Tag: Польша

Дзень ў гісторыі. 19 мая. Ганна Французская. Ордэн Ганаровага легіёна. Конкурс “Міс СССР”. Асуджэнне М. Чыгіра. Катастрофа Як-130. Нарадзіўся пілот-ас Д. Макіёнак.

Навіна ад

Міжнародны дзень дыназаўраў (International Dinosaur Day)

Дыназаўры ўзніклі ў трыасавым перыядзе 243 мільёны гадоў таму і сталі дамінантнымі наземнымі пазваночнымі.

Палеантолагі выявілі больш за 900 розных родаў і 1000 відаў дыназаўраў. Дыназаўры занялі шматлікія экалагічныя нішы і асвоілі разнастайныя тыпы харчавання. Усе дыназаўры – яйкакладучыя.

Першыя скамянелыя косці дыназаўраў былі апазнаны і прызнаны ў пачатку XIX стагоддзя, іх выкапнёвыя шкілеты сталі галоўнымі славутасцямі музеяў па ўсім свеце, а дыназаўры ператварыліся ў неад’емную частку папулярнай культуры.

Цікавыя факты.

Самымі вялікімі дыназаўрамі былі заураподы, якія дасягалі даўжыні 30 метраў – гэта вышыня дзевяціпавярховага дома. Гэта былі раслінаедныя жывёлы з доўгай шыяй і нагамі як у сланоў.

Дыназаўры жылі на Зямлі на працягу 160 мільёнаў гадоў. Вымерлі ў канцы мелавога перыяду каля 65 мільёнаў гадоў таму.

Слова “дыназаўр” у перакладзе з грэчаскай мовы азначае “страшны, жудасны”, “яшчар”.

Дыназаўры з’явіліся на тэрыторыі сучаснай Паўднёвай Амерыкі і затым распаўсюдзіліся па ўсёй сушы.

Продкамі дыназаўраў былі архазаўры. У нашы дні прадстаўнікамі архазаўра з’яўляюцца кракадзілы.

1051 год. Кароль Францыі Генрых І ажаніўся з Ганнай Кіеўскай (1030-1075).

Ганна – дачка Вялікага князя Кіеўскага Яраслава I Мудрага і яго другой жонкі Інгігерды – дачкі караля Шатландыі і Швецыі, унучка па маці Олава III Шатконунга, унучка полацкай княжны Рагнеды Рагвалодаўны (960-1000). Каралева Францыі, маці караля Філіпа I, прабабуля 30 французскіх каралёў.

Ганна прывезла ў Францыю каштоўны пасаг і высокую культуру, за што яе паважалі і шанавалі. Папы Мікалай II і Грыгорый VII пісалі ёй лісты, у якіх выказвалі павагу. Папа Мікалай II адзначаў дабрыню, дабрачыннасць, пабожнасць Ганны, прасіў яе ўплываць на Генрыха I.

1125 год. памёр Уладзімір Манамах (1053-1125).

Вялікі князь Кіеўскі, унук полацкай княжны Рагнеды Рагвалодаўны (960-1000), дзяржаўны дзеяч, военачальнік, пісьменнік, мысляр.

Сын князя Усевалада Яраславіча. Празваны Манамахам па назве роду маці – дачцэ візантыйскага імператара Канстанціна IX Манамаха.

1782 год. Нарадзіўся Іван Паскевіч (1782-1856).

Рускі палкаводзец, дзяржаўны дзеяч. Сваяк А. Грыбаедава. З палтаўскіх казакаў.

У ліку войск М. Раеўскага ўдзельнічаў у бітве пры Салтанаўцы пад  Магілёвам.

Душыцель горцаў, паўстанняў у Польшчы і Беларусі 1831, у Венгрыі 1849 гадоў. 

З 1834 года ўладальнік гомельскага палаца Магілёўскай губерні. У 1917 годзе палац (Палац Румянцавых-Паскевічаў) канфіскаваны, калекцыі яго сталі асновай для краязнаўчага музея (1919).

1802 год. Напалеон Банапарт зацвердзіў ордэн Ганаровага легіёна.

Арганізацыя па прыкладзе рыцарскіх ордэнаў. Згодна з кодэксам Ганаровага легіёна і воінскага медалю, гэтая ганаровая арганізацыя валодае статусам і правамі юрыдычнай асобы. Прыналежнасць да ордэна з’яўляецца найвышэйшым знакам адрознення, пашаны і афіцыйнага прызнання асаблівых заслуг у Францыі. Па сцвярджэнні генерала Дэ Голя, «Ганаровы легіён – гэта супольнасць эліты жывых».

Сярод беларусаў, якія былі ўдастоены залічэння ў ордэн: міністр абороны БНР генерал Кіпрыян Кандратовіч, начальнік Генштабу СССР падчас Вялікай Айчыннай вайны генерал Аляксей Антонаў, Нобелеўскі лаўрэат Жарэс Алфёраў.

1890 год. У Дрысенскім павеце (зараз – Верхнядзвінскі раён) нарадзіўся Данат Макіёнак (1890-1941).

Ас авіяцыі Першай Сусветнай вайны, георгіеўскі кавалер.

Падчас вайны збіў 8 варожых самалётаў. Адзіны ас, які належыць польскаму этнасу і змагаўся супраць блока Цэнтральных дзяржаў. За час службы ў Расійскім імператарскім ваенна-паветраным флоце здзейсніў каля 600 баявых вылетаў і ўдзельнічаў у больш за 30 паветраных бітвах.

Пасля вайны ўступіў у Паветраныя сілы Польшчы і ўдзельнічаў у стварэнні Польскай вайсковай авіяцыі.

Падчас Савецка-польскай вайны камандаваў 3-й польскай эскадрылляй. Пасля вайны быў камендантам авіяцыйнага парку лётнай школы ў Быдгашчы.

У 1941 годзе арыштаваны немцамі, трапіў у лагер смерці Аўшвіц-Біркенаў, дзе праз месяц загінуў.

1929 год. Нарадзіўся Раман (Рувім) Шацаў.

Беларускі педагог, музыка, Заслужаны работнік культуры.

Выпускнік геаграфічнага факультэта Магілёўскага педінстытута. 

Працаваў ў школах географам, педагогам па вакалу ў музвучылішчы імя М. Рымскага-Корсакава, у Палацы піянераў. Стварыў дзіцячы ансамбль песні і танца, які стаў чатырохразовым дыпламантам ВДНГ СССР, лаўрэатам шматлікіх конкурсаў. Ансамбль гастраляваў па СССР, 20 краінах свету.

З 1990-х гадоў жыве на эміграцыі ў ЗША.

1969 год. Памёр Георгі Пех (1897-1969).

Беларускі краязнавец, археолаг, заснавальнік Ваўкавыскага ваенна-гістарычнага музея, калекцыянер і мастак.

Чыгуначнік-самавучка, прымаў удзел у археалагічных раскопках Ваўкавыска, Мінска, Слоніма, Турыйска.

У міжваенны перыяд на працягу 16 гадоў збіраў краязнаўчы матэрыял – аддаваў палову са свайго беднага заробку, часам пакідаючы на паўгалодным існаванні жонку і дзяцей. У 1940 годзе яго прыватная калекцыя стала асновай для стварэння дзяржаўнага Ваўкавыскага краязнаўчага музея, а збіральнік стаў першым яго дырэктарам.

Пасля вайны ў разбураным горадзе прыкмеціў ацалелы будынак – Дом  Баграціёна, куды пераехаў музей у 1948 годзе пасля судовых цяжбаў з райвыканкамам і пагрозы сыходу Пеха ў адстаўку. У 1946 годзе па даручэнні Якуба Коласа, віцэ-прэзідэнта Акадэміі навук БССР, Пеху былі выдзелены першыя сродкі ў памеры 500 рублёў на аднаўленне музея.

Г. Пех (у цэнтры) з юнымі краязнаўцамі.

1989 год. У Маскве распачаўся першы конкурс “Міс СССР” (19-21 мая).

Пераможцай стала Ю. Суханава.

На другім конкурсе, 1990 года, перамагла прадстаўніца Беларусі – студэнтка Віцебскага тэхналагічнага інстытута Марыя Кежа.

На апошнім, трэцім конкурсе ў 1991 годзе, тытул “Міс фота СССР” атрымала мінчанка Ліка Ялінская (Агурбаш).

Марыя Кежа.

2000 год. Асуджаны да пазбаўлення волі экс-прэм’ер-міністр Беларусі Міхаіл Чыгір.

Другі Прэм’ер-міністр Рэспублікі Беларусь (1994-1996), першы – у прэзідэнцкай Беларусі, сябра Аб’яднанай Грамадзянскай Партыі, палітвязень і вязень сумлення паводле Amnesty International.

У 1995 годзе прадстаўляў краіну на сусветным эканамічным форуме ў Давосе.

У лістападзе 1996 года гучна сышоў у адстаўку ў знак пратэсту супраць абвешчанага А. Лукашэнкам рэферэндуму.

У 1999 годзе вылучаўся кандыдатам у прэзідэнты, спадзяючыся такім шляхам вярнуць краіну на дэмакратычны шлях развіцця. Гэтым выклікаў рэпрэсіі з боку ўладаў супраць сябе і членаў сям’і.

30 сакавіка быў арыштаваны і змешчаны на 8 месяцаў ў мінскі СІЗА. Пасля прысуду 2000 года, быў асуджаны судом Фрунзенскага раёна Мінска ў 2002 годзе на 3 гады пазбаўлення волі.

Прымаў удзел у парламенцкіх выбарах у Палату прадстаўнікоў Народнага сходу (кастрычнік 2000), у кампаніі па выбарах прэзідэнта 2001, на выбарах у 2010 годзе быў даверанай асобай Я. Раманчука.

2021 год. Катастрофа самалёта Як-130 у Баранавічах.

У выніку трагедыі загінулі лётчыкі 116-й гвардзейскай штурмавой авіябазы ў Лідзе маёр Андрэй Нічыпорчык і лейтэнант Мікіта Куканенка, адзін з мясцовых жыхароў атрымаў раненні.

На аэрадроме «Баранавічы» выконваліся вучэбна-трэніровачныя палёты на вучэбных самалётах Як-130. З прычыны тэхнічнай няспраўнасці, машына загінуўшых рэзка пайшла ўніз, і яе пачало круціць. Дыспетчар не менш за 10 разоў падаў каманду катапультавацца, але лётчыкі разумелі, што гэта небяспечна – пад імі жылыя кварталы. Самалёт упаў каля двухпавярховак у раёне вуліцы Розы Люксембург, пашкодзіўшы тры дамы (на загалоўным фота – момант крушэння, засняты відэарэгістратарам).

У гонар загінулых летчыкаў названы вуліцы ў Баранавічах. Пілотам пасмяротна прысвоена званне «Герой Беларусі». 20 мая 2022 года ў Баранавічах адкрылі мемарыял у гонар загінулых лётчыкаў.

Дзень у гісторыі. 16 мая. Забойства А. Баболі. Кароль Ян III Сабескі. “Тарас на Парнасе”. Першы “Оскар”. Нарадзіліся пісьменнік В. Вітка, гімнастка В. Корбут.

Навіна ад

Успамін святога Андрэя Баболі (Каталіцкі каляндар)

Андрэй Баболя (30.11.1591 – 16.5.1657) – рэлігійны каталіцкі дзеяч, місіянер. Святар і мучанік. Святы, апякун Пінскай дыяцэзіі. 

Андрэй Баболя праславіўся як знаўца твораў грэчаскіх айцоў царквы і здольны прамоўца, што дазваляла яму перамагаць прадстаўнікоў праваслаўя ў дыспутах і схіляць іх да каталіцызму. Быў празваны «душахватам», «апосталам Піншчыны».

У час вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1654-1667 гадоў схоплены і закатаваны ў Янаве-Палескім (цяпер г. Іванава Брэсцкай вобл.) атрадам казакаў палкоўніка А. 3дановіча.

Цела Андрэя Баболі пазней перавезена ў Пінск і пахавана ў крыпце касцёла езуітаў, у 1702 годзе крыпта была эксгумавана і цела знойдзена нятленным. Культ Андрэя Баболі пачаў пашырацца ў Рэчы Паспалітай, потым у Аўстрыі і Германіі. 

Беатыфікаваны ў 1853, кананізаваны ў 1938 годзе. У 1808 яго цела перавезена ў Полацк, у 1924 – у Рым, у 1938 – у Варшаву.

16 мая 2002 года святы Андрэй Баболя абвешчаны патронам Польшчы. Ён таксама ёсць патронам Пінскай дыяцэзіі. У Полацку з 1997 года працуе касцёл Св. Андрэя Баболі.

Дзень памяці ахвяраў вайны 1654-1667 гадоў.

У выніку вайны Расіі з Рэччу Паспалітай, у параўнанні з 1648 годам, насельніцтва краіны паменшылася ўдвая. На Магілёўшчыне і Смаленшчыне існаваў партызанскі рух супраць захопнікаў – рух “шышэй”.

1674 год. Абранне каралём і вялікім князем ВКЛ Яна III Сабескага (1629-1696).

Удзельнічаў у войнах супраць Масковіі, казакоў Хмяльніцкага, шведаў у Паўночнай вайне 1655-1660, Асманскай імперыі. Перамог турак і татар пад Хоцінам (1673), выратаваў Еўропу ад турак, разбіўшы іх пад Венай (1683). Мецэнат, апякун навукі і мастацтва ў Рэчы Паспалітай.

Пры ім Рэч Паспалітая зведала свой апошні ўздым.

1762 год. Нарадзіўся Юзаф Копаць (1762-1827).

Удзельнік паўстання 1794 года, генерал, падарожнік, даследчык Камчаткі, мемуарыст, аўтар «Дзённіка падарожжа ўздоўж усёй Азіі па сушы да порта Ахоцк, акіянам праз Курыльскія астравы да Ніжнекамчацка…» (1817). 

З павагай пісаў пра камчадалаў, чукчаў, якутаў, буратаў i прыводзіў пра ix этнаграфічныя звесткі. Кніга мае навукова-этнаграфічную каштоўнасць, некалькі разоў перавыдавалася (Берлін, 1863; Парыж, 1867; Львоў, 1867), перакладзена на французскую і рускую мовы. Рукапіс зберагаецца ў бібліятэцы Чартарыйскіх у Кракаве.

1889 год. Упершыню апублікавана паэма “Тарас на Парнасе” Канстанціна Вераніцына (1834-1903) у газеце “Минскій листок”.

На працягу 1890-х-1910-х гадоў перавыдаваўся неаднаразова, у перыёдыцы і асобна, пад рознымі назвамі, і актыўна распаўсюджваўся ў спісах. Этнограф Е. Раманаў, які падрыхтаваў адно з першых выданняў, сцвярджаў у 1896 годзе, што Тараса “ва ўсякай хаце знайсці можна”.

“Тарас на Парнасе” ўваходзіць ва ўсе праграмы вывучэння беларускай літаратуры, перакладаўся на многія мовы, ілюстраваўся і інсцэніраваўся.

1911 год. Нарадзіўся Васіль Вітка (Цімох Крысько, 1911-1996).

Класік беларускай дзіцячай літаратуры, літаратурны крытык, паэт, перакладчык, публіцыст, празаік, драматург, педагог. Заслужаны дзеяч культуры. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР. Занесены  ў Ганаровы спіс Х. Андэрсена (1978).

Працаваў на Бабруйскім дрэваапрацоўчым камбінаце, у газетах «Камуніст» (Бабруйск), «Ударнік» (Жлобін), «Чырвоная змена», сакратаром Беластоцкага абласнога аддзялення СП БССР. Удзельнічаў у паходзе Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь.

Пасля вайны працаваў у часопісе «Беларусь», галоўным рэдактарам «Літаратуры і мастацтва», «Вясёлкі».

Паводле ўспамінаў унучкі, культуролага Ю. Чарняўскай, пасля рэферэндуму 1995 года аб змяненні дзяржаўнай сімволікі на новую, напісаў да гэтай падзеі верш, пасля якога яго імгненна перасталі друкаваць, а пасля смерці на могілках раптам не стала месца для яго пахавання. Беларускае тэлебачанне не сказала ні слова пра смерць заслужанага дзеяча культуры, не ўдалося таксама дамагчыся мемарыяльнай дошкі на яго доме.

Аўтар больш за 10 зборнікаў вершаў, зборніка сатыры і гумару, каля 20 кніг паэзіі і вершаваных казак для дзяцей, п’ес «Прамень будучыні», «Шчасце паэта», прысвечанай Я. Купалу (пастаўлена купалаўскім тэатрам), кніг дзённікаў, нарысаў і апавяданняў, суаўтар чытанак «Роднае слова» для малодшых школьнікаў, перакладаў. У 1973 годзе выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.

Памёр 5 ліпеня 1996 года.

1929 год. У ЗША адбылася першая цырымонія ўручэння прэміі Амерыканскай кінаакадэміі “Оскар”.

Заснавана ўраджэнцам Мінска Лазарам Маерам. Квіток на цырымонію каштаваў 5 даляраў, цягнулася яна 15 хвілін. Першы “Оскар” прайшоў сціпла і сабраў усяго 270 гасцей.

Акцёры і актрысы, якія перамаглі, былі ўзнагароджаны не за канкрэтны праект, а за ўсе фільмы, у якіх яны здымаліся на працягу года.

Першай лепшай актрысай у гісторыі кінематографа стала Джанет Гейнар (“Сёмае неба”, “Вулічны анёл” і “Узыход сонца: песня двух людзей”), а нямецкі кінаакцёр Эміль Янінгс (“Апошні загад” і “Шлях усякай плоці”) стаў першым мужчынай, які атрымаў прэмію кінаакадэміі.

Першы “Оскар” за лепшую рэжысуру быў уручаны Люісу Майлстоуну (“Два аравійскіх рыцара”). Лепшымі карцінамі 1927-1929 гадоў былі прызнаны дзве – “Узыход сонца” і “Крылы”.

Статуэткі таксама атрымалі сцэнарыст Бэн Хэтч і прадзюсер Джэк Уорнер. Чарлі Чаплін, акцёр, рэжысёр і прадзюсер стужкі “Цырк”, быў удастоены прэміі “За выдатныя дасягненні ў кінематографе”. Аналагічную статуэтку атрымала кампанія Warner Brothers за гукавы фільм “Спявак джаза”.

Першая цырымонія ўручэння Оскараў была адзінай цырымоніяй, якая ніяк не транслявалася ў СМІ ці на радыё.

1955 год. У Гродна нарадзілася Вольга Корбут.

Беларуская і савецкая гімнастка. Чатырохразовая алімпійская чэмпіёнка. Занесена ў Міжнародную залю славы гімнастыкі.

У 15 гадоў стала чэмпіёнкай СССР і ўвайшла ў зборную СССР. Абсалютная чэмпіёнка Спартакіяды народаў СССР, шматразовая чэмпіёнка СССР. У 1972 прызнана лепшай спартсменкай свету.

3 1991 года жыве ў г. Атланта (ЗША), утрымлівае гімнастычную акадэмію. Прэзідэнт чарнобыльскага фонду пры шпіталі г. Сіэтл. Ганаровая грамадзянка г. Атланта.

1986 год. У Гродна адкрыўся Дом-музей Максіма Багдановіча.

Месціцца ў мемарыяльным доме па вул. 1-га Мая, 10, пабудаваным у 1888 годзе. У гэтым доме з чэрвеня 1892 па кастрычнік 1896 года разам з бацькамі жыў беларускі паэт.

Між іншых у стварэнні калекцыі музея паўдзельнічала беларуская паэтэса Л. Геніюш, музею былі перададзены яе вышыванкі, якія вельмі падабаліся Максіму Багдановічу. Рарытэтны зборнік «Вянок» (1913) музею перадаў яе сын Юрый.

1995 года. Кіраўнік справаў прэзідэнта Іван Ціцянкоў сарваў дзяржаўны сцяг Беларусі.

Ціцянкоў – ураджэнец в. Клеявічы Касцюковіцкага раёна. Пасля завяршэння рэферэндуму па дзяржаўнай сімволіцы, ён сарваў з даху Дому ўраду і разарваў на кавалкі гістарычны нацыянальны бела-чырвона-белы сцяг – дзяржаўны ў 1991-1995 гадах.

1999 год. Памёр Мікола Ганько (1923-1999).

Беларускі дзеяч на эміграцыі. Брат старшыні Саюза беларускай моладзі Міхася Ганько.

У час нямецкай акупацыі вучыўся ў Маладзечанскай гандлёва-адміністрацыйнай школе, у 1944 годзе быў на курсах сярэдніх кіраўнікоў Саюза беларускай моладзі.

З лета 1944 года ў эміграцыі. Быў адным з заснавальнікаў парафіі Св. Кірылы Тураўскага ў Таронта, шматгадовым кіраўніком Згуртавання беларусаў у Канадзе. Адзін з ініцыятараў стварэння таварыства дапамогі дзецям – ахвярам Чарнобыльскай катастрофы.

Пахаваны на могілках Пайн Хілс у Таронта.

2001 год. Рашэннем Магілёўскага гарвыканкама званне Ганаровы грамадзянін горада было прысвоена спартсменам і пісьменніку, Герою СССР.

Званне прысвоена алімпійскім чэмпіёнам Святлане Баітавай (гімнастыка), Аляксандру Масяйкову (веславанне), Герою Савецкага Саюза Аляксандру Мініну, тульскаму пісьменніку, аўтару кнігі аб абароне Магілёва ў 1941 года Мікалаю Дружыніну.

Фота. С. Баітава.

2021 год. Памёр Яўген Анішчанка (1955-2021).

Беларускі гісторык, кандыдат гістарычных навук, адзін з арганізатараў “Асацыяцыя свабодных беларускіх гісторыкаў”, даследчык гісторыі падзелаў Рэчы Паспалітай, гісторыі Беларусі XVII-XIX стст.

Аўтар 27 кніг і больш за 400 навуковых артыкулаў. Працаваў у інстытуце культуры, Інстытуце гісторыі НАНБ.

У 2004 годзе  абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Палітычная гісторыя Беларусі ў часы падзелу Рэчы Паспалітай», якая, аднак, не была зацверджана ВАК. 

На думку аўтара, сапраўднай прычынай такога рашэння атэстацыйнай камісіяй у адносінах да яго з’яўляліся тэматыка і вынікі яго даследаванняў, якія не адпавядаюць дзяржаўнай ідэалогіі, а таксама яго актыўная грамадзянская і прафесійная пазіцыя.

Пасля звальнення з НАНБ у 2004 годзе працаваў дворнікам, галоўным архівістам Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі, у Інстытуце парламентарызму і прадпрымальніцтва, у Беларускім дзяржаўным медуніверсітэце.

Дзень у гісторыі. 14 мая. Аблога Быхава. Дывізія Касцюшкі. Рэферэндум – 1995. Нарадзіліся ўсходазнавец К. Касовіч, мастак Я. Кругер, кампазітар Я. Жыновіч.

Навіна ад

1659 год. Маскоўскія ваяводы Змееў і Лабанаў-Растоўскі пачалі аблогу Быхаўскага замка.

Аблога працягвалася да 4 снежня і закончылася начным штурмам Быхава. Карнікі, якія захапілі замак, у 1660 годзе самі апынуліся ў аблозе і ў снежні 1661 здаліся войску Рэчы Паспалітай на чале з гетманам Чарнецкім.

Замак стаяў на высокім правым беразе Дняпра, на месцы былога пасялення XIV-XV стагоддзяў.

Замкавы комплекс складаўся з некалькіх мураваных карпусоў, якія ўтваралі ў плане няправільны чатырохвугольнік памерамі 75х70 м.

З поўначы ўнутраны двор замыкаўся мураванай сцяной з выхадам на гарадскі вал. Заходні бок замкавага комплекса, павернуты да гандлёвай плошчы, быў забудаваны карпусамі казарм, меў пасярэдзіне ўязную браму з пад’ёмным мастом і фланкіраваўся па вуглах васьміграннымі абарончымі вежамі.

1814 год. У Полацку нарадзіўся Каэтан Касовіч (1814-1883).

Беларускі ўсходазнаўца, першы санскрытолаг у Расіі.

Скончыў Віцебскую гімназію, Маскоўскі ўніверсітэт.

Працаваў выкладчыкам ў Цвярской і 2-й Маскоўскай гімназіях. Вывучаў яўрэйскую і арабскую мовы, санскрыт. Перакладчык з санскрыта.

У Маскве быў рэдактарам навуковых прац пры публічнай бібліятэцы, прафесарам універсітэта, быў ганаровым доктарам Харкаўскага, прафесарам Пецярбургскага ўніверсітэтаў.

Выдаў “Санскрыцка-рускі слоўнік”, збор персідскіх клінападобных надпісаў, пераклад “Яўрэйскай граматыкі” Гезеніуса і “Яўрэйскай хрэстаматыі”, “Грэчаска-рускі слоўнік”.

Памёр 7 лютага 1883 года.

1869 год. У Мінску нарадзіўся Янкель Кругер (1869-1940).

Беларускі жывапісец і педагог, заслужаны дзеяч мастацтваў, настаўнік знакамітых мастакоў.

Вучыўся ў Варшаве, у акадэміі Жуліяна ў Парыжы, у Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў. Падарожнік па еўрапейскіх краінах. Неаднаразова дэманстраваў свае палотны на Парыжскіх выстаўках.

У Мінску вёў курсы малявання і жывапісу. Меў шматлікіх вучняў, сярод якіх Г. Фімянтоўскі, В. Руцай, І. Ахрэмчык, І. Мільчын, З. Азгур, Х. Суцін, М. Кікоін, М. Станюта.

Працаваў у БДУ, у этнаграфічнай экспедыцыі Беларускага Дзяржаўнаг музея.

Аўтар партрэтаў І. Жухавіцкага, Якуба Коласа, Янкі Купалы, Зм. Бядулі, С. Міхоэлса, навукоўцаў, палітычных савецкіх военачальнікаў і партыйных дзеячаў, жанравых карцін на тэмы працы, серыі карцін, якія адлюстроўваюць сцэны яўрэйскага побыту.

Я. Кругер. Янка Купала.

1885 год. Нарадзіўся Мікалай Крыленка (1885-1938).

Вярхоўны галоўнакамандуючы расійскай арміі пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года. Кіраўнік ліквідацыі Стаўкі ў Магілёве ў 1917 годзе. Рэспрэсаваны.

У яго гонар у Магілёве названа вуліца, усталявана мемарыяльная шыльда.

Займаўся рэвалюцыйнай дзейнасцю. Удзельнік І Сусветнай вайны, прапаршчык.

У ліпені 1917 года быў арыштаваны ў Магілёве і абвінавачаны ў дзяржаўнай здрадзе. 8 лістапада 1917 года ўвайшоў у першы склад Саўнаркама ў якасці члена Камітэта па справах ваенных і марскіх.

22 лістапада 1917 года прызначаны галоўнакамандуючым войск, 3 снежня адхіліў ад пасады генерала М. Духоніна і стаў камандуючым Стаўкі ў Магілёве.

Быў пракурорам РСФСР, народным камісарам юстыцыі РСФСР, СССР.

Актыўна змагаўся з Вышынскім і Вінакуравым (старшыня Вярхоўнага Суда СССР) за ўплыў у сістэме органаў юстыцыі СССР. Вынікам гэтай барацьбы стала гібель Крыленкі і яго людзей, перамога групоўкі Вышынскага.

Арыштаваны НКУС 31 студзеня 1938 года. Расстраляны 29 ліпеня 1938 года.

1899 год. Нарадзіўся Тодар Куніцкі (1899-1985).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, лекар, сузаснавальнік Беларускага Студэнцкага Саюза ў Вільні і Беларускага Сялянскага Саюза.

Працаваў у Беларускім інстытуце гаспадаркі і культуры, урачом на Беласточчыне.

3 чэрвеня 1937 года Галоўліт БССР Указам № 33 «Спіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі з бібліятэк грамадскага карыстання, навучальных устаноў і кнігагандлю» загадаў спальваць усе кнігі Куніцкага.

У час Другой сусветнай вайны працаваў у Вільні, пасля вайны працаваў урачом у Гданьску. Памёр 5 сакавіка 1985 года.

Сябры Беларускага студэнцкага саюза, 1930-я гады.

1907 год. Нарадзіўся Язэп Жыновіч (Жыдовіч, 1907-1974).

Беларускі музыка-цымбаліст, дырыжор, кампазітар, народны артыст БССР і СССР, прафесар, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі.

У 1922 годзе стаў салістам-цымбалістам у БДТ-1 (купалаўскі тэатр). Скончыў Мінскі музычны тэхнікум, БДУ, кансерваторыю (з яе выключаўся як сын кулака).

У 1930 годзе кіраўнік, саліст, канцэртмайстар і педагог створанага Дзяржаўнага ансамблю народных інструментаў БССР.

Падчас вайны працаваў у Казахскай філармоніі, у складзе канцэртнай брыгады выязджаў на фронт.

З 1946 года – мастацкі кіраўнік і дырыжор Дзяржаўнага народнага аркестра БССР. У Беларускай кансерваторыі аснаваў клас цымбалаў і кафедру народных інструментаў.

Напісаў музычныя творы: «Беларуская мелодыя» для ансамбля цымбалаў і 2 арфаў, «Сказ-быліна аб зямлі беларускай», канцэртныя апрацоўкі народных танцаў «Лявоніха» і «Мікіта».

Пераклаў для цымбалаў п’есы шматлікіх еўрапейскіх аўтараў.

Памёр у Мінску 13 студзеня 1974 года.

У Мінску названа ў яго гонар вуліца, а на доме, дзе жыў, усталявана мемарыяльная дошка.

1943 год. У СССР пачалося фарміраванне 1-ай пяхотнай дывізіі імя Т. Касцюшкі Войска Польскага.

Дывізія фарміравалася ў Сялецкіх ваенных лагерах пад Разанню. 15 ліпеня 1943 года, у дзень гадавіны Грунвальдскай бітвы, дывізія прыняла прысягу. Дывізія мела штатны расклад савецкай стралковай дывізіі і ўключала тры пяхотныя палкі, асобны жаночы пяхотны батальён імя Э. Плятэр, полк лёгкай артылерыі, знішчальны супрацьтанкавы дывізіён, дывізіён мінамётаў, разведроту, роту сувязі, падраздзяленні зенітных сродкаў, часткі тылу.

Першым камандзірам дывізіі стаў палкоўнік Зыгмунт Берлінг. Па стане на 5 ліпеня 1943 года, дывізія мела 14 380 чалавек (13 520 палякаў, 439 яўрэяў, 209 украінцаў, 108 беларусаў, 112 рускіх і 1 азербайджанец).

12-13 кастрычніка 1943 года пад Леніна Горацкага раёна адбыўся першы бой дывізіі. Падчас баёў дывізія нанесла значны ўрон суперніку, заняла вёскі Трыгубава і Паўзухі. Тры байцы дывізіі былі ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза, 247 – узнагароджаны ордэнамі і медалямі.

З. Берлінг.

1955 год. Утворана ваенная арганізацыя Варшаўскай Дамовы.

У яе склад увайшлі Албанія, Балгарыя, Венгрыя, ГДР, Польшча, Румынія, СССР, Чэхаславакія. Скасавана ў 1991 годзе. Усе краіны, акрамя СССР, увайшлі ў НАТА (з былога СССР у НАТА – Эстонія, Літва, Латвія).

Трэцім галоўнакамандуючым Аб’яднанымі ўзброенымі сіламі краінаў-удзельніцаў дамовы быў ураджэнец Горацкага раёна Маршал Савецкага Саюзу І. Якубоўскі (1967-1976), першым начальнікам штаба – ураджэнец Гродна, уладальнік ордэна Перамогі, генерал арміі – А. Антонаў (1955-1962).

І. Якубоўскі.

1973 год. Нарадзілася Наталі Касцюшка-Марызэ.

Францускі палітык, з беларускага роду Касцюшкаў. Былы міністар экалогіі ва ўрадзе Ф. Фіёна (2010-2012).

Скончыла Політэхнічную школу ў Парыжы, Нацыянальную школу лясных і водных інжынэраў.

Займала пасады дзяржаўных сакратароў дэпартамэнтаў экалогіі, планавання і развіцця лічбавай гаспадаркі, мэра Лянжумо.

1995 год. Па ініцыятыве А. Лукашэнкі прайшоў рэферэндум.  

На галасаванне выносіліся чатыры пытанні, першыя тры з іх – на абавязковы рэферэндум, пастанова якога насіла канчатковы характар, а чацвёртае – на кансультацыйны, пастанова якога насіла рэкамендацыйны характар:

  1. Ці згодны Вы з наданнем рускай мове аднолькавага статусу з беларускай?
  2. Ці падтрымліваеце Вы прапанову аб устанаўленні новых Дзяржаўнага сцяга і Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь?
  3. Ці падтрымліваеце Вы дзеянні Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, скіраваныя на эканамічную інтэграцыю з Расійскай Федэрацыяй?
  4. Ці згодны Вы з неабходнасцю ўнясення змяненняў у Канстытуцыю Рэспублікі Беларусь, якія прадугледжваюць магчымасць датэрміновага спынення паўнамоцтваў Вярхоўнага Савета Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь у выпадках сістэматычнага ці грубага парушэння Канстытуцыі?[

Паводле афіцыйных звестак, па першаму пытанню “За” выступілі 88,3%, па другому падтрымка атрымана ў 75,1% галасоў, па трэцяму – 83,3%, па чацвёртаму – 77,7%.

Пытанні, вынесеныя на рэферэндум, супярэчылі прэамбуле і артыкулам 1, 2, 3 Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі, прэамбуле і артыкулам 17 і 78 Канстытуцыі Беларусі 1994 года, артыкулу 3 Закона «Аб усенародным галасаванні (рэферэндуме) у Рэспубліцы Беларусь».

Фота з адкрытых крыніц.

Дзень у гісторыі. 12 мая. Першая на Русі каменная царква. БССР у ЮНЭСКА. Сычуаньскі землятрус. Нарадзіўся Аўгуст ІІ Моцны, памёр генерал У. Андэрс.

Навіна ад

Міжнародны дзень медыцынскай сястры (International Nurse’s Day, з 1974 года).

Ідэя ўшаноўвання медсясцёр з’явілася ў 1953 годзе. Першыя масавыя ўрачыстасці пачаліся з 1965 года.

Устаноўлены ў гонар дня нараджэння англійскай медсястры Флорэнс Найтынгейл (1820-1910). У Лондане працуе музей, прысвечаны ёй.

У Крымскую вайну Флорэнс арганізавала ў Турцыі догляд за параненымі салдатамі саюзнікаў. Таксама ёю быў арганізаваны штаб сясцёр міласэрнасці, куды ўступалі ўсе жадаючыя. Жанчыны даглядалі параненых салдат і дапамагалі ўрачам на аперацыях. Пры гэтым, ні ў кога з іх не было медыцынскай адукацыі. У тыя часы лічылася, што ўсе жанчыны ад прыроды ўмелі дапамагаць тым, хто мае патрэбу. Так і з’явілася новая прафесія.

У 1912 годзе Чырвоным Крыжом устаноўлена медаль Флорэнс Найтынгейл – найвышэйшая у свеце для медсясцёр. Узнагароджанне ею праводзіцца раз на два гады. У СССР было вядома 45 узнагароджанняў, у тым ліку 6 беларусак-удзельніц вайны. Першай уладальніцай медаля стала Герой Савецкага Саюза, легендарная медсястра Зінаіда Тусналобава-Марчанка (1920-1980), потым – Соф’я Голухава, Яўгенія Шаўчэнка, Кацярына Сірэнка, Соф’я Кунцэвіч і Марыя Гарачук.

На сёння 14 медыцынскіх сясцёр з Беларусі ўдастоены медаля. Падчас апошняга ўзнагароджання ў 2021 годзе медаль атрымалі медсёстры службы “Дапамога” Беларускага Чырвонага Крыжа Людміла Бузель і Лідскай дарожнай арганізацыі чыгункі Эльвіра Шабанава.

996 год. У Кіеве асвечана першая на Русі каменная царква Святой Багародзіцы.

Другая назва  – Дзесяцінная (будоўля ажыццяўлялася на падаткавую дзесяціну). Мела памеры 35 на 37 метраў.

У царкве знаходзілася княжацкая пахавальня. У ёй былі пахаваны хрысціянская жонка Уладзіміра – візантыйская царэўна Ганна, якая памерла ў 1011 годзе, а затым і сам Уладзімір, які памёр у 1015 годзе. Таксама сюды былі перанесены з Вышгарада парэшткі першага хрысціянскага кіраўніка Русі – княгіні Вольгі.

У 1044 годзе Яраслаў Мудры пахаваў у царкве пасмяротна “хрышчоных” братоў Уладзіміра – Яраполка і Алега Дрэўлянскага.

У 1169 годзе царкву разрабавалі войскі Андрэя Багалюбскага, у 1203 годзе – войскі Рурыка Расціславіча. 

Дзесяцінная царква прастаяла да 1240 года, калі была разбурана пры ўзяцці Кіева войскамі Батыя: абвалілася – ці то нападаючыя пастараліся, ці то народу набілася столькі, што яго цяжару храм не вытрымаў.

Асвячэнне Дзесяціннай царквы. Мініяцюра Радзівілаўскага летапісу

1364 год. Кароль Казімір III Вялікі выдаў прывілей на ўтварэнне Кракаўскай акадэміі (універсітэта).

Пашыраны каралевай Ядвігай і князем Ягайлам. У розныя часы меў назвы  Studium Generale, Akademia Krakowska, Галоўная каронная школа. У XIX стагоддзі атрымаў сваю сучасную назву Ягелонскі, якая падкрэслівае сувязь з родам Ягелонаў. Ягелонскі ўніверсітэт – аўтарытэтная навуковая установа Польшчы, Рэчы Паспалітай і ВКЛ.

Сярод вядомых выпускнікоў літаратары Я. Вісліцкі, С. Лем, першадрукар Ф. Скарына, вучоныя В. Агрыпа, К. Куманецкі, Б. Папроцкі, Б. Маліноўскі, кампазітар Ц. Базылік, педагог С. Любіч-Маеўскі.

1670 год. Нарадзіўся Аўгуст ІІ Моцны, Фрыдрых Аўгуст I (1670-1733).

Кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1697-1706, 1709-1733), курфюрст саксонскі

Мянушку «Моцны» атрымаў з прычыны выключнай фізічнай сілы і шматлікіх любоўных прыгод. Карыстаўся папулярнасцю сярод дробнай шляхты.

Імкнучыся да абсалютнай улады збіраўся ператварыць ВКЛ у незалежную дзяржаву са спадчыннай уладай, у чым яго падтрымалі Радзівілы, Вішнявецкія і іншыя магнаты і шляхта. 

Уцягнуў краіну ў Паўночную вайну (1700-1721) як  саюзнік Пятра I, аслабіў дзяржаву. Яго няўдалая палітыка прывялаа да таго, што пачалося актыўнае ўмяшанне ва ўнутраныя справы Рэчы Паспалітай не толькі Расіі, але і Прусіі, Аўстрыі і Францыі.

Аўгуст Моцны больш клапаціўся пра развіццё Саксоніі, і Рэч Паспалітую падпарадкоўваў гэтым мэтам. Намагаючыся ўзмацніць сваю ўладу ў Польшчы і ВКЛ ён абапіраўся на дапамогу суседніх дзяржаў, на карысць якіх збіраўся аддаць частку тэрыторыі Рэчы Паспалітай.

1775 год. Заснавана Гродзенская медыцынская акадэмія.

Першая на Беларусі вышэйшая навучальная ўстанова па падрыхтоўцы медыцынскага персаналу. Існавала ў 1775-1781 гадах.

Адкрыта па ініцыятыве А. Тызенгаўза. Арганізатарам і кіраўніком акадэміі быў французскі ўрач, вучоны-натураліст Ж. Э. Жылібер.

Мела 3 аддзяленні: падрыхтоўкі «сучасных урачоў для гарадоў», падрыхтоўкі правінцыяльных урачоў і хірургаў, аддзяленне павітух.

Навучэнцы ўтрымліваліся за кошт казны.

Пры акадэміі дзейнічалі шпіталь на 60 ложкаў, анатамічны тэатр і музей, кабінет прыродазнаўства, аптэка, бібліятэка, батанічны сад (першы на тэрыторыі Беларусі і ў Рэчы Паспалітай).

Н. Орда. Медыцынская акадэмія ў Гродна.

1842 год. У Парыжы пайшоў з жыцця Валенцій Ваньковіч (1800-1842).

Беларускі мастак, акадэмік жывапісу, выдатны майстар партрэта першай паловы XIX ст.

Скончыў Полацкі езуіцкі калегіум, Віленскі ўніверсітэт, Акадэмію  мастацтваў у Пецярбургу.

У доме яго брата Эдварда ў Мінску часта гасцявалі мастакі, кампазітары, літаратары, у тым ліку Я. Дамель, М. Кулеша, Ч. Манюшка, С. Манюшка, В. Дунін-Марцінкевіч.

У паўстанні 1830-1831 гадоў не ўдзельнічаў з прычыны хваробы, хаця такі намер меў – набыў зброю і каня.

З 1839 года жыў на эміграцыі. У 1841 пасяліўся ў Парыжы. Жыў у А. Міцкевіча.

Творы мастака захоўваюцца ў зборах Вільні, Пецярбургу, Варшавы, Кракава, Парыжу.

Памёр ад сухотаў на руках у А. Міцкевіча. Пахаваны на могілках Манмартр-дэ-Сэн-Дэні.

У Мінску дзейнічае дом-музей Ваньковічаў, каля якога ўсталяваны помнік мастаку.

1909 год. Нарадзіўся Язэп Найдзюк (1909-1984).

Беларускі нацыянальны дзеяч, выдавец, вязень Бяроза-Картузскага канцлагеру, аўтар  нарысу “Беларусь учора і сяння”.

Дзеяч беларускага нацыянальнага руху ў Вільні. Працаваў друкаром і дырэктарам Беларускай друкарні імя Ф. Скарыны, рэдагаваў папулярны часопіс «Шлях моладзі».

У 1939 годзе быў арыштаваны і зняволены ў Бяроза-Картузскі канцлагер. Пасля вызвалення часцямі Чырвонай Арміі  ў верасні вярнуўся ў Вільню.

У час II Сусветнай вайны жыў у Мінску, працаваў у школьным інспектараце, выдаваў часопіс «Беларуская школа», быў тэхнічным кіраўніком «Выдавецтва школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі», намеснікам члена Галоўнай рады Беларускай народнай самапомачы. Улетку 1944 выехаў у Германію. 

Пасля вайны, хаваючыся ад савецкай дзяржбяспекі, пераехаў у Польшчу, дзе жыў у Інаўроцлаве пад імем Юзафа Александровіча, працаваў дырэктарам Куяўскай друкарні, займаўся краязнаўствам. Пісаў артыкулы ў беларускую эмігранцкую прэсу, сувязь з беларускім рухам падтрымліваў праз свайго брата Чэслава Найдзюка, які жыў у Амерыцы. Вёў ліставанне з Л. Геніюш, Ю. Туронкам, К. Грынкевічам і іншымі дзеячамі.

Аўтар успамінаў, дзённікаў, падручніка для моладзі «Пазнавайма гісторыю беларускага народу», папулярнага нарысу «Беларусь учора і сяння».

У яго гонар на будынку друкарні ў польскім Інаўроцлаве адкрыта памятная шыльда.

1935 год. Памёр Юзэф Пілсудскі (1867-1935).

Польскі дзяржаўны, палітычны, вайсковы дзеяч, першы кіраўнік незалежнай Польшчы, першы яе маршал, двойчы прэм’ер (1926-1928 і 1930), дыктатар. Падарожнік па Амерыцы, Еўропе, Японіі. Са старажытнага беларускага роду Гінятавічаў.

У маладосці займаўся рэвалюцыйнай дзейнасцю. Пілсудскі – асоба, заслугі якой перад незалежнаю Польшчаю паўсюдна прызнаныя.

Пра беларусаў пісаў, што трэба “адзначыць неакрэсленасць іх нацыянальных пачуццяў”. Беларусаў з заходніх губерняў ставіў вышэй за жыхароў усходу Беларусі, бачыў розніцу паміж беларусамі-праваслаўнымі і беларусамі-каталікамі.

У постаці Пілсудскага выяўляліся пэўныя рысы беларускасці, якія ставілі яго ў лепшае святло ў параўнанні з беларускімі савецкімі дзеячамі. Нарадзіўся ён на Віленшчыне, ведаў беларускую мову, карыстаўся ёю, меў кантакты з дзеячамі беларускага нацыянальнага адраджэння, у свой час нават займаўся кантрабандным увозам “Дудкі беларускай” Ф. Багушэвіча.

Пахаванне Пілсудскага стала вялікай маніфестацыяй нацыянальнага адзінства. Была абвешчана нацыянальная жалоба. 13 мая 1935 года з цела былі выняты мозг і сэрца. Цела было змешчана ў крыпце святога Леанарда ў Вавелі. У 1936 годзе сэрца Пілсудскага палажылі ў труну яго маці на могілках Росы ў Вільні (маўзалей Маці і сэрца сына).

Кавалер вялікай колькасці ордэнаў і ганаровых адзнак, як польскіх, так і замежных, ганаровы доктар шэрагу ўніверсітэтаў міжваеннай Польшчы.

У міжваенны час, а таксама пасля Другой Сусветнай вайны, вакол асобы маршала будаваўся пэўны культ. Пасля падзення камунізму ў Польшчы, Пілсудскі лічыцца адной з найважнейшых асоб у гісторыі польскай дзяржавы.

У яго гонар названыя многія вуліцы, плошчы і школы, пастаўлены помнікі.

1954 год. БССР прынята ў ЮНЭСКА.

На працягу амаль 70 гадоў краіна падтрымлівае з гэтай міжнароднай арганізацыяй плённыя, дынамічныя адносіны. З дапамогай ЮНЕСКА рэалізуецца шмат цікавых праектаў у сферы адукацыі, навукі, інфармацыі, камунікацый, культуры.

У кастрычніку 1988 года Беларусь далучылася да Канвенцыі па ахове сусветнай культурнай і прыроднай спадчыны, прынятай ЮНЕСКА ў 1972 годзе. І сёння ўжо 4 аб’екты, якія знаходзяцца на тэрыторыі нашай краіны, уключаны ў Спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА: Нацыянальны парк “Белавежская пушча”, замкавы комплекс “Мір”, архітэктурна-культурны комплекс рэзідэнцыі Радзівілаў у Нясвіжы, пункты геадэзічнай Дугі Струвэ.

1970 год. Памёр Уладыслаў Андэрс (1892-1970).

Генерал броні (генерал-лейтэнант), стваральнік Польскіх Узброеныя Сіл у СССР, у 1944-1945 Вярхоўны Галоўнакамандуючы Польскіх Сіл.

Войска набіраў з этнічных палякаў, беларусаў, вязняў ГУЛАГу. Камандуючы Польскай Арміі ў Іране, Палестыне, у італьянскай кампаніі пры бітве пад Монтэ-Касіна,

У 1913-1917 гадах служыў у расійскім войску, удзельнічаў у І Сусветнай вайне, быў тройчы паранены, скончыў Акадэмію Генеральнага штаба ў Пецярбургу. 

Браў удзел у фарміраванні Першага Польскага Корпуса Ю. Доўбар-Мусніцкага.

Шэф штабу Арміі Велікапольскай у велікапольскім паўстанні 1919 года. Падчас польска-бальшавіцкай вайны 1920 года камандаваў 15 Палком познаньскіх уланаў.

Быў камендантам Варшавы, камандзірам Крэсовай, Навагрудскай Брыгады Кавалерыі, камандзірам гарнізона Баранавічы.

Удзельнік ІІ Сусветнай вайны. У якасці камандуючага аператыўнай групай кавалерыі быў двойчы паранены і трапіў у савецкі палон. Утрымліваўся ў львоўскіх шпіталі, вязніцы. 22 месяцы правёў у вязніцы НКУС на Лубянцы. Адмовіўся ад прапановы аб службе ў Чырвонай арміі.

З 4 жніўня 1941 года ствараў Польскія Узброеныя Сілы ў СССР. Пасля эвакуацыі летам 1942 войска і 20 тысяч грамадзянскіх (уратаваных з вязніц і лагероў) да Ірана, стаў камандуючым Польскай Арміі на Усходзе (Іран, Палесціна) і 2 Польскага Корпуса, якім кіраваў у італьянскай кампаніі (бітва пад Монтэ-Касіна). З 2 кастрычніка 1944 да 5 мая 1945 года выконваў абавязкі Вярхоўнага Галоўнакамандуючага Польскіх Сіл.

2006 год. У Магілёве на вуліцы 30 год Перамогі адкрыты спартовы комплекс “Алімпіец”.

Спецыялізуецца на правядзенні заняткаў па лёгкай атлетыцы і спартыўных гульняў.

“Алімпіец” – адно з найбуйнейшых збудаванняў у краіне. Мае неабходную інфраструктуру для правядзення спартыўна-масавых і культурна-забаўляльных мерапрыемстваў рознага ўзроўню і маштаба.

2008 год. Разбуральны Сычуаньскі землятрус.

Магнітуда – 8.0. Яго адчулі і ў суседніх краінах: Індыі, Пакістане, Тайландзе, В’етнаме, Бангладэш, Непале, Манголіі і Расіі.

Афіцыйныя крыніцы заяўляюць, што загінула 69 197 чалавек, прапала без вестак каля 18 000 чалавек, 288 431 пацярпела.

Польскія дальнабойшчыкі на месяц заблакуюць адзіны пункт пропуска на мяжы з Беларуссю, што працуе

Навіна ад

Днём 9 траўня пункт пропуску паміж польскім Карошчынам і беларускімі Казловічамі будзе заблакаваны польскімі актывістамі ў знак пратэста супраць засілля беларускіх і расійскіх грузаперавозчыкаў, замаскіраваных пад польскія.

Як паведамляе Logistyka, апоўдні 9 траўня будзе перакрыты тэрмінал у Карошчыне. Такім чынам перавозчыкі спыняць перавозкі ў Беларусь.

Польскія перавозчыкі з Лукава пры падтрымцы мясцовых прадпрыемстваў пратэстуюць супраць захопу беларускімі і расейскімі кампаніямі транспартнага рынку на ўсходнім кірунку. Яны патрабуюць забараніць уезд у Польшчу паўпрычэпаў з беларускай і расейскай рэгістрацыяй, прыпыніць дзейнасць беларускіх і расійскіх кампаній пад польскім прыкрыццём, а таксама аднавіць дазволы для ўкраінскіх транспартных кампаній.

Блакаванне пачнецца апоўдні 9 мая, і губернатар даў дазвол на акцыю пратэсту да 9 чэрвеня. 

– Чакаем удзел каля ста грузавікоў. – кажа адзін з арганізатараў Каміль Амброзяк.

Пункт пропуску «Карошчын-Казловічы» – адзіны пункт пропуску для грузавога транспарту на беларуска-польскай мяжы, што працуе. Пасля таго, як Польшча прыпыніла працу пункта пропуску «Баброўнікі-Бераставіца», беларускія ўлады ўвялі патрабаванне, каб польскія фуры маглі перасякаць мяжу толькі на беларуска-польскім участку. Раней яны маглі ўязджаць і выязджаць у Беларусь таксама з боку Літвы і Латвіі.

Фота: Logistyka

7 мая. Дзень у гісторыі. Абраз Маці Божай Жыровіцкай. Ордэн Святога Станіслава. Паланецкі універсал. СССР не ўзялі ў НАТА. Знік генерал Ю. Захаранка. Нарадзіўся мецэнат Р. Скірмунт.

Навіна ад

Дзень супрацоўнікаў радыё, тэлебачання і сувязі.

7 мая 1895 года рускі вучоны А. Папоў прадэманстраваў вынаходніцтва – радыё. Але яшчэ ў 1890 годзе беларускі вучоны Я. Наркевіч-Ёдка (1848-1905) выкарыстоўваў уласны радыёпрыёмнік для рэгістрацыі навальнічных разрадаў. Дасягненні Я. Наркевіча па радыёпрыёму ўхвалены ў 1898 годзе Французскім фізічным таварыствам. Сусветны дзень радыё адзначаецца 13 лютага.

Першы патэнт на бесправадную перадачу электрычнага сігналу атрымаў у 1872 годзе амерыканскі даследчык, стаматолаг па прафесіі Малон Луміс, які заявіў у 1866 годзе аб вынаходстве спосабу бесправадной сувязі. У ЗША вынаходнікам бесправадной сувязі лічаць Дэвіда Х’юза (1878), а таксама Томаса Эдысана (1876) і Міколу Тэслу (патэнт на перадаючую прыладу з рэзананс-трансфарматарам у 1891 годзе); у Германіі – Генрыха Герца (1888); у Францыі – Эдуарда Бранлі (1890); у Бразіліі – Ландэла дэ Муру (1893-1894); у Вялікабрытаніі – Олівера Джозэфа Лоджа (1894); у Індыі – Джагадзіша Чандру Бошэ (1894-1895).

У заходніх краінах стваральнікам першай паспяховай сістэмы бесправадной перадачы тэлеграфнага сігналу лічыцца італьянскі інжынер Гульельма Марконі (1895-1896).

Свята абраза Маці Божай Жыровіцкай.

Хрысціянская святыня, ушаноўваецца праваслаўнай і грэка-каталіцкай цэрквамі як цудатворны абраз, знаходзіцца ў Жыровіцкім Свята-Успенскім мужчынскім манастыры.

Абраз – авал з яшмы, на адным баку якога рэльефная выява Маці Божай тыпу Замілаванне з дзіцем на правай руцэ.

З’яўленню абраза на жыровіцкай зямлі папярэднічаў цуд. У 1470 годзе пастушкі, якія пасвілі ў лесе жывелу ўбачылі на дзікай грушцы нейкі прадмет, ад якога ва ўсе бакі разыходзіліся ясныя прамяні. Гата быў маленькі абразок Маці Божай, які ззяў незвычайным бляскам. Хлопчыкі забралі яго і занеслі да свайго пана – літоўскага падскарбія Аляксандра Солтана, які загадаў пабудаваць на тым месцы драўляную святыню. Слава цудоўнага абраза пачала прыцягваць да Жыровічаў вялікую колькасць набожнага люду.

У 1730 годзе адбылася каранацыя Жыровіцкай Іконы Багародзіцы папскімі каронамі.

Падчас Першай сусветнай вайны, у 1915 годзе, абраз Маці Божай Жыровіцкай у срэбным абкладзе перавезлі ў Маскву. У студзені 1922 года стараннямі Жыровіцкага архімандрыта Ціхана Шарапава абраз зноў быў вернуты ў Жыровічы (вывезены ў слоіку з варэннем), але ўжо без абкладу.

1765 год. Кароль і вялікі князь Станіслаў Аўгуст Панятоўскі заснаваў ордэн Святога Станіслава.

Заснаваны ў памяць яго патрона і заступніка Польшчы святога Станіслава. Па царкоўнай легендзе, кракаўскі біскуп Станіслаў быў забіты ў 1079 годзе падчас набажэнства прама ў касцёле каралём Баляславам і пазней, у XIII стагоддзі, прылічаны да ліку святых і прызнаны патронам Польшчы. Ордэн стаў другой дзяржаўнай узнагародай Рэчы Паспалітай, пасля вышэйшай – Ордэна Белага арла.

У 1815 годзе расійскі цар Аляксандар І захаваў ордэн для узнагароды ўраджэнцаў былой Рэчы Паспалітай. Ордэнскае свята адзначалася 8 траўня. 

Ліквідаваны бальшавікамі ў 1917 годзе.

1794 год. Тадэвуш Касцюшка выдаў Паланецкі універсал.

Заканадаўчы акт быў складзены каля мястэчка Паланец пад Сандамірам.

Універсалам сяляне аб’яўляліся асабіста вольнымі, але без зямлі. Пры гэтым цалкам не адмянялася прыгоннае права і не ліквідавоўвалася феадальная эксплуатацыя, але дазвалялася сялянам адыходзіць ад памешчыкаў, што было ў інтарэсах буржуазіі.

Гэты акт быў безумоўна прагрэсіўным, хоць і палавінчатым. Ён паслабляў эканамічны стан памешчыцкіх маёнткаў, абмяжоўваў паншчыну і падрываў значэнне шляхецкіх прывілеяў.

1794 год. Пад Палянамі адбылася бітва паміж паўстанцамі Якуба Ясінскага і расійскімі войскамі.

Паўстанцы падзяліліся на шэсць калон і каля 11:00 рушылі ў атаку пад Палянамі – каля Ашмян. Пры набліжэнні на гарматны стрэл, паўстанцы перашыхтаваліся ў два шэрагі і пачалі артылерыйскі абстрэл. Рускія здолелі адбіць атакі і рушылі ў штыкавую контратаку (5 рот Тамбоўскага палка, Эстляндскі батальён, 3 роты Нарвенскага палка і 2 роты Пскоўскага палка). Расійскія войскі наступалі больш 10 вёрст, аднак не здолелі зламіць баявы строй канфедэратаў.

Са змярканнем палкоўнік Якуб Ясінскі вырушыў у бок Вільні. Рускі палкоўнік М. Дзееў быў не ў стане арганізаваць пераслед паўстанцаў.

Праз 4 дні, 11 мая, Т. Касцюшка надаў Ясінскаму званне генерал-лейтэнанта.

У часы міжваеннай Польшчы, у Палянах быў усталяваны гранітны помнік, які пазней быў знішчаны па загаду мясцовага старшыні калгасу.

Якуб Ясінскі.

1861 год. Памёр ураджэнец Мсціслава Сцяпан Кутарга (1805-1861).

Рускі і беларускі геолаг, прыродазнавец, картограф, падарожнік, стваральнік і першы старшыня Пецярбургскага мінералагічнага таварыства, прафесар Пецярбургскага ўніверсітэта, першы ў Расіі дарвініст і папулярызатар дарвінізму, папулярызатар навукі сярод шырокіх мас. Доктар медыцыны.

Распрацоўшчык шматлікіх пытанняў геалогіі, геалагічных экскурсій.

Аўтар шміатлікіх прац, у тым ліку “Гісторыя зямной кары”, 10-вёрстнай геагнастычнай карты Пецярбургскай губерніі, за якую атрымаў залатую Канстанцінаўскую медаль Рускага Геаграфічнага таварыства

Загадчык кафедры заалогіі Пецярбургскага ўніверсітэта (1833-1861), настаўнік будучага акадэміка К. Ціміразева.

1868 год. Нарадзіўся Раман Скірмунт (1868-1939).

Гаспадарчы і палітычны дзеяч Расійскай імперыі, Беларусі і Польшчы. Мецэнат, значны землеўладальнік, віцэ-старшыня Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі. Дэпутат I Дзяржаўнай Думы Расійскай імперыі, дэпутат Дзяржаўнага Савета Расійскай імперыі ад Мінскай губерні. Прэм’ер-міністр БНР. Сенатар Польшчы (1930-1935).

Пасля ўваходу ў Пінск 20 верасня 1939 год савецкіх войск, быў арыштаваны, потым выпушчаны. Хаваўся ў аднаго з селян у в. Парэчча. Быў забіты 7 кастрычніка 1939 года мясцовымі жыхарамі на загад савецкага камісара Холадава. 

Перад смерцю яму далі ў рукі рыдлёўку і загадалі капаць сабе магілу, але Скірмунт адказаў: «Я не заслужыў, каб сабе самому капаць магілу». Перад смерцю яму загадалі адвярнуцца ад забойцаў. Ён адмовіўся: «Я ад людзей ніколі не адварочваўся».

1954 год. Урады ЗША, Францыі, Вялікабрытаніі адмовіліся прыняць СССР у члены НАТА.

У СССР прапрацоўваліся, умоўна кажучы, „План A“, „План B“ і „План C“.

“План A” прадугледжваў паспяховае ўступленне ў альянс і спробу памяняць яго характар знутры.

Галоўнай мэтай “Плана B” быў нейкі піяр-ход з мэтай паказаць, што гэта менавіта Захад адхіляе Маскву ад НАТА.

Пад час перамоў 1956 года паміж М. Хрушчовым і генсекам НАТА Полем-Анры Спаакам, лідар СССР паскардзіўся, што СССР не прынялі ў НАТА. На гэта Спаак шчыра адказаў, што яму цяжка ўявіць сумеснае камандаванне ЗША і СССР, і што ў выпадку савецкага ўступлення сама сутнасць гэтай арганізацыі страціла б усялякі сэнс.

“План C” быў рэалізаваны. Ён заключаўся ў стварэнні супрацьлеглага НАТА ваеннага блока ўсходнееўрапейскіх дзяржаў – Арганізацыі Варшаўскай дамовы.

1980 год. Першы сакратар ЦК КПБ П. Машэраў уручыў Магілёву ордэн Айчыннай вайны I ступені.

Пастанова Вярхоўнага Савета СССР аб ўзнагароджанні горада за мужнасць і стойкасць, праяўленыя працоўнымі гарады ў гады Вялікай Айчыннай вайны, і за поспехі, дасягнутыя ў гаспадарча-культурным будаўніцтве, была падпісана 25 красавіка 1980 года.

1980 год. Памёр Мікола Гарулёў (1919-1980).

Рускі і беларускі савецкі паэт, празаік, перакладчык, сцэнарыст і драматург. Заслужаны работнік культуры. Выпускнік Магілёўскага педінстытута.

Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.

Працаваў у магілёўскай абласной газеце «За Радзіму», у Дзяржаўным выдавецтве, у часопісе «Советская Отчизна», у Рускім драматычным тэатры, на кінастудыі, у рэдакцыі «Помнікі гісторыі і культуры Беларусі».

Аўтар вершаў, нарысаў, зборнікаў вершаў, аповесцяў для дзяцей і юнацтва, раманаў, гумарыстычных апавяданняў, п’ес, кінааповесці, сцэнарыях дакументальных фільмаў. Зрабіў літаратурны запіс кнігі М. Каралёва «Сыновья народа».

Пераклаў на рускую мову М. Паслядовіча, М. Зарэцкага, Якуба Коласа, Э. Самуйлёнка, П. Галавача, Максіма Танка, П. Панчанкі, А. Бялевіча, І. Мележа і іншых.

1999 год. Бясследна знік Юры Захаранка (нарадзіўся ў 1952 годзе).

Беларускі палітычны дзеяч. Міністр унутраных спраў Беларусі (1994-1995).

У 1977-1994 гадах служыў у МУС на розных пасадах ў Светлагорску, Гомелі, начальнікам Следчага камітэта МУС. У час прэзідэнцкіх выбараў 1994 году быў у выбарчым штабе кандыдата А.Лукашэнкі.

У 1994 годзе стаў генерал-маёрам і міністрам унутраных спраў.

Падначаленыя яму падраздзяленні МУС у красавіку 1995 года ўдзельнічалі ў збіцці дэпутатаў Вярхоўнага Савета 12-га склікання, якія пратэставалі супраць правядзення рэфэрэндуму ў Беларусі, а ў жніўні 1995 разагналі страйк работнікаў Мінскага метрапалітэну.

У кастрычніку 1995 года вызвалены ад пасады міністра. Пасля звальнення займаўся стварэннем Саюза афіцэраў. Актыўна ўдзельнічаў практычна ва ўсіх публічных акцыях апазіцыі. З 1996 года – член Палітрады Аб’яднанай грамадзянскай партыі. З лютага 1998 года ў складзе Нацыянальнага выканаўчага камітэта, створанага апазіцыяй – старшыня камітэта па бяспецы.

У студзені 2003 г. Пракуратура г. Мінска прыпыніла расследаванне крымінальнай справы па факце знікнення Ю. Захаранкі. Колішні начальнік СІЗА № 1 Алег Алкаеў, выказаў здагадку, што Юрый Захаранка быў выкрадзены і расстраляны. Патрабаванне расследвання знікнення Ю. Захаранкі – адно з асноўных патрабаванняў беларускай апазіцыі, яно таксама прысутнічае ў дакументах міжнародных арганізацый.

2011 год. Памерла Ядвіга Раманоўская (1920-2011).

Беларускі арганізатар музейнай справы, захавальніца літаратурнай і архіўнай спадчыны Янкі Купалы, пляменніца Янкі Купалы.

Некаторы час жыла ў сям’і Янкі Купалы ў Мінску. Апошняя сустрэча з Купалам адбылася ў жніўні 1941 года ў Маскве.

На працягу 42 гадоў працавала ў Літаратурным музеі Янкі Купалы (1960-2002). Вяла актыўны і паспяховы пошук матэрыялаў аб Янку Купалу, збірала ўспаміны сучаснікаў паэта пра Купалу, прымала ўдзел у стварэнні экспазіцый і выставак у філіялах музея.

Аўтар і рэцэнзент шэрагу альбомаў, кніг, артыкулаў энцыклапедычнага даведніка «Янка Купала», буклетаў, шматлікіх артыкулаў у перыядычным друку.

Дзякуючы яе намаганням усталяваны мемарыяльныя дошкі, ўвекавечаны мясціны, звязаныя з жыццём і творчай дзейнасцю Янкі Купалы

2017 год. Памёр Алесь Рыбак (1934-2017).

Беларускі пісьменнік.

Скончыў БДУ. Працаваў у радашковіцкай, дзяржынскай, бягомльскай раённых газетах, часопісах «Вожык», «Бярозка», газеце «Калгасная праўда», на Беларускім радыё, у Літаратурным інстытуце ў Маскве, выдавецтве «Мастацкая літаратура».

Аўтар вершаў, кніг аповесцей і апавяданняў, раманаў, апавяданняў для дзяцей.

Фота з адкрытых крыніц.

Стало известно, сколько белорусов получило польское гражданство в прошлом году

Навіна ад

Всего в прошлом году польское гражданство получило рекордное количество иностранцев.  

В 2022 году почти 10 тысяч иностранцев получили польское гражданство. Среди них 5 200 украинцев,   2 985 белорусов и 405 россиян. Об этом пишет издание Rzeczpospolita.

Показатель прошлого года считается рекордным. Для сравнения: в 2021 году польское гражданство получили 7,5 тысячи иностранцев, в 2020-м — 7 тысяч, в 2019-м — 6,6 тысячи, а в 2018-м — 5,1 тысячи.

А как в Беларуси обстоят дела?

Более 440 иностранцев получили белорусское гражданство, сообщили в пресс-службе Александра Лукашенко. Соответствующий указ был подписан в пятницу 17 марта этого года.

Там также отмечается, что были удовлетворены заявления о приеме в гражданство людей, прибывших из 25 государств, включая Украину, Алжир, Армению, Вьетнам, Индию, Ирак, Йемен, Казахстан, Ливан, Ливию, Польшу, Сирию, Судан, Турцию, Узбекистан и других стран.

В предыдущий раз аналогичный указ был подписан 23 декабря минувшего года: тогда гражданами Беларуси стали 220 человек, в том числе 27 детей. Среди тех, кто получил белорусские паспорта было 155 украинцев, 31 лицо без гражданства, а также иностранцы, прибывшие в страну из других 17 государств.

Фото иллюстративное

Дзень у гісторыі. 10 красавіка. Смаленская авіякатастрофа. Адплыў “Тытанік”. Магілёўскае “цунамі”. Нарадзіліся акадэмік Г. Гарэцкі, паэт І. Чыгрын, гісторык С. Вітушка

Навіна ад

Міжнародны Дзень братоў і сясцёр (Siblings Day, з 1998 года).

Ініцыятыва ўключэння такога свята ў сусветны каляндар належала амерыканцы Клаўдзіі Эварт. У раннім дзяцінстве яна страціла сястру і брата, цяжка перажываючы страту, жадаючы нагадаць астатнім людзям аб важнасці роднасных адносін, выступіла ініцыятарам новага свята.

Гэтае свята – выдатная нагода ўспомніць аб тым, што на Зямлі ёсць блізкая роднасная душа. Яно нясе ў сабе дабро, каханне, клопат і разуменне, вучыць павазе да блізкіх і родных.

У гэты дзень прынята дарыць падарункі брату ці сястры, сустракацца ў кавярні ці ўсёй сям’ёй дома, дорачы цяпло і радасць адзін аднаму і бацькам, для якіх няма нічога больш прыемнага, чым блізкія і добрыя адносіны паміж іх дзецьмі.

Міжнародны дзень руху супраціўлення (International day of the resistance movement)

Прысвечаны ўсім, хто супрацьдзейнічаў фашыстам падчас Другой сусветнай вайны (1939–1945) на тэрыторыях, акупаваных войскамі Трэцяга рэйха.

Рух супраціўлення быў арганізаваны пры ўдзеле жыхароў акупаваных тэрыторый, якія супрацьстаялі нямецкім войскам, і адрозніваўся разнастайнасцю форм барацьбы супраць акупантаў.

Найбольшы размах рух супраціўлення набыў на тэрыторыі СССР, Італіі, Польшчы, Францыі, Югаславіі, Балгарыі і іншых. У кожнай асобнай краіне рух супраціву быў глыбока нацыянальным па сваім характары, але, у той жа час, гэта быў інтэрнацыянальны рух, бо меў агульную для ўсіх народаў, якія змагаюцца, мэту – разгром сіл фашызму, вызваленне ад захопнікаў тэрыторый акупаваных краін.

1660 год. Дзісенскі замак вызвалены войскамі ВКЛ.

Замак існаваў у XIV–XVIII стагоддзях на востраве Замак у сутоку Дзісны і Заходняй Дзвіны ў Мёрскім раёне на месцы старажытнага паселішча XI стагоддзя. 

Фарпост Полацка на Заходняй Дзвіне. 

25 ліпеня 1654 года быў заняты маскоўскімі войскамі, у 1655 годзе меў 14 вежаў, 40 гармат. Знішчаны ў час Паўночнай вайны.

1762 год. Шклоў атрымаў герб.

Кароль Аўгуст III надаў Шклову Магдебургскае права, зацвердзіў герб і пячатку. Гарадская пячатка мела зверху Пагоню, знізу – гарадскі герб.

За дату заснавання Шклова бярэцца 1535 год, калі горад быў спалены падчас маскоўска-вялікалітоўскай вайны (1534–1537), за дату першай згадкі – 1520.  Упершыню ўскосна згадваецца ў 1466 годзе ў лісце наваградскага намесніка М. Гаштольда да свайго шклоўскага намесніка Комара. У тастаменце Яна Неміровіча ад 1518 года згадваецца шклоўскі намеснік Гаштольда Ф. Дурасовіч. 

У 1526 годзе праз Шклоў у Маскву праехаў імператарскі пасол Сігізмунд Герберштэйн.

Сёння Шклоў – 15-тысячны цэнтр раёна, у ім працуюць прадпрыемствы харчовай, папяровай, камбікормавай прамысловасці.

1900 год. У в. Малая Багацькаўка Мсціслаўскага павета (зараз – раён) нарадзіўся Гаўрыла Гарэцкі (1900–1988).

Геолаг, географ, эканаміст, адзін з заснавальнікаў акадэміі навук. Доктар геолага-мінералагічных навук, заслужаны дзеяч навукі. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР, Дзяржаўнай прэміі БССР. Родны брат класіка беларускай літаратуры Максіма Гарэцкага.

Першы дырэктар (1927) Беларускага навукова-даследчага інстытута сельскай і лясной гаспадаркі. У 28 гадоў стаў акадэмікам – самы малады сярод акадэмікаў да гэтага часу.

Арыштоўваўся ДПУ (1920, 1922, 1930, 1937, 1938). У 1931, 1938 годах прыгаворваўся да расстрэлу.

Вязень ГУЛАГ. У лагерах стаў геолагам. У 1939–1968 гадах – удзельнік будоўляў амаль усіх найбуйнейшых ГЭС у еўрапейскай частцы Расіі і Украіны, каналаў, вадасховішчаў, абвадняльных, арашальных і шлюзавых сістэм.

Па вяртанню на Беларусь, працаваў у Інстытуце геахіміі і геафізікі АН БССР.

Аўтар даследаванняў па эканоміцы, насельніцтве, фальклоры, дэмаграфіі, археалогіі, геалогіі. Ім закладзены асновы новай у СССР галіны ведаў – палеапатамалогіі, вучэння аб старажытных рэках.

Адзін са стваральнікаў руска-беларускага слоўніка. Аўтар успамінаў пра Максіма Горкага, Якуба Коласа, Янку Купалу, Максіма Гарэцкага і іншых.

Дамогся вяртання імя і творчасці Максіма Гарэцкага.

У гонар яго названы 13 відаў выкапнёвых раслін і жывёл.

Магілёву бракуе вуліцы ў гонар знакамітага ўраджэнца.

1912 год. Брытанскі лайнер “Тытанік” выйшаў з Саўтгемптанскага порта ў сваё першае і апошняе плаванне.

Яшчэ на выхадзе з порта ён ледзь не сутыкнуўся з параходам “Нью-Ёрк”. Праз 5,5 гадзін, прайшоўшы 147 км, лайнер узяў на борт пасажыраў з французскага Шэрбура. Другім прыпынкам быў ірландскі Квінстаунаў, якога “Тытанік” дасягнуў апоўдні 11 красавіка, там былі папоўнены запасы правізіі, а на борт падняліся апошнія пасажыры.

Склад пасажыраў быў надзвычай разнастайным – ад жабракоў-эмігрантаў з Ірландыі, Італіі, Швецыі, Расіі, Сірыі, Арменіі, якія адпраўляліся на пошукі лепшай долі ў ЗША, да арыстакратаў і мільянераў.

У ноч з 14 на 15 красавіка адбылося сутыкненне «Тытаніка» з айсбергам. Загінула ад 1495 да 1635 чалавек з 2208-2225 людзей на борце, у тым ліку жыхары Беларусі. Газета “Минское слово” 11 мая 1912 года надрукавала спіс загінуўшых: Сымон Літман, Зельман Злакоўскі, Гары Корн, Сымон Вайсман, Якоб Кук, Лезлі Гелінскі, Насан Гольдшміт, Іосіф Мурдлін, Вульф Спектар, Абрам Гермед, Самсон Абельсон, Самуіл Грынберг, Зяліна Кантар, Польнер Ушэр, Абе Віллер і Іосіф Антвіла. Толькі 712 чалавек былі эвакуіраваны з «Тытаніка».

1931 год. У Менску адбыліся суды над прадстаўнікамі беларускай інтэлігенцыі.

Іх абвінавачвалі ў антысавецкай дзейнасьці. Сярод засуджаных на 5 гадоў высылкі ў расійскую глыбінку – пісьменнік Максім Гарэцкі, паэт Уладзімір Дубоўка, літаратуразнаўца Уладзімір Чаржынскі, гісторык Мікола Улашчык і іншыя.

Многія былі расстраляны, астатнія знаходзіліся ў ГУЛАГ.

У. Дубоўка правёў 27 гадоў у лагерах за імкненне тварыць на беларускай мове.

У. Дубоўка з жонкай

1931 год. Нарадзіўся Іван Чыгрын (1931–2006).

Беларускі літаратуразнаўца, паэт, крытык. Кандыдат філалагічных навук.

Скончыў БДУ. Настаўнічаў у школах Слонімскага, Дзятлаўскага раёнаў, працаваў у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР. 

Аўтар і суаўтар літаратурна-крытычных артыкулаў,  рэцэнзій, кніг «Станаўленне беларускай прозы і фальклор: Дакастрычніцкі перыяд», «Проза „Маладняка“: Дарогамі сцвярджэння», “Крокі: Проза «Узвышша», «Беларуская літаратура і праблемы сучаснасці», раздзелаў «Истории белорусской советской литературы», «Гісторыі беларускай савецкай літаратуры» (1981).

Выступаў ў друку з вершамі. выдаў шэраг зборнікаў вершаў.

Пераклаў паасобныя вершы Ф. Цютчава, У. Сыракомлі, Я. Лучыны, склаў «Выбраныя творы» Ядвігіна Ш. і зборнік «Веснаход» (апавяданні «Маладняка»).

1942 год. У Магілёве адбыўся патоп на рацэ Дубравенцы, праз які загінулі больш за 1 000 гараджан, разбурана каля 100 будынкаў.

Прычына – возера і навала крыг перад трубой пад чыгуначным насыпам, праз якую цячэ рака. Нямецкія сапёры прасвідравалі 3 адтуліны ў насыпе, каб спусціць ваду, але гэта не вырашала праблему, тады яны зрабілі невялікі выбух, каб зняць верхнюю частку насыпу.

Выбух і прывёў да трагедыі. Самі сапёры сталі першымі ахвярамі патопа. Вада хлынула ўніз у пойму ракі і знесла ўсё на сваім шляху: дамы, дрэвы, Быхаўскі рынак (у базарны дзень), лазню, людзей. Першы вал вады дасягаў да 15 м. Стыхія бушавала каля 20 хвілін. Калі вада сышла, уся пойма ракі аказалася засыпана глеем.

«Дрэвы плылі, дамы плылі, каровы плылі. Людзі пайшлі ў лазню і яе таксама знесла… Калі ўсё сціхла, на берагах чаго толькі не было, і швейныя машынкі, і мэбля – усю маёмасць, апошнімі вынеслі з разбураных дамоў…» – казалі сведкі.

Літаральна перад самым патопам па Дубровенцы хадзілі немцы і прасілі людзей пакінуць гэтыя мясціны. Але людзі да апошняга не верылі.

Як выглядаў насып у 1942 годзе – фота з калекцыі Алега Давіда Лісоўскага

1965 год. Нарадзіўся Сяржук Вітушка (1965–2012).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, кіраўнік таварыства «Талака», гісторык і педагог, аўтар казак для дарослых і дзяцей.

З 1991 году жыў у Вільні, працаваў настаўнікам гісторыі ў віленскай беларускай школе імя Ф. Скарыны. Арганізатар і першы дырэктар адноўленага Віленскага Беларускага музея імя І. Луцкевіча. Выдаваў газэту «Vilnia i kraj» (1993).

Актыўна супрацоўнічаў з радыёстанцыяй «Балтыйскія хвалі» і літоўскім тэлебачаннем, друкаваўся ў газэтах «Наша Ніва» і «Рунь».

Ініцыятар і арганізатар беларускіх набажэнстваў у віленскай царкве Святога Мікалая. Хварэў на цукровы дыябет. Страціўшы зрок, не спыніў актыўнай дзейнасці, арганізоўваў «сляпыя экскурсіі» для беларусаў па Вільні, пісаў казкі, п’есы-батлейкі, вершы і беларускія тэксты на музыку вядомых песень.

2010 год. У выніку смаленскай авіякатастрофы загінуў прэзідэнт Польшчы Лех Качыньскі разам з прадстаўнікамі польскай палітычнай і вайсковай эліты – усяго 89 пасажыраў і 7 членаў экіпажа.

Польскі самалёт, які выконваў рэйс у Смаленск для наведвання ўрадавай дэлегацыяй катынскага мемарыяла, пацярпеў крушэнне. Дэлегацыя накіроўвалася на жалобныя мерапрыемствы з нагоды 70-х угодкаў Катынскага расстрэлу.

Катастрофа пад Смаленскам стала найбуйнейшай па колькасці ахвяр авіякатастрофай, у якіх гінулі першыя асобы дзяржавы.

Следства выявіла сляды выбухоўкі на 190 элементах самалёта Ту-154М. Брытанская лабараторыя пацвердзіла наяўнасць гексагену, трацілу і пентрыкса ў 89 з 238 даследаваных узораў.

2010 год. Загінуў у смаленскай авіякатастрофе беларус Мірон (Міраслаў) Хадакоўскі, 1957–2010.

Архіепіскап гайнаўскі, праваслаўны ардынарый Войска Польскага, брыгадны генерал Войска Польскага. Доктар тэалогіі.

Скончыў Варшаўскую Духоўную семінарыю, Вышэйшую Духоўную семінарыю ў Яблечна. Кіраваў аднаўленнем Супрасльскага Дабравешчанскага манастыра, архімандрыт.

У 1998 годзе прызначаны праваслаўным ардынарыем Войска Польскага.

Неаднаразова наведваў Казахстан, Расію, Украіну.

2021 год. Памёр Уладзімір Папковіч (1935–2021).

Беларускі пісьменнік, перакладчык.

Скончыў Мінскі педінстытут замежных моў. Працаваў у інстытуце замежных моў, інжынерам-перакладчыкам патэнтнага бюро Інстытута навукова-тэхнічнай інфармацыі і прапаганды пры Савеце Міністраў БССР, у Мінскім вышэйшым інжынерна-радыётэхнічным вучылішчы, на Мінскім оптыка-механічным заводзе, у Віцебскім педінстытуце, Віцебскім індустрыяльным тэхнікуме.

Лаўрэат прэміі «Сузор’е муз» імя У. Караткевіча.

З 1962 года друкаваўся ў рэспубліканскіх, абласных і гарадскіх выданнях у Мінску і Віцебску: часопісах «Нёман», «Полымя», «Маладосць», альманахах «Дзень паэзіі», «Далягляды», «Братэрства», «Дзвіна», «Ратуша».

2021 год. Памерла Арыядна Ладыгіна (1927–2021).

Беларускі вучоны ў галіне эстэтыкі, педагог. Доктар філасофскіх навук, прафесар.

Сястра беларускай спявачкі, Народнай артысткі СССР Ларысы Александроўскай.

Скончыла Маскоўскую кансерваторыю. Выкладала ў Саратаўскім музвучылішчы, Маскоўскай, Казанскай кансерваторыях, працавала у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН Беларусі, у Беларускай акадэміі музыкі.

Даследавала праблемы народнасці мастацтва, пераемнасць культур (пераважна на матэрыяле беларускай музыкі), гісторыю беларускага музычнага тэатра.

Выступала як музычна-тэатральнальны крытык.

Беларуская акадэмія музыкі

Дзень у гісторыі. 5 красавіка. Хрыстос уваскрос. Адкрыты востраў Вялікадня. Нарадзіліся мецэнат К. Радзівіл, пісьменнік Д. Пінскі, геолаг З. Гарэлік.

Навіна ад

Міжнародны дзень маральнасці (International Day of Conscience, з  2019 года). 

Усталяваны Генеральнай асамблеяй ААН.

ААН звязвае з «маральнасцю» – мірнае суіснаванне ў свеце, цярпімасць, негвалтоўнасць у аднаведнасці з уласнымі культурнымі традыцыямі, нацыянальнымі або рэгіянальнымі звычаямі.

Задача ААН пазбавіць зямлян ад страшных войнаў, перайсці да культуры міру.

На фоне вайны ва Ўкраіне гэты дзень з’яўляецца нагодай, каб нам усім паразважаць над праблемамі сучаснай гуманітарнай катастрофы.

Міжнародны дзень супу (International soup day).

Першапачаткова, як лічаць навукоўцы, суп не варылі, бо не было адпаведнага посуду, а гатавалі ў выглядзе поліўкі з таўчонага зерня, зеляніны. Традыцыя замочваць кавалачкі хлеба ў гарачым адвары вядомая са старажытнасці ў самых розных народаў. Крыху пазней у поліўку сталі дадаваць разнастайныя інгрэдыенты.

Суп як страва ў сённяшнім разуменні, стала штодзённай ежай больш за 500 гадоў таму, калі ў людзей з’явіўся посуд, здольны вытрымаць працэс прыгатавання.

На нашых землях вадкія стравы называлі поліўкамі. Французскае слова “суп” з’явілася пазней.

У залежнасці ад інгрэдыентаў стравы, супы падаюць на сняданак, абед ці вячэру. Напрыклад, малочны суп падыходзіць і для ранішняга прыёму ежы, а суп з агародніны і мяса часцей падаюць днём ці ўвечары.

Супы стымулююць працу страўніка, спрыяючы выпрацоўцы ферментаў і страўнікавага соку. Супы валодаюць здольнасцю змяншаць рызыку з’яўлення рака і сардэчных захворванняў.

Сёння практычна любая кухня свету можа пахваліцца дзясяткамі рэцэптаў супаў, агульная колькасць якіх і не паддаецца рахунку.

У кожнай краіне ёсць нацыянальныя супы – у Вялікабрытаніі гэта празрысты суп з хвастоў кароў, у ЗША – суп з мідый, у Італіі – мінестроне. Смузі – той жа суп, толькі з садавіны. У Нямеччыне – айнтопфы – густыя супы, у якія дадаюць сардэлькі, каўбаскі, фасолю, гародніну. Вядомыя андалузскі гаспачча, дацкі гарохавы суп з вэнджанінай, індыйскі курыны суп з кары, японскі суп міса, кітайскі хога і в’етнамскі фо, венгерскі суп-гуляш, украінскі боршч, грузінскі суп-харчо. У Чэхіі і Бельгіі шануюць супы, якія гатуюцца на піве. Фінскія супы больш экзатычныя нават за японскія.

На 1-м месцы па спажыванню супоў знаходзяцца кітайцы. Заходнееўрапейцы ўжываюць супы ў меншай ступені, але Францыя – гастранамічная мека: лукавы, вішысуаз, кансамэ, крэм-пюрэ-суп.

Каляндарная змена сезонаў для прыхільнікаў смачнага і здаровага харчавання нясе з сабой і некаторыя кулінарныя перамены. На месца сытных, сагравальных і наварыстых зімовых страў прыходзіць прасцейшая і лёгкая кухня.

Беларусь, Польшча, Україна уваходзяць у дзясятку краін свету, дзе не ўяўляюць харчаванне без супу. У нас папулярнымі з’яўляюцца малочныя клёцкі, боршч чырвоны і белы, пахлёбкі, журы, поліўкі, заціркі, крупнікі, грыжанкі, юшкі, супы грыбныя, гарбузовыя, са шчаўя, фасолі, цыбулевыя.

33 год. Уваскрос Ісус Хрыстос (1 год да н. э. – 33 год н.э.). Першы Вялікдзень.

Навукоўцы лічаць, што Хрыстос памёр у 15:00 у пятніцу, 3 красавіка 33 года, а ўваскрос а 4:00 раніцы ў нядзелю, 5 красавіка 33 года.

1585 год. Кароль Стэфан Баторый задаволіў просьбу гараджан Магілёва і забараніў габрэям набываць землі і нерухомасць у горадзе.

1722 год. Галандская экспедыцыя адмірала Якаба Рагевена адкрыла востраў Вялікадня (Рапануі).

Назва ад свята Вялікадня, у якое і быў адкрыты востраў. Невялікая тэрыторыя ў прасторах Ціхага акіяна, трохкутнай формы з памерамі 18 на 16 і на 24 км. Знакамітасць ва ўсім свеце востраў атрымаў дзякуючы вялізным каменным статуям – моаі.

1793 год. Нарадзіўся Канстанцін Радзівіл

Палітычны дзеяч, мецэнат, адзін з першых беларускіх фалькларыстаў. Навагрудскі павятовы маршалак.

У сваім маёнтку пабудаваў Паланэчкаўскі палац, побач з якім быў разбіты парк у французскім стылі.

Член Віленскай адукацыйнай камісіі, тайнай арганізацыі «Нацыянальнае масонства», Патрыятычнага таварыства. Пасля задушэння паўстання дзекабрыстаў (1825) быў арыштаваны расійскай уладай, але пасля адпушчаны.

Быў камергерам расійскага імператарскага двара, хаця і не імкнуўся зрабіць службовую кар’еру. З’яўляўся куратарам і апякуном асветы ў Мінскай і Гродзенскай губернях, часопіса «Народ і час».

Сабраў у Паланечцы значную бібліятэку (4 000 тамоў), архіў, калекцыю твораў мастацтва, у якой былі партрэты прадстаўнікоў роду Радзівілаў, карціны Ю. Пешкі, Я. Рустэма, гравюры, габелены, медалі. У яго палацы ў Паланечцы бывалі многія знакамітыя ў мясцовым краі дзеячы культуры, у тым ліку паэт У. Сыракомля.

У 1850-х гадах даслаў у Рускае геаграфічнае таварыства «Статыстычны нарыс Навагрудскага павета» і «Этнаграфічныя звесткі пра жыхароў Навагрудскага павета». Ахарактарызаваў беларускую мову («кривицкое наречие»), склаў слоўнічак мясцовых слоў, апісаў адзенне сялян Навагрудскага павета, мясцовыя сялянскія абрады на Купалле, Дзяды, куццю, вяселле навагрудскіх сялян. Запісаў 84 прыказкі, калядную, 2 купальскія і 27 вясельных песень.

У снежні ў 1863 годзе ён прасіў у віленскага генерал-губернатара М. Мураўёва аб замене смяротнага прысуду З. Чаховічу – аднаму з лідараў паўстання 1863-1864 гадоў. Чаховіча саслалі ў Сібір. Пазней бібліятэкай Чаховіча, вернутага з сібірскай ссылкі ў Віленскую губерню, будзе карыстацца малады Янка Купала.

1872 год. У Магілёве нарадзіўся Давід Пінскі (1872–1959).

Амерыканскі і яўрэйскі пісьменнік, пісаў на ідышы.

Пісаў на розныя тэмы, найбольшай вядомасцю карысталася яго «трагедыя пра адзінага і апошняга яўрэя», «Дзі прозвішча Цві», напісаная пасля Кішынёўскага пагрому 1903 года. У ёй аўтар у рамантычна-сімвалічнай форме спрабаваў адлюстраваць трагічную гібель старога патрыярхальнага яўрэйства ў яго барацьбе за дарагія яму ідэалы.

Аўтар многіх драм, некаторыя з якіх былі пастаўлены нават ў берлінскім “Deutsches Theater” (1910). Даследчык яўрэйскай драмы. У Нью-Ёрку выйшаў яго двухтомавік апавяданняў, у Варшаве – том драм.

Жыў у ЗША (1899–1949), потым пераехаў у Ізраіль, у Хайфу.

1889 год. У Друцку Магілёўскай губерні (зараз – Талачынскі раён) нарадзіўся Іосіф Кардовіч (1889–1967). 

Беларускі дзяржаўны і палітычны дзеяч.

Працаваў загадчыкам Мсціслаўскага аддзела адукацыі, намеснікам старшыні Мсціслаўскага райвыканкама, старшынёй Горацкага райвыканкама, намеснікам старшыні Магілёўскага аблвыканкама (1940–1941). 

Пад час вайны быў сакратаром Бабруйскага падпольнага міжраённага камітэта КП(б)Беларусі, упаўнаважаным ЦК КП(б)Б па арганізацыі партызанскага руху ў Магілёўскай вобласці.

Адзін з кіраўнікоў партызанскага руху на Магілёўшчыне, генерал-маёр, старшыня Магілёўскага (1943–1948), Віцебскага (1949–1953) аблвыканкамаў.

1908 год. У Бабруйску нарадзіўся Залман Гарэлік (1908–1987).

Беларуск геолаг, тэктаніст, арганізатар геалагічнай службы Беларусі, адзін з адкрывальнікаў першых радовішчаў калійных і каменнай солі, нафты. Доктар геолага-мінералагічных навук.

Працаваў у Інстытуце геалагічных навук, начальнікам Беларускага геалагічнага ўпраўлення, дацэнтам кафедры геалогіі БДУ, галоўным геолагам Беларускага інстытута прамысловага праектавання, у Беларускім навукова-даследчым геолагаразведачным інстытуце.

Стварыў геатэктанічны кірунак у вывучэнні нетраў і мінеральных рэсурсаў. Упершыню выканаў тэктанічнае раянаванне тэрыторыі Беларусі і абгрунтаваў структурныя крытэрыі прагназавання радовішчаў соляў і нафты ў Прыпяцкім прагіне.

1914 год. У в. Пустынкі пад Мсціславам нарадзіўся Васіль Луцкін (1914–1981).

Беларускі дзяржаўны дзеяч. Выхаванец Мсціслаўскага педтэхнікума.

Выкладаў у школах Мсціслаўскага раёна, у Лепельскім артылерыйска-мінамётным вучылішчы, быў дырэктарам Мсціслаўскай СШ № 1, знаходзіўся на партыйнай рабоце ў Магілёве і Брэсце. 

У 1964–1974 гадах быў старшынёй Магілёўскага аблвыканкама. Пры яго кіраўніцтве ў вобласці з’явіліся многія прамысловыя гіганты, у тым ліку “Хімвалакно”, “Белшына“, “Магатэкс”.

1936 год. У Пінску адкрыты Музей Беларускага Палесся.

Размешчаны ў будынку езуіцкага калегіума.

У музеі працуюць часовыя экспазіцыі: «Гісторыя Піншчыны», «Прырода Палесся», «Піншчына ў гады Вялікай Айчыннай вайны» «Рускае мастацтва XIX–XX стст.», «Партрэтны жывапіс XVIII–XIX стст.», «Беларускі жывапіс 1950–1980-х гг.», «Промыслы і рамёствы Палесся», «Гарадскі побыт пачатку XX ст.», галерэя партызанскай славы.

У фондах музея налічваецца каля 70 000 адзінак асноўнага фонду.

1937 год. Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР зацвердзіў новы малюнак гербу БССР.

З 1995 году кіраўніцтва А. Лукашэнкі выкарыстоўвае мадыфікацыю гербу БССР – афіцыйны герб Беларусі ўсталяваны ў якасці дзяржаўнага гербу  ўказам Лукашэнкі ад 12 чэрвеня 1995 году.

1972 год. Заснаванне ў в. Вязынка Маладзечанскага раёна Купалаўскага мемарыяльнага запаведніка.

Займае плошчу ў  21 гектар. У запаведніку захаваны натуральны ландшафт і планіроўка былой сядзібы, а таксама найбольш старыя дрэвы. Акрамя хаты, ў якой нарадзіўся Янка Купала, захаваныя хатка дваровых, сажалка, крыніца, частка фруктовага саду, ліпавая алея, валуны з высечанымі на іх радкамі з твораў паэта. 

Ёсць дуброва, пасаджаная беларускімі пісьменнікамі да 100-годдзя з дня нараджэння песняра, жывая альтанка з ліпаў, канцэртная эстрада, вялікая пляцоўка для правядзення паэтычных святаў, выстаў народных майстроў і масавых гулянняў. У цэнтры запаведніка стаіць бронзавы бюст Янкі Купалы.

У адноўленым будынку свірна дзейнічае этнаграфічная экспазыцыя.

Штогод на тэрыторыі запаведніка ў дзень нараджэньня паэта (7 ліпеня) праводзяцца святы паэзіі, песні і народных рамёстваў, традыцыйныя злёты студэнтаў-філолагаў БДУ.

Штогод «Вязынку» наведвае каля 100 тысяч чалавек.

Хата, у якой нарадзіўся паэт Янка Купала

1990 год. Вярхоўны Савет БССР аб’явіў 26 красавіка днём Чарнобыльскай трагедыі.

Дзень устаноўлены у памяць аб аварыі на ЧАЭС – самай вялікай тэхнагеннай катастрофе ў гісторыі чалавецтва.

Для Беларусі наступствы аварыі аказаліся найбольш цяжкімі. На тэрыторыю краіны прыпала 70% усяго радыеактыўнага забруджвання (эквівалент 100 атамных бомб, як пры бамбардзіроўцы Хірасімы). На землях забруджаных радыяцыяй  апынулася каля 2,1 мільёна чалавек – кожны пяты жыхар.

У памяць аб аварыі на ЧАЭС на 26 красавіка ў гарадах Беларусі ладзіліся мерапрыемствы “Чарнобыльскі шлях” у 1989, 1996-2020 гадах.

2015 год. Памёр Сергіуш Плева (1940–2015).

Польскі грамадскі і палітычны дзеяч, актыўны дзеяч беларускай дыяспары ў Польшчы, дэпутат Сейму, сенатар.

Прымаў актыўны ўдзел у фінансаванні дзіцячых дамоў, фонду “Młoda Polonia” і іншых дзіцячых арганізацыяў. З асабістых грашовых сродкаў аплаціў знаходжанне ў Польшчы больш за 100 дзяцей польскага паходжання з Украіны.

2022 год. Прайшло пасяджэнне Савета Бяспекі ААН па Украіне.

На пасяджэнні У. Зяленскі расказаў аб ваенных злачынствах Расіі ва Украіне, у Бучы пад Кіевам.

Прэзідэнт Украіны падкрэсліў, што злачынствы здзяйсняе “краіна, якая ператварае права вета ў Свеце Бяспекі ААН у права на забойства”, “падрывае ўсю архітэктуру глабальнай бяспекі, дазваляе злу быць беспакараным і распаўсюджвацца па свеце, знішчаючы ўсё, што толькі можа працаваць на мір і бяспеку”.

Расійскі бок назваў відэакадры з Бучы “пастаноўкай” і даў украінцам здзеклівы адказ: “Мы прыйшлі да Вас не з-за ўкраінскіх земляў. Мы прыйшлі, каб прынесці доўгачаканы мір”.

Зварот У. Зяленскага да Савета Бяспекі ААН

2022 год. Памёр ураджэнец в. Равячына Горацкага раёна  Яфрэм Сакалоў (1926–2022).

Выхаванец Горацкай сельскагаспадарчай акадэміі. Апошні кіраўнік ЦК КПБ, Герой Сацыялістычнай працы, дэпутат Вярхоўнага савета СССР (1979–1989), Народны дэпутат СССР (1989–1991).

А. Фядута некалі пра яго напісаў наступнае: “Сакалоў – амаль ідэал кіраўніка. Ніхто ніколі не чуў, каб ён узвысіў голас на падначаленага. Ніхто не бачыў яго нецвярозым. Ніхто не мог падазраваць яго ў хабарніцтве”.

У Горках на алее Славы Герояў у яго гонар устаноўлены мемарыяльны знак, пасаджаны імянны каштан.

На мяжы Беларусі і ЕС утварыліся чэргі на 30 кіламетраў

Навіна ад

Чэргі з грузавых і легкавых аўтамабіляў фіксуюцца на мяжы Беларусі з суседнімі краінамі ЕС – піша “Віртуальны Брэст” са спасылкай на звесткі Дзяржпагранкамітэта.

Найменшай колькасцю машын у пунктах пропуску на мяжы з Беларуссю можа пахваліцца толькі латвійскі напрамак.

Паводле даных на 25 сакавіка на мяжы чакаюць магчымасці ўехаць на тэрыторыю ЕС больш як 1870 фур і іх колькасць толькі павялічваецца.

Больш за ўсё фур зараз знаходзяцца на беларуска-польскай мяжы – больш за 1000 машын. Чарга з іх расцягнулася на 30 кіламетраў.

На мяжы Беларусі і Літвы сітуацыя ненашмат лепшая: больш за 390 вялікагрузаў знаходзяцца ў пункце пропуску “Каменны Лог”, больш за 330 машын у “Беняконях”, больш за 90 – у пункце “Прывалка” і больш чым па 20 вялікагрузаў чакаюць у чарзе на мяжы з Літвой у пунктах “Катлоўка” і “Відзы”.

На беларуска-латвійскай мяжы таксама ўтварылася невялікая чарга – больш за 20 фур знаходзяцца ў пункце “Урбаны”.

Чарга з легкавушак назіраецца як на мяжы з Польшчай, так і з Літвой. Паводле апошніх звестак Дзяржпагранкамітэта, у пункце пропуску “Брэст” на граніцы з Польшчай знаходзіцца больш як 130 легкавушак.

На літоўскім напрамку ў чарзе 200 машын, з іх больш за 50 чакаюць магчымасці выехаць з Беларусі ў Літву праз “Каменны Лог”, больш за 30 – праз “Прывалку” і па 40  у іншых пунктах. 

Нагадаем, што польскія ўлады ў аднабаковым парадку 10 лютага закрылі пункт пропуску “Баброўнікі”. У выніку на беларуска-польскай мяжы застаўся толькі адзін пункт пропуску для грузавога транспарту (“Кукурыкі” – “Казловічы”) і адзін для легкавога (“Цярэспаль” – “Брэст”).

Прэм’ер-міністр Р. Галоўчанка 17 лютага падпісаў пастанову, паводле якой польскім грузавікам можна ўязджаць на тэрыторыю рэспублікі толькі праз беларуска-польскі ўчастак мяжы. Шлях праз Літву і Латвію ім зачынены.

Паралельна з гэтым Літва адмовілася далей выконваць дамоўленасці з Беларуссю аб бесперабойным пропуску аўтатранспарту. Таксама быў закрыты адзін пункт пропуску для грузавых цягнікоў на беларуска-літоўскай мяжы.