Адпаведны сацыяльны стандарт ёсць, але асвятлення па вёсках Магілёўскага рэгіёна няма, як і няма на яго грошай.
У вёсках шматлікіх сельскіх саветаў Магілёўшчыны летам – з 1 чэрвеня па 31 жніўня – цалкам адсутнічае асвятленне вуліц у вячэрні і начны час, паведамляюць мясцовыя жыхары, чытачы mogilev.media. Такая сітуацыя паўтараецца з года ў год і, верагодна, прымае сістэматычны характар.
Пры зваротах на “гарачую лінію”, у дыспетчарскія службы, у арганізацыях райэнэрга нам сказалі, што адключэнне вулічнага асвятлення ноччу – не іх ініцыятыва, а рашэнне мясцовых уладаў. Сельскія выканкамы пры гэтым падцвярджаюць факт прыняцця такога рашэння.
Пра падобную сітуацыю, толькі на тэрыторыі Лагойскага раёна, яшчэ тры гады назад пісала “Звязда”. Газета тады паведамляла, што летам адключалі вулічнае асвятленне дзеля эканоміі сродкаў па рашэнні райвыканкама. Але рашэнне ўлады было прызнана Генеральнай пракуратурай парушэннем заканадаўства.
Як паведамляла пракуратура, у выніку адключэння асвятлення эканомія была нязначная – у Мінскім раёне, напрыклад, удалося сэканоміць толькі 6,2% ад фактычных затрат.
Разам з тым, такая сітуацыя з асвятленнем негатыўным чынам паўплывае на крымінагенную абстаноўку, колькасць правапарушэнняў. Нязначная эканомія сродкаў непараўнальная з затратамі на раскрыццё правапарушэнняў і злачынстваў, лячэнне і рэабілітацыю пацярпелых, кампенсацыю страт у сувязі з атрыманымі грамадзянамі траўмамі.
Наконт эканоміі спецыялісты падказваюць іншае выйсце: калі фінансавання на асвятленне вуліц не хапае, неабходна распрацаваць і зацвердзіць праграму па эканоміі, а недахоп сродкаў перакрываць за кошт дзейных мерапрыемстваў па эканоміі энергазатрат, а не элементарнага адключэння. Гэта прамы абавязак сельвыканкамаў – арганізаваць асвятленне вуліц, што дакладна прапісана ў артыкуле 43 Закона “Аб мясцовым кіраванні і самакіраванні ў Рэспубліцы Беларусь”.
Нагадаем, што ў краіне дзейнічаюць пэўныя мінімальныя дзяржаўныя стандарты, да якіх адносіцца і ўдзельная вага асветленых вуліц – не менш як 80% ад агульнай колькасці іх у населеным пункце.
Міжнародны дзень скейтбордынгу(Go Skateboarding Day, з 2004 года).
Устаноўлены Міжнароднай Асацыяцыяй Скейтборд-кампаній. Ва ўсім свеце ў гэты дзень усе скейтэры выходзяць на вуліцы для святкавання і катання.
Першы прататып сённяшняга скейтборда з’явіўся ў ЗША у 1958 годзе. Дошка была прамавугольнай формы і слаба нагадвала цяперашнія мадэлі. Затым Р. Стывенсан прыдумаў прымайстраваць да дошкі “хвост” і захіліць яго ўверх. У такім выглядзе скейтборд дажыў да нашых дзён.
Дзень летняга сонцастаяння.
Момант, калі Сонца ў сваім руху па экліптыцы трапляе ў самы паўночны яе пункт. Некалькі пакаленняў беларусаў засвоілі, што гэта адбываецца 22 чэрвеня, у той жа дзень у 1941 годзе пачалася і Вялікая Айчынная вайна. Але ў XXI стагоддзі летняе сонцастаянне ў Паўночным паўшар’і адбываецца 20 ці 21 чэрвеня. У гэтым годзе – 21 чэрвеня.
Сёння самы працяглы ў годзе дзень і самая кароткая ноч у паўночным паўшар’і. Наступленне астранамічнага лета. Сонца знаходзіцца ў зеніце над паўночным тропікам (тропік Рака). Працягласць дня на шырыні Магілёва складае 17 гадзін і 9 хвілін (удакладнім, што такая працягласць з 20 па 23 чэрвеня, а «пік» – 21-га), а ноч, адпаведна, 6 гадзін і 51 хвіліны.
Усход сонца ў Магілёве 21 чэрвеня 2023 года, у 04:27, захад у 21:36, астранамічны поўдзень а 12:57:47.
Самы доўгі дзень у Беларусі будзе у г.п. Асвея Верхнядзвінскага раёна – амаль 17 гадзін і 43 хвіліны, а ў паўднёвым Брэсце толькі 16 гадзін і 45 хвілін.
З 24 чэрвеня дзень пачне змяншацца, а ноч павялічвацца: “Сонца на зіму, а лета – на зной”.
На працягу тысячагоддзяў Дзень летняга сонцастаяння меў велізарнае значэнне для нашых старажытных продкаў, якія падпарадкоўваліся прыродным цыклам. Для язычнікаў сонца валодала чароўнай уладай над усім жывым, а летняе сонцастаянне азначала найвышэйшы росквіт усіх сіл прыроды. Аднак сярэдзіна лета нагадвала таксама пра хуткае скарачэнне светлавога дня і немінучым набліжэнні зімы.
У паганскім календары славян гэта свята было прысвечаны богу сонца – Ярыле. Да яго рыхтаваліся з самай раніцы.
У дні летняга сонцастаяння адзначаецца адно з самых старажытных свят – Купалле. Яно прысвячаецца сонцу і росквіту зямлі і пад самымі рознымі назвамі вядома практычна ва ўсёй Еўропе. У Балгарыі гэта Янаў дзень, у Венгрыі – Святы Іван, у Іспаніі – Сан-Хуан, у Бельгіі і Чэхіі – Святы Ян, у Літве – Лада, у Латвіі – Ліга, у Польшчы – Саботкі, ва ўсходніх славян – Іван Купала, Купалле. Каталікі святкуюць яго 24 чэрвеня, праваслаўныя – у ноч з 6 на 7 ліпеня.
1503 год. Ваўкавыск атрымаў прывілей вялікага князя Аляксандра на магдэбургскае права і герб.
42-тысячны горад Гродзенскай вобласці, цэнтр раёна, на р. Рось, вядомы з 1005 года. Імаверна, тут існаваў замак. Ваўкавыская харугва брала ўдзел у Грунвальдскай бітве.
Цэнтр езуітаў, піяраў і марыявітак. На пачатку вайны 1812 года размяшчалася штаб-кватэра камандуючага 2-ім Заходнім расійскім войскам генерала П. Баграціёна.
Зараз тут працуюць ААТ «Ваўкавыскі мясакамбінат», «Беллакт», «Ваўкавыскі машынабудаўнічы завод». Цэнтр турызму нацыянальнага значэння. Знаходзіцца адна з найлепшых у краіне мотакросавых трас, дзе праводзіліся два этапы чэмпіянату Еўропы ў класе матацыклаў да 250 см³ і этап чэмпіянату свету на матацыклах з каляскамі.
1547 год. У Маскве ўспыхнуў грандыёзны пажар.
Пажар быў прадказаны Васілём Блажэнным. Напярэдадні бедства юродзівы прыйшоў ва Узвіжанскі манастыр і доўга там маліўся ў маўчанні са слязамі. На наступны ж дзень менавіта гэтае месца стала агменем пажару.
Ад агню моцна пацярпелі Крэмль, Кітай-горад, большая частка пасада, загінула больш за 2 500 чалавек. Большасць масквічоў засталіся без прытулку.
1741 год. Нарадзіўся Жан Эмануэль Жылібер (1741-1814).
Французскі і беларускі натураліст, хірург і анатам, стваральнік і кіраўнік Гродзенскай медыцынскай акадэміі.
Таксама заснаваў акушэрскую і ветэрынарную школы, клінічны шпіталь, батанічны сад. Прафесар медыцынскага факультэта Галоўнай школы ВКЛ у Вільні. У Гродна ўсталяваны помнік Ж. Жыліберу, у яго нонар назвы гарадскі парк
Прафесар медыцынскага факультэта Галоўнай школы Вялікага.
У Гродна стаіць помнік Жыліберу, у яго гонар назвы гарадскі парк.
Памёр 2 верасня 1814 года.
1835 год. Памёр Ян Рустэм (1835-1762).
Мастак, стваральнік Віленскай мастацкай школы. Акадэмік.
Па розных версіях, быў армянскага, грэчаскага або турэцкага паходжання.
Нарадзіўся ў Канстанцінопалі. Дзесяцігадовым сіратой прывезены ў 1774 годзе князем А. Чартарыйскім у Варшаву. На яго сродкі выхоўваўся і вучыўся выяўленчаму мастацтву ў Варшаве, Германіі.
Працаваў партрэтыстам і вучыў мастацтву сярод літоўскай шляхты, працаваў мастаком у тэатры М. Агінскага ў Слоніме, у маёнтку С. Солтана у Дзятлаве, выкладаў у Віленскім універсітэце.
Разам з графікам Джозэфам Саўндэрсам, рэфармаваў сістэму навучання – была ўведзена трохпрыступковая школа рысунку, толькі пасля сканчэння якой наступаў выбар спецыялізацыі. Упершыню ўвёў у навучальны працэс працу з натуры.
Вучнямі Я. Рустэма былі шматлікія вядомыя мастакі, у тым ліку В. Ваньковіч, Я.Дамель, Н. Орда, І. Хруцкі, В. Дмахоўскі, К. Русецкі.
1864 год. Нарадзіўся Аляксандр Сержпутоўскі(1864-1940).
Беларускі этнограф і фалькларыст, мовазнавец, літаратар.
Удзельнік 25 этнаграфічных, антрапалагічных, лінгвістычных экспедыцый. Узнагароджаны Малым залатым медалём Рускага геаграфічнага таварыства за «Зборнік беларускіх прыказак і прымавак».
Аўтар прац пра жыццё палешукоў, збора песень з Горацкага, Чавускага, Мсціслаўскага, Клімавіцкага раёнаў.
Памёр 5 сакавіка 1940 года.
1937 год. Расстраляны Мікалай Галадзед (1891-1937).
Беларускі савецкі палітычны дзеяч.Трэці Старшыня СНК БССР (1927-1937).
Удзельнік Першай сусветнай вайны, вёў рэвалюцыйную агітацыю ў войску. Стварыў чырвонагвардзейскі атрад, які вёў баі з нямецкімі войскамі і войскамі УНР.
У 1918-1924 гадах у Гомельскай губерні: старшыня сельсавета, сябра рэвалюцыйных камітэтаў, старшыня выканкамаў у Навызабкаўскім і Горацкім паветах, старшыня «тройкі» па барацьбе з бандытызмам.
Быў сябрам бюро па пытаннях ўзбуйнення БССР. Сябра ЦВК СССР і ЦВК БССР.
У 1930 годзе ўхваліў выключэнне са складу акадэміі навук акадэмікаў В. Ластоўскага, У. Пічэты, Я. Лёсіка, С. Некрашэвіча, Г. Гарэцкага, А. Дубаха.
Быў сябрам Палітычнай камісіі для перагляду расійска-беларускага слоўніка і новых правіл беларускай мовы.
Арыштаваны 14 чэрвеня 1937 года, абвінавачаны ва ўдзеле ў праватрацкісцкім блоку і ўкраінскай нацыянал-фашысцкай арганізацыі. Паводле афіцыйнай версіі, выкінуўся з акна 5-га паверха ў часе допытаў у будынку НКУС БССР. Па неафіцыйных звестках, быў збіты да смерці, а потым супрацоўнікі дзяржбяспекі інсцэнавалі самагубства. Паводле іншых звестак, расстраляны.
1941 год. Нямецкія войскі, утоена засяроджаныя каля савецкай мяжы, атрымалі загад аб пераходзе ў наступ ранняй раніцай 22 чэрвеня.
Камандзір 47-га танкавага корпуса генерал Яхім Лемельзен абвясціў сваім салдатам і афіцэрам: “Мы знаходзімся напярэдадні вялікай ваеннай падзеі. Цяпер трэба разбіць Чырвоную Армію і, тым самым, навекі вынішчыць бальшавізм – смяротнага ворага нацыянал-сацыялізму. Наш лозунг абвяшчае: “Наперад на ворага! Перамога будзе за намі! Няхай жыве наш фюрар!”
1962 год. Нарадзіўся Віктар Цой(1962-1990).
Савецкі культавы музыка, лідар рок-гурта «Кіно».
Цой і яго “Кіно” адлюстравалі цалкам тую эпоху, у якой жылі і тварылі. Але што дзіўна – іх тэмы сёння яшчэ больш актуальныя. Іх памятаюць, іх слухаюць, іх спяваюць. Цой – гэта без сумневу герой не толькі свайго часу, а герой наогул без прывязкі да паняцця час.
На фота. Сцяна Цоя ў Мінску, насупраць стадыёна “Дынама”. Першая сцяна была на Кастрычніцкай плошчы, але дэмантавана ў сувязі з будаўніцтвам Палаца Рэспублік).
1967 год. Памёр Фелікс Стацкевіч(1897-1967).
Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, складальнік «Эсперанта-беларускага слоўніка». Працаваў дырэктарам Радашковіцкай беларускай гімназіі, старшыней Галоўнай управы Таварыства беларускай школы, рэдактарам часопіса «Беларускі летапіс». Рэпрэсіраваўся польскімі і савецкімі ўладамі.
Управа ТБШ. Ф. Стацкевіч у першым радзе другі злева.
1986 год. Памёр Генадзь Цітовіч(1910-1986).
Беларускі кампазітар, дырыжор, фалькларыст, этнограф. Народны артыст СССР. лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі, Дзяржаўнай прэміі БССР.
Вучыўся ва Універсітэце Стэфана Баторыя, скончыў Віленскую кансерваторыю.
Працаваў рэдактарам абласнога радыё, кансультантам Дома народнай творчасці ў Баранавічах, у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР. Стварыў у в. Вялікае Падлессе Ляхавіцкага раёна народны хор, рэарганізаваны ў Дзяржаўны народны хор БССР, яго кіраўнік да 1974 года.
Запісаў больш за 3 000 беларускіх (пераважна), украінскіх, польскіх, літоўскіх і іншых народных песень, танцаў, інструментальных найгрышаў.
Складальнік фальклорных зборнікаў. Аўтар 12 песень на ўласныя словы і вершы беларускіх паэтаў, больш за 60 апрацовак беларускіх народных мелодый.
Яго імя носіць Нацыянальны акадэмічны народны хор.
На тэрыторыі мікрараёна Камсамольскі ў Крычаве ў зоне адпачынку, дзе знаходзяцца лаўкі, альтанка і карусель для дзетак, ёсць таксама фантан. Але струмяні яго б’юць зусім крыва і пералівацца за межы фантана, утвараючы лужыны вакол яго.
Падыйсці блізка да фантана не атрымаецца, бо ў такім выпадку вада абавязкова абалье чалавека. Да і глядзець там няма чаго, бо мясцовыя камунальныя службы горада не пераймаюцца з-за таго, што ў фантане плавае рознае смецце.
Расказваем пра шосты месяц года – максімальна інфарматыўна і паэтычна.
Чэрвень – разгар лета. 22 чэрвеня – дзень летняга сонцастаяння, у Магілёве ён доўжыцца больш за 17 гадзін. Але толькі ў 15% выпадках чэрвень самы цёплы месяц лета. Чэрвеньскія тэмпературы вышэйшыя за майскія на 3,5-4°С. Яго сярэдняя тэмпература складае 16,5°С у Бабруйску, 15,9°С у Горках, 16,3°С у Магілёве.
Змарыўся несці ношку лета Чырвоны Чэрвень-чараўнік, Прысеў пад ліпай і да флейты Губамі млявымі прынік.
Дрыжыць пялёстачак рамонка На вейках змружаных вачэй, Струменьчыкам мядовым тонкім Павольна музыка цячэ.
Цячэ — і сонным ліпам сніцца Руплівых пчол гудлівы хор, I сонца спелаю суніцай У стоме хіліцца за бор.
Алег Мінкін
Ва ўмовах бесхмарных начэй пад раніцу на зямлю кладзецца шчодрая раса, асабліва паблізу вадаёмаў і на нізкіх месцах.
Як брыльянты, рассявае Ночка летняя расіцу, Туманамі спавівае Луг зялёны над крыніцай. А як раніца настане, Бліскі сонца загуляюць, – Рос прыходзіць адцвітаньне, Туманы у рэчцы таюць. Як брыльянты, гінуць росы На зялёнай сенажаці; Сонца косы, нашы косы Не даюць паўдня ім знаці!
Янка Купала
Але і ў чэрвені бываюць халады. Абсалютны мінімум тэмператур склаўся ў 1930 годзе ў Горках, калі тэмпература склала -2,1°С. У 1949 годзе у Крычаве фіксаваліся замаразкі у ноч з 14 на 15 чэрвеня. А ў Магілёве апошні замаразак рэгістраваўся 11 чэрвеня 1982 года, у Клічаве – 12 чэрвеня таго ж года.
Сапраўды “Да Духа не скідай кажуха” (Духаў Дзень – на 51 дзень пасля Вялікадня, у гэтым годзе – 5 чэрвеня).
У лесе яшчэ цвітуць чарніцы, брусніцы. З’яўляюцца кветкі на леташніх парастках маліны. Чэрвень – разліўное мора кветак на лугах.
А тая ранiчка на полi У часе летняга расквету! Эх, выйдзi ў поле, брат, дасвету: Не будзеш каяцца нiколi. Зiрнi, прыслухайся наўкола: Як цiхамiрна, як вясёла. I ў кожным дрэве, i былiнцы, I ў малюпасенькай раслiнцы, Ну, ва ўсiм чысценька дазвання Блукае радасць спадзявання. Куды нi глянь – усё ў настроi I ў добрай згодзе мiж сабою; Само паветра жыва, дыша, Бы ў iм хтось хвалы жыццю пiша…
Якуб Колас.
Бліжэй да сярэдзіны месяца з’яўляюцца спелыя плады суніц лясных, потым – садовых. У лясах вырастаюць грыбы – “каласавікі”, сярод якіх падбярозавікі, падасінавікі, сыраежкі, баравікі.
Шмат працы ў агароднікаў: праполка, прарэжванне, паліванне культур, маладыя ўсходы бульбы патрабуюць акучвання – двойчы на месяц.
“На ўвесь голас” яшчэ спяваюць птушкі. Ліецца звонкая песня жаўрука. Усяго на некалькі гадзін на суткі змаўкаюць салавей, перапёлка, драч. Але ў канцы чэрвеня з ляснога “хору” выпадаюць многія галасы: трэба выкормліваць патомства, некаторыя віды птушак селі на гнёзды ў другі раз – не да песень.
Выбуховым чынам размнажаюцца насякомыя, у тым ліку шкоднікі садоў, агародаў, на барацьбу з якімі ідзе шмат сіл і сродкаў.
Цікавыя факты.
Лета – перыяд года з устойлівай сярэднесутачнай тэмпературай вышэй за +15°С. Яно на тэрыторыі Магілёўскай вобласці цёплае, у сярэднім дастаткова вільготнае. У вобласці феналагічнае лета пачынаецца ў 2-3 дэкадзе мая. Працягваецца ў сярэднім да 21-27 верасня: 149 дзён у Бабруйску, 139 – у Горках.
Падчас вяртання чэрвеньскіх халадоў магчыма выпадзенне снегу, як гэта было 6 чэрвеня 1962 года. Але звычайна чэрвень умерана цёплы і вільготны месяц.
У чэрвені ў сярэднім 11 дзён з максімальнай тэмпературай +20 +25°С, 8 – з тэмпературай +15 +20°С, адзін з тэмпературай больш за +30°С.
За месяц выпадае каля 80 мм ападкаў. У сярэднім здараецца 8 дзён з навальніцай. У чэрвені 1989 года у Горках і Слаўгардзе іх было па 18.
Навальніцы часцей за ўсё здараюцца паміж 15:00 і 18:00. На 20 навальніц прыпадае адзін выпадак з градам.
Уявіць Падміколле без камяніц гэтай праваслаўнай бажніцы не магчыма. Свята-Мікольскі манастыр – найвядомейшы рэлігійны і архітэктурны комплекс гораду. Святыня з няпростай, трагічнай гісторыяй.
Магілёў.media працягвае прагулкі па вядомых мясцінах гораду. Мы стараемся паказаць у сваіх відэазамалёўках хараство магілёўскіх краявідаў. Яны дапамагаюць адпачыць ад будзённасці, акунуцца ў свет гісторыі роднага гораду і, магчыма, угледзець будучыню.
Як і Пячэрскі лесапарк возера паволі патанае ў восеньскіх фарбах. Тутэйшы пляж выглядае сіратліва без людзей. Чаўны на прыколе. Але, ува ўсім ёсць свая прыгажосць. Паназіраем за восеньскім спакоем вадаёму і згадаем нядаўняю спёку.
Магілёў.media працягвае прагулкі па вядомых мясцінах гораду. Мы стараемся паказаць у сваіх відэазамалёўках хараство магілёўскіх краявідаў. Яны дапамагаюць адпачыць ад будзённасці, акунуцца ў свет гісторыі роднага гораду і, магчыма, угледзець будучыню.
Пячэрскае возера (вадасховішча), утворанае запрудаю ракі Дубравенкі. Яго плошча возера 0,1 кв. км, даўжыня 1,6 км, глыбіня да 4,5 м. Вадаёме багата рыбы: акунь, карась, карп. Дно да глыбінь 1,5 м пясчанае, глыбей глейкае.
Пячэрскі лесапарк – найпапулярнейшая ў Магілёве мясціна адпачынку і пазнання прыроды. Тут яшчэ застаюцца адгалоскі лета, але восень апаноўвае яе.
Магілёў.media працягвае прагулкі па вядомым мясцінам гораду. Мы стараемся паказаць у сваіх відэазамалёўках хараство магілёўскіх краявідаў. Яны дапамагаюць адпачыць ад будзённасці, акунуцца ў свет гісторыі роднага гораду і, магчыма, угледзець будучыню.
У абласным цэнтры тэмпература сягнула 30 градусаў. На сённяшні дзень абвясцілі жоўты ўзровень небяспекі. Спёка крыху спадзе 12 чэрвеня.
Пасля прахалоднай і дажджлівай вясны пачатак чэрвеня магілёўцы сустрэлі з радасцю.
Многія рушылі на пляжы, балазе, паводле афіцыйнай інфармацыі, яны гатовыя прыняць ахвотнікаў акунуцца.
Тыя хто такой магчымасці пазбаўленыя абураюцца, што ў грамадскім транспарце не дзейныя кандыцыянеры, а на працоўных месцах іх наагул няма. Ратуюцца вентылятарамі.
Дзецям прасцей, іх ратуюць фантаны ў горадзе. Яны апанаваныя дзятвой.
А што з забруджаннем? Паводле Белгідрамету ў Магілёве зафіксавана перавышэнне нарматыву якасці ў 1,6 раза па цвёрдых часцінах. Астатнія параметры ў норме.
Тым часам, у 21 раёне вобласці ўведзеныя абмежаванні наведвання лясоў. Пажарная небяспека.
