Рамонт прымеркаваны да правядзення II Гульняў краін СНД. У жніўні магілёўскі стадыён “Спартак” прыме спаборніцтвы па стральбе з лука – паведамляе БелТА.
Пачата абнаўленне фасадаў і трыбуны, замена лёгкаатлетычных дарожак і ўстаноўка новага табло.
Саматугам на стадыёне ўжо дэмантавалі старое пакрыццё дарожак, сядзенні на заходняй трыбуне. У бліжэйшы час будзе праведзены касметычны рамонт і ўстаноўлены новыя зручныя сядзенні для гледачоў – іх закуплена 2 400.
Сур’ёзныя работы будуць праводзіцца па замене лёгкаатлетычных дарожак, бо яны пасля рэканструкцыі ў 2008-2009 гадах састарэлі маральна і фізічна – паведамляе загадчык спартыўным комплексам “Спартак” Валерый Чарноў.
Маштабная частка работ прыйдзецца на замену наяўнага табло на сучаснае. “Гэта дапаможа павысіць узровень спартыўных мерапрыемстваў на нашай базе як у час II Гульняў краін СНД, так і потым. У канцы мая ўжо будзе зманціравана новае” – адзначыў В. Чарноў.
Ужо ў чэрвені стадыён прыме тэставыя спаборніцтвы па стральбе з лука, што дасць магчымасць ацаніць пляцоўку і яе гатоўнасць да маючых адбыцца міжнародных спаборніцтваў.
Карачун. Дзень паганскага ўшанавання Карачуна (Чарнабога).
Прыпадае на дзень зімовага сонцавароту – самы кароткі дзень у годзе і адзін з самых халодных дзён зімы, у які, паводле павер’яў, і лютуе Карачун.
Карачун – боства смерці, падземны бог, загадвае зімой і маразамі і кароціць светлы час сутак. Слугі грознага Карачуна – мядзведзі-шатуны, якія абарочваюцца ў бураны, і завеі-ваўкі. Лічылася, што па мядзведжаму жаданню і зіма сцюдзёная доўжыцца: павернецца мядзведзь у сваім бярлогу на іншы бок, значыць, і зіме роўна палову шляху да вясны прайсці засталося. Адсюль і прымаўка: “На Сонцавароту мядзведзь у бярлозе паварочваецца з аднаго боку на другі”.
У народзе паняцце “карачун” у сэнсе пагібелі, смерці выкарыстоўваецца да гэтага часу. Кажуць, напрыклад: “прыйшоў яму карачун”, “чакай карачуна”, “задаць карачуна”, “хапіў карачун”.
Паступова ў народнай свядомасці Карачун зблізіўся з Марозам, які скоўвае сцюжай зямлю, нібы апускаючы яе ў смяротны сон. Але Мароз – проста валадар зімовых халадоў і больш бяскрыўдны вобраз, чым суровы Карачун.
Беларускі і польскі паэт-рамантык, удзельнік рэвалюцыйнага руху, даследчык прыроды, музеязнавец.
Даследчык прыродных багаццяў Урала, вынаходнік залатых радовішчаў, аўтар карты Прыўральскага краю, справаздачаў для геаграфічнага таварыства.
Адзін са стваральнікаўтаварыства філаматаў, філарэтаў, сябра А. Міцкевіча, Я. Чачота, І. Дамейкі.
Яго імя носяць гара на Паўднёвым Урале, вуліца ў Гродне.
Памёр 19 ліпеня 1855 года.
1804 год. Прыняты Закон аб габрэях, якім нададзена свабода веравызнання, але вызначана мяжа аселасці ў заходніх губерніях Расійскай імперыі.
Габрэі маглі жыць толькі на пэўнай тэрыторыі ў 1 224 008 км² – значнай часткі Царства Польскага, Літвы, Беларусі, Бесарабіі, Латгаліі, якая была часткай Віцебскай губерні, а таксама часткі тэрыторыі сучаснай Украіны, якая адпавядае паўднёвым губерніям Расійскай імперыі, у Астраханскай і Каўказскай губерніях (да 1835 года).
Паводле закона загадвалася ўсім габрэям запісвацца ў адзін з “станаў”: земляробаў, фабрыкантаў і рамеснікаў, купецтва, мяшчанства.
Фота: карта губерняў, якія ўвайшлі ў мяжу аселасці габрэяў.
Савецкі палітычны і дзяржаўны дзеяч. Генеральны сакратар ЦК Усесаюзнай камуністычнай партыі (з 1922), кіраўнік савецкага ўрада, генералісімус.
Сталін ствараў магутны культ ўласнай асобы і займаўся гэтым як прыярытэтнай тэмай усе гады свайго кіравання.
Культ ствараўся шляхам правак біяграфіі, знішчэння сведкаў, стварэння новых падручнікаў, умяшання ў любыя навукі, мастацтва і культуру. Ідэя культу заключалася ў тым, каб увесь савецкі народ ўсім быў абавязаны партыі, дзяржаве і правадыру. І адным з аспектаў гэтай сістэмы «падарункаў» з’яўлялася неабходнасць выразы падзякі Сталіну, напрыклад, за сацыяльныя паслугі і наогул за ўсё, што ў цябе ёсць.
Памёр 5 сакавіка 1953 года.
Культ Сталіна развенчаны на ХХ з’ездзе КПСС (1956).
Скончыў Пецярбургскю кансерваторыю. Выкладаў у Дзяржаўным інстытуце музычнай культуры ў Маскве, Саратаўскай кансерваторыі, суарганізатар Беларускай кансерваторыі (1924), яе рэктар, прафесар. Член Беларускай песеннай камісіі.
Адзін з заснавальнікаў сімфанічнага, кантатнага, харавога, камерна-інструментальнага і камерна-вакальнага жанраў беларускай музыкі. Аўтар опер, кантаты «Над ракой Арэсай», дзесяці сімфоній, вакальных цыклаў на вершы Я. Купалы, М. Багдановіча, М. Танка, іншых музычных твораў.
Яго імем названа музычная школа ў Мінску. Усталявана мемарыяльная дошка.
Савецкі военачальнік, адзіны ў гісторыі маршал двух краін – СССР і Польшчы. Двойчы Герой Савецкага Саюза. Кавалер Ордэна Перамогі, вышэйшых узнагарод СССР, Польшчы, Францыі, Вялікабрытаніі, ЗША і іншых краін.
Са шляхецкага роду герба Гляўбіч або Окша. Герой Першай і Другой сусветных, грамадзянскай войн. Георгіеўскі кавалер.
З кастрычніка 1917 года ў Чырвонай Арміі. У 1937-1940 гадах быў у турме пад следствам па абвінавачванні ў сувязях з польскай і японскай разведкамі.
Вялікую Айчынную вайну сустрэў камандзірам 9 механізаванага корпуса, генерал-маёрам. Камандаваў 4-й, 16-й арміямі Заходняга фронту. Удзельнік абароны Масквы, Сталінградскай, Курскай бітваў, вызвалення Беларусі (правёў Бабруйскую, Мінскую і Люблін-Брэсцкую аперацыі), Польшчы, Берлінскай аперацыі, камандаваў Бранскім, Данскім, Цэнтральным, 1-м, 2-м Беларускімі франтамі.
Камандуючы Парадам Перамогі ў Маскве (24 чэрвеня 1945 года). Міністр нацыянальнай абароны Польшчы (1949-1956), стваральнік польскай арміі, намеснік старшыні Савета Міністраў Польшчы.
Памёр 3 жніўня 1968 года. Урна з прахам пахаваная ў Крамлёўскай сцяне.
У гонар маршала ўстаноўлены помнікі у Маскве, Валгаградзе і яшчэ 9 гарадах Расіі, каля польскага горада Лягніца, названы вуліцы, плошчы ў многіх гарадах Расіі (36), Беларусі (12, у тым ліку ў Бабруйску, Мінску), Украіны (8).
У Польшчы перайменавана былая нямецкая вёска Рогзаў у Ракасова, у горадзе Кашалін яго імя носіць раён.
1913 год. Упершыню надрукавана крыжаванка.
З’явілася ў газеце “New York World” за аўтарствам Артура Уіна.
Мела ромбападобную форму і не мела звыклых нам пустых клетак – словы чыталіся як па вертыкалі, так і па гарызанталі. Поспех крыжаванкі быў ашаламляльным. Чытачы засыпалі рэдакцыю варыянтамі новай галаваломкі.
У 1923 годзе ў ЗША тыражом у 750 тысяч экземпляраў выйшаў першы зборнік крыжаванак, а праз год першая “еўрапейская” крыжаванка выйшла ў адной з лонданскіх газет.
Даследчыкам сустракаліся знаходкі, падобныя на крыжаванку, датаваныя яшчэ I-IV стагоддзямі на нашай эры. У прыватнасці, падчас раскопак у Пампеях, была выяўлена галаваломка, якая дзіўна нагадвае сучасную крыжаванку. Датуецца 79 годам н. э.
1918 год. У Гродна ў складзе літоўскіх узброеных сіл створаны Першы беларускі полк.
Першыя камандзіры палка – палкоўнікі М. Лаўрэнцьеў, К. Езавітаў.
Меў 1057 чалавек, у тым ліку 600 стралкоў, батальён пры гарадской камендатуры, кавалерыйскі эскадрон, кулямётны ўзвод, узвод грэнадзёраў.
Служылі беларусы, рускія, літоўцы, фарміравалася яўрэйская нацыянальная рота.
Да мундзіра беларусы прыладжвалі бела-чырвона-белыя стужкі ў колер беларускага нацыянальнага сцяга
Фота: Кавалерыя Першага беларускага палка каля камендатуры Гродна.
1934 год. У в. Вялікі Бор Касцюковіцкага раёна нарадзіўся Іван Чыгрынаў.
Беларускі пісьменнік, драматург, перакладчык, публіцыст. Народны пісьменнік.
Працаваў у газеце «Прыпяцкая праўда», у выдавецтве Акадэміі Навук, часопісе «Полымя», сакратаром праўлення Саюза пісьменнікаў, старшынёй праўлення Беларускага фонду культуры, галоўным рэдактарам часопіса «Спадчына».
Член Дзяржаўнай камісіі па расследванні злачынстваў у Курапатах.
Аўтар вершаў, кніг апавяданняў і аповесцей, п’ес, пенталогіі раманаў: «Плач перапёлкі», «Апраўданне крыві», «Свае і чужыя», «Вяртанне да віны», «Не ўсе мы згінем» (1996).
Адзін з аўтараў сцэнарыя шматсерыйнага тэлевізійнага фільма «Руіны страляюць…» (пастаўлены ў 1973).
Пераклаў з рускай мовы «Аптымістычную трагедыю» У. Вішнеўскага.
Памёр 5 студзеня 1996 года.
У яго гонар на будынку СШ № 6 г. Магілёва ўстаноўлена мемарыяльная дошка.
На Летніх Алімпійскіх гульнях 2004 у Афінах атрымаў бронзавы медаль у дыстанцыі 2500 м у каяку сярод мужчын у пары з Раманам Петрушэнкам.
На Летніх Алімпійскіх гульнях 2008 у Пекіне заваяваў залаты медаль у дыстанцыі 1000 м у каяку сярод мужчын у чацвёрцы з Р. Петрушэнкам, А. Абалмасавым і А.Літвінчуком, а таксама бронзавы медаль у дыстанцыі 2500 м у каяку сярод мужчын у пары з Р.Петрушэнкам.
Кар’еру пачаў у Харбінскай оперы. Выступаў у Міланскай оперы, «Ла Скала», актыўна гастраляваў па гарадах Заходняй Беларусі, Польшчы, Літвы, Латвіі, Чэхаславакіі, Германіі.
Не жадаў называць сябе вялікім польскім спеваком, прызнаючы толькі адно права – звацца беларускім. Запісаў грампласцінкі з апрацоўкамі беларускіх народных песень. У 1963 годзе даў аншлагавыя канцэрты ў шматлікіх гарадах БССР, у тым ліку ў Магілеве.
Пахаваны на пражскіх Ольшанскіх могілках.
У яго гонар названа вуліца ў Маладзечне.
1991 год. Кіраўнікі 11 былых савецкіх рэспублік у Алма-Аце прынялі Дэкларацыю аб утварэнні Садружнасці Незалежных Дзяржаў. Спыненне існавання СССР.
На першай сустрэчы кіраўнікоў дзяржаў СНД, якая прайшла 30 снежня 1991 года ў Мінску, было падпісана «Часовае пагадненне аб Савеце кіраўнікоў дзяржаў і Савеце кіраўнікоў урадаў Садружнасці Незалежных Дзяржаў», паводле якога засноўваўся вышэйшы орган арганізацыі — Савет кіраўнікоў дзяржаў. У далейшым у сталіцы Беларусі размясціліся каардынуючыя органы СНД.
Арганізацыйны этап стварэння СНД завяршыўся ў 1993, каля 22 студзеня ў Мінску быў прыняты «Статут Садружнасці Незалежных Дзяржаў» – асноватворны дакумент арганізацыі.
2012 год. Апошні дзень календара майя.
Калі б не была гэтая індзейская цывілізацыя знішчана еўрапейцамі, яны растлумачылі б, чаму цыклічнасць створанага імі календара ніяк не звязана з канцом свету.
Зрабіў значны ўклад ва ўмацаванне Рэчы Паспалітай, спрыяў падняццю яе аўтарытэту ў Еўропе. Умацаваў армію. Прывёў Лівонскую вайну да задавальняльнага для Рэчы Паспалітай выніку.
Пры ім кожны трэці сойм праходзіў у Гродне, там жа меў і рэзідэнцыю. Памёр у Гродне.
Адна з цэнтральных вуліц Гродна носіць імя Стэфана Баторыя.
1629 год. Нарадзіўся Сімяон Полацкі (Самуіл Пятроўскі-Сітняновіч).
Паэт, пісьменнік, энцыклапедыст-асветнік, рэлігійны дзеяч, іераманах ордэна базыльян.
Аўтар вершаў, п’есаў, падручнікаў, філасофскіх твораў.
Скончыў Кіева-Магілянскую, Віленскую езуіцкую акадэміі. Выкладаў у брацкай школе ў Полацку.
Лічыў, што сапраўдны цар – той, хто дбае аб грамадзянах, думае пра іх патрэбы. Тыран – рабуе і крыўдзіць падданых.
У Маскве вучыў царскіх дзяцей Аляксея Цішайшага, у тым ліку будучага імператара Пятра.
Прынёс у Расію заходнюю філасофію і эстэтыку, высокую кніжную паэзію і мастацтва школьнай драматургіі. Арганізаваў друкарню ў Крамлі, у якой выйшлі «Буквар языка славенска», «Псалтыр рыфматворная» .
Па яго ініцыятыве была заснавана Славяна-грэка-лацінская акадэмія,
У Полацку з 1994 года працуе Музей-бібліятэка Сімяона Полацкага. Пастаўлены яму помнік.
У сталым узросце амаль да самай смерці жыў у Выганічах (цяпер – Валожынскі раён), займаўся сельскай гаспадаркай.
Напісаў кантаты паводле паэмы А. Міцкевіча «Дзяды» і твораў У. Сыракомлі.
Выступаў з аўтарскімі канцэртамі ў Мінску.
Памёр 18 сакавіка 1904 года.
1875 год. Вынайдзена дугавая лямпа без рэгулятара – “электрычная свечка” Паўла Яблачкава.
Сваё вынаходніцтва інжынер прадставіў на лонданскай выставе фізічных прыбораў, якая праходзіла 15 красавіка 1876 года ў Лондане. У многіх краінах свету былі заснаваны кампаніі па камерцыйнай эксплуатацыі “свечкі Яблачкава”. Яны з’явіліся ў продажы і пачалі разыходзіцца ў вялікай колькасці. Кожная свечка каштавала каля 20 капеек і гарэла 1,5 гадзіны. Па заканчэнні гэтага часу даводзілася ўстаўляць у ліхтар новую. Пасля былі прыдуманы ліхтары з аўтаматычнай заменай свечак.
Беларуская мастацтвазнаўца, педагог, мемуарыстка. Жонка вядомага беларускага дзеяча Лявона Вітан-Дубейкаўскага.
У час вучобы ў віленскай гімназіі пазнаёмілася з Алаізай Пашкевіч. Была заручана з Іванам Луцкевічам, але ён неўзабаве памёр у 1919 годзе.
Брала ўдзел у адкрыцці першай пачатковай беларускай школы, беларускіх настаўніцкіх курсаў і Віленскай беларускай гімназіі.
З сакавіка 1941 года жыла ў Германіі.
Аўтар успамінаў, кніг пра дзеячаў беларускага нацыянальнага руху, мемуараў.
Паводле кнігі «Мае ўспаміны» Галінай Дзягілевай пастаўлены спектакль «Віленскія мроі» ў тэатры аднаго акцёра «Зніч».
Памёрла 28 верасня 1969 года ў нямецкім Нюрнбергу.
1901 год. Італьянскі вынаходнік Гульельма Марконі праводзіць першы сеанс трансатлантычнай радыёсувязі.
У канадскім Сэнт-Джоне, а 12:30 Марконі са сваім асістэнтам Джорджам Кемпам з дапамогай прыёмніка з правадной антэнай, якая была прымацавана да паветранага шара, прынялі тры слабыя сігналы брытанскай радыёстанцыі. Упершыню радыёпаведамленне перасекла акіян – 3500 км. Эксперымент паказаў, што радыёсігналы могуць распаўсюджвацца далёка за межы гарызонту.
1928 год. У Бабруйску нарадзіўся Уладзімір Санін (Рыўкін).
Савецкі пісьменнік, сцэнарыст, драматург, палярнік, падарожнік.
Працаваў на радыё, пісаў для перадачы “З добрай раніцай!”.
Неаднаразова ўдзельнічаў у экспедыцыях у Арктыку, у тым ліку на дрэйфуючую станцыю “Паўночны полюс-15”, у Антарктыку (1970/1971), па акіянах уздоўж экватара.
Аўтар гумарыстычных аповесцей, аповесцей-падарожжаў, цыклаў раманаў аб Арктыцы, Антарктыцы, аб прадстаўніках гераічных прафесій (пажарныя, лётчыкі, маракі, палярнікі), некалькіх дзясяткаў аповесцяў, апавяданняў, зборнікаў прозы, п’ес, шматлікіх артыкулаў.
Яго аповесці прасякнуты добрым тонкім гумарам і іроніяй. Аўтара адрозніваюць цікавасць да выпрабаванняў чалавека ў цяжкіх умовах, маральна-псіхалагічныя праблемы.
Па яго творах зняты фільмы “Мужчыны не плачуць”, “72 градусы ніжэй за нуль”, “Антарктычная аповесць” (тры серыі), “Кропка вяртання”, “Белы праклён”.
1955 год. Нарадзіўся Вячаслаў Сасноўскі.
Беларускі эканоміка-географ. Кандыдат геаграфічных навук.
Працаваў ў Беларускіх дзяржаўных эканамічным, педагагічным універсітэтах.
Даследчык геаграфіі якасці жыцця насельніцтва Беларусі.
Аўтар многіх артыкулаў для Беларускай энцыклапедыі, суаўтар энцыклапедычных выданняў “Брэсцкая вобласць” і “Віцебская вобласць”, геаграфічнага атласа настаўніка.
Адзін са стваральнікаў літаратурнага руху «Бум-Бам-Літ» (1994). Член Беларускага ПЭН-цэнтра.
Аўтар вершаў, крытычных артыкулаў, эсэ, апавяданняў, кніг паэзіі «Пралетарскія песні», «Даты», сааўтар некалькіх кніг, у т.л. «Тазік беларускі».
Друкаваўся ў газетах «Літаратура і мастацтва», «Наша Ніва», часопісе «Крыніца».
1979год. Палітбюро ЦК КПСС афіцыйна прыняло рашэнне аб уводзе савецкіх войскаў у Аўганістан.
Рашэнне было прынята ў вузкім коле – на сустрэчы Л. Брэжнева з Ю. Андропавым, Дз. Усцінавым, А. Грамыкай, К. Чарненкам – пяццю членамі палітбюро з 12.
Першыя савецкія часці перасеклі мяжу 25 снежня 1979 года а 18:00 па мясцовым часе. Першым мяжу перасек 781-й разведбат 108 мотастралковай дывізіі (Узбекістан).
На аэрадромы Кабула і Баграма па паветры былі перакінуты віцебскія (103 дывізія), полацкія (350 полк палкоўніка Г. Шпака, ураджэнца Асіповічаў) дэсантнікі. Пры пасадцы разбіўся Іл-76 разам з вайскоўцамі – загінула 10 летчыкаў і 37 дэсантнікаў.
Увечары 27 снежня спецгрупамі КДБ і атрадам Галоўнага разведвальнага ўпраўлення была ажыццёўлена спецаперацыя “Шторм-333”. У выніку яе быў захоплены палац Тадж-Бек, дзе размяшчалася рэзідэнцыя новага кіраўніка Аўганістана Х. Аміна, а сам ён быў забіты. Было спешна аформлена абранне генеральным сакратаром кіруючай партыі Б. Кармаля, які напярэдадні нелегальна прыбыў з СССР.
1991 год. Расія выйшла са складу СССР.
Расія ратыфікуе Белавежскія пагадненні, якія былі падпісаны 8 снежня 1991 года, ставіць кропку ў існаванні СССР і ўваходзіць у склад Садружнасці Незалежных Дзяржаў.
Да гэтага пагадненні ратыфікавалі Беларусь і Україна (10 снежня), пазней – Казахстан (23 снежня), Таджыкістан (25 снежня), Арменія і Туркменістан (26 снежня 1991), Узбекістан (4 студзеня 1992), Кыргызстан (6 сакавіка 1992), Азербайджан (24 верасня 1993), Грузія (3 снежня 1993), Малдова (8 красавіка 1994).
Удзельнічала ў рэвалюцыйным руху ў Заходняй Беларусі, падпольшчыца і партызанка падчас Вялікай Айчыннай вайны.
Працавала ў раённых газетах, у Дзяржаўным выдавецтве БССР, газетах “Піянер Беларусі”, “Звязда”.
Аўтар 8 зборнікаў вершаў, паэм, кніг паэзіі для дзяцей “Казкі пра абавязкі”, “Наш бор”. Паасобныя вершы сталі папулярнымі песнямі, напрыклад, як “Сонца за хмарамі ўранні…”.
Міжнародны дзень мастака (International Artist Day, з 2007 года).
Устаноўлены па ініцыятыве Міжнароднай Асацыяцыі “Мастацтва народаў свету”.
Гэта не адзіная дата, што звязана з прафесіяй мастака. Некаторыя творчыя аб’яднанні прапануюць правядзенне свята 25 кастрычніка, у дзень нараджэння Пабла Пікаса.
Прафесіі мастака тысячы гадоў – яшчэ старажытныя людзі стваралі карціны наскальнага жывапісу, выявы, якія прадстаўлялі сабой адлюстраванне іх бытнасці і паўсядзённага існавання.
Дзень мастака – гэта свята не толькі прафесіяналаў і аматараў жывапісу. Творчасць захоўвае ў чалавеку магчымасць радавацца свету і любіць яго.
Знаёмства з выяўленчым мастацтвам дазваляе не толькі пашырыць свае веды і кругагляд, але і далучыцца да гэтага цудоўнага свету. Бо, усе мы калісьці спрабавалі свае сілы, узяўшы ўпершыню ў рукі аловак і пэндзлі…
Князь смаленскі (1125-1159), вялікі князь кіеўскі (1154, 1159-1167), заснавальнік дынастыі смаленскіх князёў.
У гады яго княжання Смаленскае княства дасягнула росквіту і ахапіла тэрыторыі Верхняга Падняпроўя і Верхняга Паволжа, заснаваны Мсціслаў, Смаленская епархія (1136), да якой адносіліся Копысь, Лучын, Басея, Мірачыцы, Вітрына, Прупой, Крэчут.
Памёр у 1167 годзе. Пахаваны ў Кіеве ў Фёдараўскім манастыры.
За міралюбнасць, імкненне вырашаць спрэчкі мірным шляхам і дапамогу царкве атрымаў мянушку Набожны. Прылічаны да ўгоднікаў божых і ўваходзіць у Сабор беларускіх святых. Дзень святкавання памяці Расціслава Мсціславіча 14 (27) сакавіка.
1432 год.Ашмянская бітва паміж войскамі вялікіх князёў Свідрыгайлы Альгердавіча і Жыгімонта Кейстутавіча.
Першая буйная бітва феадальнай вайны ў ВКЛ.
Войска Свідрыгайлы, у тым ліку значная дапамога з Цверы, выйшла з Ашмян і неўзабаве спаткала сілы Жыгімонта Кейстутавіча, якія складаліся з літоўцаў, жамойтаў і палякаў Драгічынскай зямлі.
Да абодвух бакоў маглі падыйсці падмацаванні ад саюзнікаў, аднак яны не сталі гэтага чакаць. Бітва працягвалася да ночы. Колькасная перавага была на баку Свідрыгайлы, і спачатку ён браў верх і тры мілі гнаў праціўніка.
Жыгімонт, аднак, здолеў пераламіць ход бітвы і змусіў Свідрыгайлу ўцякаць. У палон патрапілі многія значныя прыхільнікі Свідрыгайлы, у тым ліку князі Юрый Лугвеневіч, Федка Адынцэвіч, Мітка Зубравіцкі, Васіль Красны, баяры Юрый Гедыгольд, Юшка Гойцавіч.
Свідрыгайла страціў 10 000 забітымі і 4 000 палоннымі.
Фота: Свідрыгайла Альгердавіч, Вялікі князь Літоўскі
Жыгімонт І (1467-1548) – пяты сын Казіміра Ягелончыка, унук Ягайлы. Да гэтага 20 кастрычніка 1506 года быў абраны на велікакняжацкі сталец.
Імнуўся ўмацаваць дзяржаву. Пры ім быў уведзены Статут Вялікага Княства Літоўскага (1529), распаўсюдзілася Рэфармацыя, што садзейнічала далейшаму ўздыму гуманізму і адукацыі.
Вёў абарончыя войны супраць Маскоўскай дзяржавы. Пры ім да Польшчы была далучана Мазовія.
Вядомы як мецэнат. Падтрымаў першадрукара Францыска Скарыну.
Грэка-каталіцкі біскуп, актыўны дзеяч беларускай эміграцыі ў Вялікабрытаніі. Доктар тэалогіі.
У Брытаніі выступаў з рэфератамі гісторыка-культуралагічнага характару на курсах беларусазнаўства. Заснавальнік Беларускай бібліятэкі і музея імя Францішка Скарыны.
Член рэдкалегіі навуковага часопіса «The Journal of Byelorussian Studies».
Генерал ордэна айцоў марыянаў у Рыме. Ганаровы віцэ-прэзідэнт Таварыства Яна Златавуста ў Лондане.
Член Згуртавання беларусаў Вялікай Брытаніі.
Памёр 4 кастрычніка 1981 года.
1922 год. Выданне Леапольдам Родзевічам у Вільні першага нумару газеты «Наша будучыня».
Беларуская газета, выдавалася з 8 снежня 1922 да 14 студзеня 1923 года партыяй беларускіх эсэраў. Выйшла 9 нумароў, з якіх 2 былі сканфіскаваны.
Рэдактар-выдаўцом з’яўляўся А. Амельяновіч.
У выданні друкаваліся артыкулы і творы І. Канчэўскага, Л. Родзевіча, А. Луцкевіча, М. Запольскага, Н. Арсенневай, У. Дубоўкі, Якуба Коласа і іншых.
Пасля яе закрыцця, выдаваліся газеты «Наша Жыццё» і «Вольны Сцяг».
Беларускі рускамоўны дзіцячы пісьменнік, паэт, грамадскі і палітычны дзеяч. Заслужаны дзеяч культуры.
Знаходзіўся на дыпламатычнай службе, працаваў у апараце ЦК КПБ, галоўным рэдактарам часопіса «Інфармацыйны бюлетэнь адміністрацыі прэзідэнта Рэспублікі Беларусь».
Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі ў галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры за кнігі для дзяцей «Новыя незвычайныя прыгоды Арбузіка і Бябешкі» і «Дзіўныя прыгоды пана Дылі…».
Збіральнік беларускага музычнага фальклору, выдавец.
Заснавальнік «Выдавецтва Антона Грыневіча» (1910) у Санкт-Пецярбургу, удзельнік суполкі «Загляне сонца і ў наша ваконца».
Да рэвалюцыі выдаў сваім коштам два тамы «Беларускія песні з нотамі», зборнікі паэзіі Янкі Купалы «Гусляр», «Адвечная песня», тры зборнікі апавяданняў Якуба Коласа, першую кнігу У. Галубка «Апавяданні», зборнікі навел Таўруса і Гвазда.
Выдавец чатырох кніг па спевах, падрыхтаваў да друку зборнікі «Аднагалосыя, двухгалосыя і шматгалосыя народныя песні», «Дзіцячыя гульні» і іншыя. Аўтар «Праграмы-інструкцыі для збіральнікаў беларускай музычна-этнаграфічнай творчасці» (часопіс «Наш край»).
Загадчык мастацкай падсекцыі Белнацкому, Беларускага народнага дому, сакратар музычнай падсекцыі Інбелкульту, супрацоўнік Акадэміі навук БССР. Удзельнік этнаграфічных экспедыцый на Палессі, на Полаччыне, у паўночных раёнах Беларусі.
Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, скарыназнаўца, паэт, пісьменнік, доктар філасофіі.
Удзельнік Першай сусветнай вайны, падпаручнік, член Цэнтральнай беларускай вайсковай рады, сакратар культурна-асветніцкага аддзелу Белнацкаму ў Маскве, Віленскага Беларускага нацыянальнага камітэта, Цэнтральнай беларускай школьнай рады.
Укладальнік “Хрэстаматыі новай беларускай літаратуры” (1927).
У 1930 годзе рэпрэсаваны польскімі ўладамі (8 год турмы), але ў 1932 годзе трапіў пад абмен палітвязнямі паміж СССР і Польшчай. Працаваў у АН БССР у камісіі па вывучэнні Заходняй Беларусі, выконваў абавязкі дырэктара Інстытуту мовазнаўства.
Арыштаваны ў 1933 г., сасланы на Салаўкі.
Загінуў у лагерах і ягоны родны брат Іларыён Дварчанін, беларускі грамадскі дзеяч.
Адзін з заснавальнікаў Радашковіцкай беларускай гімназіі ім. Ф. Скарыны, актыўны дзеяч Таварыства беларускай школы.
Абіраўся паслом у сойм Другой Рэчы Паспалітай па спісе Рабоча-сялянскага адзінства.
Адзін са стваральнікаў і старшыня рэвалюцыйна-дэмакратычнай і нацыянальна-вызваленчай арганізацыі «Змаганне».
У 1931 годзе асуджаны польскімі ўладамі. У 1932 годзе абменены на палітычных вязняў з СССР. Працаваў у Наркаме асветы БССР.
Арыштаваны ДПУ ў 1933 годдзе, у 1934 годзе прыгавораны да расстрэлу, які замянілі на 10 гадоў высылкі. Вязень ГУЛАГу ў Салавецкім лагеры і лагерах Беламорска-Балтыйскага каналу.
У 1937 годзе прыгавораны да расстрэлу.
1955 год. Парламенцкая асамблея Савета Еўропы зацвердзіла афіцыйны сцяг гэтай арганізацыі, які пасля перайшоў у спадчыну да Еўрасаюза.
Сцяг уяўляе сабой блакітнае прастакутнае палотнішча, у цэнтры якога па крузе размешчаныя 12 пяціканцовых залатых зорак. 12 сімвалізуе дасканаласць і паўнату, як 12 знакаў задыяку прадстаўляюць увесь сусвет.
Аўтар сцяга Хейтц прызнаўся ў 1990-я гады, што ён узяў ідэю з іконы Маці Божай з зорным вянком на блакітным фоне.
1980 год. У Нью-Ёрку забіты лідар “The Beatles” Джон Ленан.
Яго забіў псіхічна неўраўнаважаны 25-гадовы фанат Марк Чэпмэн. У 22:50 Джон разам з жонкай Ёка Она, вярнуўшыся са студыі гуказапісу, каля свайго дома сустрэў натоўп фанатаў, якія прагнулі аўтографа. Сярод іх быў і Чэпмэн. Ён зрабіў пяць стрэлаў з рэвальвера 38-га калібру, з якіх чатыры дасягнулі мэты.
Забойца прагнуў прыцягнуць ўвагу да сябе, самазацвердзіцца. Суд прыгаварыў яго да пажыццёвага зняволення.
1991 год. У Белавежскай пушчы кіраўнікамі БССР, РСФСР і УССР дэнансаваны дагавор аб стварэнні СССР.
Кіраўнікі Расіі Барыс Ельцын, Украіны Леанід Краўчук і Беларусі Станіслаў Шушкевіч падпісалі ў рэзідэнцыі Віскулі ў Белавежскай пушчы пагадненне аб дэнансацыі дагавора аб стварэнні Саюза ССР ад 1922 года і дамову аб стварэнні Садружнасці Незалежных Дзяржаў, якое павінна было стаць прынцыпова іншым, у параўнанні з Савецкім Саюзам, аб’яднаннем рэспублік.
Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь ратыфікаваў Пагадненне аб утварэнні Садружнасці Незалежных Дзяржаў 10 снежня 1991 года.
Кіраўнікі іншых рэспублік СССР, акрамя Латвіі, Літвы, Эстоніі, Грузіі, выказалі жаданне, каб іх дзяржавы сталі раўнапраўнымі членамі – заснавальнікамі СНД.
У Маскве адбылося падпісанне Дамовы аб стварэнні Саюзнай дзяржавы, была прынята Праграма дзеянняў Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі па рэалізацыі палажэнняў Дагавора аб стварэнні Саюзнай дзяржавы.
Саюзная Дзяржава – саюз Расіі і Беларусі з патэнцыйна адзінай палітычнай, эканамічнай, ваеннай, мытнай, валютнай, юрыдычнай, гуманітарнай, культурнай прасторай.
Кожная дзяржава захоўвае суверэнітэт, незалежнасць, тэрытарыяльную цэласнасць, дзяржаўны лад, Канстытуцыю, дзяржаўны сцяг, герб.
Вышэйшы орган Саюзнай дзяржавы — Вышэйшая Дзяржаўны Савет, у склад якой уваходзяць кіраўнікі дзяржаў, кіраўнікі ўрадаў, кіраўнікі палат парламентаў дзяржаў-удзельніц.
Выканаўчы орган Саюзнай дзяржавы — Савет Міністраў.
Мінсельгасхарч змяніў гранічныя мінімальныя кошты на мяса-малочныя тавары, якія рэалізуюцца па знешнегандлёвых дамовах. Гэта рэгламентуецца пастановай ведамства ад 30 лістапада 2022 года № 119, што афіцыйна апублікавана на Нацыянальным прававым інтэрнет-партале. Ранейшая пастанова на мінімальныя адпускныя цэны прымалася 20 чэрвеня.
Кошт прадукцыі ўстанаўліваецца ў залежнасці ад экспартнага рэгіёну: Расія, Азербайджан, краіны ЕАЭС (акрамя Расіі), а таксама краіны СНД і Грузія (акрамя краін ЕАЭС і Азербайджана), краіны па-за межамі СНД (акрамя Грузіі).
Згодна з дакументам свежую, астуджаную і замарожаную ялавічыну, а таксама мяса маладняку буйной рагатай жывёлы нельга прадаваць у Расію, краіны ЕАЭС, СНД і Грузію танней $4,3 за кг (раней $4,0), ва Узбекістан – $4,4, мяса дарослай буйной рагатай жывёлы – танней $4,1 за кг (у чэрвені – $3,8). У астатнія дзяржавы кошт экспарту будзе не ніжэйшы за $4,35 і $3,9 за кг (такія ж нормы былі і раней).
У дакумент таксама патрапілі такія пазіцыі, як сухое малако і вяршкі, сметанковае масла і сыры.
Напрыклад, малако і вяршкі сгушчаныя у Расію можна пастаўляць не танней за 210 расійскіх рублёў за кг (кошт не змяніўся), у іншыя краіны, у залежнасці ад рэгіёну, $3,16-3,36 (раней $3,3), сметанковае масла 80%, у Расію не танней за 450 расійскіх рублёў за кг, у іншыя дзяржавы – $6,1-6,9, сыры, у залежнасці ад гатунку, у Расію 320-420 расійскіх рублёў за кг, у іншыя краіны $6,0-6,15 (у Сербію – $4,8-4,9).
Для вывучэння інтэграцыйных працэсаў у магілёўскім Беларуска-Расійскім універсітэце разам з расіянамі адкрылі цэнтр еўразійскіх даследаванняў імя Анатолія Грамыкі.
Цэнтр адкрылі Расійскі дзяржаўны гуманітарны і Беларуска-Расійскі ўніверсітэты. Плануецца, што ён стане навукова-адукацыйным аб’яднаннем па вывучэнню “тэндэнцый развіцця прасторы Вялікай Еўразіі”.
Заяўленай мэтай створанага цэнтра з’яўляецца садзейнічанне навукова-адукацыйнай інтэграцыі на еўразійскай прасторы і фарміраванні агульнай навукова-адукацыйнай прасторы Саюзнай дзяржавы, ЕАЭС і СНД.
Рэктар БРУ Міхаіл Лусцянкоў на адкрыцці заявіў: “Захаванне агульных гістарычных каштоўнасцяў – адна з місій нашага ўніверсітэта. Першапачатковая задача цэнтра – вучэбная праца, абмен выкладчыкамі. У бліжэйшай будучыні – рэалізацыя сумесных сеткавых адукацыйных праграм, сур’ёзная аналітычная праца.”
У цэнтры, нягледзячы на прэтэнзію на даследаванне Еўразіі, плануюць вывучаць інтэграцыйныя працэсы выключна ў рамках міжнародных аб’яднанняў, у якіх актыўна ўдзельнічае Расійская Федэрацыя. Аб’ектам вывучэння будуць: Арганізацыя Дагавора аб калектыўнай бяспецы, Садружнасць Незалежных Дзяржаў, Еўразійскі эканамічны саюз, Шанхайская арганізацыя супрацы.
Сімвалічна, што перарэзалі стужку, паціснулі рукі і падпісалі дамову бакі ў аўдыторыі, якая аформлена ў прыемных жоўта-блакітных каляровых танах.
Ён быў апошнім генеральным сакратаром ЦК КПСС і першым ды апошнім прэзідэнтам СССР.
Міхаіл Гарбачоў памёр увечары 30 жніўня на 92-м годзе жыцця пасля цяжкай і працяглай хваробы ў Цэнтральнай клінічнай больніцы Масквы.
Гарбачоў узначаліў КПСС у 1985, стаўшы самым маладым сябрам Палітбюро. Яму было 54 гады.
Неўзабаве быў абвешчаны курс на галоснасць і «перабудову» («перестройка»). Гэта была спроба рэфармавання савецкай сістэмы. «Перестройка» фактычна прывяла да свабоды слова і прэсы, а пасля – да ўзнікнення парламентарызму і краху СССР у 1991 годзе.
На міжнароднай арэне Гарбачоў узяў курс на скарачэнне ядзерных узбраенняў і зніжэнне напружанасці ў адносінах з ЗША і NATO.
У лютым 1990 года Гарбачова абралі прэзідэнтам СССР.
У жніўні 1991 года група партыйных функцыянераў спрабавала адхіліць Гарбачова ад улады. Было абвешчана стварэнне Дзяржаўнага камітэту па надзвычайным становішчы (ГКЧП). Путч не падтрымала грамадства і ён праваліўся.
Гарбачоў склаў з сябе прэзідэнцкія паўнамоцтвы ў снежні 1991 года, калі лідары Расіі, Украіны і Беларусі, якія ўжо абвясцілі незалежнасць, падпісалі Белавежскае пагадненне аб ліквідацыі СССР і стварэнні Садружнасці незалежных дзяржаў.
Па сыходзе з палітыкі Гарбачоў стварыў і ўзначальваў «Горбачёв-фонд», які займаецца даследаваннем праблем расійскай і сусветнай гісторыі.