“Шырокая”, “вясёлая” і “простая” Масленіца пройдуць на выходных ва ўсіх гарадах і райцэнтрах Магілёўшчыны

У суботу-нядзелю магілёўцы маюць шырокую магчымасць адпачыць і дакрануцца да даўнейшага ладу жыцця нашых продкаў. Расклад масленічных святкаванняў і прадугледжаныя забавы разнастайныя, хаця канва свята паўсюль традыцыйная.

Масленіцу ў 2023 годзе адзначаюць з 20 па 26 лютага. Першыя тры дні (панядзелак, аўторак, серада) часцяком называюцца “Вузкай масленіцай”. Астатнія дні на тыдні (з чацвярга па нядзелю) – гэта “Шырокая масленіца”. Асноўныя ўрачыстасці і кульмінацыя свята звычайна адбываюцца ў апошнія дні тыдня. 

25 лютага. Магілёў. 

Урачыстасці разгарнуцца ў Пячэрским лесапарку 25 лютага (у суботу). З 12 да 16 гадзін магілёўцы развітаюцца з зімой і пачнуць рыхтавацца да сустрэчы вясны. Святочны настрой будзе створаны танцамі, флэш-мобамі, спаборніцтвамі, спартыўнымі і тэматычнымі забавамі: ледзяным слупам, боем на баклушах, гуканнем вясны і г.д. 

Госці свята пазнаёмяцца з традыцыйнымі святочнымі песнямі, танцамі і гульнямі. Будзе арганізаваны гандаль. Па традыцыі, святочныя мерапрыемствы скончацца спальваннем пудзіла зімы.

Рух у раёне Пячэрскага лесапарку будзе абмежаваны. Паркоўка дарожнага транспарту на вуліцы Клайпедская будзе абмежаваная з 8,00 да 17.00, а рух транспартных сродкаў на той жа вуліцы будзе заблакаваны з 11.00 да 17.00.

Крычаў

У суботу 25 лютага з 11 да 14.00 у экагарадку пройдзе адно з самых любімых народных святаў. Жыхароў раёна запрашаюць прыняць удзел у конкурсе бліноў і масленічных пудзіл, дэгустацыі кулінарных прадуктаў, гульнях і забавах. 

Шклоў

Шклоў будзе адзначаць “Вясёлую масленіцу” каля раённага Дома культуры. Пачатак мерапрыемства 25 лютага ў 10.00.

Глуск

Глушчан і іх гасцей у суботу 25 лютага запрашае “Шырокая Масленіца”. Бліны абяцаюць на любы густ. Самыя спрытныя і смелыя госці свята атрымаюць магчымасць здабыць сабе прыз з масленічнага слупа, самыя моцныя і дужыя – перамагчы ў перацягванні каната. Арганізатары гарантуюць шмат весялосці, прыгажосці, смеху, песень і падарункаў. Пачатак у суботу на бульвары Грахоўскага а 11-й раніцы.

Асіповічы

Тут таксама а 11-й распачнецца свята “Шырокая масленіца” каля мясцовага гісторыка-краязнаўчага музею (вул. Інтэрнацыянальная).

26 лютага. Бабруйск. 

У Дараваную нядзелю, у апошні дзень Масленічнага тыдня вырашылі святкаваць у другім горадзе вобласці. “Масленіца” пачнецца ў гарадскім парку культуры і адпачынку ў Бабруйску 26 лютага а 12-й. У праграме традыцыйныя мерапрыемствы: слуп з пеўнем і падарункамі, спальванне пудзіла зімы, тэатралізаванае прадстаўленне, канцэртная праграма, забавы і спорт.

І безумоўна ў шырокім асартыменце будуць прадстаўлены бліны з рознымі начыннямі, гарбатай і іншымі прысмакамі.

Падобныя святкаванні масленіцы пройдуць і ў іншых райцэнтрах вобласці. Сачыце за праграмамі. 

Адразу пасля Масленіцы ў панядзелак 27 лютага праваслаўныя вернікі пачынаюць вялікі пост, які будзе доўжыцца да 15 красавіка. 16 красавіка праваслаўныя будуць адзначаць Вялікдзень.

Фота носіць ілюстрацыйны характар.

Дзень у гісторыі. 20 лютага. Масленіца. Каранацыя Жыгімонта Аўгуста. Першы беларускі ўрад. Нарадзіліся геадэзіст Л. Баршчэўскі, рэжысёр В. Мазынскі.

Сусветны дзень сацыяльнай справядлівасці (World day of social justice, з 2009 года). 

Устаноўлены па рашэнню Генеральнай Асамблеі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый.

Генеральная Асамблея прызнала, што сацыяльнае развіццё і сацыяльная справядлівасць неабходны для забеспячэння і падтрымання міру і бяспекі ўнутры краін і ў адносінах паміж імі і што, у сваю чаргу, сацыяльнае развіццё і сацыяльная справядлівасць не могуць быць дасягнуты ў адсутнасць міру і бяспекі або ва ўмовах адсутнасці павагі да ўсіх правоў чалавека і асноўных свабод.

Сацыяльная справядлівасць – адзін з распаўсюджаных грамадскіх ідэалаў. 

Справядлівасці жадаюць усё – справядлівага стаўлення на працы і ў сям’і, а таксама справядлівасці ад дзяржавы. Некаторыя адстойваюць пазіцыю справядлівасці толькі да таго часу, пакуль гэта для іх выгадна, і гэта таксама нармальна. Псіхолагі лічаць, што здаровы эгаізм цалкам упісваецца ў вобраз звычайнага чалавека.

Гэты дзень дае нагоду палітыкам, журналістам, навукоўцам і проста неабыякавым грамадзянам падумаць аб тым, наколькі справядлівы сучасны свет, якія сацыяльныя праблемы існуюць.

Пачатак Масленічнага тыдня, 20-26 лютага.  

Народнае свята развітання з зімой і сустрэчы вясны. Масленіца ў гэтым годзе прыпадае на 26 лютага, бо праводзіцца за восем тыдняў да Вялікадня (16 красавіка 2023) і  за тыдзень да Вялікага посту. Масленічны тыдзень у гэтым годзе прыпадае на 20-26 лютага.

Галоўныя атрыбуты свята: гульні, песні, танцы і бліны.

1387 год. Ягайла выдаў першую грамату аб наданні прывілеяў баярам ВКЛ, якія прынялі каталіцкае веравызнанне. 

Хрышчэнне Ягайлы ў 1386 годзе не прыпыніла ваенныя кампаніі тэўтонскіх рыцараў, якія сцвярджалі, што хрышчэнне было прытворствам, магчыма, нават ерассю, але значна паляпшыла становішча каталіцкай меншасці за кошт праваслаўнай часткі шляхты. 

Паводле прывілея каталікам даваліся дадатковыя правы і вольнасці, недасяжныя для праваслаўнай шляхты. Гэта выклікала вялікае незадавальненне ў праваслаўнай знаці.

Помнік Ягайлу ў Нью-Ёрку

1530 год. Жыгімонт Аўгуст (1520–1572) каранаваны на караля польскага. 

Вялікі князь літоўскі (1544–1572), кароль польскі (1548–1572). Сын Жыгімонта Старога і Боны Сфорца. Яго ўладарста было перыядам росквіту Адраджэння ў ВКЛ.

Знешняя палітыка Жыгімонта Аўгуста была накіравана на захаванне мірных стасункаў з суседнімі дзяржавамі. Стасункі з Швецыяй палепшыліся, але адносіны з Маскоўскай дзяржавай былі кепскія, Іван IV пачаў Лівонскую вайну (1558–1582), якая падштурхнула ВКЛ да заключэння Люблінскай уніі (1569).

Правёў рэформу скарбу, судоў, войска, садзейнічаў правядзенню Валочнай памеры ў ВКЛ, пачаў стварэнне ваенна-марскога флоту, стварыў Марскую камісію. Праводзіў палітыку талерантнасці ў адносінах да ўсіх канфесій. Віленскім прывілеем (1563) пацвердзіў роўнасць правоў праваслаўнага і каталіцкага баярства ВКЛ. Зацвердзіў Статут Вялікага Княства Літоўскага (1566). 

Дазволіў дзейнасць езуітаў. 

Быў мецэнатам, падтрымліваў мастакоў, архітэктараў, музыкантаў, акцёраў.

1810 год. Памёр Марцін Пачобут-Адляніцкі. 

Астраном і асветнік. Прафесар Віленскай акадэміі, рэктар Галоўнай школы ВКЛ. Адзін з арганізатараў і першы дырэктар найстаражытнай у Еўропе Віленскай астранамічнай абсерваторыі. 39 гадоў  вёў астранамічныя назіранні, вызначыў геаграфічныя каардынаты Вільні, Гродна, Полацка, іншых гарадоў.

Каралеўскі астраном. Актыўна падтрымаў паўстанне 1794 года. Звяртаўся да Папы Рымскага, каб аднавіць езуіцкі ордэн.

У яго гонар названы кратар на Месяцы.

1849 год. Нарадзіўся Леон Баршчэўскі (1849–1910). 

Тапограф, географ, геолаг, этнограф, археолаг, даследчык Цэнтральнай Азіі. Член Рускага геаграфічнага таварыства.

За абарону паўстанцаў у дыспуце пра «польскае паўстанне» быў высланы на службу ў Херсонскую губерню.

Служыў ваенным тапографам у Туркестане, выконваў даследаванні мясцовасці і тапаграфічную здымку гандлёвых шляхоў у Кітай і Афганістан для пракладкі стратэгічных дарог. З фотаапаратам вывучаў Самарканд, падарожнічаў уздоўж рэк Зераўшан, Фандар’я, Іскандэрдар’я, Ягнаб, Гісарскі хрыбет.

Быў арганізатарам першых раскопак Афрасіяба – папярэдніка Самарканда, суарганізатарам шэрагу навуковых экспедыцый у Цэнтральную Азію. Сабраў багатыя калекцыі фотаздымкаў ландшафтаў, гарадоў, жыцця і побыту народаў, матэрыялы з легендамі, паданнямі.

З 1897 года служыў у Седльцы камандзірам палка, спрыяў заснаванню гімназіі імя каралевы Ядвігі, потым удзельнічаў у руска-японскай вайне, служыў у Чэнстахове. Беспадстаўна быў абвінавачаны ў растраце палкавой казны, 22 сакавіка 1910 годзе пакончыў з сабой дзеля выратавання гонару.

1892 год. У Гродна нарадзіўся Іван Жангаловіч. 

Астраном, гравіметрыст, геадэзіст, падарожнік, даследчык Арктыкі, Заслужаны дзеяч навукі РСФСР, Ганаровы член Геаграфічнага таварыства СССР, Ганаровы палярнік, доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар.

Кузен вядомага падводніка Жыгімонта Жангаловіча (1897–1935).

Удзельнік вывучэння Курскай магнітнай анамаліі, працаваў у экспедыцыях на Памір, у штогадовых экспедыцыях па даследаванні Паўночнага Ледавітага акіяна, у экспедыцыях на ледаколах «Садко», «Сядоў», «Малыгін». 

Быў рэпрэсаваны (1936–1937).

Вывучаў гравітацыйнае поле Зямлі, пытанні спадарожнікавай геадэзіі, геафізікі, распрацоўшчык «рэферэнц-эліпсоіда Жангловіча» (блізкага да параметраў Красоўскага-Ізотава).

Распрацаваў спосаб вызначэння цэнтра масы Зямлі па назіраннях штучных спадарожнікаў Зямлі.

Яго імем названы востраў у архіпелагу Новая Зямля і астэроід Галоўнага пояса.

Памёр 29 жніўня 1981 года ў Пецярбургу.

1918 год. У Мінску створаны Народны сакратарыят – першы ўласна беларускі ўрад. 

Працаваў з 21 лютага да 11 лістапада 1918 года. Пасада, раўназначная пасадзе міністра, называлася народны сакратар. У Першы склад Народнага Сакратарыята Беларусі ўвайшлі: Язэп Варонка (старшыня і адначасова народны сакратар замежных спраў), Палута Бадунова (сакратар апекі), Гелій Белкінд (фінансаў), Яфім Бялевіч (юстыцыі), Тамаш Грыб (земляробства), Мойша Гутман (яўрэйскіх спраў), Кастусь Езавітаў (вайсковых спраў), Павел Здобін (вялікарускіх спраў), Аляксандр Карабач (пошты і тэлеграфа), Пётра Крачэўскі (кантролю), Іван Макрэеў (унутраных спраў), Віктар Рэдзька (шляхоў зносін), Іван Серада (народнай гаспадаркі), Аркадзь Смоліч (асветы), Васіль Захарка (казначэй), Лявон Заяц (кіраўнік канцылярыі). Сябрамі ўрада былі пераважна прадстаўнікі Беларускай сацыялістычнай грамады.

Народны Сакратарыят Беларусі. Злева направа: Аркадзь Смоліч, Іван Серада, Язэп Лёсік, Аляксандр Цвікевіч, Антон Аўсянік, Язэп Варонка, Васіль Захарка, Пётра Крачэўскі.

1922 год. У Бабруйску нарадзіўся Міхаіл Цікоцкі.

Беларускі мовазнавец і журналіст. Сын вядомага кампазітара Я. Цікоцкага. Доктар філалагічных навук.

Удзельнік вайны. Скончыў БДУ. Працаваў у газетах «Савецкі селянін», «Калгасная праўда», часопісе «Вожык», прафесарам факультэта журналістыкі БДУ.

Даследаваў публіцыстыку Якуба Коласа (кандыдацкая дысертацыя), праблемы публіцыстычнага стылю (доктарская).

Заснавальнік беларускай стылістыкі, аўтар прац па вывучэнні мовы літаратурных класікаў – Я. Коласа, Я. Купалы, К. Чорнага, М. Лужаніна, У. Караткевіча, І. Мележа і іншых. 

Памёр 24 сакавіка 2012 года. 

1945 год. Нарадзілася Таіса Бондар.

Беларуская пісьменніца, перакладчыца.

Скончыла Мінскі дзяржаўны педінстытут замежных моў. Настаўнічала ў Малдове, працавала ў штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва», часопісе «Беларусь», дырэктарам рэдакцыйна-выдавецкай установы «Лiтаратура i Мастацтва».

Аўтар вершаў, 10 зборнікаў паэзіі і паэм, а таксама кніг апавяданняў, аповесцей, рамана-містэрыі, перакладаў з малдаўскай, румынскай і англійскай моў.

У рамане «Спакуса» стварыла партрэт Ефрасінні Полацкай і яе драматычнай эпохі. У рамане «Ахвяры» адлюстравала складаныя перыпетыі жыцця ахвяр культу асобы і іх нашчадкаў.

Памерла 19 снежня 2005 года.

1946 год. Адбылася аварыя самалёта Лі-2 у аэрапорце Мінска. 

Грузавы самалёт рэйсу Мінск-Масква, пры сустрэчна-бакавым ветры і праз памылкі лётчыкаў, не здолеў ўзляцець і ўрэзаўся ў цагляныя пасляваенныя руіны і разбіўся. Экіпаж, гарадскія пабудовы не пацярпелі.

1947 год. Нарадзіўся Валерый Мазынскі. 

Беларускі тэатральны рэжысёр, стваральнік мінскага тэатра «Вольная сцэна» грамадскі дзеяч. Заслужаны дзеяч мастацтва. Лаурэат прэміі «За свабоду думкі» імя В. Быкава.

Скончыў Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут. Працаваў галоўным рэжысёрам Беларускага тэатра імя Я. Коласа ў Віцебску. Сузаснавальнік тэатраў «Лялька», «Вольная сцэна»

Сярод галоўных яго пастановак:  «Званы Віцебска», «Кастусь Каліноўскі», «Сымон-музыка», «Радавыя», «Барбара Радзівіл».

Яго творчасць вызначаецца метафарычнасцю, асацыятыўнасцю, гратэскавасцю і шматпланавасцю структуры.

Рэжысёр і чытальнік беларускага агучвання твораў замежнай і айчыннай літаратуры (звыш за 30 аўдыёкніг), зняў тэлевізійны фільм «Тутэйшыя», 4 дакументальныя фільмы пра Р. Лапіцкага, П. Бадунову, М. Чарняўскага, пра пасляваенны супраціў.

За крытыку беларускай улады ў галіне культуры ў 2021 годзе быў пазбаўлены пенсіі за асаблівыя заслугі перад краінай.

 А. Мілінкевіч і В. Мазынскі
А. Мілінкевіч і В. Мазынскі

1963 год. Памёр Канстанцін Галкоўскі.  

Беларускі і літоўскі кампазітар. Прафесар Літоўскай кансерваторыі.

Паводле паходжання беларус, бацька яго паходзіў з Магілёўшчыны. Вучань М. Рымскага-Корсакава, А. Глазунова, А. Лядава. Яго дыпломная праца ў Пецярбургскай кансерваторыі, трохактовая опера «Цыганы» па паэме А. Пушкіна была адзначана залатым медалём.

Жыў і працаваў у Вільні. З Беларусі часта да яго заязджалі Максім Танк, Рыгор Шырма, Алесь Траяноўскі.

Аўтар многіх твораў, заснаваных на беларускім фальклоры, музыкі рамансаў і хораў на вершы беларускіх паэтаў Ф. Багушэвіча, Я. Купалы, Я. Коласа, М. Танка, Зм. Бядулі, К. Буйло, апрацовак народных песень і народных харавых сюіт «Дуда» і «Каханне».

Яго апрацоўкі і арыгінальныя хары ўваходзяць у рэпертуар Дзяржаўнай харавой капэлы БССР.

Рыгор Шырма і Канстанцін Галкоўскі разам з маладымі беларускімі літаратарамі, 1920-я

Сустракаем Масленічны тыдзень – гульні, песні, танцы і бліны

У розных рэгіёнах Беларусі свята называюць Маслёнка, Сырніца, Цалавальніца, Аб’ядуха, Ясачка, Перабуха, Цукровыя вусны, Вясёлая і Сумленная.

Народнае свята развітання з зімой і сустрэчы вясны Масленіца ў гэтым годзе прыпадае на 26 лютага, бо праводзіцца за восем тыдняў да Вялікадня (16 красавіка 2023) і  за тыдзень да Вялікага паста. Масленічны тыдзень у гэтым годзе прыпадае на 20-26 лютага.

Карані свята сыходзяць да паганскіх часоў, да ўшанавання бога Велеса – заступніка  жывёлы.

Царкоўны каляндар на люты зафіксаваў святкаванне Масленіцы, дзе яна фігуруе як “Сырны тыдзень”. У дні святкавання Масленіцы сялянскі стол меў шмат малочных прадуктаў, паколькі на ўжыванне мяса на святочным тыдні накладвалася табу. Ішоў суцэльны тыдзень, калі елі скаромную ежу, праўда, у сераду і пятніцу посныя дні адмяняліся.

Масленіца – падрыхтоўчы тыдзень да Вялікага паста. 

Традыцыі Масленіцы па днях тыдня традыцыйна такія.

Панядзелак – сустрэча. У гэты дзень узводзілі снежныя горы, будавалі арэлі і балаганы, усталёўвалі слупы, па якіх затым узбіраліся хлопцы, каб паказаць сваю ўдаласць і зарабіць каштоўны падарунак. Майстравалі з падручных матэрыялаў пудзіла Зімы, якое насілі па вуліцах, каб потым спаліць.

Ужо ў першы дзень масленічнага тыдня выпякалі першы святочны блін. Яго традыцыйна аддавалі маламаёмасным – за памін душ памерлых сваякоў.

Аўторак –  зайгрышы, або сватаўство. Другі дзень масленічнага тыдня прысвячалі агледзінам. Час для сватаўства быў самы прыдатны, паколькі ў Вялікі пост вяселля не гулялі, бралі шлюб ужо пасля Вялікадня. 

Серада – ласунка. Дзень цешчавых бліноў. Накрывалі шчодрыя сталы для гасцей, а маці жонкі пякла для зяця бліны. Чым багацейшы стол – тым  больш цешча спрыяе мужу сваёй дачкі.

Чацвер –  разгул. Пачатак святкавання Шырокай Масленіцы. Ладзіліся катанні на санях, кулачныя баі, скокі праз вогнішча, спевы і карагоды, бітвы за снежныя гарады.

Пятніца – цешчыны вячоркі. У гэты дзень цешча з візітам у адказ прыходзіла ў госці да зяця, прычым не адна, а з сяброўкамі. І ён павінен быць паказаць усю сваю павагу да маці сваёй жонкі і шчодра яе накарміць.

Субота – залоўкіны вячоркі. У перадапошні дзень масленічнага тыдня маладыя ятроўкі запрашалі да сябе ў госці заловак і іншых сваякоў мужа.

Нядзеля – дараваны дзень. У гэты дзень просяць прабачэння ў родных і знаёмых за нанесеныя за год крыўды. 

Кульмінацыя свята – пад вясёлыя песні спальванне на вогнішчы пудзіла, які ўвасабляе адыходзячую зіму. А ўвечары паміналі памерлых.

Бацькоўская субота 18 лютага – традыцыйнае свята перад Масленіцай

У Беларусі ў суботу, за два дні да пачатак Масленіцы адзначаецца Бацькоўскі дзень, Сусветная, Мясапустная субота – у гэты дзень памінаюць памерлых продкаў. Сёлета Бацькоўская субота прыпадае на 18 лютага.

У гэты дзень традыцыйна наведваюць памінальныя службы ў храмах, асвячаюць стравы для памінальнага стала. На  памінальнай вячэры на стол традыцыйна выстаўлялі няпарную колькасць страў, запальвалі свечку. Абавязковай стравай на стале была куцця, з напояў – кісель.

Пасля вячэры пакідалі для продкаў-нябожчыкаў страву. Лічылася, што «Бацькі» пад покрывам начной цемры выходзяць з-за печкі і ядуць пакінутае. 

Што нельга рабіць – забаронена лаяцца і высвятляць адносіны са сваімі блізкімі, сябрамі, суседзямі, адмаўляць у міласціне. Нельга дакараць памерлых, паднімаць рэч, якая ўпала на зямлю на могілках, праводзіць урачыстасці.

Што можна рабіць – схадзіць у царкву на памінальную службу, або памаліццца за памерлых дома, наведаць могілкі, каб навесці там парадак, падаць міласціну. 

Лічыцца, што ў ноч на Бацькоўскую суботу можа прысніцца прарочы сон.

Народныя прыкметы

Калі ў гэты дзень марознае надвор’е – будзе спякотнае лета. 

Калі няма снега –  то лета будзе засушлівым. 

Калі пайшоў снег – хутка будзе адліга. 

Калі дзень цёплы – маразоў больш не будзе.