

Не минуло МТС и лихолетье переименований, переподчинений, расширения функций. Сначала МТС стала ремонтно-технической станцией (РТС), затем ремонтно-технической мелиоративной станцией (РМТС), была районной базой «Белглавтермаша», наконец вошла в районное объединение «Сельхозтехника». 

Тракторный парк с годами обновлялся и расширялся: от «Фордзонов» до мощнейших «Кировцев», на базе сельхозтехники в качестве эксперимента в 1979 г. стали действовать на территории Могилевской области МХП – межхозяйственные предприятия по обработке земельных угодий районов.

Еще в 1978 г. созданный при сельхозтехнике учебный комбинат (под руководством Леонида Цыганкова) занял 3-е место в союзном соревновании в системе «Сельхозтехника».

В честь заслуг работников сельхозтехники был установлен на постамент трактор ДТ-54, который и сегодня украшает микрорайон сельхозтехники.         

Руководством сельхозтехники уделялось много внимания строительству жилья и соцкультбыту. Был построен 90-квартирный дом, общежитие для малосемейных на 245 мест.

Построено 20 домов приусадебного типа, детский сад на 140 мест, баня, тепличное хозяйство. Проводилась реконструкция центральной мастерской, построили цех стального литья, два арочных строения. Это было составляющими для успешной работы, постоянно трудовой коллектив выходил в призеры республиканского и областного соревнований.

Сегодня в Шклове иная ситуация: былая сельхозтехника результатами не блещет, территория заметно сократилась, миллионы рублей, вложенные в производственные фонды, не работают. От былой славы трудовой остались воспоминания.

Еще 10 лет назад административное здание приятно радовало глаз работников и посетителей.

А вот оно с обратной стороны.

Отчетливо просматривается березка на крыше здания как признак разрушения.

Доска почета на предприятии выглядит очень красноречиво.

А вот здесь мы видим былую гордость сельхозтехники – главный корпус, который сегодня пустует

Впрочем, он еще имеет вполне презентабельный вид с тыльной стороны.

Совсем уж довершает негативную картину заброшенная автозаправочная станция сельхозтехники. Напрашивается мысль – или задействуйте, или уберите ее с лица города Шклова.

Грустно смотреть на результаты использования годами наработанных активов в Шкловской райсельхозтехнике, с помощью которых можно было бы поднять экономику района на более высокий уровень. Да и как понять местное руководство в данном ракурсе, когда из телевизора постоянно твердят – “ни в коем случае нельзя рушить ту инфраструктуру, которая когда-то существовала, райсельхозтехникам быть и мы их должны возродить во всех районах”. 

Что ж, время покажет, насколько чиновники прислушаются к этим пожеланиям.

Фото: mogilev.media

Руины шкловской райсельхозхимии – фото

Во что превратилось некогда очень успешное предприятие, получавшее миллионные доходы.

Сельхозхимия – сокращенное название отрасли сельского хозяйства, связанное с технологией использования минеральных удобрений для повышения плодородия почвы и урожайности, ядохимикатов от сорняков, болезней и вредителей сельскохозяйственных растений.

Организационно «Сельхозхимия» оформилась еще в 1979 г. на базе ряда подразделений Министерства сельского хозяйства и Госкомсельхозтехники СССР, занимающихся вопросами химизации сельскохозяйственного производства, в виде ВПНО «Союзсельхозхимия», в БССР соответственно «Белсельхозхимия».

Следует отметить, что с 1986 г. сотрудники предприятий и организаций «Белсельхозхимии» принимали активное участие в ликвидации последствий аварии на Чернобыльской АЭС.

Шкловская райсельхозхимия была выделена из районного объединения «Сельхозтехника» и сыграла весьма положительную роль в развитии сельхозорганизаций Шкловского района. В те времена через сельхозхимию шли поставки минеральных удобрений в хозяйства Круглянского (из-за отсутствия железной дороги) и Шкловского районов, осваивались большие объемы по внесению органических удобрений и обработке посевов против сорняков и вредителей сельскохозяйственных растений.

Становление райсельхозхимии было сложным и требовало не только пополнения основных средств, но и убедительных доводов руководителям хозяйств для наращивания объемов работ на полях шкловщины. Ситуация в лучшую сторону изменилась с приходом на должность руководителя Виктора Горнака – приняв в 1983 г. организацию с убытками в 400 тыс. рублей, вскоре вывел ее на прибыль в 2 млн. руб.

При Викторе Яковлевиче численность работников возросла с 110 чел. до 275, резко поднялась зарплата, а сельхозхимия вышла на передовые позиции в республике.
Территория организации по благоустройству стала примером для других предприятий, радовали глаз цветочные клумбы и оригинальный фонтан, административное здание на окраине Шклова выглядело шедеврально.

Но прошли годы, новой системе хозяйствования райсельхозхимия оказалась лишней, основная территория пришла в запустение. Ничего уже не напоминает о былой славе райсельхозхимии. Административное здание превратилось в отхожее место, стало бесхозным…

Немного хулиганы поиздевались над Лениным в ленинской же комнате

По всему зданию живьем вырвана «энергетика»

А вот что стало с уютным директорским кабинетом

Здесь когда-то размещался транспорт сельхозхимии

В запустении и реммастерские (даже на металлолом не удосужились сдать сломанную технику)

На базе химизации сегодня хозяйствует «Агромашсервис»

Будем считать, что жизнь на территории бывшей сельхозхимии продолжается.

Удивляет другое, как можно было эффективное производство в перестроечные времена и в бурные 1990-е сегодня практически уничтожить без надежды возрождения?

Фото: mogilev.media

Шклоўская бальніца будзе працаваць у новым рэжыме, аперацыі пераносяць у Магілёў

У сувязі з пачаткам рэканструкцыі галоўнага корпуса Шклоўскай раённай бальніцы і ўзвядзеннем да яго прыбудовы, пачынаючы з 1 мая мяняецца графік работы установы аховы здароўя.

Так, павялічыцца час прыёму ўрачоў. З 1 траўня звярнуцца да іх можна будзе з 7.30 да 20.00. Азнаёміцца з графікам прыёму спецыялістаў можна на сайце ўстановы аховы здароўя і ў рэгістратуры. Кабінет УГД часова будзе перамешчаны ў корпус стаматалагічнай паліклінікі, а дзённы стацыянар размесціцца ў дзіцячай кансультацыі. Тут жа па чарзе будуць весці прыём тэрапеўт і ўрач-неўролаг.

Змены галоўным чынам закрануць дзейнасць бальніцы. Усе пацыенты для аказання планавай медыцынскай дапамогі будуць накіроўвацца ў медыцынскія ўстановы Магілёва. У абласны цэнтр будуць дастаўляцца і тыя, каму патрабуецца аказанне неадкладнай дапамогі.

Але бальнічны стацыянар у Шклове застанецца – лякарня на 40 ложкаў разгорнецца на базе корпуса былога інфекцыйнага аддзялення. Сюды таксама “пераедзе” лабараторыя, палата інтэнсіўнай тэрапіі, будзе арганізавана міні-аперацыйная для аказання экстранай дапамогі – піша газета “Ударны фронт”.

Фота з адкрытых крыніц

Пасля праверкі шклоўскай службе таксі выставілі штраф больш чым на 50 тысяч

Падатковая інспекцыя правяла праверку прыватнай арганізацыі, што прадстаўляла паслугі таксі ў Шклове. Праверка выявіла, што на працягу двух кварталаў 2022 года фірма выкарыстоўвала наяўныя грошы, атрыманыя ад кліентаў, у абыход афіцыйнай справаздачнасці. Работнікам таксама выплачваліся зарплаты ў канвертах.

Усяго арганізацыі выстаўлена патрабаванне кампенсаваць у бюджэт 53,9 тысяч рублёў, у тым ліку больш за 30 тысяч – падаходнага падатку за атрыманую супрацоўнікамі зарплату, пішуць “Магілёўскія ведамасці”.

Фота ілюстрацыйнае.

Выкапаную яшчэ зімой яму камунальнікі ў Шклове так і кінулі

Аднойчы ноччу ў гэтую яму ўжо падаў мужчына, мясцовыя жыхары скардзяцца, але камунальнікі засыпаць яе пакуль не збіраюцца.

Пра праблемную яму ў двары дома №14 па вуліцы Савецкай у Шклове піша мясцовая раёнка “Ударны фронт”. Яшчэ зімой, больш за тры месяцы таму яе выкапалі камунальнікі падчас рамонту ацяпляльнай сістэмы. Назад яму яны не закапалі, бетонныя пліты на месца не паклалі, таму што вырашылі працягваць работы праз некалькі месяцаў.

–  У сувязі з тым, што ў доме №14 на вуліцы Савецкай узніклі праблемы з ацяпленнем, там праводзіліся рамонтныя работы па замене труб. – патлумачыў сітуацыю Уладзімір Мелех, выконваючы абавязкі дырэктара Шклоўскага УКП “Жылкамгас” – Рабілі апал. Для таго, каб мяняць далей нешта, неабходна зрабіць гідраўліку. Гэтыя працы можна правесці толькі пасля ацяпляльнага сезона. Трэба адключыць хату ад цэнтральнага апалу і прыціснуць кампрэсарам трубы пад вызначаным ціскам. Тады мы будзем бачыць, трэба мяняць іх там далей ці не. Яму прыбяром.

Пры гэтым камунальнікі не падумалі пра жыхароў васьмікватэрнага дома, на тыя некалькі месяцаў, што пакінулі яму, не прыкрылі яе драўлянымі шчытамі ці дошкамі. Аднойчы познім вечарам у гэтую праваліўся мужчына, што праходзіў міма дома. Цудам, але пазбег траўм. Цяпер яма ператвараецца ў сметнік – заўважаюць мясцовыя жыхары.

Фота: “Ударны фронт”.

За хабар інспектару ДАІ затрыманы гаспадар трактара

У вёсцы Старая Вадва Шклоўскага раёна 42-гадовы мясцовы жыхар на чужым трактары ў выніку ДТЗ пашкодзіў аўтамабіль і ўцёк – паведамляе прэс служба абласнога УУС. Але хабар даў не ён.

Супрацоўнікі раённага ДАІ аператыўна ўстанавілі ўцекача. Высветлілася, што вадзіцельскага пасведчання ён не мае, а аварыю ўчыніў, кіруючы трактарам, на якім яму дазволіў праехаць 64-гадовы аднавясковец – уладальнік транспартнага сродку.

Уладальнік трактара паспрабаваў па-свойму вырашыць сітуацыю. Нягледзячы на папярэджанне супрацоўніка ДАІ, ён пакінуў у службовым аўтамабілі ў якасці хабару 300 долараў.

У дачыненні да хабарадаўцы ўзбуджана крымінальная справа.

Фота мае ілюстрацыйны характар.