У невялікую рэчку Крычаўку, што ўпадае ў Сож, сцякае каналізацыйны ручай, які падпітваецца вадой са сцёкавай трубы новага жылога квартала.
Побач з дамамі ў мікрараёне Камсамольскі ў Крычаве знаходзіцца вялікі маляўнічы яр, які працінае невялікая рэчка Крычаўка. Яна мае тры водных прытока, адзін з якіх з’яўляецца каналізацыяй. Размешчана каналізацыя ў лагчынцы побач з новай школай №8. Вада, якая выцякае з яе, ператвараецца ў моцны ручай, які нясе сваю брудную ваду ў Крычаўку. Прычым гэтай каналізацыі ўжо і не адзін дзясятак год.
У гэты ж каналізацыйны ручай, які мае непрыемны пах, выліваецца вада са сцёкавай трубы трох новых дамоў мікрараёна, што будаваліся на працягу 2018-2020 гадоў. Праблема са сцёкавай трубой узнікла яшчэ ўвесну 2020 года, аднак яна не вырашана да сённяшняга дня, бо ні мясцовыя жыхары, ні супрацоўнікі крычаўскай санэпідэмстанцыі гэтай праблемы, відаць, не заўважаюць.
Адзначым, што на працягу 2019-2020 гадоў крычаўскімі чыноўнікамі абмяркоўвалася пытанне адаптацыі берага Крычаўкі ў ланшафтна-рэкрэацыйную зону. Больш за тое, у Крычаўскім райвыканкаме ў гэты ж час адбыліся грамадскія абмеркаванні наконт экалагічнай ацэнкі градабудаўнічага праекта – будаўніцтва новага жылога квартала каля школы №8, якія да пазітыўных вынікаў не правялі.
Все знают о Красной книге Республики Беларусь, в которую включены исчезающие виды растений и животных. Существует и Черная книга – перечень животных и растений, с распространением которых надо бороться.
Среди них борщевик Сосновского, золотарник канадский, эхиноцистис лопастной, робиния лжеакация, клен ясенелистный, мак и конопля (последние два попали в список из-за наркотических свойств). Основное внимание в борьбе за чистоту территорий уделяется борщевику Сосновского и золотарнику.
Контакт человека с борщевиком чреват химическими ожогами и долго незаживающими язвами. Введенный в культуру сельскохозяйственного производства в европейской части СССР (урожайность зеленой массы до 1 500 ц/га) в качестве силосной культуры еще в 60-х гг. прошлого столетия, особое распространение получил в Прибалтике, вскоре проявился и на территории Беларуси. О ядовитых свойствах сока борщевика, попавшего на кожу человека в солнечную погоду, заговорили в последние десятилетия, тогда же и приступили к уничтожению захваченных борщевиком территорий.
Например, в 2021 г. в Могилевской области уничтожили 37 мест произрастания борщевика на площади 18,5 га (27 % от всей площади). Особенно продуктивно поработали в Быховском, Белыничском, Дрибинском районах и в Могилеве. Правда, параллельно обнаружили еще 64 места произрастания данной культуры. Не удивительно, что в Кричевском, Мстиславском и Шкловском районах наблюдается увеличение популяций борщевика. Так что конца борьбы с ним дождемся не скоро.
Превращает почву в пыль
Иное дело золотарник: приятное на вид шикарно цветущее растение по своему воздействию на почву обладает тотально разрушительным воздействием. Там, где растет золотарник, почвенная структура на десятилетия теряет плодородные свойства – фактически она превращается в пыль.
Еще 10 лет назад золотарник возделывался на дачных и приусадебных участках, им украшали цветники административных зданий, создавая условия для его распространения. Борьба с золотарникам специфична и трудоемка – всего за год площадь его произрастания сократилась на 18,68 га. Оперативно по золотарнику отреагировали в Шклове: убрали его с территории гостиницы (кафе «Дуэт») и центрального рынка (универсам «Парковый»), но в частном секторе есть недопонимание со стороны хозяев участков.
Поэтому, совет населению – прежде чем завести у себя на огороде неизвестное красивое растение, разберитесь с его происхождением и возможными негативными последствиями от его возделывания.
У Беларусі за 2023 год плануюць зачыніць усе міні-палігоны цвёрдых бытавых адыходаў – інфармуе БелТА са словаў супрацоўніцы Мінпрыроды Кацярыны Нясцюк.
У мінулым годзе па краіне быў рэкультываваны 61 міні-палігон і застаецца яшчэ 55. У планах міністэрства прадугледжана поўная іх ліквідацыя на працягу 2023 года. Але ж такія самыя мэты па закрыцці міні-палігонаў былі і два гады назад, калі Мінпрыроды абяцаў іх зачыніць да 31 снежня 2021 года.
Завод у Бабруйску так і не з’явіўся.
У жніўні 2021 года упраўленне жыллёва-камунальнай гаспадаркі Магілёўскага аблвыканкама анансавала будаўніцтва трох рэгіянальных палігонаў з заводамі па перапрацоўцы адыходаў – у Бабруйску, Магілёве і Крычаўскім раёне.
Першы з іх, завод у Бабруйску магутнасцю 100 000 тон для абслугоўваня горада, а таксама Бабруйскага, Глускага, Кіраўскага, Клічаўскага і Асіповіцкага раёнаў павінен быў запрацаваць да 2022 года. Прайшло больш года, а завод так і не пачаў сваю дзейнасць. У жніўні 2022 года планы памяняліся і тэрміны ўвядзення адсунуліся на пачатак 2023 года – паведамляла “Звязда”.
Аналагічны бабруйскаму павінны з’явіцца заводы і ў Магілёве да 2025 года, у Крычаўскім раёне – да 2028 года, але аб ходзе выбару пляцоўкі, праектавання, будоўлі пакуль мала яснасці.
Вядома толькі, што магілёўскі завод будзе абслугоўваць сваю зону – абласны цэнтр, Бялыніцкі, Быхаўскі, Горацкі, Дрыбінскі, Круглянскі, Чавускі, Магілёўскі, Шклоўскі раёны. Астатнія раёны вобласці на ўсходзе – Крычаўскі, Клімавіцкі, Касцюковіцкі, Краснапольскі, Мсціслаўскі, Слаўгарадскі, Хоцімскі, Чэрыкаўскі – будуць свае адкіды перавозіць для перапрацоўкі пад Крычаў (за 30-70 км).
Ад шэльфавага ледавіка Антарктыды адкалоўся айсберг у 1 500 квадратных кіламетраў. Гэта як плошча Лондана, паведамляе партал Science Alert са спасылкай на Антарктычную службу Вялікабрытаніі.
Айсберг таўшчынёй 150 метраў аддзяліўся ад шэльфавага ледніка Бранта. Першыя разрывы на шэльфе былі знойдзены вучонымі яшчэ 10 гадоў назад.
Навукоўцы лічаць, што адколіна не звязана з кліматычнымі зменамі, што гэта вынік натуральнага руху льда. Спецыялісты працягнуць адсочваць рух новага айсберга і нададуць яму імя.
У 2022 годзе ад Антарктыды ўжо адколваліся гіганцкія айсбергі: адзін на пачатку года меў плошчу 1 270 квадратных кіламетраў (гэта як плошча Горацкага раёна), другі – у маі – 4 320 квадратных метраў, што амаль ўдвая перавышае плошчу самага вялікага ў Магілёўскай вобласці Быхаўскага раёна (2 240).
Навукоўцы канстатуюць, што плошча марскога лёду ў Антарктыцы рэкордна зменшылася ў другі раз за 5 апошніх гадоў.
У Краснапольскім раённым Маладзёвым цэнтры культуры і вольнага часу «Міраж» прайшоў Дзень мясцовых ініцыятыў «Фестываль экаторбаў» – паведамляе партал мясцовай газеты “Чырвоны сцяг”.
Мерапрыемства рэалізуецца ў рамках праекта “Дзейнічаем лакальна, думаем глабальна” пры фінансавай падтрымцы Праграмы малых грантаў Глабальнага экалагічнага фонду, Праграмы развіцця ААН у Беларусі. У фестывалі прынялі ўдзел прадстаўнікі розныў узроставых груп, прафесій.
Экаторбы – ініцыятыва спецыялістаў Краснапольскага раённага цэнтра сацыяльнага абслугоўвання насельніцтва. Ідэю падтрымалі іх падапечныя: маладыя людзі з інваліднасцю і пажылыя грамадзяне.
Удзельнікі мерапрыемства даказалі сабе і іншым, што экаторба мае сваю яркую індывідуальнасць: тут была выстаўлена проста бясконцае мноства мілых торбаў і торбачак з вясёлым прынтам, якія радуюць вока. Асабліва ўразіла разнастайнасць матэрыялаў, з якіх яны былі выраблены: стары парасон, джынсы, абрус і дзіцячы вазок, які нават выйшаў са строю.
На фестывалі можна было не толькі набыць упадабаны аксэсуар, але і навучыцца самастойна яго вырабляць пад час правядзення майстар-класаў.
Напрэдадні вадохрышча санітарная служба Магілёўскага рэгіёна ўзяла пробы з крыніц каля абласнога цэнтра. На праверку была ўзятая вада з Палыкавіцкай крыніцы і з крыніцы ў вёсцы Дубінка – піша “Прыдняпроўская ніва”.
Амаль два месяцы таму пробы з Палыкавіч паказалі перавышэнне па нітратах – распавядалі mogilev.media. Пры норме на ўтрыманне нітратаў 45 мг/дм3, вада з крыніцы паказала 46,2 міліграмаў нітратаў на кубічны дэцыметр вадкасці. Пры гэтым ад нітратаў у вадзе немагчыма пазбавіцца кіпячэннем. Пагэтаму спецыялісты заклікалі не ўжываць гэтую ваду як пітво, аднак і забараняць гэта рабіць яны не могуць.
– Нарматыўнымі дакументамі якасць і бяспека вады ў крыніцах не рэгламентуюцца, паколькі гэты від водакрыніцы з’яўляецца прыродным, якасць вады ў дадзеных крыніцах пераменлівая, залежыць ад цэлага шэрагу фактараў. – патлумачыла загадчык аддзялення камунальнай гігіены абласной санстанцыі Аксана Воранава.
Новыя спробы зноўку пацвярдзілі – вада з крыніцы ў Палыкавічах адпавядае гігіенічным нарматывам па мікрабіялагічных паказчыках бяспекі, аднак не адпавядае гігіенічным нарматывам па санітарна-хімічных паказчыках – па ўтрыманні нітратаў. Вада з крыніцы ў Дубінках адпавядае гігіенічным нарматывам па мікрабіялагічных і санітарна-хімічных паказчыках.
Паводле даследавання, апублікаванага ў часопісе Science, міжнароднай групай навукоўцаў з ЗША, Нарвегіі, Аўстрыі, Швецыі, Канады, Францыі і Вялікабрытаніі ўстаноўлена, што плошча ледавікоў па ўсёй планеце скарачаецца ў разы хутчэй за прагназаваныя тэмпы.
Вучоныя даследавалі 215 000 наземных ледавікоў, распрацавалі кампутарную мадэль, якая паказала, што пры захаванні цяперашніх тэндэнцый змены клімату, да 2100 года свет страціць каля 32% масы сваіх ледавікоў – або 48,5 трыльёнаў тон лёду – а 68% усіх ледавікоў поўнасцю знікне.
З прычыны таяння ледавікоў узровень Сусветнага акіяна павысіцца на 11,5 сантыметраў, што ўзмоцніць раставанне палярных ільдоў і прывядзе да затаплення сушы, на якой зараз пражывае мінімум 10 мільёнаў чалавек. У разы скароцяцца запасы прэснай вады, павысіцца рызыка паводак і разбурэнняў ландшафтаў найвышэйшых сусветных гор, такіх як Джамалунгма.
Аднак, калі чалавецтву ўдасца спыніць глабальнае пацяпленне, зафіксаваць яго на ўзроўні 1,5 градуса Цэльсія (зараз паказчык дасягнуў адзнакі 1,1 градуса), Зямля страціць толькі 28% леднікоў.
У 1708-1709 гадах на Еўропу абрынуліся рэкордныя за пяцьсот гадоў маразы. У Францыі, Вялікабрытаніі гэтую пару назвалі Вялікім Марозам, Вялікай Зімой
«Віцебская хроніка» згадвае, што 7 студзеня 1709 года «на захадзе былі бачныя тры сонцы», а 19 студзеня «на поўдні былі бачныя два слупы, а сонца было пасярэдзіне». Калі ўлічыць, што 6 студзеня 1709 года пачаліся вялікія халады па ўсёй Еўропе, то таямнічыя тры сонцы над Віцебскам, Полацкам, Оршай, Магілёвам 7 студзеня – прамое сведчанне нейкага прыроднага катаклізму.
Што гэта былі за слупы, што за тры сонцы? Яны з’явіліся ў выніку праламлення сонечных прамянёў у атмасферы зямлі, з-за незвычайна нізкіх тэмператур. У нечым гэта нагадвае эфект Гало, толькі аптычная ілюзія звязана не з ледзянымі крышталікамі, а менавіта з халаднечай. Прычынай жа суворых маразоў стаў эфект на Сонцы, які назваецца “мінімум Маўндэра” – памяншэнне колькасці сонечных плям.
Зіма 1708-1709 гадоў выдалася анамальна, незвычайна халоднай ў гісторыі Еўропы, суперхалоднай за апошнія 500 гадоў. У Вялікабрытаніі гэтая зіма вядомая як Вялікі Мароз – Great Frost. Яна выклікала самы моцны спад у эканоміцы за ўвесь час існавання дзяржавы. У Францыі – Вялікая Зіма, Le Grand Hiver.
Тэмпература ў 1709 годзе, як і ў 2023 годзе, пачала падаць у ноч на 6 студзеня. Англійскі вучоны Уільям Дэрхам 10 студзеня каля Лондана зафіксаваў тэмпературу −12°C – самую нізкую, якую ён вымераў за ўвесь час сваіх назіранняў за надвор’ем. 14 студзеня яго сучаснікі з Парыжа зафіксавалі тэмпературу −15°C.
Дэрхам адзначаў, што ў тую зіму глеба прамерзла больш чым на метр. Моры, азёры і рэкі змерзлі. На палях вымерз увесь ураджай, мароз знішчыў аліўкавыя дрэвы і вінаграднікі, а ў рэках і азёрах змерзла рыба.
У Францыі зіма нанесла асабліва вялікія страты, бо пацягнула за сабой голад, з-за якога да канца 1710 года загінулі прыкладна 600 000 чалавек. У Парыжы загінула 24 000 чалавек.
Суровая зіма стала прычынай масавай эміграцыі з Цэнтральнай Еўропы жыхароў нямецкага рэгіёна Пфальц.
Гэтай жа зімой нямецкі фізік Габрыель Фарэнгейт, апускаючы тэрмометр у талую сумесь снегу з нашатыром і паваранай соллю, прыняў надзвычайна нізкую тэмпературу ў Гданьску −17,8°C за нуль для сваёй шкалы.
Пра глабальную халадэчу ў нашым рэгіёне згадвалі многія ўдзельнікі Паўночнай вайны (1700-1721). Напрыклад, афіцэры шведскай, саксонскай, расійскай армій.
«У 1709 годзе была лютая зіма, стаяла доўга, снягі былі невыносныя і нечувана вялікія, што не толькі звяр’ё, птаства, але і людзі на дорогах мёрзлі» – згадвае «Магілёўская хроніка».
Даследчыкі прыйшлі да высновы, што фактар амаль арктычнай зімы 1709 года ва Ўкраіне скараціў войска шведскага караля Карла XII ледзь не на траціну, што моцна паўплывала на яго паразу ад цара Пятра І у бітве пад Палтавай і прадвызначыла ўздым Расійскай дзяржавы, якая неўзабаве стала імперыяй.
На гэтай мапе можна пабачыць, на колькі градусаў халадней было зімой 1708/1709 гадоў у параўнанні з сярэднімі паказчыкамі клімата на 1971-2000 гады
У сацыяльных сетках з’явіўся ролік, запісаны ў магілёўскім Задняпроўі. Аўтар відэа задаецца пытаннямі – можа, гэтаму незвычайнаму снегу, падобнаму на крошку пенапласта, гараджане абавязаныя хімічнымі гігантамі, напрыклад, “Омск-карбону”?
Цікава, што падобны снег таксама быў заўважаны ў Мінску. Да сапраўднага снегу прымяшаўся незразумелы парашок – сцвярджалі жыхары вуліц Асаналіева і Сярова па паведамленні onliner.by. Быццам бы таксама дробны, белы, без асаблівага паху, але чамусьці ён не раставаў. Гэтае незвычайнае выпадзенне ападку мінчукі звязалі з дзейнасцю завода “Крыён”.
І сапраўды, як высветлілася, незвычайны снег – вынік правядзення на “Крыёне” рамонтных работ. Вось як гэта патлумачыў галоўны інжынер прадпрыемства:
— Гэта перлітавы пясок — натуральны цеплаізаляцыйны матэрыял, ён на сто працэнтаў бяспечны для людзей, жывёл і раслін, ніякіх таксічных уласцівасцяў ён не мае. Гэта, па сутнасці, пясок, які спецыяльна успушваюць (як папкорн) ля печы, каб надаць яму цеплаізаляцыйныя ўласцівасці.
Як ён апынуўся на вуліцы? У нас вядуцца рамонтныя работы, на адной з установак учора якраз праводзілася так званае расперлічванне, і адзін з мяшкоў з рэчывам з-за моцных парываў ветру разнесла па вуліцы. Гэта цалкам дакладна разавая з’ява: супала мноства розных фактараў.
З часам перліт перастане быць белым і стане незаўважным – як звычайны пясок. Паўтаруся, што перажываць няма чаго: гэта прыродны матэрыял, які не нясе пагрозы здароўю – патлумачыў галоўны інжынер прадпрыемства.
Можна дапусціць, што заўважаны ў магілёўскім Задняпроўі незвычайны снег таксама насамрэч з’яўляецца перлітавым пяском і звязаны з нейкімі рамонтнымі работамі на гарадскіх прадпрыемствах.
Жыхары Ашкелона над Новы год пераўтварыліся ў “марскіх піратаў” і разбіралі бясплатны тавар, які шторм выкінуў на бераг.
Увесь Ізраіль смяецца з таго, што халява аб’яднала ўсіх жыхароў у незалежнасці ад вераспавядання і нацыянальнасці. На пляжы было не прапхнуцца. Яўрэі і арабы, іўдзеі, хрысціяне, друзы і мусульмане а таксама свецкія радасна карысталіся магчымасцю атрымаць падарункі.
Кантэйнеры з таварамі былі змыты з палубы замежнага карабля дзень таму. Усяго знесла штормам дзевяць кантэйнераў, з якіх шэсць былі вынесены на бераг, дзе іх і “расцягалі” жыхары Ашкелона.
Часткова, тавар быў выкінуты на пляж прыбоем, але некаторы тавар трэба было здабываць непасрэдна з кантэйнераў. Народ хутка з’арыентаваўся, дзверы адчынілі дыскамі і пазабіралі ўсё, што можна было выцягнуць.
Даведаўшыся пра тое, што адбываецца, многія ізраільцяне з усіх сегментаў грамадства прыбылі на пляжы Ашкелона на квадрацыклах, аўтамабілях, джыпах і грузавіках. Заторы ўзніклі на пад’ездах да бераг. Усю ноч людзі збіралі тавары, выкінутыя на бераг – некаторыя нават уваходзилі ў халоднае мора, каб злавіць здабычу.
У сераду ўвечары трафік яшчэ адчуваўся на ўваходах на пляжы, як рэлігійныя, так і свецкія грамадзяне дзейнічалі разам і сумесна – нечаканая “халява” аб’яднала ўсіх. Сотні людзей удзельнічалі ў разборы падарункаў, а паліцыя, як заўсёды, максімум, што рабіла, гэта штрафавала вадзіцеляў аўтамабіляў за кіраванне аўтамабілем на пляжы (там гэта забаронена).
Сярод тавараў былі цацкі, прадметы для немаўлятаў, мыйныя сродкі, ювелірныя вырабы, пасцельныя прыналежнасці, стравы і многае іншае. Хтосьці нават загрузіў у грузавікі халадзільнікі і халадзільны сталы. Берагавая ахова не дазволіла разрабаваць толькі невялікі кантэйнер, у якім была маёмасць на соні мільёнаў (сотавыя тэлефоны і лептопы).
Мора прынесла велізарную колькасць пластыкавых прадуктаў – бутэлек, цацак а таксама аднаразовага посуду. Пляжы ў Ашкелоне літаральна завалены пластыкавым смеццем.
Міністэрства аховы навакольнага асяроддзя занятае ацэнкай шкоды і высвятленнем, каму належыць карабель, з якога ўпалі кантэйнеры. Яно аказвае дапамогу мясцовым уладам у чыстцы пляжу і мае намер садзейнічаць у расследаванні надзвычайнай сітуацыі і падачы позвы супраць замежнай кампаніі.
Вось так мора на Новы год падарыла ізраільцянам мноства падарункаў і экалагічную праблему.
