Category: У Свеце

17 мая ў гісторыі. Дзень Інтэрнэта. Дамейка прыбывае ў Чылі. Нарадзіліся В. Навадворская, А. Агурбаш. Загінуў М. Кахановіч

Навіна ад

Дзень нараджэння Інтэрнэту. Дзень зацвярджэння стандарту World Wide Web, WWW.

17 мая 1991 года на афіцыйным узроўні быў зацверджаны стандарт для старонак Сусветнай павуціны (World Wide Web). Да таго часу ўжо дастаткова прымальна працавалі электронная пошта, перапампоўка дадзеных і рассыланне навін для працы з кліентамі кампаній. Аўтарства вынаходства Інтэрнэту належыць Ціму Бернерсу-Лі, якому дапамагаў Роберт Кайо.

Пасля з’яўлення Сусветнага павуціння ва ўжытку кампутарнікаў з’явілася слова “вэб” (з ангельскай – “павуціна”), свет даведаўся аб стварэнні вэб-сервераў, вэб-старонак і вэб-сайтаў. Для поўнага пагружэння ў Інтэрнэт-свет бракавала значнай дэталі – адмысловай праграмы, якая бы адчыняла ўсе гэтыя “вэбы” у тым выглядзе, якім сёння ўжо нікога не здзівіш. Так і з’явіліся браўзэры.

Сусветнае павуцінне зрабіла фурор у прэсе і зрабіла сур’ёзны пераварот у галіне інфармацыйных сістэм. Інтэрнэт пачаў напаўняцца і развівацца штосекундна. На распрацоўку гіпертэксту для Сусветнага павуціння спатрэбілася два гады. Цяпер дзякуючы HTML (мове разметкі гіпертэксту) магчыма стварэнне, захоўванне і адлюстраванне тэксту.

На сённяшні дзень Сусветная павуціна ўяўляе сабой сетку, у якой злучаны мільёны вэб-сервераў. Па няведанні людзі блытаюць тэрміны “Інтэрнэт” і “Сусветнае павуцінне”. Гэта два розныя паняцці. Функцыянаванне Інтэрнэту без Павуціння дапушчальна (але што тады ў ім рабіць без фільмаў, фота, бібліятэк і музыкі?), а вось Павуціна асобна ад Інтэрнэта дзейнічаць не можа.

Міжнародны дзень барацьбы з гамафобіяй (International Day Against Homophobia, Transphobia and Biphobia, з 2004 года).

Адзначаецца ў памяць пра выключэнне гомасексуальнасці з Міжнароднай класіфікацыі хвароб 17 мая 1990 года.

У 2003 годзе ў канадскай правінцыі Квебек арганізацыяй Fondation Emergence быў абвешчаны і праведзены ў чэрвені Народны дзень супраць гамафобіі. Услед за гэтай ініцыятывай у жніўні 2004 года французскі ўніверсітэцкі лектар і актывіст кампаній за правы меншасцей Луі-Жорж Тэн прапанаваў адзначаць аналагічны дзень у сусветным маштабе.

Асноўнай задачай мусіла стаць прыцягненне грамадскай увагі да геяў, лесбіянак, бісексуалаў і транссексуалаў (ЛГБТ), асабліва ў тых краінах, дзе пытанні сексуальнасці дагэтуль лічацца табу, а ЛГБТ-людзі падвяргаюцца дыскрымінацыі.

У Беларусі адносіны да ЛГБТ меньшасцей рэзка адмоўныя. Гэта адбітак выхавання і прапаганды.

Сусветны дзень барацьбы з артэрыяльнай гіпертаніяй (World Hypertension Day, з 2005 года).

Устаноўлены па ініцыятыве Сусветнай арганізацыі аховы здароўя.

Асноўная мэта Дня – кожны чалавек павінен вымяраць артэрыяльны ціск і ведаць свае лічбы артэрыяльнага ціску.

Гіпертанія – шырока распаўсюджаная ў свеце эпідэмія. У шматлікіх краінах больш за 50% людзей ва ўзросце звыш 60 гадоў маюць падвышаны артэрыяльны ціск, толькі адна траціна асоб, якія пакутуюць гіпертаніяй, атрымлівае лячэнне і прыкладна 12% з ліку гэтых людзей знаходзіцца пад медыцынскім кантролем. Каля 45% хворых людзей не ведаюць, што яны маюць высокія лічбы артэрыяльнага ціску.

Гіпертанія – «ціхі забойца». Павышэнне ціску вядзе да павелічэння частаты інсультаў на 60% і павелічэнне рызыкі інфарктаў на 20%.

Артэрыяльны ціск часцей павялічваецца ў людзей, якія маюць фактары рызыкі: якія злоўжываюць салёнай, тлуснай ежай, алкаголем, знаходзяцца ў стрэсавых сітуацыях, маюць павышэнне ўзроўню халестэрыну, кураць, маюць нізкую фізічную актыўнасць.

Выяўленне гіпертаніі з’яўляецца першым крокам на шляху барацьбы з гэтым захворваннем.

Сусветны дзень электрасувязі і інфармацыйнага грамадства, Міжнародны дзень тэлекамунікацый  (World Information Society Day, World Telecommunication and Information Society Day, з 1969 года). 

Устаноўлены Генеральнай Асамблеяй ААН у памяць таго, што 17 мая 1865 года ў Парыжы было падпісана першае міжнароднае Тэлеграфнае Пагадненне, і быў заснаваны Міжнародны Тэлеграфны Саюз, з 1932 года – Міжнародны Саюз электрасувязі (МСЭ).

Услед за тэлеграфам з’явіліся радыё і тэлефон.

Інфармацыйныя тэхналогіі прыкметна змянілі аблічча цывілізацыі. Яны зрабілі сапраўдны выбух у сусветнай эканоміцы, у выніку чаго рэзка павысілася колькасць і якасць прадукцыі. 

1838 год. Ігнат Дамейка (1802-1889) прыбыў у Чылі.

Беларускі, польскі і чылійскі навуковец, геолаг. Нацыянальны герой Чылі.

У 14-гадовым узросце стаў адным з самых юных студэнтаў Віленскага універсітэта. Член таварыства філаматаў разам з Я. Чачотам, А. Міцкевічам. Удзельнік Лістападаўскага паўстання 1830-1831 гадоў, быў ад’ютантам 25-га пяхотнага палка. Пасля сканчэння Горнай школы ў Парыжы атрымаў запрашэнне на працу ў Чылі.

Працаваў прафесарам горнай школы (зараз універсітэт яго імя) у Кікімба (1838-1846), прафесарам, загадчыкам кафедры хіміі, рэктарам (1867-1883) універсітэта Сант’яга. Чылійскі “Гранд дэ адукатар”, фактычны заснавальнік прыродазнаўчых даследаванняў, сучаснай адукуацыі, увёў метрычную сістэму, арганізаваў метэаралагічную службу.

Склаў з каментарамі геаграфічную, геалагічную і эканамічную карту былых земляў Рэчы Паспалітай.

У 1884 годзе наведаў сяброў і калег у Кракаве, Варшаве, Вільні, на радзіме ў Мядзведцы, у Міры і Навагрудку.

Памёр 23 студзеня 1889 года. Дзень пахавання быў абвешчаны днём нацыянальнай жалобы Чылі.

Імем вучонага названы малая планета, мінерал, шматлікія расліны, выкапнёвыя жывёлы, роды дыназаўраў, птэразаўраў, рыб, падвід лісіц, названы горад, універсітэт і вуліцы ў Сант’яга-дэ-Чылі і яшчэ ў 9 гарадах Чылі, у Вільнюсе, Навагрудку, горны хрыбет у Андах, бібліятэка ў Буэнас-Айрэсе, шэраг навучальных і навуковых устаноў у Чылі, музей і абеліск у в. Крупава Лідскага раёна. У Мядзведкаўскай школе адкрыты музей, а ў вёсцы Мядзведка ўстаноўлены бюст і памятны камень, помнік усталяваны і ў Сант’яга.

1845 год. Нарадзіўся Мікалай Нікіфароўскі (1845-1910).

Беларускі этнограф, фалькларыст, краязнавец.

Большую частку жыцця працаваў у навучальных установах Віцебска.

Пакінуў багатую спадчыну па этнаграфічнаму вывучэнню Віцебшчыны, асабліва плённую пасля знаёмства з ураджэнцам Магілёва П. Шэйнам (1826-1900).

Член Таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі пры Маскоўскім універсітэце, геаграфічнага таварыства, рэдактар часопіса «Этнографическое обозрение». Аўтар каля 20 даследаванняў, датычных матэрыяльнай і духоўнай культуры, вуснапаэтычнай творчасці беларусаў.

У Віцебску ў гонар вучонага ўсталявана мемарыяльная шыльда.

М. Нікіфароўскі сядзіць крайні справа.

1934 год. Савецкія карнікі расстралялі Алеся Салагуба (1906-1934).

Беларускі паэт, публіцыст. Вязень Лукішак.

Скончыў Віленскую беларускую гімназію. У 1928 годзе нелегальна перайшоў у БССР, дзе скончыў БДУ (1931).

У жніўнІ 1933 года арыштаваны НКУС. Расстраляны ў 27-гадовым узросце.

Аўтар вершаў, зборніка вершаў «Лукішкі».

У 1961 годзе ў часопісе «Полымя» апублікаваны яго «Лукішскі дзёньнік».

1934 год. У засценках НКУС загінуў Міхал Кахановіч (1882-1934).

Беларускі палітычны дзеяч, педагог, рэдактар, публіцыст.

Жыў у Магілёве ў 1915-1918 гадах, працаваў выкладчыкам у рэальным вучылішчы, член Беларускага нацыянальнага камітэта, старшыня Магілёўскага беларускага камітэта, рэдактар газеты “Могилевский вестник” (1917).

Грамадскі дзеяч на Віленшчыне, дырэктар Віленскай беларускай гімназіі (1919-1922). Як пасол сейму Польскай Рэспублікі адстойваў нацыянальныя і сацыяльныя правы беларускага народа.

Аўтар успамінаў пра І. Луцкевіча.

Арыштаваны НКУС у 1933 годзе.

Праўнукі і прапраўнукі М. Кахановіча жывуць у Магілёве.

1950 год. У Баранавічах нарадзілася Валерыя Навадворская (1950-2014).

Расійскі палітычны дзеяч, дысідэнт, журналіст, заснавальнік і старшыня ультра-ліберальнай партыі “Дэмакратычны саюз”.

Будучы яшчэ маладой дзяўчынай, Навадворская даведалася пра існаванне ГУЛАГа, працэс Сіняўскага і Даніэля і ўвод войскаў Варшаўскай дамовы ў Чэхаславакію, што развіло ў ёй непрыманне савецкай улады.

5 снежня 1969 года на святочным вечары, прысвечаным Дню Канстытуцыі СССР у Крамлёўскім палацы з’ездаў, перад прэм’ерай оперы Вано Мурадэлі «Кастрычнік» Навадворская раскідала рукапісныя ўлёткі з антысавецкім вершам уласнага сачынення. З гэтага моманту пачаўся яе шлях барацьбіта за дэмакратычныя каштоўнасці і шматгадовы пераслед з боку КДБ.

Навадворская ў маладосці.

1952 год. Нарадзіўся Анатоль Красоўскі (1952-1999).

Беларускі педагог, выдавец, прадпрымальнік, кандыдат філасофскіх навук.

Скончыў БДУ. Аўтар дзясяткаў навуковых прац і шэрагу навучальных дапаможнікаў, распрацоўшчык школьнага курсу «Этика и психология семейной жизни».

Займаўся дабрачыннасцю, аказваў фінансавую падтрымку шэрагу грамадскіх арганізацый Беларусі.

Вядомы як сябр палітыка В. Ганчара, аднаго з лідараў беларускай апазіцыі ў канцы 1990-х. 16 верасня 1999 г. разам з Ганчаром быў выкрадзены пры нявысветленых абставінах.

В. Ганчар і А. Красоўскі.

1970 год. У Мінску нарадзілася Анжаліка Агурбаш (Ялінская).

Спявачка, актрыса, мадэль, прадстаўніца Беларусі на “Еўрабачанні-2005”.

Удзельніца групы «Верасы» (1990-1995). Заслужаная артыстка Беларусі.

У 1988 годзе выйграла першы ў Беларусі конкурс прыгажосці «Мінская прыгажуня».

Лаўрэат конкурсаў “Славянскі базар”, “Залаты шлягер”, “На скрыжаваннях Еўропы”, фіналістка расійскай “Песні года” 2010 і 2011 гадоў.

1999 год. Накіраваўся ў Другое адзіночнае кругасветнае марское падарожжа Яўген Гвоздзеў (1934–2008).

Ураджэнец Пінска, беларусі Кругасветны падарожнік, мораплавацель ў адзіночку на яхтах у 1992, 1999–2003, 2008 гадах.

Другая кругасветкаа цягнулася з 17 мая 1999 па 9 жніўня 2003 года на самаробнай яхце са шкловалакна даўжынёй 3,7 м.

Загінуў 2 снежня 2008 года ў Неапалітанскім заліве пад час падарожжа.

У яго гонар названа вуліца ў расійскай Махачкале, у гістарычным парку “Расія – мая гісторыя” Махачкалы прысвечана экспазіцыя.

1999 год. Памёр Міхаіл Біч (1937-1999).

Беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук, прафесар.

Скончыў БДУ. Працаваў настаўнікам у  школах Пастаўскага і Мастоўскага раёнаў, у Інстытуце гісторыі НАНБ

Даследчык гісторыі рабочага, народніцкага рухаў, перыядычнага друку Беларусі і праблем нацыянальнага Адраджэння. Пад яго кіраўніцтвам абаранілі кандыдацкія дысертацыі 6 даследчыкаў.

Аўтар каля 300 навуковых прац, у тым ліку 2 манаграфій, раздзелаў у 7 калектыўных кнігах, 4 вучэбных дапаможнікаў.

2000 год. Магілёўскі машынабудаўнічы інстытут пераўтвораны ў дзяржаўны тэхнічны (з 2003 года — Беларуска-Расійскі) ўніверсітэт.

Рэгіянальны навукова-адукацыйны цэнтр. Адкрыты 1 верасня 1961 года.

У 2014 годзе агенцтва “Эксперт РА” прысвоіла ВНУ рэйтынгавы клас “D” які азначае “прымальны ўзровень” падрыхтоўкі выпускнікоў.

Мае 8 корпусаў, 8 факультэтаў, 6 000 студэнтаў на 22 спецыяльнасцях па беларускіх адукацыйных стандартах і 10 спецыяльнасцях па расійскіх адукацыйных стандартах.

У рамках універсітэта развіваецца сістэма бесперапыннага адукацыйнага працэсу: ліцэй – архітэктурна-будаўнічы каледж – універсітэт – інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі кадраў.

“Гістарычная ноч” – украінцы збілі ўсе “Кінжалы” ў небе над Кіевам

Навіна ад

Начная атака на Кіеў, здзейсненая каля 04:00 раніцы 16 мая расійскімі войскамі, выявіла нечуваную раней здольнасць украінскіх сілаў супрацьпаветранай абароны збіваць любыя ракеты ворага.

“Выключная па сваёй шчыльнасці” атака, пра якую пісалі mogilev.media праводзілася з выкарыстаннем розных відаў боепрыпасаў з розных накірункаў у кароткі прамежак часу.

Сярод паведамленняў пра збітыя ракеты нечаканай стала інфармацыя пра знішчэнне ўсіх шасці з выпушчаных ракет тыпу “Кінжал”. Украінскі аналітык, эксперт і дырэктар інфармацыйна-кансалтынгавай кампаніі Defense Express Сяргей Згурэц ужо аб’явіў гэты выпадак гістарычным, піша Unian:

– Сёння адбылася гістарычная ноч, таму што вораг спрабаваў выкарыстаць усе хітрасці і магчымасці, каб прадушыць нашу СПА. Яшчэ не было такога, каб у адным паветраным нападзе выкарыстоўвалася 6 ці больш “Кінжалаў”. Размова ідзе аб 18 ракетах, з іх 6 “Кінжалаў”.

“Кінжал” заяўляўся прадстаўнікамі расійскіх ваенных ведамстваў як гіпергукавая ракета, якую немагчыма збіць. Яна здольная несці ядзерны боезарад. У адрозненне ад расійскіх, заходнія эксперты выказваюць меркаванне, што да ліку гіпергукавых ракет “Кінжал” адносіць нельга. Эксперт у галіне ядзернага нераспаўсюджвання Джэфры Льюіс адзначае што “Кінжал” больш карэктна называць балістычнай ракетай паветранага базавання, заявіўшы што “ён гіпергукавы толькі ў тым сэнсе, што амаль усе балістычныя ракеты гіпергукавыя”.

Тым не менш, да вайны ва Украіне лічылася, што такая цэль, як “Кінжал” з-за выкарыстання ёй балістычнай траекторыі а таксама з-за высокай хуткасці палёту практычна немагчыма выявіць і збіць у паветры. Выкарыстанне украінскімі вайскоўцамі комплексу супрацьпаветранай абароны Patriot выявіла здольнасць абраніцца нават ад падобнай звышнебяспечнай зброі.

На фота – бамбардзіроўшчыкі МіГ-31К з ракетамі “Кінжал”. Фота з адкрытых крыніц.

Японцы наймаюць рэпетытараў, каб зноўку навучыцца ўсміхацца пасля пандэміі і нашэння масак

Навіна ад

Пасля трох гадоў карантыну, японцы наймаюць асабістых трэнераў, каб не адчуваць дыскамфорту падчас усмешкі. З моманту адмены афіцыйных рэкамендацый насіць маскі, каб прадухіліць распаўсюджванне Covid-19, многія людзі прызналіся, што з цяжкасцю прыстасоўваюцца да жыцця без масак, а некаторыя кажуць, што забыліся, як гэта – ўсміхацца.

– Паколькі нашэнне маскі стала нормай, у людзей стала менш магчымасцей усміхацца, і ўсё больш і больш людзей развівалі комплекс з гэтай нагоды. – расказала выданню Asahi Shimbun Кейко Кавана, трэнер кампаніі Egaoiku, якая займаецца навучаннем усмешцы.

Удзельнікі навучальных курсаў выкарыстоўвалі ручныя люстэркі, каб праверыць свой прагрэс, некаторыя карэктавалі выразы твару, пакуль не пераканаліся, што зноў адкрылі для сябе натуральную ўсмешку той пары, калі яны яшчэ не насілі маскі.

У Egaoiku колькасць прэтэндэнтаў вырасла ў 4,5 разы пасля таго, як СМІ ўпершыню паведамілі, што карантынныя меры па Covid-19 будуць аблягчацца. 

Заняткі, якія карыстаюцца асаблівай папулярнасцю сярод жанчын, звычайна пачынаюцца з расцяжак, каб зняць напружанне твару, перш чым удзельнікі падымаюць свае ручныя люстэркі на ўзровень вачэй і згінаюць часткі твару ў адпаведнасці з інструкцыямі Кавано.

Кейко Кавана навучыла ўжо больш за 4000 чалавек мастацтву ўсміхацца за апошнія шэсць гадоў, а таксама дапамгла сотням іншых стаць сертыфікаванымі «спецыялістамі па ўсмешцы». Зараз яна кіруе 20 трэнерамі, якія вядуць заняткі па ўсёй Японіі – піша Guardian.

Фота з адкрытых крыніц

Расія здзейсніла “выключную па сваёй шчыльнасці” начную атаку на Кіеў

Навіна ад

У ноч на 16 траўня расійскія войскі ажыццявілі чарговы масавы абстрэл сталіцы Украіны. Атака праводзілася рознымі відамі боепрыпасаў з розных накірункаў і стала самай шчыльнай за ўвсеь час вайны па колькасці зарадаў, выпушчаных адначасова за кароткі прамежак часу – напісаў у сваім Тэлеграм-канале начальнік Кіеўскай гарадской ваеннай адміністрацыі Сяргей Папко.

Па папярэдняй інфармацыі начальніка КГВА, пераважная большасць варожых цэляў у паветранай прасторы Кіева была выяўлена і знішчана.

“Вораг здзейсніў комплексную атаку з розных напрамкаў адначасова з прымяненнем БПЛА, крылатых ракет і, верагодна, ракет балістычнага тыпу. Яна была выключнай па сваёй шчыльнасці” – заявіў Папко.

Мэр Кіева Віталь Клічко пацвердзіў выбухі ў сталіцы, піша агенцтва Unian.

“Некалькі – у Саломенскага раёне. А ў Шаўчэнкаўскі, на тэрыторыю заапарка, ўпалі абломкі ракеты. Усе службы накіроўваюцца на месцы. Падрабязнасці – пасля” – заявіў ён.

Паводле папярэдняй інфармацыі, усяго Кіеў атакавалі 18 ракет і БПЛА, усе 18 былі збітыя.

Заяўляецца, што Кіеў атакавалі 6 “Кінжалаў”, 9 “Калібраў” і тры ракеты наземнага базавання (С-400, “Іскандэр-М”). Таксама збіта 9 БПЛА.

Фота: Reuters/Gleb Garanich

Дзень у гісторыі. 16 мая. Забойства А. Баболі. Кароль Ян III Сабескі. “Тарас на Парнасе”. Першы “Оскар”. Нарадзіліся пісьменнік В. Вітка, гімнастка В. Корбут.

Навіна ад

Успамін святога Андрэя Баболі (Каталіцкі каляндар)

Андрэй Баболя (30.11.1591 – 16.5.1657) – рэлігійны каталіцкі дзеяч, місіянер. Святар і мучанік. Святы, апякун Пінскай дыяцэзіі. 

Андрэй Баболя праславіўся як знаўца твораў грэчаскіх айцоў царквы і здольны прамоўца, што дазваляла яму перамагаць прадстаўнікоў праваслаўя ў дыспутах і схіляць іх да каталіцызму. Быў празваны «душахватам», «апосталам Піншчыны».

У час вайны Расіі з Рэччу Паспалітай 1654-1667 гадоў схоплены і закатаваны ў Янаве-Палескім (цяпер г. Іванава Брэсцкай вобл.) атрадам казакаў палкоўніка А. 3дановіча.

Цела Андрэя Баболі пазней перавезена ў Пінск і пахавана ў крыпце касцёла езуітаў, у 1702 годзе крыпта была эксгумавана і цела знойдзена нятленным. Культ Андрэя Баболі пачаў пашырацца ў Рэчы Паспалітай, потым у Аўстрыі і Германіі. 

Беатыфікаваны ў 1853, кананізаваны ў 1938 годзе. У 1808 яго цела перавезена ў Полацк, у 1924 – у Рым, у 1938 – у Варшаву.

16 мая 2002 года святы Андрэй Баболя абвешчаны патронам Польшчы. Ён таксама ёсць патронам Пінскай дыяцэзіі. У Полацку з 1997 года працуе касцёл Св. Андрэя Баболі.

Дзень памяці ахвяраў вайны 1654-1667 гадоў.

У выніку вайны Расіі з Рэччу Паспалітай, у параўнанні з 1648 годам, насельніцтва краіны паменшылася ўдвая. На Магілёўшчыне і Смаленшчыне існаваў партызанскі рух супраць захопнікаў – рух “шышэй”.

1674 год. Абранне каралём і вялікім князем ВКЛ Яна III Сабескага (1629-1696).

Удзельнічаў у войнах супраць Масковіі, казакоў Хмяльніцкага, шведаў у Паўночнай вайне 1655-1660, Асманскай імперыі. Перамог турак і татар пад Хоцінам (1673), выратаваў Еўропу ад турак, разбіўшы іх пад Венай (1683). Мецэнат, апякун навукі і мастацтва ў Рэчы Паспалітай.

Пры ім Рэч Паспалітая зведала свой апошні ўздым.

1762 год. Нарадзіўся Юзаф Копаць (1762-1827).

Удзельнік паўстання 1794 года, генерал, падарожнік, даследчык Камчаткі, мемуарыст, аўтар «Дзённіка падарожжа ўздоўж усёй Азіі па сушы да порта Ахоцк, акіянам праз Курыльскія астравы да Ніжнекамчацка…» (1817). 

З павагай пісаў пра камчадалаў, чукчаў, якутаў, буратаў i прыводзіў пра ix этнаграфічныя звесткі. Кніга мае навукова-этнаграфічную каштоўнасць, некалькі разоў перавыдавалася (Берлін, 1863; Парыж, 1867; Львоў, 1867), перакладзена на французскую і рускую мовы. Рукапіс зберагаецца ў бібліятэцы Чартарыйскіх у Кракаве.

1889 год. Упершыню апублікавана паэма “Тарас на Парнасе” Канстанціна Вераніцына (1834-1903) у газеце “Минскій листок”.

На працягу 1890-х-1910-х гадоў перавыдаваўся неаднаразова, у перыёдыцы і асобна, пад рознымі назвамі, і актыўна распаўсюджваўся ў спісах. Этнограф Е. Раманаў, які падрыхтаваў адно з першых выданняў, сцвярджаў у 1896 годзе, што Тараса “ва ўсякай хаце знайсці можна”.

“Тарас на Парнасе” ўваходзіць ва ўсе праграмы вывучэння беларускай літаратуры, перакладаўся на многія мовы, ілюстраваўся і інсцэніраваўся.

1911 год. Нарадзіўся Васіль Вітка (Цімох Крысько, 1911-1996).

Класік беларускай дзіцячай літаратуры, літаратурны крытык, паэт, перакладчык, публіцыст, празаік, драматург, педагог. Заслужаны дзеяч культуры. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР. Занесены  ў Ганаровы спіс Х. Андэрсена (1978).

Працаваў на Бабруйскім дрэваапрацоўчым камбінаце, у газетах «Камуніст» (Бабруйск), «Ударнік» (Жлобін), «Чырвоная змена», сакратаром Беластоцкага абласнога аддзялення СП БССР. Удзельнічаў у паходзе Чырвонай Арміі ў Заходнюю Беларусь.

Пасля вайны працаваў у часопісе «Беларусь», галоўным рэдактарам «Літаратуры і мастацтва», «Вясёлкі».

Паводле ўспамінаў унучкі, культуролага Ю. Чарняўскай, пасля рэферэндуму 1995 года аб змяненні дзяржаўнай сімволікі на новую, напісаў да гэтай падзеі верш, пасля якога яго імгненна перасталі друкаваць, а пасля смерці на могілках раптам не стала месца для яго пахавання. Беларускае тэлебачанне не сказала ні слова пра смерць заслужанага дзеяча культуры, не ўдалося таксама дамагчыся мемарыяльнай дошкі на яго доме.

Аўтар больш за 10 зборнікаў вершаў, зборніка сатыры і гумару, каля 20 кніг паэзіі і вершаваных казак для дзяцей, п’ес «Прамень будучыні», «Шчасце паэта», прысвечанай Я. Купалу (пастаўлена купалаўскім тэатрам), кніг дзённікаў, нарысаў і апавяданняў, суаўтар чытанак «Роднае слова» для малодшых школьнікаў, перакладаў. У 1973 годзе выйшлі Выбраныя творы ў 2 тамах.

Памёр 5 ліпеня 1996 года.

1929 год. У ЗША адбылася першая цырымонія ўручэння прэміі Амерыканскай кінаакадэміі “Оскар”.

Заснавана ўраджэнцам Мінска Лазарам Маерам. Квіток на цырымонію каштаваў 5 даляраў, цягнулася яна 15 хвілін. Першы “Оскар” прайшоў сціпла і сабраў усяго 270 гасцей.

Акцёры і актрысы, якія перамаглі, былі ўзнагароджаны не за канкрэтны праект, а за ўсе фільмы, у якіх яны здымаліся на працягу года.

Першай лепшай актрысай у гісторыі кінематографа стала Джанет Гейнар (“Сёмае неба”, “Вулічны анёл” і “Узыход сонца: песня двух людзей”), а нямецкі кінаакцёр Эміль Янінгс (“Апошні загад” і “Шлях усякай плоці”) стаў першым мужчынай, які атрымаў прэмію кінаакадэміі.

Першы “Оскар” за лепшую рэжысуру быў уручаны Люісу Майлстоуну (“Два аравійскіх рыцара”). Лепшымі карцінамі 1927-1929 гадоў былі прызнаны дзве – “Узыход сонца” і “Крылы”.

Статуэткі таксама атрымалі сцэнарыст Бэн Хэтч і прадзюсер Джэк Уорнер. Чарлі Чаплін, акцёр, рэжысёр і прадзюсер стужкі “Цырк”, быў удастоены прэміі “За выдатныя дасягненні ў кінематографе”. Аналагічную статуэтку атрымала кампанія Warner Brothers за гукавы фільм “Спявак джаза”.

Першая цырымонія ўручэння Оскараў была адзінай цырымоніяй, якая ніяк не транслявалася ў СМІ ці на радыё.

1955 год. У Гродна нарадзілася Вольга Корбут.

Беларуская і савецкая гімнастка. Чатырохразовая алімпійская чэмпіёнка. Занесена ў Міжнародную залю славы гімнастыкі.

У 15 гадоў стала чэмпіёнкай СССР і ўвайшла ў зборную СССР. Абсалютная чэмпіёнка Спартакіяды народаў СССР, шматразовая чэмпіёнка СССР. У 1972 прызнана лепшай спартсменкай свету.

3 1991 года жыве ў г. Атланта (ЗША), утрымлівае гімнастычную акадэмію. Прэзідэнт чарнобыльскага фонду пры шпіталі г. Сіэтл. Ганаровая грамадзянка г. Атланта.

1986 год. У Гродна адкрыўся Дом-музей Максіма Багдановіча.

Месціцца ў мемарыяльным доме па вул. 1-га Мая, 10, пабудаваным у 1888 годзе. У гэтым доме з чэрвеня 1892 па кастрычнік 1896 года разам з бацькамі жыў беларускі паэт.

Між іншых у стварэнні калекцыі музея паўдзельнічала беларуская паэтэса Л. Геніюш, музею былі перададзены яе вышыванкі, якія вельмі падабаліся Максіму Багдановічу. Рарытэтны зборнік «Вянок» (1913) музею перадаў яе сын Юрый.

1995 года. Кіраўнік справаў прэзідэнта Іван Ціцянкоў сарваў дзяржаўны сцяг Беларусі.

Ціцянкоў – ураджэнец в. Клеявічы Касцюковіцкага раёна. Пасля завяршэння рэферэндуму па дзяржаўнай сімволіцы, ён сарваў з даху Дому ўраду і разарваў на кавалкі гістарычны нацыянальны бела-чырвона-белы сцяг – дзяржаўны ў 1991-1995 гадах.

1999 год. Памёр Мікола Ганько (1923-1999).

Беларускі дзеяч на эміграцыі. Брат старшыні Саюза беларускай моладзі Міхася Ганько.

У час нямецкай акупацыі вучыўся ў Маладзечанскай гандлёва-адміністрацыйнай школе, у 1944 годзе быў на курсах сярэдніх кіраўнікоў Саюза беларускай моладзі.

З лета 1944 года ў эміграцыі. Быў адным з заснавальнікаў парафіі Св. Кірылы Тураўскага ў Таронта, шматгадовым кіраўніком Згуртавання беларусаў у Канадзе. Адзін з ініцыятараў стварэння таварыства дапамогі дзецям – ахвярам Чарнобыльскай катастрофы.

Пахаваны на могілках Пайн Хілс у Таронта.

2001 год. Рашэннем Магілёўскага гарвыканкама званне Ганаровы грамадзянін горада было прысвоена спартсменам і пісьменніку, Герою СССР.

Званне прысвоена алімпійскім чэмпіёнам Святлане Баітавай (гімнастыка), Аляксандру Масяйкову (веславанне), Герою Савецкага Саюза Аляксандру Мініну, тульскаму пісьменніку, аўтару кнігі аб абароне Магілёва ў 1941 года Мікалаю Дружыніну.

Фота. С. Баітава.

2021 год. Памёр Яўген Анішчанка (1955-2021).

Беларускі гісторык, кандыдат гістарычных навук, адзін з арганізатараў “Асацыяцыя свабодных беларускіх гісторыкаў”, даследчык гісторыі падзелаў Рэчы Паспалітай, гісторыі Беларусі XVII-XIX стст.

Аўтар 27 кніг і больш за 400 навуковых артыкулаў. Працаваў у інстытуце культуры, Інстытуце гісторыі НАНБ.

У 2004 годзе  абараніў доктарскую дысертацыю па тэме «Палітычная гісторыя Беларусі ў часы падзелу Рэчы Паспалітай», якая, аднак, не была зацверджана ВАК. 

На думку аўтара, сапраўднай прычынай такога рашэння атэстацыйнай камісіяй у адносінах да яго з’яўляліся тэматыка і вынікі яго даследаванняў, якія не адпавядаюць дзяржаўнай ідэалогіі, а таксама яго актыўная грамадзянская і прафесійная пазіцыя.

Пасля звальнення з НАНБ у 2004 годзе працаваў дворнікам, галоўным архівістам Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі, у Інстытуце парламентарызму і прадпрымальніцтва, у Беларускім дзяржаўным медуніверсітэце.

У Расіі рэзка расце колькасць дыверсій

Навіна ад

У Расіі, якая развязала вайну супраць Украіны рэзка расце колькасць дыверсій. Амаль 25% з іх адбыліся толькі за 13 майскіх дзён – паведамляе news.pn.

Так, у студзені і лютым расійцы, якія пратэстуюць супраць вайны, здзейснілі па 12 спроб дыверсій. У сакавіку іх колькасць упала да 7, а ў красавіку зноў вырасла да 12. У маі ўжо адбыліся як мінімум 14 спроб знішчэння расійскай дзяржаўнай уласнасці.

Самы распаўсюджаны від дыверсій у Расіі – падпалы рэлейных шаф на чыгунках. З пачатку года вядома аб 36 такіх выпадках. Другія па папулярнасці – падпалы ваенкаматаў, іх было 9. Таксама дыверсанты пашкоджвалі чыгуначныя пуці, падрывалі газаправод, падпальвалі паліцэйскія машыны, будынак ФСБ, склад Росгвардыі і цэнтр збору гуманітарнай дапамогі для салдат.

У маі павялічыўся маштаб дыверсій.
1 і 2 мая ў Бранскай вобласці Расіі адбыліся два падрывы чыгуначных пуцей, з рэек сышлі два грузавыя саставы. 1 мая ў Ленінградскай вобласти невядомыя ўзарвалі апору лініі электраперадачы, а яшчэ адну замініравалі. Праз тыдзень на тэрыторыі авіязавода Чкалава ў Новасібірску адбыўся падпал закансерваванага бамбавіка Су-24.

З пачатку года дыверсіі здзяйсняліся ў 26 рэгіёнах (з улікам акупаванага Крыма). Больш за ўсё іх адбылося ў Падмаскоўі – 9. 5 – у Новасібірскай вобласці, па 4 – у Ленінградскай вобласці і Санкт-Пецярбургу.

Фота news.pn

Украінскія войскі атрымалі першы поспех пад Бахмутам – генерал Сырскі

Навіна ад

Камандуючы Сухапутных войскаў Узброеных сіл Украіны генерал-палкоўнік Аляксандр Сырскі назваў першы поспех наступальных дзеянняў у ходзе правядзення аперацыі па абароне Бахмута.

“Прасоўванне нашых войскаў на Бахмуцкім напрамку – гэта першы поспех наступальных дзеянняў у ходзе правядзення аперацыі па абароне Бахмута. – заявіў Сырскі – Апошнія некалькі дзён паказалі, што мы можам рухацца наперад і знішчаць ворага нават у такіх звышскладаных умовах.”

Таксама Сырскі зазначыў, што Украіна ваюе меншым рэсурсам, чым вораг. Разам з тым, украінцам удаецца разбураць планы расійскіх акупантаў.

“Зрэшты, гэта толькі частковы поспех. І менавіта так яго трэба ўспрымаць. Аперацыя па абароне Бахмута працягваецца” – прыводзіць словы камандуючага агенцтва Unian.

У сваім штодзённым дакладзе аналітыкі з амерыканскага Інстытута вывучэння вайны (ISW) адзначылі, што расійскім акупантам не ўдалося дабіцца ніякіх прасоўванняў у Бахмуце.

У справаздачы адзначаецца, што расійскія сілы правялі беспаспяховыя наступальныя аперацыі ў самім Бахмуце, за 9 кіламетраў на паўночны захад ад Бахмута ў раёне Грыгараўкі, Багданаўкі і Хромавага а таксама за 14 км на паўднёвы захад ад Бахмута ў раёне Белай Гары і Прадцечына.

Ваенны аналітык Юрый Фёдараў выказаў меркаванне, што пад Бахмутам украінская армія пачала браць расіян у клешчы. 

“Для таго, каб зразумець, што адбываецца пад Бахмутам, трэба паглядзець на карту, на якой ясна бачна, што ўзброеныя сілы Украіны рухаюцца, пачынаюць сціскаць абцугі вакол такга “языка”, які накіраваны ў бок Іваноўскага. Гэта населены пункт на паўднёвы захад ад Бахмута і там ёсць такі “язык”, занятая расійскімі войскамі, і там пачынаюць сціскаць “абцугі”. ВСУ падразаюць з поўначы і з поўдня” – прыводзіць словы аналітыка Unian.

На сайце DeepStateMap прадэманстраваная дынаміка баёў пад Бахмутам (на фота). Сінім колерам выдзеленыя тэрыторыі, адваяваныя ўкраінскімі войскамі за апошнія некалькі дзён.

Фота: “Украінская праўда”.

15 мая ў гісторыі. Дзень сям’і. Магілёўскі тэатр, беларуская бібліятэка ў Лондане. Нарадзіліся Я. Чэрскі, У. Галубок, Цзян Фанлян, Ксенія Сітнік. Памёр К. Малевіч.

Навіна ад

Міжнародны Дзень сям’і (International Family Day, з 1993 года).

Створана дзеля прыцягнення ўвагі шырокай грамадскасці да праблем сям’і, якіх сёння існуе вялікая колькасць.

Сям’я, як асноўны элемент грамадства, была і застаецца захоўніцай чалавечых каштоўнасцяў, культуры і гістарычнай пераемнасці пакаленняў, фактарам стабільнасці і развіцця. З сям’і пачынаецца жыццё чалавека, тут адбываецца фармаванне яго як асобы і грамадзяніна.

Сям’я – крыніца любові,  павагі, салідарнасці і прыхільнасці, тое, на чым будуецца кожнае цывілізаванае грамадства, без чаго не можа існаваць чалавек.

У наш час ва ўсім свеце існуе сур’ёзная праблема няпоўных сем’яў і велізарнай колькасці разводаў.

1762 год. У Нясвіжы памёр Міхал Казімір Радзівіл “Рыбанька” (1702-1762). 

Найбольш уплывовы прадстаўнік роду Радзівілаў XVIII стагоддзя, адзін з найбагацейшых магнатаў Рэчы Паспалітай, дзяржаўны дзеяч ВКЛ, мецэнат.

Пры звяртанні да кагосьці ўжываў слова “рыбанька”, ад чаго і пайшла мінушка.

Аднавіў замак ў Нясвіжы, разбураны шведамі ў 1706 годзе, дзейнасць Нясвіжскай друкарні. Адкрыў Нясвіжскі кадэцкі корпус, заснаваў першыя ў ВКЛ мануфактуры, у тым ліку Слуцкую персіярню па вырабе шаўковых паясоў.

1845 год. Нарадзіўся Ян Чэрскі (1845-1892).

Беларускі геолаг і даследчык Сібіры, заснавальнік байкалазнаўства, удзельнік паўстання К. Каліноўскага.

Уладальнік трох Залатых медалёў Рускага геаграфічнага таварыства. У гонар яго названы: хрыбеты ва Усходняй Сібіры (1500 км), у Забайкаллі, пасёлак у Якуціі, пік, гара ў Забайкаллі і іншыя, вуліцы ў шэрагу гарадоў Расіі, Літвы, Украіны, Польшчы, у беларускім Верхнядзвінску, краязнаўчы музей на радзіме – у в. Валынцы Верхнядзвінскага раёна, Іркуцкае таварыства беларускай культуры.

За ўдзел у паўстанні 1863-1864 гадоў выключаны з Віленскага шляхецкага інстытута, высланы ў Сібір салдатам.

У ссылцы займаўся даследаваннямі прыроды азіяцкай часткі Расіі. Значны след пакінуў у геалогіі, геаграфіі, заалогіі, анатоміі, археалогіі, метэаралогіі, этнаграфіі. Склаў першую геалагічную карту ўзбярэжжа возера Байкал, даследаваў басейн ракі Селенга.

Аўтар шматтомнага выдання «Землеведение Азии».

1878 год. На наступны дзень пасля свайго дня нараджэння памёр Эдвард Ян Ромер (1806-1878). 

Грамадскі дзеяч, літаратар, перакладчык і мастак. Удзельнік паўстання 1830-1831 гадоў. Двойчы прыгаварываўся да смерці, двойчы высылаўся ў ссылку.

Пасля вяртання ў Вільню быў пад наглядам паліцыі. Быў сябрам Музея старажытнасцей i Віленскай археалагічнай камісіі, дырэктарам 2-га аддзела Таварыства дабрачыннасці, сябар шэрагу іншых таварыстваў.

Аўтар эпіграм на знакамітых сучаснікаў, перакладаў, партрэтаў.

Пахаваны ў сямейнай капліцы Ромераў у касцёле Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Троках.

1882 год. Нарадзіўся Уладзіслаў Галубок (1882-1937).

Беларускі рэжысёр, драматург, адзін з заснавальнікаў сучаснага беларускага тэатра, першы Народны артыст БССР (1928). Рэпрэсаваны разам з трупай свайго тэатра. Некалькі разоў з вандроўным тэатрам выступаў у Магілёве.

Яго драматургічная, рэжысёрская і акцёрская дзейнасць з’яўляюцца сувязным звяном паміж дарэвалюцыйным і савецкім беларускім тэатрам. Творча развіў традыцыі старажытнага народнага тэатра: батлейкі, народнай драмы, інтэрмедый. Выхаваў многіх беларускіх акцёраў, у тым ліку У. Дзядзюшка, К. Быліч, А. Блажэвіч. У яго трупе рабіла свае першыя крокі на сцэне С. Станюта, музычнай часткай кіраваў Н. Сакалоўскі – аўтар Дзяржаўнага гімна Беларусі.

1888 год. Адкрыццё будынка Магілёўскага губернскага тэатра.

Асвячэнне адбылося 14 мая. Тэатр будаваўся ў 1886-1888 гадах пад кіраўніцтвам архітэктара П. Камбурава, інжынера В. Міляноўскага. Да 1889 года працягвалася ўнутраная аддзелка будынка.

Адкрыццё тэатральнага сезона адбылося ў 1889 годзе пастаноўкай камічнай п’есы “Сямейнае шчасце” трупы Дзяркача. Будынак рэканструіраваўся у 1992-2001 гадах.

1911 год. Нарадзіўся Уладзімір Шыманец (1911-1977).

Беларускі грамадскі дзеяч у Францыі, інжынер, мастак.

Скончыў Віленскую тэхнічную школу. Працаваў намеснікам начальніка электрастанцыі чыгуначнай станцыі Баранавічы-Цэнтральная. Пасля прыходу саветаў быў арыштаваны ў 1940 годзе, асуджаны на 5 гадоў канцлагераў у Сібіры.

Падчас нямецкай акупацыі настаўнічаў у Баранавічах.

З 1944 года на эміграцыі. У Капенгагене арганізаваў Згуртаванне беларусаў Даніі, браў удзел у працы Аб’яднання беларускіх работнікаў у Францыі, Сусветнага аб’яднання беларускай эміграцыі, дзейнасці ўрада БНР – міністр фінансаў.

Як мастак, быў аўтарам праектаў паваенных марак БНР, удзельнічаў у мастацкіх выстаўках, аўтар прац пра творчасць беларускіх мастакоў на эміграцыі.

Памёр 27 жніўня 1977 года ў Францыі.

1916 год. Нарадзілася Цзян Фанлян (1916-2004).

Першая ледзі Тайваня ў 1978-1988 гадах.

Нарадзілася пад беларускай Оршай як Фаіна Вахрава ў сям’і пуцявога абходчыка.

У Свярдлоўску на “Уралмашы” пазнаёмілася з Цзян Цзінго – сынам Чан Кайшы. Яны пажаніліся 15 сакавіка 1935 года.

У 1936 годзе пераехала у Кітай.

1924 год. У Бабруйску нарадзіўся Уладзімір Ярмак (1924-1943).

Герой Савецкага Саюза.

Да вайны працаваў слесарам на заводзе ў горадзе Ніжні Тагіл.

Стралок 14-га асобнага штрафнога батальёну 42-я арміі лейтэнант Ярмак 19 ліпеня 1943 года падчас правядзення разведкі боем у раёне Сінявінскіх вышыняў пад Ленінградам зачыніў сваім целам амбразуру варожай агнявой кропкі, чым забяспечыў групе разведчыкаў выкананне баявога задання.

У яго гонар названы вуліцы ў Бабруйску, Ніжнім Тагіле, Пецярбургу, Мінску, пастаўлены стэла ў Бабруйску, помнік ў Пецярбургу.

1930 год. Нарадзіўся Генадзь Банкевіч (1930-2007).

Сузаснавальнік Беларускага згуртаваньня вайскоўцаў, Сябра Сойму БНФ, Рады ТБМ. Падпалкоўнік.

1935 год. Памёр Казімер Малевіч (1879-1935).

Мастак-авангардыст, тэарэтык мастацтва, дызайнер-мастак-авангардыст, адзін з заснавальнікаў супрэматызму.

Нарадзіўся ў сям’і беларускага этнографа і фалькларыста Севярына Малевіча, па некаторых дадзенах на Капыльшчыне, па іншых – у Кіеве.

Вучыўся жывапісу, скульптуры і дойлідству ў студыі Ф. Рэрберга ў Маскве. У 1919-1922 гадах выкладаў у Народнай мастацкай школе ў Віцебску, быў дырэктарам Ленінградскага інстытута мастацкай культуры.

На пачатку 1900-1910-х гадоў імкнуўся сумясціць прынцыпы кубізму і футурызму, потым перайшоў да супрэматычных кампазіцый, адмовіўся ад канкрэтнай сюжэтнай змястоўнасці твораў («Чорны квадрат», «Чырвоны квадрат»). З дапамогай прасторавых кампазіцый («архітэктонаў») вывучаў фармальную мову пластычных мастацтваў, ствараў праекты побытавых рэчаў, малюнкі для тэкстыля і іншыя. У 1918 стварыў афармленне першай пастаноўкі «Містэрыі-буф» У. Маякоўскага.

Аўтар мастацтвазнаўчых прац «Ад кубізму да супрэматызму», «Супрэматызм» і іншых.

Адна з самых дарагіх карцін у гісторыі – «Супрэматычная кампазіцыя» – напісана Малевічам.

1936 год. Нарадзіўся Барыс Сачанка (1936-1995).

Беларускі пісьменнік, перакладчык і выдавец.

Сакратар праўлення Саюза пісьменнікаў БССР, загадчык рэдакцыі перакладной замежнай літаратуры выдавецтва «Мастацкая літаратура», галоўны рэдактар выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя». Аўтар больш за 20 кніг.

У сааўтарстве з Янкам Сіпаковым і Рыгорам Барадуліным пад псеўданімамі І. Сібарсач ці Р. Сібарсач змяшчалі ў «Вожыку» вострыя і надзённыя крытычныя нататкі, артыкулы, гумарэскі, сатырычныя замалёўкі.

Памёр 5 ліпеня 1994 года.

1954 год. Нарадзілася Наталля Чорнагалова

Беларуская мастачка, жывапісец-неаэкспрэссіяніст.

Скончыла Мінскае мастацкае вучылішча і мастацка-графічны факультэт Віцебскага педінстытута.

Працуе ў станковым жывапісу і ў станковай графіцы (акварэль), у жанрах пейзажу, нацюрморту, партрэту.

Яе працы знаходзяцца ў галерэях і прыватных калекцыях Беларусі, Польшчы, Швецыі, Швейцарыі, Даніі, ЗША, ФРГ, Аўстраліі, Канады, Вялікабрытаніі, Ізраілю і іншых.

1971 год. У Лондане адкрылася Беларуская бібліятэка імя Ф.Скарыны.

Бібліятэка і музей займаюць 8 пакояў, у якіх захоўваецца каля 40 000 тамоў кніг і камплектаў газет і часопісаў. Сярод іх фрагмент першай кнігі «Царствы» Ф. Скарыны, Статут ВКЛ 1588 года, рэдкія беларускія выданні, першадрукі беларускіх пісьменнікаў, першавыданні прац гісторыкаў, старабеларускамоўныя дакументы 1499-1682 гадоў, архівы.

Узначальвае бібліятэку рада, якая складаецца з дзеячаў беларускай эміграцыі і брытанскіх беларусазнаўцаў.

1979 год. У Мінску адкрыўся Музей старажытнабеларускай культуры Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. 

Заснаваны 7 ліпеня 1977 года як цэнтр вывучэння і прапаганды беларускай мастацкай спадчыны.

Мае больш за 17 000 экспанатаў, у тым ліку 600 твораў іканапісу і жывапісу, 4 500 дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, 170 скульптур, і 1 000 узораў народнага ткацтва.

Мае навуковую лабараторыю, вядзе выставачную дзейнасць.

1995 год. Нарадзілася Ксенія Сітнік.

Прадстаўніца ад Беларусі і пераможца на конкурсе песень на конкурсе “Дзіцячае Еўрабачанне-2005”.

Удзельніца і пераможца многіх конкурсаў, у тым ліку Міжнароднага фестываля дзіцячага мастацтва «Залатая пчолка» (Клімавічы),  дзіцячага конкурса фестывалю “Славянскі базар у Віцебску”.

Скончыла Англа-Амерыканскі Універсітэт у Празе. Журналіст-фрылансер у сферы моды.

Пад Бранскам была збіта расійская авіягрупа, якая атакавала Украіну – падрабязнасці

Навіна ад

Днём 13 мая ў ваколіцах горада Клінцы Бранскай вобласці былі збітыя два верталёты Мі-8, а таксама самалёты Су-34 і Су-35. Самалёты пры гэтым падымаліся ў паветра для нанясення ўдараў па тэрыторыі Харкаўскай вобласці Украіны, а верталёты выкарыстоўваіся для прыкрыцця і на выпадак неабходнасці падбіраць пілотаў самалётаў.

Як пісалі mogilev.media, першая атака на расійскі верталёт адбылася апоўдні 13 мая ў небе над горадам Клінцы, у якім размяшчаецца вялікая вайсковая база. Верталёт Мі-8 разбіўся ў прыватным сектары горада, экіпаж загінуў. Губернатар Бранскай вобласці Аляксандр Багамаз паведаміў пра разбурэнне пяці дамоў у Клінцах у выніку падзення верталёта – перадаюць “Навіны Бранска”.

Крушэнне самалёта Су-34 адбылося следам за падзеннем верталёта і пэўны час прычына аварыі была няяснай. Да вечара 13 мая правяралася інфармацыя пра магчымае збіццё альбо аварыю яшчэ двух “бартоў” расійскай арміі – самалёта і верталёта. Пазней інфармацыя пацвярдзілася – сумарна 13 мая ў Бранскай вобласці былі збітыя два верталёты і два самалёты.

Як мяркуецца, самалёты павінны былі нанесці ўдары па цэлях у Чарнігаўскай вобласці (Украіна), а верталёты іх падстрахаваць, у тым ліку падабраць экіпажы – піша “Свабодная прэса”.

У сацсетках з’явіўся выкладзены мясцовымі жыхарамі відэазапіс атакі на адзін з верталётаў. Мяркуючы па ім, па Мі-8 нанеслі ўдар з зямлі. Для пошуку магчымых дыверсантаў у Бранскай вобласці быў абвешчаны план “Перахоп”. Вынікі пакуль невядомыя. Гэтаксама, няма дакладнай інфармацыі, адкуль быў ненесены ўдар па іншых верталёце і самалётах – з зямлі, ці з паветра.

Як паведамляе тэлеграм-канал Baza, у выніку крушэння загінулі дзевяць чалавек. У верталёце Мі-8 у Клінцах знаходзіліся тры члены экіпажа. Другі верталёт Мі-8 упаў ва Унецкім раёне. Там таксама знаходзіліся тры члены экіпажа. У вёсцы Ніжняе загінулі два пілоты знішчальніка-бамбардзіроўшчыка Су-34. У вёсцы Сурэцкі Муравей загінуў пілот знішчальніка Су-35.

Па масштабах, страта расійскай арміяй цэлай авіягрупы за адзін дзень, супастаўляльная толькі з масавымі стратамі ў самым пачатку агрэсіі Расіі супраць Украіны.

Фота з адкрытых крыніц

Дзень у гісторыі. 14 мая. Аблога Быхава. Дывізія Касцюшкі. Рэферэндум – 1995. Нарадзіліся ўсходазнавец К. Касовіч, мастак Я. Кругер, кампазітар Я. Жыновіч.

Навіна ад

1659 год. Маскоўскія ваяводы Змееў і Лабанаў-Растоўскі пачалі аблогу Быхаўскага замка.

Аблога працягвалася да 4 снежня і закончылася начным штурмам Быхава. Карнікі, якія захапілі замак, у 1660 годзе самі апынуліся ў аблозе і ў снежні 1661 здаліся войску Рэчы Паспалітай на чале з гетманам Чарнецкім.

Замак стаяў на высокім правым беразе Дняпра, на месцы былога пасялення XIV-XV стагоддзяў.

Замкавы комплекс складаўся з некалькіх мураваных карпусоў, якія ўтваралі ў плане няправільны чатырохвугольнік памерамі 75х70 м.

З поўначы ўнутраны двор замыкаўся мураванай сцяной з выхадам на гарадскі вал. Заходні бок замкавага комплекса, павернуты да гандлёвай плошчы, быў забудаваны карпусамі казарм, меў пасярэдзіне ўязную браму з пад’ёмным мастом і фланкіраваўся па вуглах васьміграннымі абарончымі вежамі.

1814 год. У Полацку нарадзіўся Каэтан Касовіч (1814-1883).

Беларускі ўсходазнаўца, першы санскрытолаг у Расіі.

Скончыў Віцебскую гімназію, Маскоўскі ўніверсітэт.

Працаваў выкладчыкам ў Цвярской і 2-й Маскоўскай гімназіях. Вывучаў яўрэйскую і арабскую мовы, санскрыт. Перакладчык з санскрыта.

У Маскве быў рэдактарам навуковых прац пры публічнай бібліятэцы, прафесарам універсітэта, быў ганаровым доктарам Харкаўскага, прафесарам Пецярбургскага ўніверсітэтаў.

Выдаў “Санскрыцка-рускі слоўнік”, збор персідскіх клінападобных надпісаў, пераклад “Яўрэйскай граматыкі” Гезеніуса і “Яўрэйскай хрэстаматыі”, “Грэчаска-рускі слоўнік”.

Памёр 7 лютага 1883 года.

1869 год. У Мінску нарадзіўся Янкель Кругер (1869-1940).

Беларускі жывапісец і педагог, заслужаны дзеяч мастацтваў, настаўнік знакамітых мастакоў.

Вучыўся ў Варшаве, у акадэміі Жуліяна ў Парыжы, у Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў. Падарожнік па еўрапейскіх краінах. Неаднаразова дэманстраваў свае палотны на Парыжскіх выстаўках.

У Мінску вёў курсы малявання і жывапісу. Меў шматлікіх вучняў, сярод якіх Г. Фімянтоўскі, В. Руцай, І. Ахрэмчык, І. Мільчын, З. Азгур, Х. Суцін, М. Кікоін, М. Станюта.

Працаваў у БДУ, у этнаграфічнай экспедыцыі Беларускага Дзяржаўнаг музея.

Аўтар партрэтаў І. Жухавіцкага, Якуба Коласа, Янкі Купалы, Зм. Бядулі, С. Міхоэлса, навукоўцаў, палітычных савецкіх военачальнікаў і партыйных дзеячаў, жанравых карцін на тэмы працы, серыі карцін, якія адлюстроўваюць сцэны яўрэйскага побыту.

Я. Кругер. Янка Купала.

1885 год. Нарадзіўся Мікалай Крыленка (1885-1938).

Вярхоўны галоўнакамандуючы расійскай арміі пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 года. Кіраўнік ліквідацыі Стаўкі ў Магілёве ў 1917 годзе. Рэспрэсаваны.

У яго гонар у Магілёве названа вуліца, усталявана мемарыяльная шыльда.

Займаўся рэвалюцыйнай дзейнасцю. Удзельнік І Сусветнай вайны, прапаршчык.

У ліпені 1917 года быў арыштаваны ў Магілёве і абвінавачаны ў дзяржаўнай здрадзе. 8 лістапада 1917 года ўвайшоў у першы склад Саўнаркама ў якасці члена Камітэта па справах ваенных і марскіх.

22 лістапада 1917 года прызначаны галоўнакамандуючым войск, 3 снежня адхіліў ад пасады генерала М. Духоніна і стаў камандуючым Стаўкі ў Магілёве.

Быў пракурорам РСФСР, народным камісарам юстыцыі РСФСР, СССР.

Актыўна змагаўся з Вышынскім і Вінакуравым (старшыня Вярхоўнага Суда СССР) за ўплыў у сістэме органаў юстыцыі СССР. Вынікам гэтай барацьбы стала гібель Крыленкі і яго людзей, перамога групоўкі Вышынскага.

Арыштаваны НКУС 31 студзеня 1938 года. Расстраляны 29 ліпеня 1938 года.

1899 год. Нарадзіўся Тодар Куніцкі (1899-1985).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, лекар, сузаснавальнік Беларускага Студэнцкага Саюза ў Вільні і Беларускага Сялянскага Саюза.

Працаваў у Беларускім інстытуце гаспадаркі і культуры, урачом на Беласточчыне.

3 чэрвеня 1937 года Галоўліт БССР Указам № 33 «Спіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі з бібліятэк грамадскага карыстання, навучальных устаноў і кнігагандлю» загадаў спальваць усе кнігі Куніцкага.

У час Другой сусветнай вайны працаваў у Вільні, пасля вайны працаваў урачом у Гданьску. Памёр 5 сакавіка 1985 года.

Сябры Беларускага студэнцкага саюза, 1930-я гады.

1907 год. Нарадзіўся Язэп Жыновіч (Жыдовіч, 1907-1974).

Беларускі музыка-цымбаліст, дырыжор, кампазітар, народны артыст БССР і СССР, прафесар, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі.

У 1922 годзе стаў салістам-цымбалістам у БДТ-1 (купалаўскі тэатр). Скончыў Мінскі музычны тэхнікум, БДУ, кансерваторыю (з яе выключаўся як сын кулака).

У 1930 годзе кіраўнік, саліст, канцэртмайстар і педагог створанага Дзяржаўнага ансамблю народных інструментаў БССР.

Падчас вайны працаваў у Казахскай філармоніі, у складзе канцэртнай брыгады выязджаў на фронт.

З 1946 года – мастацкі кіраўнік і дырыжор Дзяржаўнага народнага аркестра БССР. У Беларускай кансерваторыі аснаваў клас цымбалаў і кафедру народных інструментаў.

Напісаў музычныя творы: «Беларуская мелодыя» для ансамбля цымбалаў і 2 арфаў, «Сказ-быліна аб зямлі беларускай», канцэртныя апрацоўкі народных танцаў «Лявоніха» і «Мікіта».

Пераклаў для цымбалаў п’есы шматлікіх еўрапейскіх аўтараў.

Памёр у Мінску 13 студзеня 1974 года.

У Мінску названа ў яго гонар вуліца, а на доме, дзе жыў, усталявана мемарыяльная дошка.

1943 год. У СССР пачалося фарміраванне 1-ай пяхотнай дывізіі імя Т. Касцюшкі Войска Польскага.

Дывізія фарміравалася ў Сялецкіх ваенных лагерах пад Разанню. 15 ліпеня 1943 года, у дзень гадавіны Грунвальдскай бітвы, дывізія прыняла прысягу. Дывізія мела штатны расклад савецкай стралковай дывізіі і ўключала тры пяхотныя палкі, асобны жаночы пяхотны батальён імя Э. Плятэр, полк лёгкай артылерыі, знішчальны супрацьтанкавы дывізіён, дывізіён мінамётаў, разведроту, роту сувязі, падраздзяленні зенітных сродкаў, часткі тылу.

Першым камандзірам дывізіі стаў палкоўнік Зыгмунт Берлінг. Па стане на 5 ліпеня 1943 года, дывізія мела 14 380 чалавек (13 520 палякаў, 439 яўрэяў, 209 украінцаў, 108 беларусаў, 112 рускіх і 1 азербайджанец).

12-13 кастрычніка 1943 года пад Леніна Горацкага раёна адбыўся першы бой дывізіі. Падчас баёў дывізія нанесла значны ўрон суперніку, заняла вёскі Трыгубава і Паўзухі. Тры байцы дывізіі былі ўдастоены звання Героя Савецкага Саюза, 247 – узнагароджаны ордэнамі і медалямі.

З. Берлінг.

1955 год. Утворана ваенная арганізацыя Варшаўскай Дамовы.

У яе склад увайшлі Албанія, Балгарыя, Венгрыя, ГДР, Польшча, Румынія, СССР, Чэхаславакія. Скасавана ў 1991 годзе. Усе краіны, акрамя СССР, увайшлі ў НАТА (з былога СССР у НАТА – Эстонія, Літва, Латвія).

Трэцім галоўнакамандуючым Аб’яднанымі ўзброенымі сіламі краінаў-удзельніцаў дамовы быў ураджэнец Горацкага раёна Маршал Савецкага Саюзу І. Якубоўскі (1967-1976), першым начальнікам штаба – ураджэнец Гродна, уладальнік ордэна Перамогі, генерал арміі – А. Антонаў (1955-1962).

І. Якубоўскі.

1973 год. Нарадзілася Наталі Касцюшка-Марызэ.

Францускі палітык, з беларускага роду Касцюшкаў. Былы міністар экалогіі ва ўрадзе Ф. Фіёна (2010-2012).

Скончыла Політэхнічную школу ў Парыжы, Нацыянальную школу лясных і водных інжынэраў.

Займала пасады дзяржаўных сакратароў дэпартамэнтаў экалогіі, планавання і развіцця лічбавай гаспадаркі, мэра Лянжумо.

1995 год. Па ініцыятыве А. Лукашэнкі прайшоў рэферэндум.  

На галасаванне выносіліся чатыры пытанні, першыя тры з іх – на абавязковы рэферэндум, пастанова якога насіла канчатковы характар, а чацвёртае – на кансультацыйны, пастанова якога насіла рэкамендацыйны характар:

  1. Ці згодны Вы з наданнем рускай мове аднолькавага статусу з беларускай?
  2. Ці падтрымліваеце Вы прапанову аб устанаўленні новых Дзяржаўнага сцяга і Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь?
  3. Ці падтрымліваеце Вы дзеянні Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь, скіраваныя на эканамічную інтэграцыю з Расійскай Федэрацыяй?
  4. Ці згодны Вы з неабходнасцю ўнясення змяненняў у Канстытуцыю Рэспублікі Беларусь, якія прадугледжваюць магчымасць датэрміновага спынення паўнамоцтваў Вярхоўнага Савета Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь у выпадках сістэматычнага ці грубага парушэння Канстытуцыі?[

Паводле афіцыйных звестак, па першаму пытанню “За” выступілі 88,3%, па другому падтрымка атрымана ў 75,1% галасоў, па трэцяму – 83,3%, па чацвёртаму – 77,7%.

Пытанні, вынесеныя на рэферэндум, супярэчылі прэамбуле і артыкулам 1, 2, 3 Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі, прэамбуле і артыкулам 17 і 78 Канстытуцыі Беларусі 1994 года, артыкулу 3 Закона «Аб усенародным галасаванні (рэферэндуме) у Рэспубліцы Беларусь».

Фота з адкрытых крыніц.