У Цвярской вобласці пацярпеў крушэнне самалёт Embraer ERG 135 з бартавым нумарам RA-02795. Ён належыць Яўгену Прыгожыну – пра гэта паведамляе канал BAZA.
Па дадзеных МНС Расіі, загінулі 10 чалавек – 7 пасажыраў і 3 члены экіпажа.
Сярод пасажыраў значыўся Яўген Прыгожын, паведамляе Расавіяцыя.
Фота: BAZA
Самалёт Asiana Airlines перавозіў амаль 200 пасажыраў, калі ён набліжаўся да ўзлётна-пасадачнай паласы ў пятніцу ў міжнародным аэрапорце Тэгу, прыкладна ў 150 мілях на паўднёвы ўсход ад Сеула.
Калі самалёт знаходзіўся на вышыні каля 200 метраў над зямлёй, мужчына, якому, па словах паліцыі, каля 30 гадоў адчыніў дзверы выхаду. Пасажыр быў дастаўлены паліцыяй Тэгу для допыту і сказаў афіцэрам, што быў “пад стрэсам пасля нядаўняй страты працы”.
“Ён адчуваў, што палёт доўжыцца даўжэй, чым павінен быў быць, і адчуваў сябе задушаным у салоне.” – сказаў дэтэктыў паліцыі Тэгу – “Ён хацеў хутка выйсці”.
За парушэнне заканадаўства аб бяспецы палётаў пасажыру пагражае да 10 гадоў пазбаўлення волі.
Відэаролік, зняты суседнім пасажырам, паказаў, як вецер разрывае адчыненыя дзверы, тканкавыя спінкі сядзенняў і валасы пасажыраў дзіка развяваюцца, а некаторыя людзі крычаць ад здзіўлення.
Яшчэ адно відэа, апублікаванае ў сацыяльных сетках, паказала пасажыраў, якія сядзяць у шэрагу аварыйных выхадаў побач з адчыненымі дзвярыма, і іх б’е моцны вецер. Дзесятак пасажыраў былі дастаўлены ў бальніцу з-за цяжкасцей з дыханнем, але сур’ёзных пашкоджанняў няма, паведамляе міністэрства транспарту.
«Гэта быў хаос: людзі каля дзвярэй, здавалася, гублялі прытомнасць адзін за адным, а бортправаднікі клікалі лекараў на борт» – перадае словы 44-гадовага пасажыра The Guardian. – «Я думаў, што самалёт узрываецца. Я думаў, што вось так памру».
Прадстаўнік міністэрства транспарту паведаміў агенцтву AFP, што гэта першы падобны інцыдэнт, пра які яны ведаюць у гісторыі карэйскай авіяцыі.
Фота: The Guardian
Як пісалі mogilev.media, першая атака на расійскі верталёт адбылася апоўдні 13 мая ў небе над горадам Клінцы, у якім размяшчаецца вялікая вайсковая база. Верталёт Мі-8 разбіўся ў прыватным сектары горада, экіпаж загінуў. Губернатар Бранскай вобласці Аляксандр Багамаз паведаміў пра разбурэнне пяці дамоў у Клінцах у выніку падзення верталёта – перадаюць “Навіны Бранска”.
Крушэнне самалёта Су-34 адбылося следам за падзеннем верталёта і пэўны час прычына аварыі была няяснай. Да вечара 13 мая правяралася інфармацыя пра магчымае збіццё альбо аварыю яшчэ двух “бартоў” расійскай арміі – самалёта і верталёта. Пазней інфармацыя пацвярдзілася – сумарна 13 мая ў Бранскай вобласці былі збітыя два верталёты і два самалёты.
Як мяркуецца, самалёты павінны былі нанесці ўдары па цэлях у Чарнігаўскай вобласці (Украіна), а верталёты іх падстрахаваць, у тым ліку падабраць экіпажы – піша “Свабодная прэса”.
У сацсетках з’явіўся выкладзены мясцовымі жыхарамі відэазапіс атакі на адзін з верталётаў. Мяркуючы па ім, па Мі-8 нанеслі ўдар з зямлі. Для пошуку магчымых дыверсантаў у Бранскай вобласці быў абвешчаны план “Перахоп”. Вынікі пакуль невядомыя. Гэтаксама, няма дакладнай інфармацыі, адкуль быў ненесены ўдар па іншых верталёце і самалётах – з зямлі, ці з паветра.
Як паведамляе тэлеграм-канал Baza, у выніку крушэння загінулі дзевяць чалавек. У верталёце Мі-8 у Клінцах знаходзіліся тры члены экіпажа. Другі верталёт Мі-8 упаў ва Унецкім раёне. Там таксама знаходзіліся тры члены экіпажа. У вёсцы Ніжняе загінулі два пілоты знішчальніка-бамбардзіроўшчыка Су-34. У вёсцы Сурэцкі Муравей загінуў пілот знішчальніка Су-35.
Па масштабах, страта расійскай арміяй цэлай авіягрупы за адзін дзень, супастаўляльная толькі з масавымі стратамі ў самым пачатку агрэсіі Расіі супраць Украіны.
Фота з адкрытых крыніц
О любопытной находке рассказали читатели mogilev.media. За забором областного военкомата по улице Крупской замечен самолет, вернее часть самолета – передний фюзеляж. На фото также виден фонарь – это прозрачная часть пилотской кабины, защищающая экипаж и пассажиров от воздействия встречного потока воздуха, погодных условий и от шума, а также обеспечивающая визуальный обзор.
К какому типу принадлежит самолёт, военному или гражданскому, пока не известно. Этот вопрос оставим специалистам.
Фото от читателей mogilev.media
Устаноўлены па рашэнню Генеральнай Асамблеі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый.
Генеральная Асамблея прызнала, што сацыяльнае развіццё і сацыяльная справядлівасць неабходны для забеспячэння і падтрымання міру і бяспекі ўнутры краін і ў адносінах паміж імі і што, у сваю чаргу, сацыяльнае развіццё і сацыяльная справядлівасць не могуць быць дасягнуты ў адсутнасць міру і бяспекі або ва ўмовах адсутнасці павагі да ўсіх правоў чалавека і асноўных свабод.
Сацыяльная справядлівасць – адзін з распаўсюджаных грамадскіх ідэалаў.
Справядлівасці жадаюць усё – справядлівага стаўлення на працы і ў сям’і, а таксама справядлівасці ад дзяржавы. Некаторыя адстойваюць пазіцыю справядлівасці толькі да таго часу, пакуль гэта для іх выгадна, і гэта таксама нармальна. Псіхолагі лічаць, што здаровы эгаізм цалкам упісваецца ў вобраз звычайнага чалавека.
Гэты дзень дае нагоду палітыкам, журналістам, навукоўцам і проста неабыякавым грамадзянам падумаць аб тым, наколькі справядлівы сучасны свет, якія сацыяльныя праблемы існуюць.
Народнае свята развітання з зімой і сустрэчы вясны. Масленіца ў гэтым годзе прыпадае на 26 лютага, бо праводзіцца за восем тыдняў да Вялікадня (16 красавіка 2023) і за тыдзень да Вялікага посту. Масленічны тыдзень у гэтым годзе прыпадае на 20-26 лютага.
Галоўныя атрыбуты свята: гульні, песні, танцы і бліны.
Хрышчэнне Ягайлы ў 1386 годзе не прыпыніла ваенныя кампаніі тэўтонскіх рыцараў, якія сцвярджалі, што хрышчэнне было прытворствам, магчыма, нават ерассю, але значна паляпшыла становішча каталіцкай меншасці за кошт праваслаўнай часткі шляхты.
Паводле прывілея каталікам даваліся дадатковыя правы і вольнасці, недасяжныя для праваслаўнай шляхты. Гэта выклікала вялікае незадавальненне ў праваслаўнай знаці.
Вялікі князь літоўскі (1544–1572), кароль польскі (1548–1572). Сын Жыгімонта Старога і Боны Сфорца. Яго ўладарста было перыядам росквіту Адраджэння ў ВКЛ.
Знешняя палітыка Жыгімонта Аўгуста была накіравана на захаванне мірных стасункаў з суседнімі дзяржавамі. Стасункі з Швецыяй палепшыліся, але адносіны з Маскоўскай дзяржавай былі кепскія, Іван IV пачаў Лівонскую вайну (1558–1582), якая падштурхнула ВКЛ да заключэння Люблінскай уніі (1569).
Правёў рэформу скарбу, судоў, войска, садзейнічаў правядзенню Валочнай памеры ў ВКЛ, пачаў стварэнне ваенна-марскога флоту, стварыў Марскую камісію. Праводзіў палітыку талерантнасці ў адносінах да ўсіх канфесій. Віленскім прывілеем (1563) пацвердзіў роўнасць правоў праваслаўнага і каталіцкага баярства ВКЛ. Зацвердзіў Статут Вялікага Княства Літоўскага (1566).
Дазволіў дзейнасць езуітаў.
Быў мецэнатам, падтрымліваў мастакоў, архітэктараў, музыкантаў, акцёраў.
Астраном і асветнік. Прафесар Віленскай акадэміі, рэктар Галоўнай школы ВКЛ. Адзін з арганізатараў і першы дырэктар найстаражытнай у Еўропе Віленскай астранамічнай абсерваторыі. 39 гадоў вёў астранамічныя назіранні, вызначыў геаграфічныя каардынаты Вільні, Гродна, Полацка, іншых гарадоў.
Каралеўскі астраном. Актыўна падтрымаў паўстанне 1794 года. Звяртаўся да Папы Рымскага, каб аднавіць езуіцкі ордэн.
У яго гонар названы кратар на Месяцы.
Тапограф, географ, геолаг, этнограф, археолаг, даследчык Цэнтральнай Азіі. Член Рускага геаграфічнага таварыства.
За абарону паўстанцаў у дыспуце пра «польскае паўстанне» быў высланы на службу ў Херсонскую губерню.
Служыў ваенным тапографам у Туркестане, выконваў даследаванні мясцовасці і тапаграфічную здымку гандлёвых шляхоў у Кітай і Афганістан для пракладкі стратэгічных дарог. З фотаапаратам вывучаў Самарканд, падарожнічаў уздоўж рэк Зераўшан, Фандар’я, Іскандэрдар’я, Ягнаб, Гісарскі хрыбет.
Быў арганізатарам першых раскопак Афрасіяба – папярэдніка Самарканда, суарганізатарам шэрагу навуковых экспедыцый у Цэнтральную Азію. Сабраў багатыя калекцыі фотаздымкаў ландшафтаў, гарадоў, жыцця і побыту народаў, матэрыялы з легендамі, паданнямі.
З 1897 года служыў у Седльцы камандзірам палка, спрыяў заснаванню гімназіі імя каралевы Ядвігі, потым удзельнічаў у руска-японскай вайне, служыў у Чэнстахове. Беспадстаўна быў абвінавачаны ў растраце палкавой казны, 22 сакавіка 1910 годзе пакончыў з сабой дзеля выратавання гонару.
Астраном, гравіметрыст, геадэзіст, падарожнік, даследчык Арктыкі, Заслужаны дзеяч навукі РСФСР, Ганаровы член Геаграфічнага таварыства СССР, Ганаровы палярнік, доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар.
Кузен вядомага падводніка Жыгімонта Жангаловіча (1897–1935).
Удзельнік вывучэння Курскай магнітнай анамаліі, працаваў у экспедыцыях на Памір, у штогадовых экспедыцыях па даследаванні Паўночнага Ледавітага акіяна, у экспедыцыях на ледаколах «Садко», «Сядоў», «Малыгін».
Быў рэпрэсаваны (1936–1937).
Вывучаў гравітацыйнае поле Зямлі, пытанні спадарожнікавай геадэзіі, геафізікі, распрацоўшчык «рэферэнц-эліпсоіда Жангловіча» (блізкага да параметраў Красоўскага-Ізотава).
Распрацаваў спосаб вызначэння цэнтра масы Зямлі па назіраннях штучных спадарожнікаў Зямлі.
Яго імем названы востраў у архіпелагу Новая Зямля і астэроід Галоўнага пояса.
Памёр 29 жніўня 1981 года ў Пецярбургу.
Працаваў з 21 лютага да 11 лістапада 1918 года. Пасада, раўназначная пасадзе міністра, называлася народны сакратар. У Першы склад Народнага Сакратарыята Беларусі ўвайшлі: Язэп Варонка (старшыня і адначасова народны сакратар замежных спраў), Палута Бадунова (сакратар апекі), Гелій Белкінд (фінансаў), Яфім Бялевіч (юстыцыі), Тамаш Грыб (земляробства), Мойша Гутман (яўрэйскіх спраў), Кастусь Езавітаў (вайсковых спраў), Павел Здобін (вялікарускіх спраў), Аляксандр Карабач (пошты і тэлеграфа), Пётра Крачэўскі (кантролю), Іван Макрэеў (унутраных спраў), Віктар Рэдзька (шляхоў зносін), Іван Серада (народнай гаспадаркі), Аркадзь Смоліч (асветы), Васіль Захарка (казначэй), Лявон Заяц (кіраўнік канцылярыі). Сябрамі ўрада былі пераважна прадстаўнікі Беларускай сацыялістычнай грамады.
Беларускі мовазнавец і журналіст. Сын вядомага кампазітара Я. Цікоцкага. Доктар філалагічных навук.
Удзельнік вайны. Скончыў БДУ. Працаваў у газетах «Савецкі селянін», «Калгасная праўда», часопісе «Вожык», прафесарам факультэта журналістыкі БДУ.
Даследаваў публіцыстыку Якуба Коласа (кандыдацкая дысертацыя), праблемы публіцыстычнага стылю (доктарская).
Заснавальнік беларускай стылістыкі, аўтар прац па вывучэнні мовы літаратурных класікаў – Я. Коласа, Я. Купалы, К. Чорнага, М. Лужаніна, У. Караткевіча, І. Мележа і іншых.
Беларуская пісьменніца, перакладчыца.
Скончыла Мінскі дзяржаўны педінстытут замежных моў. Настаўнічала ў Малдове, працавала ў штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва», часопісе «Беларусь», дырэктарам рэдакцыйна-выдавецкай установы «Лiтаратура i Мастацтва».
Аўтар вершаў, 10 зборнікаў паэзіі і паэм, а таксама кніг апавяданняў, аповесцей, рамана-містэрыі, перакладаў з малдаўскай, румынскай і англійскай моў.
У рамане «Спакуса» стварыла партрэт Ефрасінні Полацкай і яе драматычнай эпохі. У рамане «Ахвяры» адлюстравала складаныя перыпетыі жыцця ахвяр культу асобы і іх нашчадкаў.
Памерла 19 снежня 2005 года.
Грузавы самалёт рэйсу Мінск-Масква, пры сустрэчна-бакавым ветры і праз памылкі лётчыкаў, не здолеў ўзляцець і ўрэзаўся ў цагляныя пасляваенныя руіны і разбіўся. Экіпаж, гарадскія пабудовы не пацярпелі.
Беларускі тэатральны рэжысёр, стваральнік мінскага тэатра «Вольная сцэна» грамадскі дзеяч. Заслужаны дзеяч мастацтва. Лаурэат прэміі «За свабоду думкі» імя В. Быкава.
Скончыў Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут. Працаваў галоўным рэжысёрам Беларускага тэатра імя Я. Коласа ў Віцебску. Сузаснавальнік тэатраў «Лялька», «Вольная сцэна»
Сярод галоўных яго пастановак: «Званы Віцебска», «Кастусь Каліноўскі», «Сымон-музыка», «Радавыя», «Барбара Радзівіл».
Яго творчасць вызначаецца метафарычнасцю, асацыятыўнасцю, гратэскавасцю і шматпланавасцю структуры.
Рэжысёр і чытальнік беларускага агучвання твораў замежнай і айчыннай літаратуры (звыш за 30 аўдыёкніг), зняў тэлевізійны фільм «Тутэйшыя», 4 дакументальныя фільмы пра Р. Лапіцкага, П. Бадунову, М. Чарняўскага, пра пасляваенны супраціў.
За крытыку беларускай улады ў галіне культуры ў 2021 годзе быў пазбаўлены пенсіі за асаблівыя заслугі перад краінай.
Беларускі і літоўскі кампазітар. Прафесар Літоўскай кансерваторыі.
Паводле паходжання беларус, бацька яго паходзіў з Магілёўшчыны. Вучань М. Рымскага-Корсакава, А. Глазунова, А. Лядава. Яго дыпломная праца ў Пецярбургскай кансерваторыі, трохактовая опера «Цыганы» па паэме А. Пушкіна была адзначана залатым медалём.
Жыў і працаваў у Вільні. З Беларусі часта да яго заязджалі Максім Танк, Рыгор Шырма, Алесь Траяноўскі.
Аўтар многіх твораў, заснаваных на беларускім фальклоры, музыкі рамансаў і хораў на вершы беларускіх паэтаў Ф. Багушэвіча, Я. Купалы, Я. Коласа, М. Танка, Зм. Бядулі, К. Буйло, апрацовак народных песень і народных харавых сюіт «Дуда» і «Каханне».
Яго апрацоўкі і арыгінальныя хары ўваходзяць у рэпертуар Дзяржаўнай харавой капэлы БССР.
Міжнародны дзень студэнтаў.
Свята было заснавана ў 1941 годзе ў Лондане на міжнароднай сустрэчы студэнтаў краін, якія змагаліся супраць фашызму, у гонар студэнтаў Чэхаславакіі – герояў Супраціўлення, што пацярпелі ў 1939 годзе падчас расправы са студэнцкай дэманстрацыяй у акупаванай немцамі Празе.
28 кастрычніка 1939 года пражскія студэнты і іх выкладчыкі выйшлі на дэманстрацыю, каб адзначыць гадавіну ўтварэння Чэхаславацкай дзяржавы – 28 кастрычніка 1918 года. Падраздзяленні акупантаў разагналі дэманстрацыю, па яе ўдзельнікам быў адкрыты агонь.
Адзін са студэнцкіх лідэраў Ян Оплятал загінуў. Яго пахаванне 15 лістапада 1939 года зноў перарасло ў акцыю пратэсту. У адказ нацысты закрылі ўсе чэшскія вышэйшыя навучальныя ўстановы, звыш 1200 студэнтаў былі арыштаваныя і зняволеныя ў канцлагер Заксэнхаўзен. 9 студэнтаў і актывістаў студэнцкага руху пакаралі смерцю 17 лістапада. Гэтая дата і была абраная сімвалічным днём, як напамін аб трагічных падзеях таго часу.
17 лістапада 1973 году ў Грэцыі студэнты чацьвёра сутак абаранялі будынак Тэхнічнага ўніверсітэта ў Афінах, пратэстуючы супраць дыктатуры. Студэнты былі расстраляныя танкамі, гэтая падзея стала пачаткам падзення рэжыму «чорных палкоўнікаў».
17 лістапада 1989 году ў Празе дэманстрацыю да 50-годдзя падзей 1939 года пачалі мясцовыя камсамольцы. Але жадаючых прыняць удзел сярод афіцыйных арганізацый не было. Тады камсамольцы звярнулася па дамамогу да міжнароднай арганізацыі студэнтаў. Акцыя была санкцыяваная і на яе прыйшло 30 тысячаў студэнтаў, выкладчыкаў. Паліцыя жорстка разагнала дэманстрантаў. У знак пратэсту на дзеянні ўладаў студэнты на наступны дзень абвясцілі страйк, а 21 лістапада на вуліцы Прагі выйшла болей за 200 тысячаў дэманстрантаў. З гэтых падзеяў пачалася аксамітная рэвалюцыя.
Сёння Міжнародны дзень студэнтаў з’яўляецца сімвалічным аб’яднаннем студэнтаў усіх факультэтаў і ўсіх навучальных устаноў свету.
1370 год. Венгерскі кароль Людовік Венгерскі (1326-1382) заняў польскі сталец.
З французскай Анжуйскай дынастыі. Сын караля Карла Роберта і Эльжбеты, сястры польскага караля Казіміра III, з 1335 года – палітычны саюзнік апошняга.
Дапамагаў Казіміру ў барацьбе за Галіцка-Валынскае княства, пераследуючы пры гэтым венгерскія інтарэсы, што выклікала яго сутыкненне з валынскім князем Любартам.
Прымаў актыўны ўдзел у паходах Казіміра на Валынь, Падляшша і Берасцейшчыну (1349-1351), у ходзе якіх венгерскія войскі часова авалодвалі паўднёва-заходнімі землямі ВКЛ. Людвік захапіў у палон Любарта і Кейстута. 15 жніўня 1351 г. прымусіў іх падпісаць дагавор, паводле якога ВКЛ мусіла адмовіцца ад прэтэнзій на Галічыну.
У якасці польскага караля ўзнавіў войны з ВКЛ (1372-1377).
wikimedia.org
1681 год. Памёр Тытус Лівіюш Баратыні.
Навуковец і вынаходнік часоў Рэчы Паспалітай, механік, фізік, метролаг, архітэктар, географ, егіптолаг, дыпламат.
У 1637-1641 жыў у Егіпце, дзе працаваў над новай картай краіны, дапамагаў Джону Грыўзу вымяраць вышыню пірамідаў у Гізе, зрабіў малюнкі пабудоваў і рыштунку эпохі фараонаў.
З 1641 года жыў у Рэчы Паспалітай. Браў удзел у шматлікіх дыпламатычных місіях. Заснаваў аптычную майстэрню, у якой вырабляў лінзы для тэлескопаў.
Збудаваў арнітоптэр – прататып самалёту, Палац Казіміра ў Варшаве, рэканструяваў замак у Уяздове. Арандаваў манетны двор у Кракаве, у якім у 1659-1666 гадах масава выбіваў медзяныя шэлягі – “барацінкі”.
Заснавальнік і арганізатар астранамічнай абсэрваторыі ў Уяздове, вынайшаў плямы на Венеры. Вынаходнік мікрометра, ветрака для паліва садоў, спрабаваў зрабіць машыну для лічэння.
Прапанаваў тэорыю ўніфікацыі меры ва ўсім свеце – каталіцкі метр.
1796 год. Памерла Кацярына II, Сафія Фрэдэрыка Аўгуста Ангальт-Цэрбсцкая (1729-1796).
Імператрыца ўсерасійская (1762-1796).
Пры ёй, яе удзеле, адбыліся тры падзелы Рэчы Паспалітай і ўся тэрыторыя сучасных Беларусі і Літвы апынулася пад расійскім гнётам.
Акрамя таго, у склад імперыі да 1796 года ўвайшлі Паўночнае Прычарнамор’е, Прыазоўе, Крым, Правабярэжная Украіна, землі паміж Днястром і Бугам, Курляндыя.
Насельніцтва ўзрасло з 23,2 да 37,4 мільёнаў, Расія стала самай населенай еўрапейскай краінай (20% насельніцтва Еўропы). Кацярына II утварыла з далучаных зямель 29 новых губерняў і 144 горада.
wikimedia.org
1828 год. Нарадзіўся Эмерык Чапскі, Гутэн-Чапскі.
Беларускі калекцыянер і нумізмат.
Наўгародскі губернатар (1862-1865), санкт-пецярбургскі віцэ-губернатар (1865-1867), дырэктар Ляснога дэпартамента Расійскай імперыі.
Заснаваў Станькаўскі музей, дзе зберагаліся манеты, медалі, зброя, творы мастацтва, гістарычныя дакументы, кнігі і іншыя прадметы даўніны.
Аўтар кнігі «Удзельныя, велікакняжацкія і царскія грошы Старажытнай Русі збору графа Э. К. Гутэн-Чапскага», «Каталог калекцыі польскіх медалёў і манет графа Э. Гутэн-Чапскага».
У 1894 годзе пераехаў у Кракаў, куды перавёз музейныя зборы (цяпер у складзе Нацыянальнага музея).
1846 год. Памёр Ян Цывінскі. Беларускі, расійскі рымска-каталіцкі дзеяч, педагог і філантроп. Доктар тэалогіі і права.
Прафесар, дырэктар Віленскай духоўнай семінарыі, адміністратар Віленскай дыяцэзіі.
Дзякуючы яго намаганням у Гадуцішках пабудаваны мураваны касцёл, плябанія і школа для сялянскіх і местачковых дзяцей. Са сваіх сродкаў выдаткоўваў грошы на выхаванне дзяўчынак з бедных сялянскіх сем’яў.
Заснаваў фонд для бясплатнага навучання ў віленскіх школах хлопчыкаў і дзяўчынак.
Прэзідэнт Віленскага таварыства дабрачыннасці. У 1846 годзе дараваў усім прыгонным сваіх маёнткаў даўгі і выдаў вольную.
Спадчыннікам ён запаветваў, каб «не ўладарамі былі над сялянамі, а апекунамі».
wikimedia.org
1855 год. Даследчык Афрыкі Дэвід Лівінгстан першым з еўрапейцаў дасягнуў і ўбачыў грандыёзны вадаспад на рацэ Замбезі.
Яго вышыня 120 м. Надаў яму імя брытанскай каралевы Вікторыі.
Адкрыццё было зроблена падчас экспедыцыі (1853-1856), якая ўпершыню перасекла Паўднёвую Афрыку ў шыротным кірунку.
Мясцовыя жыхары ведалі аб вадаспадзе, але белыя не верылі ў яго існаванне з-за адсутнасці горных масіваў. Вікторыя ні па перападзе вышынь, ні па шырыні патоку не з’яўляецца вадаспадам-рэкардсменам, але ёй належыць сусветнае першынство ў “намінацыі” плошча зліва – 1700 на 108 метраў.
Гэты вадаспад “уладкованы” зручна для агляду – ён увесь бачны ў “анфас”: Замбезі проста падае ў вертыкальную расколіну, злучаную з сеткай глыбока залягаючых праток. Адзін з двух астравоў каля грэбня Вікторыі зараз носіць імя Лівінгстана.
1869 год. Суэцкі канал адкрыўся для суднаходства. Канал злучае Міжземнае і Чырвонае моры. Будаваўся 11 гадоў.
У гэтым месцы канал існаваў яшчэ пры фараоне Сенусерце. Потым рэканструяваўся пры Дарыі, Траяне. Планы адраджэння канала абмяркоўваў Лейбніц з Людовікам XIV.
Гэты самы доўгі канал (173 км) у свеце паклаў канец эры паруснікаў і загубіў рускую Кяхту як чайную сталіцу – везці чай па новым шляху стала больш выгадна, чым праз Сібір.
Будаўніцтва канала разарыла Егіпет, і ў 1876 годзе краіна была абвешчана банкрутам. Гэта пацягнула за сабой устанаўленне над ёй фінансавага кантролю дзяржаў-крэдытораў – Францыі і Англіі.
Канал аказаў неадкладнае і неацэннае значэнне на сусветны гандаль. Шасцю месяцамі раней была ўведзена ў дзеянне Першая Транскантынентальная Чыгунка, і ўвесь свет можна было зараз абмінуць у рэкордныя тэрміны. Канал дазволіў воднаму транспарту праходзіць у абодва бакі паміж Еўропай і Азіяй без абмінання Афрыкі. Канал адыграў таксама важную ролю ў экспансіі і далейшай каланізацыі Афрыкі.
tunnel.ru
1873 год. Буда і Пешт аб’ядналіся ў Будапешт.
Упершыню тры гарады Буда, Абуда і Пешт, якія пазней утварылі сталіцу венгерскай дзяржавы, згадваюцца ў гістарычных крыніцах у 1148 годзе.
У пісьмовых помніках 1178 года ёсць згадка пра высокую бальнеялагічную культуру гэтай мясцовасці.
У 1241 годзе ўсе тры гарады апынуліся на шляху мангола-татарскага патоку і былі літаральна змецены ім з твару зямлі.
Праз год, у 1242, спехам адбудаваная Буда стала сталіцай, а з 1350 года – рэзідэнцыяй венгерскіх каралёў.
1870 год. У Хоцімску нарадзіўся Сяргей Блажко.
Беларускі, рускі і савецкі астраном, член-карэспандэнт АН СССР.
Працаваў у абсерваторыі Маскоўскага ўніверсітэта, быў яе дырэктарам, прафесарам і загадчыкам кафедраў астраноміі, астраметрыі МДУ.
Больш за 20 гадоў узначальваў Камісію па вывучэнні зменных зорак пры астранамічнай радзе АН СССР.
Асноўныя даследваванні прысвечаны вывучэнню зменных зорак і практычнай астраноміі. З 1895 сістэматычна фатаграфаваў зорнае неба з мэтай выяўлення зменных зорак, чым паклаў пачатак багатай калекцыі «шкляной бібліятэкі» абсерваторыі.
У 1904 годзе апаратурай уласнай канструкцыі адным з першых у свеце сфатаграфаваў спектры двух метэораў і даў правільнае іх тлумачэнне. Прапанаваў новы метад выяўлення малых планет.
Аўтар шэрагу арыгінальных канструкцый астранамічных прыбораў, трох падручнікаў па астраноміі.
wikimedia.org
1893 год. Нарадзіўся Канстанцін Езавітаў.
Беларускі палітычны, грамадскі і ваенны дзеяч, публіцыст, перакладчык і педагог. Актыўны ўдзельнік беларускага нацыянальна-дзяржаўнага адраджэння, дзеяч БНР, арганізатар беларускай дзейнасці ў міжваеннай Латвіі.
Удзельнік З’езда, Камітэта воінаў-беларусаў Паўночнага фронту, Цэнтральнай беларускай вайсковай рады, Усебеларускага з’езда.
Браў удзел у абвяшчэнні незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі, народны сакратара ваенных спраў ва ўрадзе БНР, палкоўнік.
У 1921-1941 гадах жыў Латвіі, дзе займаўся грамадска-палітычнай і культурна-асветніцкай дзейнасцю сярод беларусаў, арганізацыяй школьнай справы. За беларускую нацыянальную дзейнасць арыштоўваўся латвійскімі ўладамі ў 1924, 1930, 1933 і 1935 гадах.
Падчас Другой сусветнай вайны кіраваў у Рызе Беларускім цэнтральным камітэтам, які займаўся арганізацыяй беларускіх школ у Латвіі, удзельнічаў у Другім Усебеларускім кангрэсе, быў генеральным інспектарам Беларускага вызваленчага войска, міністрам ваенных спраў Беларускай Цэнтральнай Рады.
У красавіку 1944 года затрыманы СМЕРШам. Загінуў 23 мая 1944 года ў мінскай турме.
Аўтар многіх кніг і артыкулаў па гісторыі нацыянальна-вызваленчага руху, беларусазнаўстве, вершаў, школьных дапаможнікаў. Падрыхтаваў да друку невядомыя раней творы М. Багдановіча. Укладальнік біяграфічнага слоўніка дзеячаў беларускага нацыянальнага адраджэння, апекаваўся стварэннем архіва беларускага нацыянальна-вызваленчага руху.
wikimedia.org
1906 год. Нарадзіўся Янка Багдановіч.
Беларускі празаік, паэт, публіцыст, мемуарыст.
Да 1941 года працаваў у друкарні імя Ф. Скарыны. Сувыдавец часопіса «Шлях моладзі».
У гады Другой сусветнай вайны скончыў Віленскую настаўніцкую семінарыю, настаўнічаў. У 1952 годзе, калі быў студэнтам Нова-Віленскага педінстытута, быў арыштаваны і сасланы ў Варкуту.
Рэабілітаваны ў 1956 годзе. Настаўнічаў у Вільні. Аўтар вершаў, нарысаў, кнігі ўспамінаў.
Памёр 13 ліпеня 1990 года. Пахаваны на віленскіх могілках Саўлес.
Фота: магіла Я. Багдановіча і яго жонкі, wikimedia.org
1947 год. Нарадзіўся Аркадзь Аронаў.
Беларукі сейсмолаг. Доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар.
Працаваў ў інстытуце геафізікі і геахіміі, дырэктарам і вядучым навуковым спецыялістам Цэнтра геафізічнага маніторынга акадэміі навук Беларусі.
Даследчык пытанняў сейсмалогіі, сейсматэктонікі, распрацаваў сістэму геафізічных назіранняў.
Стваральнік сеткі сейсмастанцый Беларусі.
Суаўтар сейсматэктанічнай карты і сейсмічнага раянавання Беларусі і заходняй часткі Усходне-Еўрапейскай раўніны. Аўтар каля 100 навуковых прац.
nasb.gov.by
1979 год. Памёр ураджэнец Віцебска Імануіл Велікоўскі.
Амерыканскі фізік, аўтар тэорыі пра сувязь паміж катаклізмамі на Зямлі і змяненнямі структуры Сонечнай сістэмы, урач, пісьменнік.
У 1917 годзе пад псеўданімам Імануэль Раміо выпусціў брашуру «Третий исход», асноўная ідэя якой – вяртанне яўрэяў на зямлю Ізраіля.
У 1922 годзе эміграваў з Расіі. Жыў у еўрапейскіх краінах, у 1931-1939 гадах – у Тэль-Авіве, дзе працаваў псіхатэрапеўтам. З 1939 года – у ЗША.
Аўтар кніг «Міры ў сутыкненнях», «Стагоддзі ў хаосе», «Зямля ў пераваротах», «Народы мора» і іншых. Пасля смерці выйшлі з друку яго кнігі «Чалавецтва ў амнезіі», «Астролагі і трунакапальнікі». У рукапісах засталіся кнігі «Час Ісаі і Гамера» , «Сатурн і Патоп», «Юпіцер», «Арбіта».
Памёр 17 лістапада 1979 года.
2005 год. У 70 год пайшла з жыцця Клаўдзія Шышыгіна-Патоцкая.
Беларуская краязнаўца, даследчыца гісторыі Нясвіжа, роду Радзівілаў, Нясвіжскага замка.
Выкладчыца беларускай мовы, грамадская актывістка, сябра партыі КХП БНФ.
Аўтар кніг “Паданні Нясвіжа”, “Скарбы Нясвіжа”, “Нясвіж і Радзівілы”, “Паданні і легенды Нясвіжу і Радзівілаў”, “Музы Нясвіжа”, “Чорная дама Нясвіжскага замку” і іншых.
Часта яе можна было сустрэць перад уваходам ў Нясвіжскі замак са стосам сваіх кніг, якія яна прапаноўвала наведвальнікам з аўтографамі.
