Tag: хотимск

Дзень у гісторыі. 31 сакавіка. Эйфелева вежа. СССР папрасіўся ў НАТА. Нарадзіліся паэт А. Мінкін, хакеіст П. Бурэ. Першая ахвяра СОVID – акцёр В. Дашкевіч.

Навіна ад

1697 год. Маскоўскі дыпламат, стольнік Пётр Талсты пабываў у магілёўскім Брацкім манастыры. 

Ён  прыбыў у Магілёў напярэдадні. «У тым манастыры царква саборная вялікая, будынак у царкве ладнай разьбяной працы пазалочаны. Тая царква ўся падпісана насценным лістом ладным, іканастас разны пазалочаны, вялікі, ладнай працы».

Брацкі манастыр (1620–1940-я).

1785 год. Памёр ураджэнец Наваельні граф Антоній Тызенгаўз (1733–1785).

Дзяржаўны дзеяч ВКЛ, мецэнат. Заснавальнік першага на Беларусі перыядычнага выдання – «Gazeta Grodzieńska». Адміністратар каралеўскіх эканомій: Гарадзенскай, Брэсцка-Кобрынскай, Шавельскай, Аліцкай і Магілёўскай.

Яго намаганнямі Гродна зрабілася месцам працы розных дзяржаўных устаноў: Скарбовай камісіі, Вярхоўнага Трыбунала, задворнага асэсарскага суда. 

Заснаваў у горадзе і яго ваколіцах шэраг мануфактур, адчыніў гарадскі тэатр,  кадэцкі корпус, гандлёвую, землямерную, медыцынскую, тэатральную і іншыя школы, друкарню.

У 1775 годзе набыў у Вільні друкарню, выдаваў календары, часопіс «Gazety Wileńskie».

Палымяны прыхільнік асветы, усталявання роднай мовы. Прапаноўваў Ж.-Ж. Русо  пераехаць жыць у Гродна або ў Белавежскую пушчу.

Пахаваны ў фамільным склепе ў Жалудоцкім касцёле.

Помнікі Тызенгаўзу ўстаноўлены ў Гродзенскім Фарным касцёле, Паставах, яго імем названа плошча ў Гродне.

1889 год. У Парыжы ўрачыста адкрыта Эйфелева вежа.

Сімвал Парыжа, кахання ў закаханых парачак з усяго свету. Першапачаткова задумвалася як часовая канструкцыя і была пабудавана ўсяго за 2 гады на Марсавым полі ў якасці ўваходнай аркі на тэрыторыю экспазіцыі Сусветнай выставы 1889 года. Пазней названа ў гонар свайго канструктара Г. Эйфеля.

Ажурнае збудаванне складаецца з 18 000 металічных дэталяў, для злучэння якіх было выкарыстана 2,5 мільёны заклёпак. Металічныя канструкцыі важаць 7300 тон, а агульная вага, уключаючы неметалічныя элементы, складае 10000 тон.

15 мая 1889 года на вежу падняліся першыя наведвальнікі.

324 мятровая вежа была самай высокай ў свеце да 1930 года.

1904 год. На браняносцы «Петрапаўлаўск» падчас руска-японскай вайны загінуў ураджэнец Мінска Андрэй Валковіч (1870–1904).

Ваенны ўрач. Доктар медыцыны.

Скончыў Імператарскую Ваенна-медыцынскую акадэмію. Прымаў удзел у барацьбе з эпідэміямі тыфа, халеры ў Вяцкай губерні.

Служыў урачом у розных флоцкіх экіпажах. Аддаваў перавагу не практычнай, а эксперыментальнай медыцыне, якой ён з захапленнем заняўся па прапанове і пад кіраўніцтвам І. Паўлава.

Удзельнік руска-шведскай экспедыцыі (1899–1901) па градусным вымярэнні на архіпелагу Шпіцберген. На востраве збіраў гідралагічны і заалагічны матэрыял.

Удзельнік руска-японская вайны.

У яго гонар названа гара на ўсходзе Зямлі Тарэля вострава Заходні Шпіцберген.

1910 год. Пад Браславам нарадзіўся Юзаф Буйноўскі (1910–2001).

Польскі паэт, гісторык літаратуры, літаратурны крытык, эсэіст.

Скончыў Дзісенскую гімназію, Віленскі ўніверсітэт.

Выкладаў у Браслаўскай прыватнай гімназіі, выдаў у мясцовай друкарні два зборнікі вершаў. Перад вайной працаваў у Вільні.

Пасля пачатку ІІ Сусветнай вайны быў мабілізаваны ў польскую армію і ўдзельнічаў у баявых дзеяннях пад Львовам. У 1939–1941 гадах быў зняволеным ў савецкім лагеры, з якога ўцёк у Вільню. У 1941 годзе быў арыштаваны НКУС і адпраўлены ў канлагер на Урал, зноў уцёк і ўступіў у армію генерала Андэрса, удзельнічаў у баявых дзеяннях 2-га корпуса на тэрыторыі Італіі. 

У 1946 годзе стаў сузаснавальнікам польскага ПЭН клуба і пераехаў на пастаяннае жыхарства ў Англію.

У Вялікабрытаніі займаўся выдавецкай, літаратурнай дзейнасцю, кіраваў выдавецтвам Польскага літаратурнага таварыства, утрымліваў уласную друкарню. Як доктар і прафесар выкладаў ва ўніверсітэтах Англіі, Амстэрдама, Гайдэльберга.

1952 год. У в. Чарняўка Хоцімскага раёна нарадзіўся Алег Мінкін.

Беларускі пісьменнік, перакладчык. Узнагароджаны літаратурнымі прэміямі «Гліняны Вялес» за кнігу вершаў «Пенаты», імя М. Стральцова за паэтычную творчасць.

Скончыў Бабруйскую школу-інтэрнат № 1, Маскоўскі інстытут інжынераў сельскагаспадарчай вытворчасці.

Працаваў у Бураціі, на нафтаправодзе «Дружба» ў Наваполацку, у «Галоўтранснафце» (Гомель), на нафтаправодах Цюменскай вобласці.

Жыве ў Вільнюсе. Выдаваў газету «Рунь».

Аўтар вершаў, зборнікаў паэзіі, прозы, дзіцячых кніг.

Пераклаў вершы Ц. Норвіда, Б.  Лесьмяна, Л. Стафа, М. Зэрава, П. Грабоўскага.

1954 год. СССР звярнуўся да НАТА з просьбай прыняць яго ў сябры арганізацыі.

НАТА просьбу не задаволіла.

1964 год. Нарадзіўся Ян Збажына

Беларускі паэт і празаік.

Працаваў у школах і ўніверсітэце ў Баранавічах. Заснавальнік маладзёжнага і скаўцкага руху ў г. Баранавічы, адзін з заснавальнікаў Баранавіцкага філіяла БАЖ.

Аўтар, сааўтар кніг, зборнікаў паэзіі, апавяданняў, афарызмаў, вершаў, эсэ, якія друкаваліся ў многіх газетах, часопісах «Першацвет», «Бярозка», «Маладосць», «Полымя», «Дзеяслоў».

Памёр 10 лютага 2011 года.

1969 год. Памёр Мікалай Шчаглоў-Куліковіч (1893-1969).

Беларускі кампазітар, этнограф, паэт, музыколаг, дзеяч беларускага руху ў эміграцыі, аўтар музыкі гімна на словы М. Багдановіча “Пагоня”, адзін з арганізатараў Тэатра оперы і балета Беларусі, дырыжор яго сімфанічнага аркестра, дырыжор сімфанічнага аркестра Усебеларускага Радыёкамітэту, музычны рэдактар Беларускага радыё.

У красавіку 1944 года ў Мінскім гарадскім тэатры паставіў оперу «Усяслаў Чарадзей» на вершы Н. Арсенневай.

Заснаваў у Нью-Ёрку беларускі хор, кіраваў беларускімі хорамі ў Кліўлендзе і Чыкага. Пакінуў вялікую музычную спадчыну.

Тэатр оперы и балета

1971 год. У 3-й гарадской бальніцы Мінска нарадзіўся Павел Бурэ.

У пасведчанні аб нараджэнні месцам нараджэння запісана Масква па месцы прапіскі бацькоў.

Савецкі і расійскі хакеіст. Заслужаны майстар спорту СССР. Правёў у НХЛ 12 сезонаў у складзе каманд «Ванкувер Кэнакс», «Фларыда Пантэрз» і «Нью-Ёрк Рэйнджэрс». За сваю хуткасць атрымаў мянушку “Руская ракета”.

У рэгулярных сезонах НХЛ правёў 702 гульні, у якіх набраў 779 ачкоў (437 шайб і 342 перадачы). Па сярэдняй колькасці шайб за матч (0.623) займае пятае месца ў гісторыі НХЛ. Шэсць разоў удзельнічаў у матчах усіх зорак, а ў 2000 годзе атрымаў прыз самаму каштоўнаму гульцу матчу ўсіх зорак.

Член залы славы Міжнароднай федэрацыі хакея і Залы хакейнай славы. Уваходзіць у спіс 100 найвялікшых хакеістаў за ўсю гісторыю НХЛ.

2020 год. Першай афіцыйнай ахвярай каронавіруса на Беларусі стаў Віктар Дашкевіч (1945–2020).

Беларускі акцёр. Заслужаны артыст. Уладальнік медаля Ф. Скарыны.

Скончыў Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут.

Працаваў акцёрам, загадчыкам трупы ў Нацыянальным драматычным тэатры імя Якуба Коласа, дырэктарам Беларускага тэатра «Лялька» (Віцебск).

Сыграў больш за 40 ролей у тэатры, у тым ліку ў пастаноўках «Несцерка» В. Вольскага, «Прымакі» Янкі Купалы, «Званы Віцебска» У.  Караткевіча, «Чорная нявеста» А. Дударава, «Апошнія сведкі» С.  Алексіевіч.

Новыя кіраўнікі прызначаныя на “Белшыну” і ў тры раёны Магілёўшчыны

Навіна ад

27 сакавіка адбылося прызначэнне новых старшынь райвыканкамаў у Круглым, Хоцімску і Чавусах. Кіраўнікамі сталі адпаведна Сяргей Ермаліцкі, Геворг Мелканян і Дзмітрый Акуліч. 

Замест затрыманага з-за карупцыйнага скандала, пра які пісалі mogilev.media Андрэя Бунакова новым генеральным дырэктарам “Белшыны” прызначаны былы намеснік галоўнага інжынера па тэхнічным развіцці Аляксандр Кавалёў – піша БелТА.

Фота: БелТА

Мілата дня – пяцігадовая дзяўчынка расказвае пра свой родны Хоцімск – відэа

Навіна ад

Ролік выклала на сваім Youtube-канале раённая газета Хоцімска. 

Ролік  “Хоцімск-турыстычны край” агучвае пяцігадовая дзяўчынка Серафіма з самага ўсходняга раённага цэнтра Беларусі. Прычым расказвае яна пра гісторыю, паданні, адметнасці і цікавосткі Хоцімска па-беларуску. 

Фота з адкрытых крыніц

Хотимская экономическая пустыня – хуже еще есть куда, но уже немного

Навіна ад

Разбираем, как живется Хотимскому району в подвалах Могилевской области, и что могло бы помочь экономике региона. Продолжение анализа, а начало здесь.

Динамика производства сельскохозяйственной продукции в Хотимском районе практически копирует промышленную ситуацию: взлет на 6,4 и 9,2 %% в 2017 г. и  2020 г. соответственно, а потом: крутое пике до уровня 81,9 % к предыдущему году в 2018; 95,1 % в 2019 г. и 91,7 % в 2021 г. И, опять же, исключение 2020 г. – рост на 5,2 %, а по сути откат до уровня 2015 г. Апофеоз падения по итогам 2022 г – 80,8 % к 2021 г.

В производстве растениеводческой продукции район держался до 2018 г., а потом падение в производстве зерна на 33 %, картофеля в 2017 г. произвели всего лишь 37 % к уровню предыдущего года. В 2022 г. производство зерна (21 289 т.) показало минимум со времени реализации Указа, а урожайность “скатилась” до 21,4 ц/га или на 95 % даже к уровню 2021 г. 

К “чести” хотимчан, в зоне ЮВР (юго-восточный регион) есть два района – Климовичский и Костюковичский, которые показали еще более низкую урожайность зерновых – 15,5 и 16,4 ц/га соответственно. Эти “достижения” отбрасывают районы в 1960-е годы прошлого века с их проблемами с химизацией, механизацией и мелиорацией земель.

Непреодолимая любовь к картофелю

Особое внимание и непонимание вызывает “любовь” района к производству картофеля – в сельхозорганизациях района в 2022 г. произвели его 157 тонн или 29,3 % к уровню предыдущего года, и при урожайности всего лишь 75 ц/га – ниже урожайность наблюдалась только в 2017 г. (64 ц/га) и в 2020 г. (49 ц/га). Картофель – “убийца” экономики и плодородия пашни в любом районе, а в Хотимском с их супесями тем более.

При всем уважении к льноводам района, показатели урожайности льноволокна, увы, также не на высоте – 4-е место в области из 8 льноводческих районов. Кстати, как и картофель, лен на почву оказывает крайне неблагоприятное влияние.

Возможно, неудачи в растениеводстве в ЮВР можно каким-то образом списать на высокий уровень выщелачивания и инфильтрации питательных элементов (в основном, азота) в подземные горизонты. Но с этим бороться можно квалифицированным руководством, правильными севооборотами и повышенными дозами внесения органических удобрений, что как раз и отсутствует в районе.

Да и в целом инвестиции в растениеводство в районах Кричевской зоны бесперспективны из-за низкого уровня плодородия земель – просто нужно поддерживать достигнутые в прошлые годы результаты. Увы, в Хотимском районе эффективность хозяйствования в последние годы скатилась до низшего предела и, особенно, в животноводстве. 

114-е место из 118-ти

Отметим, что резкое снижение объемов производства животноводческой продукции также начались после вступления в силу Указа по развитию ЮВР. За последние 7 лет поголовье крупного рогатого скота уменьшилось почти на 3 тыс. голов, коров – на 300 голов. Реализация скота на убой снизилась на 1 200 тонн (на 42 %), производство молока “упало” на 10 600 тонн или на 43 %. 

По удою молока на 1 корову за год район скатился со 102 на 114 место в республике из 118 районов. Казалось бы, хуже некуда, но все антирекорды побил январь 2023 г. Мяса в районе нарастили 30 тонн или в 5,6 раза меньше прошлогоднего уровня. Молока надоили 82,1 %, а удой на 1 корову составил 84,6 % к январю 2022 г.  

Перспективу в животноводстве явно подрывает нехватка кормов (75,8 % к уровню предыдущего года), в том числе и концентратов – меньше осталось на начало года на 70 %.

Одно радует, что на фоне тотального падения уровня производства реальная зарплата выросла в январе на 0,3 %.

На “Дожинки” с бледным видом

В 2023 г. в Хотимске будут проводиться областные “Дожинки” и район должен показать все лучшее, на что способна его экономика и руководители. Можно сделать акцент на возросший объем инвестиций в 2022 г. (105,2 %), с другой стороны строительно-монтажные работы “пострадали” на 21,6 %. 

Да и жилья в прошлом году ввели в эксплуатацию на 77,5 % к уровню 2021 г., а если учесть, что и в 2021 г. в сравнении с 2020 г. ввод жилья составил всего лишь 52,8 %, становится еще более грустно. Печальный фон хотимской экономики завершает снижение реальной зарплаты за 2022 г. на 3,7 % по отношению с предыдущим годом.

Поднять район за счет промышленности весьма проблематично: льнозавод и так (слава Богу) работает в три смены, хлебозавод лишнюю продукцию выпускать не будет – себе дороже. Производство трепела с их оригинальными схемами реализации до дожинок правоохранительные органы, пожалуй, трогать не будут – с этим точно успеется (слишком все сладко для перекупа, а потому и бдительность страдает).

Мала надежда и на частный сектор: фермерские хозяйства не рвутся в расширение своей деятельности, а из  переработки активничали только деревопереработчики. Как оказалось, контрабандисты и два частника с пилорамами практически вырезали весь деловой лес в районе. Дошло до абсурда: житель Хотимска, осуществляющий предпринимательскую деятельность по переработке леса на территории РФ, вместе с работниками Батаевского лесничества Костюковичского лесхоза совершали хищение деловой древесины. Впрочем, подобное явление зафиксировано прокуратурой и в соседних районах.

Что можно посоветовать хотимскому истеблишменту: в ближайшее время исправить ситуацию можно только за счет агросектора района. Заметим, что в растениеводстве максимальные показатели производства (а параллельно и в животноводстве) сельскохозяйственной продукции получены в 2017 и 2020 гг., но как раз в это время вносились максимальные дозы органических и минеральных удобрений. 

Уж для одного района несколько “лишних” сотен тонн минералки можно найти из запасов области, а с органикой можно и самим разобраться. Расширить посевы рапса и уже в этом году немного поправить финансы сельхозорганизаций. На перспективу: севооборот, насыщенный бобово-злаковыми многолетними травами, оптимальные площади под кукурузу и овощи, разобраться с необходимостью выращивания картофеля. Избегать монокультуру, ввести в практику пожнивные культуры, в том числе и сидераты.

А в животноводстве еще проще: бывать на фермах руководству хозяйств и района и уже этот шаг в сторону производства резко увеличит надои и качество реализуемого молока (только половина идет сортом “экстра”); разобраться с выходом телят на 100 коров – по итогам года немного больше 50 %, а это один из худших показателей в республике. Обратить внимание на сохранность стада. Вовремя принятые меры позволят к дожинкам кардинально поправить дела в производстве всех видов продукции, а районному начальству не ударить лицом в грязь.

Фото из открытых источников

Хотимская экономическая пустыня – обзор

Навіна ад

Продолжаем анализировать ситуацию в регионах Могилевщины. Вниманию читателей mogilev.media упадочный Хотимский раёон. Предыдущий обзор – здесь.

Хотимск – самый восточный район Беларуси, и почти самый малый по площади: в Могилевской области меньше только Кричевский и Дрибинский районы. Численность населения тоже невелика – около 10 000 человек (меньше только в Дрибинском и Краснопольском районах). Такая же картина с плотностью населения – 12 человек на 1 км2, еще меньше в Славгородском (10), Глусском (9), Кличевском (8) и Краснопольском (7) районах. Хотимский район ежегодно по разным причинам теряет в среднем 300 человек – один небольшой колхоз. И так низкий демографический потенциал продолжает ухудшаться. 

Хотимск расположен на окраине области: железнодорожное сообщение отсутствует, а по автомобильным дорогам до Могилева более 200 км, до Минска – 400. С восточной стороны он граничит с российской нищетой и оригинальными схемами выживания (контрабанда промышленных товаров и продуктов питания с белорусской территории, а также лес, металлолом), что, кстати, позволяет обогащаться и белорусской нелегально работающей публике. 

Местные люди трудолюбивы, но богатством не разбалованы – такие выживут при любой власти и уровне достатка. Еще одна особенность Хотимского района –  последствия аварии на Чернобыльской атомной станции обошли его стороной. Тем не менее, показатели естественной убыли населения в Хотимском районе намного хуже, чем в соседних Костюковичском и Климовичском, а также в Краснопольском и Славгородском районах. Хуже и показатели социально-экономического развития его территории.

Увидеть Хотимск и умереть

Наличие в Хотимске в парке аттракционов единственного в Могилевской области колеса обозрения (копия расположенного в Минске в парке им. Горького) напрашивается на сравнение с Парижем с его Эйфелевой башней и Лувром. Жители Хотимска к достопримечательности привыкли, а вот гостям района в диковинку – многие из них изначально (до посещения поселка) не верили в цивилизацию на краю области. 

Кстати, в начале 2010-х гг. именно в Хотимске велись съемки фильма “Чернобыль” – колесо обозрения было также копией расположенного в г .Припяти, навечно закрытого по причине аварии на ЧАЭС.

Еще в большей степени удивляет гостей  Свято-Троицкая церковь, построенная в 1861 г. в честь отмены крепостного права и представляет собой уменьшенную в 10 раз копию Московского храма Христа Спасителя. Кстати, к ее реставрации в начале 1990-х годов был причастен уроженец Борисова Анатолий Чубайс. 

Еще одна достопримечательность Хотимского района имеет хозяйственный статус – это Хотимский льнозавод. Построенный еще в 1932 г., он неустанно выдает продукцию до сих пор, и даже в настоящее время завод работает в три смены. Там относительно высокая зарплата, там занятость, там уверенность в будущем. 

В районе определенную привлекательность имеют хлебозавод, частное предприятие по добыче и расфасовке трепела, трудовые места в госучреждениях. Увы, этого недостаточно для обеспечения радостного проживания на территории района – численность населения с 1996 г. уменьшилось на 7 800 человек или на 44 %. 

А это уже провал государственной политике на территории конкретного района при которой население предпочитает умирать вдали от малой родины. Кстати, и рожать тоже. И это несмотря на действие Указа № 235 от 08.06.2015 г. “О социально-экономическом развитии Юго-восточного региона Могилевской области”, по которому 7 районов Могилевщины (среди них и Хотимский)  уже получили более миллиарда рублей инвестиций.

Спровоцированное пике

Экономической пустыней называют территорию, которой присущи упадок деловой активности, сокращение уровня производства, демографическая депопуляция, снижение занятости населения и уровня его жизни. Все эти признаки в социально-экономическом развитии Хотимского района не только присутствуют, но и имеют тенденцию нарастающего свойства.

Как ни странно, именно с введением в действие Указа № 235  дела в Хотимском районе заметно ухудшились – то ли так и не смогли реализовать возможности (само с неба упадет), то ли несерьезно отнеслись к проработке инвестпроектов, но в Хотимском аграрном районе сильно пострадала в целом экономика, в частности, и сельское хозяйство.

В целом с 2015 по 2022 гг. число занятых в районе сократилось на 700 чел. – с 4 600 до 3 900 или на 15,7 %. Особенно катастрофичная ситуация создалась в 2020 г., когда соотношение принятых и уволенных работников составило 83,8 %, хуже тогда сработал в области только Круглянский район – 81,9 %. 

За все годы реализации Указа зарплата в районе колебалась в пределах 18-20 места по области, постоянно “обгоняя” только Мстиславский район. Индекс промышленного производства от государственной помощи немного приподнялся в 2015-2016 гг., а потом вошел в крутое пике с минимумом к уровню предыдущего года в 2020 г. – 87,5 %. 

На руинах прошлых лет показатели 2021 г. (114,6 %) в промышленности особого восторга не вызвали в виду безосновательности в закреплении тенденции. 

Тотальный же провал в экономике района спровоцировало падение уровня производства в сельском хозяйстве района.

(продолжение следует)

Фото: “Шлях Кастрычніка”

З пяці найбяднейшых раёнаў краіны тры – ў Магілёўскай вобласці. Нізкія заробкі, мільённыя крэдыты

Навіна ад

Адны з бяднейшых у краіне і самыя бедныя ў Магілёўскай вобласці – Хоцімскі, Слаўгарадскі і Мсціслаўскі раёны. 

Паводле афіцыйнай статыстыкі Белстат за 2022 год самымі дэпрэсіўнымі, з самымі нізкімі заробкамі і мільённымі крэдытамі з’яўляюцца пяць раёнаў краіны.

Самы бядотны стан у двух: Шаркаўшчынскім Віцебскай вобласці з сярэднім месячным заробкам 1 005 рублёў 5 капеек (383 даляры) і 8,4 мільёнамі рублёў пратэрмінаваных пазык і Кармянскім Гомельскай вобласці з заробкам 1 007 рублёў 6 капеек (384 даляры) і 19 мільёнамі рублёў пратэрмінаваных пазык.

Адразу тры раёны Магілёўскай вобласці занялі з 3-га па 5-е месцы антырэйтынгу: Хоцімскі, Слаўгарадскі і Мсціслаўскі. І гэта пры тым, што ўсе яны падпадаюць пад Указ ад 8 чэрвеня 2015 года №235 «Аб сацыяльна-эканамічным развіцці паўднёва-усходняга рэгіёна Магілёўскай вобласці» і маюць пэўныя прэферэнцыі.

У Хоцімскім раёне за 2022 год рэальны заробак упаў на 3,7% і склаў 1036 рублёў 8 капеек (395 даляраў) і вырасла пратэрмінаваная запазычанасьць на 6,2 мільёны рублёў – да ўзроўню 19,2 мільёны рублёў. На тэрыторыі раёна працуе ільнозавод і 6 сельскагаспадарчых арганізацый.

У Слаўгарадскім раёне з сярэднім заробкам 1045 рублёў (398 даляраў) 13,3% арганізацый стратныя. Тут пратэрміноўка крэдытаў складае 16,8 мільёны рублёў, у раёне нулявыя замежныя інвэстыцыі. З прамысловасці працуюць філіялы “Бабушкина крынка” і прадпрыемства “Красный пищевик”.

Самую вялікую пратэрміноўку мае Мсціслаўскі раён – 34,5 мільёны рублёў (пры чыстым прыбытку 2,9 мільёна). У раёне 5,2 мільёны рублёў пазык толькі за паліўныя рэсурсы. Тут сярэдні заробак за 2022 год склаў 1047 рублёў 50 капеек (399 даляраў). І гэта пры тым, што ў раён летась укладаліся замежныя інвэстары на 254,3 тысячы даляраў. У раёне дзейнічае вытворчасць малака, льну і хлебабулачных вырабаў.

Фотаздымак мае ілюстрацыйны характар

Счастливая семья, сильные регионы – как это от нас далеко. Аналитический разбор

Навіна ад

Кадровый голод и отсутствие технологических прорывов – заключительный пассаж большой аналитики про перспективы развития Могилевского региона. Предыдущую часть можно найти здесь.

Если рассуждать о вероятном ближайшем будущем нашего региона, то перспектива Могилевской области вырисовывается в диапазоне внедрения цифровых технологий отдельными предприятиями на одном полюсе и дефицитом кадров в целом по экономике на другом.

Счастливая семья, сильные регионы, интеллектуальная среда, государство-партнер – это курс на предстоящую пятилетку. В региональном развитии Могилевской области в качестве приоритетов являются жилье, комфортная среда, дороги. Акцент на кадровое обеспечение изложенных ценностных ориентиров просматривается лишь через создание условий для самореализации. Но это слишком уж опосредованно для решения важнейших задач государства.

Не модные профессии

Между тем, дефицит кадров и их качество являются факторными составляющими процветания Могилевской области. Дефицит кадров присутствует в большинстве отраслей экономики области. В сельском хозяйстве, как правило, на весеннюю посевную собирают недостающих работников по всему региону, та же картина с заготовкой кормов, уборкой зерновых и севом озимых культур. Тысячи горожан отправляются на село в авральном порядке, но не забываем и о дефиците кадров животноводов, слесарей, токарей, электриков.

Амплитуда потребности в строителях в большинстве случаев зависит от востребованности соответствующих услуг в РФ, но также и от складывающейся ситуации на территории области. Особенно страдают в финансовом плане строительные организации-застройщики сельских территорий, что закономерно сказывается на кадровом обеспечении. В их списке как откровенные неудачники, так и конкретные банкроты: кировская ПМК № 255, ПМК № 284 (Могилев), горецкие СПМК и ПМК № 1, шкловская ПМК № 2, кличевская ПМК № 258, мстиславская ПМК № 271, чериковская ПМК № 280, чаусская ПМК № 278, дрибинская ПМК № 4 и многие другие строительные организации.

На 1 ноября 2022 г. в органах по труду, занятости и социальной защите в Могилевской области числилось 6,7 тысяч вакансий по рабочим специальностям, из них 3 тысячи – в промышленности. 

Мода на рабочие профессии у молодого поколения практически отсутствует. Если посмотреть на кадровый состав большинства промпредприятий, то костяк ведущих специалистов – профессионалы, многие из которых получили образование еще в при Советском Союзе. В силу возраста это поколение покидает производство – кто придет им на смену? «Тренд нынче такой – большинство молодых людей желает находиться в костюме в кабинете, а не в спецовке на заводе» – так высказался один из производственников. А ведь сегодня на заводах появляется уже такое промышленное оборудование, которое нормально могут обслуживать только специалисты со знаниями на уровне высшего образования. Кстати, это весомый стимул для повышения статуса рабочих профессий.

В целом же, реализация программы по созданию эффективно действующей системы, направленной на удовлетворение потребностей в кадрах всех отраслей народного хозяйства должна получить пристальное государственное внимание с обязательным эффектом.

А Васька слушает да ест

Особый разговор о качестве кадров. Если для субъектов хозяйствования кадровые проблемы находятся в плоскости их хозяйственной деятельности, то для вертикали власти они приобретают статус государственных. Пусть даже и для того, чтобы периодически грамотно напоминать о социальной ориентированности нашего государства.

Областные чиновники для более качественной работы кадров местной вертикали периодически вовлекают их в совещания, семинары, на выставки, организуют учебу. Для более авторитетного воздействия на совесть и трудоспособность местных чиновников рангом пониже подтягиваются должностные лица республиканского уровня. 

18 января с активом Могилевской области встречалась руководитель Совета Республики Н. Качанова с пожеланием благополучного движения вперед и стремления быть в числе передовых. В конце января в Чаусском районе на выездном семинаре-практикуме с участием председателей районных и городских исполкомов выступил глава Администрации Президента И. Сергеенко с акцентом на высокие требования к кадрам по вопросам территориальной обороны и экономики. Напомнил о необходимости реализации хотя бы одного инвестпроекта в каждом районе области. Остановился на важности кадровой работы, недопустимости излишней миграции, компетентности и моральных качеств работников.

Параллельно вспомнилась почти забытая басня И. Крылова о паршивце-коте Ваське, который «слушает да ест».  Даже поверхностный анализ ситуации в экономике области говорит о повсеместном недобросовестном отношении руководителей местной вертикали к решению поставленных задач. 

В сельском хозяйстве сегодня важнейший фронт работы – молочное скотоводство. На 24 января в области «минусуют» надой на 1 корову 12 районов из 21. «Минусует» и область в целом (- 100 г.). За год практически не изменилась ситуация в Климовичском райое: – 2,2 кг, в Дрибинском (- 0,6 кг), в Круглянском (- 0,4 кг), Осиповичском (- 1,0 кг), столько же минусует Хотимский район, окончательно упал в производстве молока Шкловский район (- 0,5 кг). 

Не учить руководителей этих районов, а заставить написать «три письма» без устройства на теплые места в администрации. Может такой подход вынудит бодрее занимать чиновничьи кресла и, хотя бы периодически выезжать к народу с целью контроля. Впрочем, один такой «ненормальный» (в добром смысле слова) в Шкловском районе уже работал и был снят с должности председателя райисполкома обоср… коровой в ходе визита в район руководителя государства. 

Именно Василий Витюнов заставлял всех работать на местах, приучил руководителей хозяйств к своим ранним визитам на фермы… и молоко район стал добавлять. А еще при В. Витюнове уровень коррупции в Шкловском районе снизился в 2 раза. При нынешнем руководстве за последний год уже 2 передовых руководителя (СП «Газовик-Сипаково» и шкловского льнозавода) потеряли должности за личную нечистоплотность. Может В. Витюнова вернуть (если согласится)?

Кстати, к достижениям областного уровня за прошлый год можно отнести лишь увеличение доли частной собственности (43,1 %) в отчислениях в областной бюджет по сравнению с предыдущими годами (+ 4 процентных пункта). Кстати, положительная динамика в работе частного сектора наблюдается в области уже продолжительное время даже при нестабильности регионального валового продукта. И за то спасибо, что не мешают развитию предпринимательства на Могилевщине.

Важность работы с кадрами предопределяют мировые тренды в развитии экономики, многие из которых на областном уровне еще придется сформировать. Даже в условиях санкций необходимо быть готовыми к изменению качества и структуры факторов производства, адаптации к новым моделям международных инвестиций и организации международного производства. 

Где мы, и где тренды

Среди предприятий области по уровню технологического развития идеально подходит «Кроноспан» (правда, со временем нужно будет решить проблемы торговых отношений с развитыми странами Запада и Украиной). 

Весьма насущным является в целом вопрос уровня соответствия продукции могилевских производителей мировому потреблению. А что, собственно, инновационное котируется из Могилева на международном рынке? 

В целом Республика Беларусь «придвинулась» к мировым грандам в фармацевтике, производстве суперкомпьютеров, медоборудования, атомной энергетике, оптоэлектронике, лазерной технике. Что из перечня товаров этих отраслей производится в Могилеве? Кажется, ничего.

Вопрос кадрового обеспечения региональной экономики весьма проблематичен с таким уровнем отношения к обязанностям чиновников, но и требования к ним вышестоящих руководителей должно быть соответствующим. Да и критерием оценки явно не должны быть итоги выборов.

Фото иллюстративное, из открытых источников.

Абласныя “Дажынкі-2023” пройдуць у Хоцімску

Навіна ад

У 2023 годзе Хоцімскі раён сустрэне “Дажынкі” – падзяліўся інфармацыяй начальнік фінансавага аддзела райвыканкама А. Даніленка.

На правядзення свята аграрыяў на 2023 год закладзены адпаведныя бюджэтныя сродкі раёна. У планах па падрыхтоўцы “Дажынак” – капітальна адрамантаваць цэнтральную раённую бальніцу і набыць для яе сучаснае медыцынскае абсталяванне. А таксама, зрабіць бягучы рамонт жыллёвага фонда, устаноў адукацыі райцэнтра, добраўпарадкаваць яго тэрыторыю, прывесці ў належны стан вулічна-дарожную сетку, рэканструяваць будынкі раённага цэнтра культуры “Мір”, спартовага комплекса, гарадскога стадыёна.

Акрамя таго, чыноўнік распавёў аб распрацоўцы праектна-каштарыснай дакументацыі на будаўніцтва ў 2024 годзе новай кацельні.

Наша даведка. Дажынкі (Прачыстая, Успенне, Багародзіца, Першая Прачыстая, Вялікая Прачыстая, Аспажа, Гаспажа, Спажа, Вялікая Спажа, Зялёная, Зельная, Спленне, Талака) – гэта не толькі старажытнае свята сканчэння жніва, якое на Беларусі вядома па хроніках з ХІІ стагоддзя, але і з 1996 года дзяржаўны штогадовы “фестываль-кірмаш працаўнікоў вёскі”. 

У 1996-2014 гадах “Дажынкі” мелі рэспубліканскі фармат (у 1999 годзе не праводзіліся  з-за дрэннага ўраджаю; у 2000 годзе праводзіліся ў  Шклове, у 2006 – у Бабруйску, у 2012 – у Горках). З  2015 года  праводзяцца ў рэгіянальным фармаце – у адным з населеных пунктаў кожнай вобласці. У 2022 годзе абласныя “Дажынскі” прымаў Слаўгарад.

Дзень у гісторыі. 28 снежня. Ураган абрынуў мост, землятрус у Месіне. Нарадзіліся Даніла Васілеўскі, Юрый Якавенка. Сусветны рэкорд па знаходжанні ў ліфце.

Навіна ад

Міжнародны дзень кіно (International Cinema Day). 

У гэты дзень у 1895 годзе ў Парыжы ў падвале “Гранд-кафэ” на бульвары Капуцынак прайшоў першы платны паказ кінафільма для першых 35 гледачоў.

Дэманстрацыя фільмаў у Беларусі пачалася ў канцы XIX стагоддзі. У пачатку XX стагоддзя дзейнічала ўжо 56 прыватных кінатэатраў. Першы кінатэатр у Мінску адкрыў у 1900 годзе прадпрымальнік Рыхард Штрэмер у доме Ракаўшчыка на Захар’еўскай вуліцы. У 1908 годзе Рыхард сам пачаў здымаць хранікальна-дакументальныя фільмы. Кінааператары мінскага кінатэатра «Гігант» знялі ў1910-1912 гадах свае фільмы, у тым ліку пра палёты  авіятара Утачкіна над Камароўскім полем у Мінску, «Крушэнне цягніка на станцыі Руднікі».

Першае знаёмства жыхароў Магілёва з дзіўным светам кіно адбылося 10 жніўня 1903 года. Першы стацыянарны “сінематограф” атрымаў у Магілёве пастаянную прапіску ў 1909 годзе – кінатэатр «Чары» (пасля рэканструкцыі 1930-1932 гадоў –  “Чырвоная Зорка”).

1879 год.  Ураган, які пранёсся над усходняй Шатландыяй, абрынуў  цэнтральную частку чыгуначнага маста праз заліў Ферт-оф-Тэй Паўночнага мора.

У ваду ўпаў пасажырскі цягнік Эдынбург – Дандзі, лакаматыў і ўсе шэсць вагонаў. Ніхто з 75 пасажыраў не выжыў.

Па мясцовай легендзе, Карл Маркс, які жыў у той час у Дандзі, павінен быў ехаць на гэтым цягніку, але з-за хваробы перадумаў.

Самы працяглы ў свой час – 3,2 км – Тэйскі чыгуначны мост прастаяў толькі 19 месяцаў. Спраектаваў яго знакаміты інжынер Томас Бауч, які і атрымаў за сваю працу тытул лорда. 

Судовае разбіральніцтва завяршылася суровым вердыктам: “Мост быў дрэнна задуманы, дрэнна пабудаваны і дрэнна абслугоўваўся”.

мост пасля абрушэння

1896 год. Памёр ураджэнец в. Галоўчын (цяпер – Бялыніцкі раён) Лявонцій Галынец. 

Беларускі ўрач. Доктар медыцыны

Першы прыват-дацэнт медыцынскай статыстыкі і геаграфіі кафедры гігіены Імператарскай медыка-хірургічнай акадэмі.

Працаваў ваенным урачом у Магілёве. Даследаваў санітарны стан, натуральны рух (нараджальнасць, смяротнасць, прырост) насельніцтва ў Магілёве. 

Усебакова вывучыў умовы жыцця, асаблівасці фізічнага развіцця асобных сацыяльных груп насельніцтва Магілёва ў залежнасці ад эканамічных, кліматычных і гігіенічных умоў, прыйшоў да высновы аб нізкім адукацыйным узроўні жыхароў.

1908 год. У Вільні заснавана беларускае кнігавыдавецкае таварыства «Наша Хата». 

Заснавальнікамі сталі В. Бонч-Асмалоўскі, Б. Даніловіч, Я. Манькоўскі, А. Уласаў, У. Цэтэрман.

Выпусціла ананімную беларускую паэму «Тарас на Парнасе», «Дзед Завала», Ядвігіна Ш., «Дзядзька голад» С. Віткевіча, «Дым» М. Канапніцкай, «Архіп і Лявонка» М. Горкага, падручнік «Другое чытанне для дзяцей беларусаў» Я. Коласа, а таксама навукова-папулярныя кнігі.

У 1911 годзе спыніла дзейнасць у сувязі з эканамічнымі цяжкасцямі.

Марыя Канапніцкая

1908 год. Горад Месіна на востраве Сіцылія стаў ахвярай найстрашэннага прыроднага катаклізму. 

Падземныя штуршкі, сіла якіх дасягала 7,5 балаў па шкале Рыхтэра, забралі жыцці больш як 75 000 чалавек, а выкліканая такім магутным землятрусам хваля цунамі вышынёй 10 метраў змыла і затапіла ўсё, што засталося. Пад разваліны патрапілі больш за 160 000 жыхароў.

Характэрна, што гэты землятрус не належаў да ліку наймацнейшых. Трагедыя Месіны была ў тым, што падземны штуршок адбыўся непасрэдна пад горадам.

1918 год. У в. Багданаўка Хоцiмскага раёна нарадзілася Ніна Ерашова. 

Географ, краязнавец. Кандыдат геаграфічных навук, дацэнт.

Выхаванка геаграфiчнага факультэта Магiлёўскага педiнстытута.

Першы даследчык гісторыі Першай Рускай Палярнай экспедыцыі 1900–1903 гадоў пад кiраўнiцтвам Э. В. Толя.

У 1946–1975 гадах працавала ў Магілёўскім педінстытуце. Вучоны сакратар Магiлёўскага аддзела геаграфічнага таварыства (1963-1975).

Аўтар больш за 50 навуковых прац, у тым ліку дапаможнікаў “Карысныя выкапнi Беларусi”, “Определитель минералов и горных пород”.

Даследчыца глебаў поймы Дняпра ў межах Магілёўскай вобласці, прыроды Краснапольскага, Слаўгарадскага, Хоцiмскага, Чэрыкаўскага раёнаў.

Памерла ў 1993 годзе.

1920 год. Скончыліся баявыя дзеянні Слуцкага паўстання (збройнага чыну) супраць савецкай улады.

Узброенную барацьбу вялі Слуцкі і Грозаўскі палкі 1-й Слуцкай брыгады стральцоў войск Беларускай Народнай Рэспублікі

Першыя баявыя сутычкі адбыліся 26-27 лістапада 1920 года.

Польскія ўлады не падтрымалі паўстанцаў, далі дазвол на ўваход савецкіх 8-й і 17-й стралковых дывізій 16 арміі не толькі ў нейтральную зону, але і ўглыб польскай тэрыторыі.

У гонар паўстанцаў пасталены помнік «Змагарам за волю Беларусі» (1948) ў нямецкім Мітэнвальдзе, у 1990-х гадоў па ініцыятыве БНФ у весках Грозава, Семежава Капыльскага і Чырвоная Слабада Салігорскага раёна былі ўсталяваны памятныя крыжы, памятны знак усталявалі ў прыватным музеі А. Белага ў Старых Дарогах (2007).

У 2017 годзе Слуцкі райвыканкам адмовіў ва ўстаноўцы помніка слуцкім паўстанцам у Слуцку.

1927 год. У Вільні пачаўся I з’езд Таварыства беларускай школы (ТБШ) – культурна-асветнай арганізацыі ў Заходняй Беларусі (1921–1936).

ТБШ імкнулася распаўсюджваць і дапамагаць асвеце сярод беларусаў, пашыраць беларускія школы і беларускую асвету наогул. Перад з’ездам дзейнічала 12 акруговых упраў ТБШ – у Баранавічах, Беластоку, Вілейцы, Гродне, Глыбокім, Косаве, Лідзе, Міры, Навагрудку, Свіслачы, Слоніме і Вільні

I з’езд ТБШ (28-29 снежня 1927, Вільня) пастанавіў дамагацца адкрыцця дзяржаўных беларускіх пачатковых школ, беларускіх гімназій і настаўніцкіх курсаў, семінарыі, стварэння пры Віленскім і Палескім школьных апякунскіх беларускіх аддзелаў, заснавання кафедры беларусазнаўства ў Віленскім універсітэце імя С. Баторыя.

У Рэспубліцы Беларусь ТБШ адноўлена ў 1996 годзе, ліквідавана 17 верасня 2021 года Вярхоўным судом на пазоў Міністэрства юстыцыі.

1965 год. Нарадзіўся Юрый Якавенка. 

Беларускі мастак-графік. Ганаровы грамадзянін г. Гродна.

Мае больш за 25 міжнародных і айчынных узнагарод за ўдзел у біенале эстампа і кніжнай графікі. Удзельнік больш за 60 персанальных выстаў у многіх краінах Еўропы.

10-ы беларускім мастак – ганаровы член Расійскай акадэміі мастацтваў.

Зняў мультыплікацыйны фільм «Месяц». Працуе ў тэхніцы традыцыйнага афорта.

Аўтар ілюстрацый да паэмы Міколы Гусоўскага «Песня пра зубра» і серыі гравюр «alfabeto», якая прысвечана творчаму даследаванню літары.  Кніга «Песня пра зубра» з яго гравюрамі была паднесена ў якасці падарунка Папе Рымскаму Бенедыкту XVI і каралеве Вялікабрытаніі Лізавеце II.

Аздобіў гравюрамі выданне «Песня песняў Саламона».

1971 год. Памёр Дамінік Аніська. 

Беларускі рэлігійны і грамадскі дзеяч, публіцыст

Ваяваў у 1-ю сусветную вайну ў складзе расійскай арміі, служыў у польскай арміі.

Браў удзел у беларускім рэлігійным і грамадскім руху, быў аўтарам віленскай газеты «Беларус», беларускага каталіцкага часопіса «Хрысціянская думка». Аўтар брашур: «Да беларускага народу», «Усё у міласці».

Адзін з відных беларускіх рэлігійных публіцыстаў 1-й паловы ХХ стагоддзя.

У 1939 годзе патрапіў у савецкі палон. У 1942 годзе ўступіў у армію генерала Андэрса, разам з ёю выйшаў у Іран, а адтуль у Палестыну. 

З 1949 жыў у Вялікабрытаніі. Супрацоўнічаў з рэлігійным часопісам «Божым шляхам».

Пахаваны на лонданскіх могілках Святога Панкрата.

1984 год. Памёр Мікола Лобан. 

Беларускі празаік і мовазнавец. Заслужаны работнік культуры. Кандыдат філалагічных навук.

Працаваў у Інстытуце мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР, загадчыкам рэдакцыі выдавецтва «Беларуская савецкая энцыклапедыя».

Аўтар апавяданняў, мовазнаўчых даследаванняў, эсэ і крытычных артыкулаў па праблемах пісьменніцкага майстэрства, псіхалогіі творчасці. У 1986 годзе выйшлі Выбраныя творы ў 3-х тамах.

Адзін са складальнікаў «Правілаў беларускай арфаграфіі і пунктуацыі» (1959), «Арфаграфічнага слоўніка» (з М. Суднікам, 1948,  6-е выд., 1990), «Руска-беларускага слоўніка» (1953), «Беларуска-рускага слоўніка» (1962), кіраваў падрыхтоўкай «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ў 5-ці тамах (1977-1984).

1963 год. Памёр Даніла Васілеўскі. 

Беларускі краязнавец, гісторык, літаратуразнавец, педагог.

Актыўны прыхільнік беларусізацыі. Арганізатар Віцебскага губернскага бюро краязнаўства, намеснік старшыні Аршанскага акруговага таварыства краязнаўства, заснавальнік зборніка «Аршаншчына» (1926). Член Аршанскай філіі “Маладняка”

З 1930 года пачаў выкладаць у Магілёўскім педінстытуце, першы дэкан геаграфічнага факультэта. Удзельнік раскопак верхнепалеалітычнай стаянкі Бердыж.

Арыштаваны 9 снежня 1936 года прама на рабочым месцы пры студэнтах і выкладчыках. Высланы на Поўнач.

Даследаваў гісторыю беларускай літаратуры XIX стагоддзя, беларускага кнігадрукавання, развіцця мясцовай прэсы, краязнаўчыя, гістарычныя, этнаграфічныя і сацыяльна-эканамічныя праблемы.

Пахаваны ў Феадосіі, Крым.

1972 год. Уведзены ў дзеянне высакагорны каток “Медэа” (“Медэу”). 

Размешчаны ў горнай даліне Мэдэу непадалёк ад Алматы, Казахстан.

Найбуйнейшы ў свеце высакагорны комплекс для зімовых відаў спорту з самым вялікім пляцам штучнага лядовага поля – 10 500 м². 

Высакагор’е і чыстая горная вада для залівання лёду садзейнічаюць дасягненню высокіх вынікаў у канькабежным спорце. Тут устаноўлена звыш 200 сусветных рэкордаў на ўсіх дыстанцыях сярод мужчын і жанчын. 

Алмацінскі каток –  празнаная “фабрыка рэкордаў”.

1987 год. 76-гадовая кіпрыётка Ківелі Папаіаанау захрасае ў ліфце крамы, дзе прабудзе да 2 студзеня.  

Гэта сусветны рэкорд працягласці знаходжання ў ліфтах. Сустрэла ў ліфце яна і Новы год. Ліфт падвіс паміж паверхамі. Харчавалася сеньёра 6 сутак тымі прадуктамі, што набыла. А вось, як спраўляла патрэбу, не паведамляецца. Яе вызвалілі работнікі крамы, калі вярнуліся з навагодніх вакацый.

Падзеі мінулага тыдня – завіруха, закрыццё кансервавага завода і пачатак калядных радасцяў

Навіна ад

Тыдзень прайшоў пад знакам аранжавага ўзроўню небяспекі з-за снегападаў і галалёду, моцная завіруха паралізавала многія дарогі рэгіёна.

Тым часам на вадаёмах вобласці таўшчыня лядовага покрыва не перавышае 2-4 сантыметраў, што не замінала дзясяткам аматараў выйсці на зімнюю рыбалку на Фацінскую затоку ў Магілёве.

У Магілёве пачалі ставіць галоўную ёлку вобласці, у горадзе запрацавалі калядныя кірмашы.

У Магілёве затрымалі кур’ера тэлефонных махляроў на яго першым жа выездзе.

Першай магілёўскай электрастанцыі не даюць статус помніка.

На заводзе ў Крычаве загінуў рабочы, прыбралі капліцу на праваслаўных могілках і раздражнёна пракаментавалі гэта ў мясцовай прэсе.

Рэгіёны Магілёўшчыны дэманстравалі несуцяшальную і дэпрэсіўную статыстыку – выявілася, што за пятнаццаць гадоў насельніцтва Хоцімска скарацілася на 14%, а ў Чавускім раёне неплацельшчыкі па камунальных паслугах склалі 4,5% ад усіх спажыўцоў.

У Асіповіцкім раёне зафіксаваны ўсплёск захворванняў на ВІЧ, а таксама выставілі забясплатна цэлы ваенны гарадок.

У Бабруйску была зафіксавана яміна на цэнтральнай вуліцы горада, памераць якую давялося вогнетушыцелем.

У Быхаве мясцовыя міс Марпл сумесна дапамаглі затрымаць злодзея, а знакаміты кансервавы завод з брэндам “Хазяін-Барын” ліквідавалі з-за даўгоў.