Tag: Неман

Дзень у гісторыі. 22 сакавіка. Брэсцкі манетны двор. Пакараны К. Каліноўскі. Хатынская трагедыя. M.@rt.кантакт. Нарадзіліся кароль Ян Казімір, паэт А. Пысін.

Навіна ад

Сусветны дзень вады (World Water Day, з 1993 года).

Абвешчаны Генеральнай Асамблеяй ААН.

У рэзалюцыі Генеральнай Асамблеі прапанавана дзяржавам праводзіць у гэты дзень мерапрыемствы, прысвечаныя захаванню і засваенню водных рэсурсаў.

Па велічыні водных рэсурсаў рэк Беларусь займае чацвёртае месца ў Еўропе пасля Нарвегіі. 

Патэнцыял водных рэсурсаў Беларусі: 20 000 рэк і ручаёў, 11 000 азёр, 85 вадасховішчаў, 1 500 сажалак.

Разведаныя запасы прэсных падземных вод – 6,35 млн куб.м/суткі (609 радовішчаў).

Міжнародны дзень Балтыйскага мора (Baltic Sea Day, з 1986 года).

Абвешчаны ў 1986 годзе на 17-м пасяджэнні Хельсінкскай Канвенцыі ў гонар падпісання самой канвенцыі па Балтыйскаму мору ў 1974 годзе.

49% тэрыторыі Беларусі адносіцца да басейна Балтыйскага мора, рачных басейнаў Нёмана, Заходняй Дзвіны, Заходняга Буга.

Рака Заходняя Дзвіна

Сорак сарокаў (народны каляндар). 

Прыход вясны пасля раўнадзенства і сустрэча птушак з цёплых месцаў. “Жаўрукі прыляцелі, на галоўку дзецям селі”.

У хрысціянстве шануюць памяць сарака пакутнікаў Севастыйскіх – воінаў-хрысціян, якія прынялі пакутніцкую смерць. Усе яны былі родам з Кападокіі і служылі ў рымскім войску. Ваеначальнік запатрабаваў, каб хрысціяне разам з астатнімі салдатамі прынеслі ахвяру паганскім багам. Пасля адмовы іх падвергнулі катаванням, а потым распранулі і прымусілі стаяць у пакрытым лёдам возеры на працягу ночы. Да раніцы адзін з воінаў не вытрымаў – і пабег да цёплай лазні. Аднак яго месца сярод пакутнікаў заняў рымлянін Аглай, якога ўразіла стойкасць духу хрысціян.

У народзе гэты дзень лічыўся днём другой сустрэчы вясны (першая была на Грамніцы, трэцюю чакаюць на Дабравешчанне), адным з самых вялікіх свят у годзе. Сяляне казалі, што “на Сарокі дзень з ноччу мераецца, зіма канчаецца, вясна пачынаецца”. А прадвеснікамі вясны былі жаўрукі (хоць на Сарокі, па павер’і, з-за мора прыляталі 40 розных птушак).

Гаспадыні загадзя выпякалі з цеста печыва ў выглядзе птушак, як правіла, 40 штук – па колькасці загінулых пакутнікаў.

У гэты дзень вернікі прыходзяць у храм і ставяць 40 свечак у памяць аб загінуўшых.

Жавароначкі, прыляціце,

Цёпла лецейка прынясіце,

А зімачку прыбярыце,

Бо зімачка надаела,

Нам хлебушак пераела.

1609 год. Нарадзіўся Ян Казімір Ваза (1609–1672).

Кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1648–1668), апошні манарх з дынастыі Ваза.

У час яго панавання адбыліся разбуральныя войны з Маскоўскай дзяржавай, казакамі, са Швецыяй. 

Пры ім былі страчаны Прусія, Смаленскае ваяводства, Кіеў і левабярэжная Украіна. 

Агульны гаспадарчы заняпад дзяржавы, няўдачы ў войнах, аслабленне міжнароднага становішча, напружаныя адносіны з магнатамі і шляхтай, смерць энергічнай і актыўнай у палітыцы каралевы Марыі Людвікі прывялі да адрачэння ад трона і эміграцыі ў Францыю ў верасні 1668 года.

1619 год. Кароль Жыгімонт III Ваза перадаў усе магілёўскія праваслаўныя цэрквы уніятам.

Гэта адбылося па скарзе уніяцкага арцыбіскупа І. Кунцэвіча на бясчынствы часткі гараджан супраць уніатаў. 

Указам караля прадпісвалася ўдзельнікаў узброенага выступу ў Магілёве ў 1618 годзе супраць уніятаў пакараць смерцю, на жыхароў накласці штраф, усе праваслаўныя цэрквы перадаць уніятам.

1659 год. Пастанова Сойма Рэчы Паспалітай аб біцці меднага шэлега (барацінкі) і заснаванні Брэсцкага манетнага двара.

Падчас правядзення грашовай рэформы 1659–1666 гадоў для выпуску меднага соліда (барацінкі) пачалося будаўніцтва манетнага двара ў Брэсце. Ён працаваў з 4 снежня 1665 да 16 снежня 1666 года і выбіў каля 241 мільёна медных солідаў на суму 2 674 268 злотых 10 грошаў.

На аверсе размяшчаўся бюст Яна II Казіміра Вазы, пад якім ініцыялы TLB (арандатара меднага двара). На рэверсе быў герб ВКЛ “Пагоня”, пад ім манаграма І. Кіршэнштэйна. Соліды брэсцкага двара падобныя на медныя соліды Віленскага меднага двара. 

Ёсць меркаванне, што большая частка тыражу мае адметныя рысы: шчыт з вострым вуглом, малая манаграма, палеаграфічныя асаблівасці.

1864 год. Публічна павешаны на гандлёвай плошчы Лукішкі ў Вільні Кастусь Каліноўскі (1838–1864).

Палітычны дзеяч, публіцыст, паэт. Адзін з кіраўнікоў паўстання 1863–1864 гадоў.

Скончыў юрыдычны факультэт Пецярбургскага ўніверсітэта, прымаў удзел у таемнай ваенна-рэвалюцыйнай арганізацыі афіцэраў Генштаба, якую ачольвалі З. Серакоўскі і Я. Дамброўскі. 

На Гародзеншчыне ствараў рэвалюцыйныя арганізацыі, у 1862 годзе з паплечнікамі распачаў выпуск «Мужыцкай праўды» – першай у гісторыі газеты на беларускай мове. У 1862 годзе ачоліў Літоўскі правінцыяльны камітэт па падрыхтоўцы паўстання, у студзені 1863 распачаў паўстанне, 1 лютага 1863 года узначаліў Часовы правінцыяльны ўрад Літвы і Беларусі.

29 студзеня 1864 года выдадзены царскім уладам камісарам Магілёўскай губерні Вітаўтам Парфяновічам. 

Таемна пахаваны на Гедзімінавай (Замкавай) гары ў Вільні, побач з іншымі лідарамі і ўдзельнікамі паўстання, забітымі на загад расійскай улады. Усе магілы былі зроўнены з зямлёй.

Урачыстае перапахаванне К. Каліноўскага і іншых паўстанцаў адбылося 22 лістапада 2019 года на могілках Росы у Вільні.

Адзін з першых беларускіх мастацкіх фільмаў быў «Кастусь Каліноўскі» (1928). У 1943 годзе ў гонар героя была названая савецкая партызанская брыгада, якая дзейнічала каля Гродна і Беластока.

У гонар деяча названыя вуліцы ў Мінску, Гродна, Магілёве, Пінску і іншых гарадах Беларусі, гімназія № 1 у г. Свіслач. Адзіны беларускі помнік усталяваны ў Свіслачы. Бюст усталяваны ў Нью-Ёрку.

Указ прэзідэнта Беларусі ад 15 студзеня 1996 года № 26 зацвердзіў Ордэн Кастуся Каліноўскага. Узнагарода не выкарыстоўваецца, але не выходзіла і адпаведнай пастановы аб яе скасаванні.

У 2022 годзе ва Украіне створаны беларускі полк імя Каліноўскага.

1865 год. Нарадзіўся Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі, Стары Улас.

Беларускі паэт.

Дэбютаваў вершамі ў 1907 годзе ў «Нашай ніве». Шэраг вершаў надрукаваны ў «Анталогіі беларускай паэзіі» (1961), зборніку «Беларуская дакастрычніцкая паэзія» (1969).

У 1990 годзе выйшла яго кніга вершаў і публіцыстыкі «Год беларуса».

Памёр 30 верасня 1939 года.

1882 год. Нарадзіўся Эдуард Будзька.

Беларускі грамадскі дзеяч, паэт, публіцыст, настаўнік.

Аўтар і папулярызатар «Нашай нівы». Член  прэзідыума Беларускага нацыянальнага камітэта,  член Вялікай беларускай рады, сакратар Камісіі па стварэнні БДУ.

Удзельнічаў у стварэнні беларускіх школ, Будслаўскай беларускай гімназіі. Удзельнік беларускага нацыянальнага руху ў Літве, Латвіі, ЗША.

У час Другой сусветнай вайны, падчас нямецкай акупацыі Беларусі, працаваў настаўнікам у Мінску і Баранавічах. Прымаў удзел у Другім Усебеларускім кангрэсе.

Цяжка хворы выехаў у Канаду, потым у ЗША. Актыўна ўдзельнічаў у жыцці беларускай эміграцыі ў ЗША. Апублікаваў свае ўспаміны ў месячніку «Бацькаўшчына».

Памёр 14 жніўня 1959 года ў Чыкага.

1920 год. У в. Высокі Барок (цяпер Краснапольскі раён) нарадзіўся Аляксей Пысін.

Беларускі паэт. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Янкі Купалы (1968) за кнігу вершаў «Твае далоні».

Пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР працаваў у газэце ў Бельску на Беласточчыне. Удезльнік Другой сусветнай вайны.

Працаваў у краснапольскай газеце «Чырвоны сцяг», у чэрыкаўскай раённай газеце, магілёўскіх абласных «За Радзіму», «Магілёўская праўда». З 1974 года да апошніх дзён быў сакратаром Магілёўскага абласнога аддзялення Саюза Пісьменнікаў.

Аўтар 12 кніг паэзіі, 4 зборнікаў вершаў для дзяцей, кніг вершаў і паэм, кнігі пра народныя песні і іх выканаўцаў «Бярозка ля кожных варот». Двойчы выходзілі Выбраныя творы ў 2 тамах.

Пераклаў на беларускую мову «Маабіцкі сшытак» М. Джаліля, зборнік вершаў М. Ханінава «Жураўлі над стэпам».

Памёр 27 жніўня 1981 года ў Магілёве. Пахаваны на каталіцкіх могілках.

У яго гонар названа школа (у ёй мемарыяльны музей паэта) у Палужы Краснапольскага раёна, вуліца ў Магілёве. На доме, у якім ён жыў па праспекце Міра, 35А ўсталявана мемарыяльная дошка. Магілёўская абласная бібліятэка арганізуе Пысінскія чытанні.

1943 год. Разам з жыхарамі спалена Хатынь.

У гэты дзень 149 жыхароў вёскі былі спалены жыўцом або расстраляны нямецкімі салдатамі і дапаможным паліцэйскім батальёнам за аказанне жыхарамі вёскі дапамогі партызанам. 

У карнай аперацыі ўдзельнічалі 118-ы батальён шуцманшафта і асобны карны батальён СС «Дырлевангер».

Апошні сведка трагедыі, Віктар Жалабковіч, памёр у 2020 годзе.

У 1969 годзе створаны мемарыял у памяць аб 9200 беларускіх вёсках, знішчаных нацыстамі.

1998 год. Памёр Пятро Шасцерыкаў (1919–1998).

Беларускі пісьменнік. Выхаванец магілёўскага педінстытута (1941), сакратар Магілёўскага аддзялення  Саюза пісьменнікаў, аўтар твораў на мясцовую тэматыку.

Яго пяру належаць шматлікія кнігі, аповесці, апавяданні. Ён з’яўляецца аўтарам літаратурнай апрацоўкі кніг успамінаў “Салдатамі былі ўсе”, “Арлы”, тэкстаў да фотаальбомаў “Магілёў”, “Магілёўская вобласць”.

Яго імем названа вуліца ў Магілёве.

2006 года. У Магілёве стартаваў Першы Міжнародны маладзёжны тэатральны форум M.@rt.кантакт.

У першы год у ім прынялі ўдзел 10 тэатраў з Беларусі, Расіі, Украіны, Польшчы, Літвы.

Мінулым годам, у сувязі з агрэсіяй Расіі супраць Украіны, тэатральны форум з міжнароднага ператварыўся ў форум тэатраў Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расіі.

Сёлета з 20 па 27 сакавіка праводзіцца XVI Міжнародны форум. У асноўнай праграме запланавана 19 спектакляў калектываў з Беларусі, Расіі, Казахстана і Балгарыі.

Дзень у гісторыі. 16 лютага. Выбух Хуайнапуціна. Адчынены саркафаг Тутанхамона. Нарадзіліся літаратар Іван Навуменка, музыка Чэслаў Неман

Навіна ад

1600 год. Зафіксавана першае моцнае еўрапейскае пахаладанне. 

Выклікана выбухам перуанскага вулкана Хуайнапуціна (Huaynaputina, на мове кечуа “малады вулкан”). Пасля гэтага ў Еўропе некалькі год фактычна не было лета, Балтыйскае мора замярзала да Готланду, глыбока прамярзалі беларускія рэкі. Хроніка Баркулабаўскага манастыра падае жудасныя карціны прыроднай і гуманітарнай катастрофы, якая ахапіла Рэч Паспалітую і ВКЛ.

1758 год. Нарадзіўся Юльян Урсын Нямцэвіч. 

Палітычны дзеяч, пісьменнік, гісторык.

Удзельнік распрацоўкі Канстытуцыі 3 мая 1791 года, член Адукацыйнай камісіі (міністэрства адукацыі). Падчас паўстання 1794 года быў ад’ютантам і сакратаром Т. Касцюшкі. Трапіў у палон і быў зняволены ў Петрапаўлаўскай крэпасці ў Пецярбургу.

Пасля амністыі ў 1796 годзе разам з Касцюшкам выехаў у ЗША.

Пасля вяртання ў Варшаву ў 1807 годзе, займаў пасады сакратара Сената Варшаўскага княства, Царства Польскага, старшыні Таварыства сяброў навук у Варшаве.

Падчас паўстання 1830–1831 гадоў увайшоў у склад Часовага ўрада. Пасля задушэння паўстання яго маёмасць была канфіскавана, у тым ліку і багатая бібліятэка. На эміграцыі ў Парыжы заснаваў Польскую бібліятэку.

Ініцыятар і рэдактар выдання «Збор гістарычных мемуараў пра старажытную Польшчу» (сем тамоў, 1822-1836). Яго камедыя «Пан Навіна» ставілася ў Віцебску ў 1820 годзе. 

У падарожжах па Беларусі апісваў помнікі.

Памёр 21 мая 1841 года.

1902 год. Нарадзіўся Рыгор Мурашка. 

Беларускі паэт.  

Служыў у Чырвонай Арміі, працаваў у часопісе «Бальшавік Беларусі», Дзяржаўным выдавецтве БССР. Член «Маладняка».

Падчас Вялікай Айчыннай вайны застаўся ў Мінску. У «Беларускай газеце» апублікаваў нарыс пра здачу Мінска, уцёкі партыйнага кіраўніцтва. Быў у мінскім падполлі, партызаніў. 

Загінуў у красавіку 1944 годзе ў час прарыву блакады.

Аўтар зборнікаў апавяданняў, раманаў, аповесцяў. Вядомаць набыў пасля рамана «Сын» (1929) аб падзеях напярэдадні рэвалюцыі 1905 года. Гэты твор з сакавітай народнай мовай і цікавымі гістарычнымі эпізодамі стаў адным з папулярных і заняў адно з значных месцаў у беларускай савецкай літаратуры.

1905 год. Памёр  Павел Баброўскі. 

Беларускі гісторык і этнограф, генерал ад інфантэрыі, сенатар.

Скончыў Полацкі кадэцкі корпус, Дваранскі полк (Канстанцінаўскае ваеннае вучылішча), Мікалаеўскую акадэмію Генеральнага штаба. Удзельнік  вайны з Турцыяй (1853-1854), быў начальнікам некалькіх юнкерскіх вучылішчаў, Ваенна-юрыдычнай акадэміі. Член Рускага геаграфічнага таварыства.

Аўтар больш за 100 прац па гісторыі, правазнаўстве, археаграфіі, геаграфіі, біялогіі, педагогіцы, этнаграфіі, статыстыцы, эканоміцы, краязнаўстве, у тым ліку «Матэрыялы для геаграфіі і статыстыкі Расіі…. Гродзенская губернія», нарысаў пра Гродна, Слонім, Зэльву i іншыя, па гісторыі лейб-гвардыі Эрыванскага і Праабражэнскага палкоў.

Добра ведаў беларускую мову, захапляўся гісторыяй роднага краю і ўніяцкай царквы.

1923 год. Брытанская экспедыцыя археолага Говарда Картэра знайшла каменны саркафаг фараона Тутанхамона. 

Была выкрыта пахавальная камера ў пірамідзе, у якой знаходзілася вялікая драўляная скрыня, абабітая ліставым золатам і пакрытая рытуальнымі іерогліфамі і выявамі. 

Унутры яе і быў непасрэдна каменны саркафаг Тутанхамона, а ўжо ў самім саркафагу знаходзіліся тры труны па прынцыпе матрошкі, адзін у адным. Дзве знешнія труны былі драўляныя з залатымі элементамі і інкруставаныя каштоўнымі камянямі. А трэцяя, найбольш сціплая па памерах, была выканана з чыстага золата, агульная вага якога склала каля 100 кілаграмаў і ўтрымлівала ў сабе непасрэдна мумію Тутанхамона.

Грабніца Тутанхамона – адзіная не разрабаваная, дайшла да навукоўцаў амаль у першародным выглядзе. Знойдзена ў лістападзе 1922 года Г. Картэрам і лордам Дж. Карнарванам.

1925 год. Пры Інстытуце беларускай культуры заснавана бібліятэка. 

Цяпер гэта – Цэнтральная навуковая бібліятэка імя Якуба Коласа Акадэміі навук.  

У 1926 годзе вяла абмен з 100 кнігасховішчамі СССР і больш за 70 у ЗША, Канадзе, Германіі, Польшчы і Францыі. У 1948-1956 гадах насіла імя В. Бялінскага. 

З 1956 года носіць імя Якуба Коласа. 

У сучасны 7-павярховы будынак з 10-ярусным кнігасховішчам пераехала ў 1967 годзе. Мае 5 мільёнаў найменняў кніг, часопісаў, карт.

Кабінет Пятра Глебкі, аддзел рэдкіх кніг і рукапісаў бібліятэкі
Кабінет Пятра Глебкі, аддзел рэдкіх кніг і рукапісаў бібліятэкі

1925 год. Нарадзіўся Іван Навуменка. 

Беларускі пісьменнік і літаратуразнавец. Акадэмік, доктар філалагічных навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі. Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі, Дзяржаўнай прэміі імя Якуба Коласа.

Працаваў ў газетах, часопісе «Маладосць», загадчыкам кафедры беларускай літаратуры БДУ, дырэктарам Інстытута літаратуры імя Я. Купалы АН БССР,  віцэ-прэзідэнтам АН БССР, Старшынёй Вярхоўнага Савета БССР (1985-1990).

Аўтар апавяданняў, каля 20 кніг апавяданняў, аповесцей, раманаў, п’ес, Збора твораў у 6 тамах, літаратуразнаўчых прац пра творчасць Якуба Коласа, пісьменнікаў-дэмакратаў, Янкі Купалы і іншых.

Памёр 17 снежня 2006 года.

1939 год. У в. Старыя Васілішкі Шчучынскага раёна нарадзіўся Чэслаў Неман (Выдрыцкі). 

Польскі музыка. Псеўданім узяў у гонар ракі Нёман.

Шырокае прызнанне атрымаў у 1964 годзе, калі Марлен Дытрых запісала нямецкую версію яго песні «Czy mnie jeszcze pamiętasz?». 

У Парыжы  выступаў разам з такімі знакамітасцямі як “Spencer Davis Group”, “Kinks” і “Pretty Things”. Са сваёй групай «Akwarele» у Сопаце зрабіў сенсацыю з песняй “Dziwny est ten swiat” (1967), запісаў тры альбомы, правёў серыю тураў і прыняў удзел у шэрагу фестываляў, шмат гастраляваў па Еўропе, СССР, стаў удзельнікам цырымоніі адкрыцця Алімпійскіх Гульняў у Мюнхене. 

Усяго запісаў 22 альбомы.

Памёр 17 студзеня 2004 года. Пад час яго пахавання,  на ўсіх радыёстанцыях Польшчы загучала найбольш вядомая песня з яго рэпертуару «Дзіўны гэты свет».

1952 год. Памёр Еўсцігней Міровіч (1878-1952). 

Беларускі драматург і тэатральны рэжысёр. Народы артыст Беларусі. Мастацкі кіраўнік, рэжысёр Беларускага тэатра імя Янкі Купалы. Прафесар. Аўтар шэрагу п’ес на беларускай мове, у тым ліку «Машэка»,  «Кастусь Каліноўскі», «Каваль-ваявода», пастаноўшчык мюзікла «На Купалле».

Дзякуючы Е. Міровічу, пастаноўкі беларускага тэатра набылі прафесійную трываласць. Ён прынёс на беларускую сцэну цыркавую лёгкасць і эстрадна-кабарэшную бесклапотнасць. 

З вострасацыяльнай «Паўлінкі» ён зрабіў авангардна-гратэскнае, амаль цыркавое дзейства, у якім галоўнае было не балючая тэма «свае прадалі свайго», а яркі, фантастычны грым, танцы ў стылі «Мулен-Руж», камічныя эфекты эстэтычна тоесныя тагачасным камедыям Ч. Чапліна і Г. Ллойда.

1987 год. Памёр ураджэнец Бабруйска Залман Гарэлік. 

Беларуск  геолаг, тэктаніст, арганізатар геалагічнай службы Беларусі, адзін з адкрывальнікаў першых радовішчаў калійных і каменнай солі, нафты. Доктар геолага-мінералагічных навук.

Працаваў у Інстытуце геалагічных навук, начальнікам Беларускага геалагічнага ўпраўлення, дацэнтам кафедры геалогіі БДУ, галоўным геолагам Беларускага інстытута прамысловага праектавання, у Беларускім навукова-даследчым геолагаразведачным інстытуце.

Стварыў геатэктанічны кірунак у вывучэнні нетраў і мінеральных рэсурсаў. Упершыню выканаў тэктанічнае раянаванне тэрыторыі Беларусі і абгрунтаваў структурныя крытэрыі прагназавання радовішчаў соляў і нафты ў Прыпяцкім прагіне.

2012 год. Памёр Леанід Анцімонаў. 

Беларускі мастак

Выкладчык графікі, жывапісу, малюнка, кампазіцыі на мастацка-графічным факультэце Віцебскага педінстытута,  прафесар вышэйшай педагагічнай школы ў польскай Зялёнай Гуры.

Працаваў у розных графічных тэхніках, акварэлі, алейным жывапісе.

Аўтар шэрагу навучальных дапаможнікаў: па графіцы, манатыпіі, гравюры на кардоне, фларатыпіі.

Сярод асноўных твораў: «Кветка папараці», «Мефістофель», «Дрэва жыцця», «Ахвярапрынашэнне», «Канец ХХ стагоддзя. Рэквіем», цыклы работ «Успаміны пра вайну», «На купальскую ноч», «Рэпрэсіі», «Поры года» (2003) і іншыя.

Творам мастака ўласцівыя філасофская трактоўка вобраза, паэтычная ўзнёсласць, полістылізм, выкарыстанне складаных тэхнічных прыёмаў, асацыятыўнасць колеру, эксперыментальны характар мастацкай мовы.

Дзень у гісторыі. 17 студзеня. Адкрыўся Беларускі музычны тэатр. Нарадзіліся кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі, мастак Антон Бархаткоў, празаік Андрэй Федарэнка. Памёр Чэслаў Немен

Навіна ад

Марк (праваслаўны каляндар). 

Дзень памяці аднаго з чацвярых евангелістаў, аўтара Евангелля ад Марка. 

Марк-евангеліст уключаецца ў лік апосталаў ад сямідзесяці і атаясамліваецца з Маркам-Янам, вучнем апостала Пятра.

Яму прыпісваецца роля заснавальніка александрыйскай царквы, якая пазней стала адным з найважнейшых біскупскіх пасадаў. 

Мошчы Марка былі ў 829 годзе вывезены з Александрыі ў Венецыю, дзе для іх быў пабудаваны Сабор Святога Марка. Святы Марк –  апякун Венецыі. Сімвалам святога Марка з’яўляецца крылаты леў.

Сабор 70-ці апосталаў

Перад апошняй пропаведдзю ў Галілеі Гасподзь абраў 70 апосталаў, каб яны па двое пайшлі ў галілейскія гарады і падрыхтавалі іх да прыходу Хрыста. Місія 70-ці, у адрозненне ад служэння 12-ці апосталаў, была часовай. 70 апосталаў – гэта апосталы («веснікі») у самым агульным сэнсе.

1377 год. Рэзідэнцыяй Папы Рымскага становіцца Ватыкан. 

Папа Рыгор XI разам з 13 кардыналамі ўрачыста ўехаў у Вечны горад. З 1309 па 1377 год цэнтрам Рымскай каталіцкай царквы быў Латэранскі палац у французскім Авіньёне. Французскія каралі ўплывалі на прадстаяцеляў. Гэты перыяд называюць “авіньёнскім паланеннем пап”.

У антычнасці тэрыторыя Ватыкана была не заселена, бо ў Старажытным Рыме гэтае месца лічылася святым. У 326 годзе, пасля прыходу хрысціянства, над магілай святога Пятра была ўзведзена базіліка Канстанціна і з таго часу гэтае месца стала засяляцца.

Папская дзяржава, якая ўтварылася ў сярэдзіне VIII стагоддзя, ахапіла большую частку Апенінскага паўвострава, але ў 1870 годзе была ліквідавана Італьянскім каралеўствам.

Ватыкан зараз – самы маленькі горад-дзяржава плошчай усяго 44 га. У сучасным выглядзе існуе з 11 лютага 1929 года на падставе заключаных урадам Беніта Мусаліні Латэранскіх пагадненняў. “Дзяржава ў дзяржаве” знаходзіцца ў Рыме на пагорку Монтэ-Ватыкана, мае свой сцяг, гімн, урад, Акадэмію навук, манету, паштовую сувязь, уласную газету і радыёстанцыю, войска, грамадзян – каля 1 000 святароў.

Над будынкамі Ватыкана працавалі вялікія архітэктары, скульптары, мастакі. Напрыклад, у будаўніцтве Сабора Святога Пятра, які можа змясціць 10 000 чалавек, удзельнічаў Мікеланджэла.

1732 год. Нарадзіўся Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. Аўгуст IV. 

Апошні кароль Рэчы Паспалітай і вялікі князь літоўскі (1764-1795).

Вакол сябе згуртаваў магнатаў і шляхту, якія прагнулі адраджэння дзяржавы. 

Праводзіў эканамічныя рэформы: адчыняліся мануфактуры, будаваліся каналы, наладжваліся кірмашы, падтрымліваўся гандаль. 

Вальны сойм прыняў рашэнне аб ураўнаванні правоў дысідэнтаў. Нязгодная каталіцкая шляхта стварыла Барскую канфедэрацыю і пачала рокаш. Паўстанне канфедэратаў было падаўлена ў 1771 годзе расійскімі войскамі. 

Пасля першага падзелу краіны ў 1772 годзе рэформы працягваліся – была прынята Канстытуцыя,  створана Адукацыйная камісія.

24 сакавіка 1794 года пачалося патрыятычнае паўстанне пад кіраўніцівам Т. Касцюшкі, у выніку падаўлення якога ў 1795 года адбыўся трэці падзел Рэчы Паспалітай, якая з гэтага часу спыніла існаванне. 

Станіслаў Аўгуст выракся стальца. Памёр у 1798 годзе ў Санкт-Пецярбургу, дзе і быў пахаваны.

У 1938 годзе быў перанесены на радзіму ў пахавальню воўчынскага касцёла Святога Станіслава, у 1994 – у варшаўскі кафедральны касцёл.

1773 год. Джэймс Кук перасёк Паўднёвы палярны круг.

Да брытанскіх караблёў “Рэзалюшн” і “Эдвенчур” гэтага не рабіла ніводнае судна. Кук меў мэту знайсці Вялікі Паўднёвы кантынент. З ім было нямала навукоўцаў, якія пасля ўнеслі вялікі ўклад у вывучэнне і даследаванне паўднёвых шырот.

Кук праплыў праз Паўднёвы палярны круг, але з-за льдоў яму прыйшлося вярнуцца назад. Ён нанёс на карту шэраг невядомых астравоў на поўдні Ціхага акіяна, такіх як Новая Каледонія, Сандвічавы астравы, Паўднёвая Георгія і Норфалк. Назіранні і падрабязныя справаздачы вялікага даследніка сталі асновай для шматлікіх экспедыцый.

1904 год. Нарадзіўся Аляксандр Якімовіч. 

Беларускі дзіцячы пісьменнік. Заслужаны дзеяч культуры. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.

Працаваў у рэдакцыях часопісаў «Беларускі піянер», «Іскры Ільіча», «Бярозка», Дзяржаўным выдавецтве,  быў сябрам літаратурнага аб’яднання «Маладняк».

Аўтар вершаў, кніг вершаў. Пісаў пераважна для дзяцей: аўтар 25 кніг, зборнікаў апавяданняў, аповесцей, казак.

У яго апрацоўцы выйшла шмат беларускіх казак як асобнымі выданнямі, так і зборнікамі. 

Суаўтар «Чытанкі» для 2-га класа, аўтар падручніка для 2-га класа «Роднае слова», кніг для чытання «Слухай – запамінай: Азбука ў вершах і малюнках», «Звяры нашых лясоў».

Пераклаў на беларускую мову асобныя творы рускіх, украінскіх, еўрапейскіх аўтараў.

Памёр 15 студзеня 1979 года.

1917 год. У в. Шчаглоўка Касцюковіцкага раёна нарадзіўся Антон Бархаткоў. 

Беларускі савецкі мастак-жывапісец. Заслужаны дзеяч мастацтваў.

Прымаў удзел у арганізацыі і правядзенні першай выстаўкі беларускага мастацтва ў Маскве, прысвечанай 25-годдзю ўтварэння БССР, у арганізацыі Дзяржаўнага мастацкага музея БССР.

Вучань і прадаўжальнік традыцый В. Бялыніцкага-Бірулі. Сыны А. Бархаткова – Вітольд (у гонар  Бялыніцкага-Бірулі) і Ігар – таксама сталі прафесійнымі мастакамі-рэалістамі.

Аўтар шырокавядомых карцін «Партрэт В. Бялыніцкага-Бірулі», «Ганачак», «Першая песенька», «Вясна на Нёмане», «Любімыя дубы Якуба Коласа. Мікалаеўшчына» і шматлікіх іншых. Удзельнік выставак у СССР, Бельгіі,  Італіі, Нідэрландах.

Творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску, музеях Магілёва, Гродна, Гомеля, Бялынічаў, Касцюковічаў, Траццякоўскай галерэі ў Маскве і іншых.

Памёр 24 сакавіка 2001 года ў Мінску.

1921 год. Памёр Аляксандр Астрамовіч.  

Беларускі каталіцкі святар, паэт Андрэй Зязюля.

Скончыў каталіцкую духоўную семінарыю ў Пецярбургу, далучыўся да беларускай нацыянальнай ідэі. Служыў ксяндзом у розных мястэчках. Выступаў за беларусізацыю касцёла.

Адзін з арганізатараў і ўдзельнік з’езда беларускага каталіцкага духавенства ў Мінску (1917), сябра Хрысціянскай дэмакратычнай злучнасці.

Аўтар вершаў для газет «Наша ніва», «Biełarus», «Krynica», «Вольная Беларусь», «Świetač», «Белорусская рада», «Беларускае жыццё», зборніка паэзіі, паэм, вершаванага апавядання. 

Творчасць паэта прасякнута хрысціянскім светапоглядам, у ёй дамінуе патрыятычная тэма, ідэя адраджэння Беларусі, вера ў яе лепшую будучыню.

Аўтар беларускага рэлігійнага гімна «Божа, што калісь народы…».

Збіраў народныя песні, якія разам з запісамі А. Грыневіча склалі зборнік «Беларускія песні з нотамі» (1912).

1926 год. Першы з’езд даследчыкаў беларускай археалогіі і археаграфіі распачаўся ў Менску. 

Працаваў 17—18 студзеня. 

Удзельнічала каля 60 дэлегатаў і гасцей. Было заслухана 12 дакладаў і паведамленняў, у тым ліку А. Ляўданскага «Некаторыя дадзеныя аб гарадзішчах Смаленскай губерні», Дз. Даўгялы «Літоўская метрыка і яе каштоўнасць для вывучэння мінуўшчыны Беларусі», М. Доўнар-Запольскага «Старыя беларускія архівы за межамі БССР», М. Мялешкі «Архіўныя справы ў БССР да сучаснага моманту», А. Спіцына «Аб сучасным стане беларускай археалогіі».

З’езд канстатаваў незадавальняючы стан старажытных помнікаў Беларусі, якія не ахоўваюцца, самавольна раскопваюцца, раскрадаюцца. Было вырашана падрыхтаваць спецыяльны законапраект аб старажытных помніках гісторыі і мастацтва. 

З’езд звярнуў увагу Інбелкульта на неабходнасць звярнуцца да ўрада рэспублікі, каб вярнуць на Беларусь бібліятэкі Храптовіча і Полацкай уніяцкай семінарыі, вывезеныя ў Кіеў, бібліятэку М. Каладзеева па беларусазнаўству і гісторыі вайны 1812, якая знаходзілася ў Маскоўскім гістарычным музеі.

Фота: А. Ляўданскі

1939 год. Пачаўся Трэці Усесаюзны перапіс насельніцтва СССР. 

Праводзіўся з 17 па 23 студзеня замест Перапісу 1937 года, вынікі якога былі прызнаны “дэфектнымі”. Колькасць насельніцтва СССР склала 170,6 мільёнаў  чалавек, у Беларусі – 8 891,2 тысяч чалавек, у тым ліку ў Магілёўскай вобласці – 1 400 тысяч. Насельніцтва па гарадах (тысяч чалавек): 

Мінск – 238,7, Віцебск – 167,4, Гомель – 139,3, Полацк – 29,6,

Асіповічы – 13,7,

Бялынічы – 3,0,

Бабруйск – 84,1,

Быхаў –  11,9,

Глуск – 5,1,

Горкі – 12,5,

Дрыбін –  1,2,

Касцюковічы –  6,1,

Кіраўск – 2,0,

Клімавічы –  9,6,

Клічаў – 3,0,

Краснаполле – 3,6,

Круглае – 1,7,

Крычаў – 16,0,

Магілёў – 99,4,

Мсціслаў – 10,5,

Прапойск– 4,7,

Хоцімск – 4,0,

Чавусы – 7,2,

Чэрыкаў – 6,4,

Шклоў – 8,1.

Вясной 1939 года Магілёў стаў «стотысячнікам». Паводле планаў переноса сталіцы з Мінска ў Магілёў, планавалася, што горад да 1950 года дасягне насельніцтва 250 тысяч чалавек, а па прагнозах на 1970 год – 500 тысяч.

1964 год. Нарадзіўся Андрэй Федарэнка. 

Беларускі пісьменнік, празаік.

Працаваў рабочым, у газетах «7 дней», «Літаратура і мастацтва», на кінастудыі «Беларусьфільм», часопісах «Полымя», «Маладосць», «Дзеяслоў». Аўтар аповесцей, аповесці-фантасмагорыі, п’ес, раманаў, публіцыстычных артыкулаў і іншых прац, 12 кніг.

Яго творчасці ўласцівы псіхалагічны аналіз, гуманістычны погляд на чалавека, драматызм, элементы фантастыкі, мастацкай умоўнасці, эмацыянальнасць, спавядальнасць.

Перакладчык з беларускай мовы на рускую. Асобныя яго творы былі перакладзены на рускую, англійскую і іншыя мовы.

1971 год. Адкрыўся Беларускі дзяржаўны акадэмічны музычны тэатр. 

Адзін з двух беларускіх музычных тэатраў разам з Дзяржаўным тэатрам оперы і балета Беларусі.

Адкрыўся спектаклем “Пяе «Жаўранак»” кампазітара Ю. Семянякі. У тэатры пастаўлена больш 100 спектакляў.

Будынак тэатра быў пабудаваны ў ліпені 1981 года.

2004 год. Памёр ураджэнец в. Старыя Васілішкі Шчучынскага раёна Чэслаў Немен (Выдрыцкі). 

Польскі музыка.

Вучыўся ў музыкальным педвучылішчы ў Гродна. У 1962 годзе  стаў удзельнікам культавага ансамбля «Niebiesko-Czarni». Псеўданім Немен – у гонар ракі Нёман.

Шырокае прызнанне прыйшло ў 1964 годзе, калі Марлен Дытрых запісала нямецкую версію яго песні «Czy mnie jeszcze pamiętasz?». 

У Парыжы  выступаў разам з такімі знакамітасцямі як “Spencer Davis Group”, “Kinks” і “Pretty Things”. 

З 1967 года пачаў уласную кар’еру, сабраўшы групу «Akwarele» з якой у Сопаце зрабіў сенсацыю з песняй “Dziwny est ten swiat”. З «Акварэлямі» запісаў тры альбомы, правёў серыю тураў і прыняў удзел у шэрагу фестываляў. 

Са сваёй чарговай камандай “Niemen” шмат гастраляваў па Еўропе, СССР, стаў удзельнікам цырымоніі адкрыцця Алімпійскіх Гульняў у Мюнхене. Запісаў 22 альбомы.

Пахаваны на Паванзкоўскіх могілках у Варшаве. Калі пачалося пахаванне, з ініцыятывы Радыётройкі, на ўсіх радыёстанцыях Польшчы загучала найбольш вядомая песня з яго рэпертуару «Дзіўны гэты свет».

У Гродна ўсталявана мемарыяльная дошка, у Старых Васілішках працуе дом-музей Немена,  у Польшчы чаканіліся манеты з яго выявай (круглая, квадратная) ў 2 злоты, праводзіцца штогадовы Нацыянальны фестываль маладых талентаў “Немен нон-стоп” у Слупску. 

Адкрыццё мемарыяльнай дошкі ў гонар Ч. Немена ў Гродна, 2019 г.

2018 год. Памёр Уладзімір Улашчык. 

Беларускі вучоны-медык, фізіятэрапеўт. Міністр аховы здароўя (1986-1990), дырэктар Інстытута фізіялогіі НАН Беларусі. Акадэмік, доктар медыцынскіх навук, прафесар. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.

Аўтар больш за 150 вынаходак і аўтарскіх сведчанняў, двух навуковых адкрыццяў. Ім і з яго ўдзелам распрацаваны і ўкаранёны ў вытворчасць каля 50 фізіятэрапеўтычных апаратаў.

Апублікаваў больш за 800 навуковых прац, у тым ліку 50 манаграфій, падручнікаў і навучальных дапаможнікаў. Унёс значны ўклад у развіццё айчыннай фізіятэрапіі і курорталогіі.

Падрыхтаваў больш за 70 дактароў і кандыдатаў навук.

Дзень у гісторыі. 26 снежня. Дзень падарункаў. Уключэнне Інфлянтаў у ВКЛ. Заснаванне «Беларусбанка». Самае смяротнае цунамі ў гісторыі

Навіна ад

Дзень падарункаў (Boxing day, літаральна “дзень скрынак”). 

Згодна з каляднымі традыцыямі, у ноч з 25-га на 26 снежня, Санта-Клаўс кладзе пад навагоднюю ёлку падарункі ў святочных скрынках. Свята адзначаецца ў Вялікабрытаніі і ў краінах Брытанскай садружнасці нацый, у іншых каталіцкіх краінах, у Нарвегіі.

Святы Стэфан, першапакутнік, дыякан (у каталікоў). 

Адзін з семярых памочнікаў апосталаў у ерусалімскім Касцёле для служэння бедным. Першы, хто прыняў пакутніцкую смерць за Хрыста, якая апісана ў Дзеях Апосталаў. 

Існуе надзвычайнае падабенства смерці Ісуса і Стэфана – ілжывыя сведкі, смерць па-за горадам, адданне Ісуса Айцу, а Стэфана – Ісусу, прабачэнне забойцам. Культ святога распачаўся з IV стагоддзя. Дата яго нараджэння невядомая. Па паходжанні быў габрэем-эліністам. «Муж поўны веры і Духа Святога», «чыніў вялікія цуды і знакі сярод народу»

Сцяпан (народны каляндар). «Кожны сабе пан».

Дзень археолага Беларусі (прапануемая дата). 

Некаторыя даследчыкі, як Леанід Калядзінскі, прапануюць святкаваць дзень у гонар таго, што 26 снежня  1818 года вядомаму археолагу, этнографу і фалькларысту Зарыяну Даленге-Хадакоўскаму Віленскім універсітэтам упершыню ў Расійскай імперыі была выдадзена Грамата на правядзенне археалагічных даследаванняў.

Ва ўсходнееўрапейскай версіі Дзень археолага адзначаецца 15 жніўня.

1566 год. Гарадзенскі сойм уключыў Інфлянцкае княства ў склад ВКЛ. 

Лівонцы прызналі сябе часткай ВКЛ, але захавалі свае мясцовыя правы.

Кіраваў гэтай калоніяй губернатар, які прызначаўся каралём і вялікім князем літоўскім. Сталіцай быў горад Дынабург (Дзвінск, зараз – Даўгаўпілс). Ахоплівала тэрыторыі Лівоніі, якія знаходзіліся на поўначы і ўсходзе ад Дзвіны (Відзэмэ, Латгалія, Паўднёвая Эстонія).

1783 год. Фізік Луі Себасцьян Ленорман прадэманстраваў першы ў гісторыі скачок з парашутам з вялікай вышыні. 

Ленорман пачаў свае эксперыменты па скачках з парашутам, натхнёны прадстаўленнем тайскага эквілібрыста, які выкарыстоўваў пляжны парасон для балансу. Перш чым здзейсніць публічны скачок з вежы абсерваторыі, Ленорман праверыў свае парашуты на жывёлах.

Навуковец спачатку скокнуў з даху аднапавярховага дома ў Парыжы, затым з вежы абсерваторыі ў Манпелье вышынёй 26 метраў. 

Ленорман увёў ва ўжытак назоў “парашут” (грэцкае “para” – “супраць” і французскага “chute” – “падаць”), прапаноўваў выкарыстоўваць яго для выратавання людзей падчас пажараў.

Ленорман выкарыстоўваў так званы цвёрды парашут, гэта значыць з каркасам. Яго канструкцыя натхніла Андрэ-Жака Гарнэрэна, першага ў свеце парашуціста, на стварэнне гібкага парашута – без каркаса.

 1812 год. Рэшткі напалеонаўскай арміі перайшлі раку Нёман у заходнім напрамку. 

Да гэтага 600-тысячнае войска пераходзіла Нёман ва ўсходнім напрамку 24 чэрвеня 1812 года. За паўгода Напалеон страціў каля 550 тысяч чалавек, усю конніцу і артылерыю. У бітве пры Бярэзіне 26-28 лістапада Напалеон страціў каля 30 тысяч салдат і афіцэраў і накіраваўся ў Вільню.

1891 год. Нарадзіўся Алесь (Аляксей) Вініцкі. 

Гісторык беларускай эміграцыі.

Настаўніцкая дзейнасць была перарвана ўдзелам у Першай сусветнай вайне (капітан). 

Падчас Другой сусветнай вайны займаўся школьніцтвам на акупаванай тэрыторыі Нясвіжскага раёна, адчыніў Нясвіжскую беларускую настаўніцкую семінарыю. 

У канцы вайны быў вывезены на прымусовыя працы ў Германію. Актыўна ўдзельнічаў у стварэнні Беларускага камітэта ў Рэгенсбургу, быў сябрам Рады БНР, удзельнічаў у аднаўленні Беларускай праваслаўнай аўтакефальнай царквы, працаваў у Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы.

У 1956 годзе эмігрыраваў у ЗША, займаўся зборам матэрыялаў пра беларусаў у Германіі, па гісторыі беларускага скаўтынгу, гісторыі асветы на Беларусі, пра рэлігійныя справы.

У 1994 годзе ў мінскім выдавецтве «Тэхналогія» выйшла кніга «Матэрыялы да гісторыі беларускай эміграцыі ў Нямеччыне ў 1939-1951 гадох».

1893 год. Нарадзіўся Яўген Цікоцкі. 

Беларускі кампазітар. Народны артыст БССР і СССР. Адзін з заснавальнікаў беларускай оперы і сімфоніі ў БССР. Лаўрэат дзяржаўных прэмій СССР і БССР.

Падчас вайны з палякамі, паміж баямі пры вызваленні Рагачова, Магілёва, Пухавіч, Бабруйска, у баявым маршы да Брэста, у вольныя хвіліны выступаў у перасоўных вайсковых клубах як піяніст і акампаніятар.

У 1920-1934 гадах творчасць звязана з Бабруйскам, піша музыку для паказальнага вайсковага тэатра, працуе піяністам у кінатэатры, дае канцэрты, стварае музычную школу (1927).

З 1934 года працаваў ў Мінску, пісаў музыку для Беларускага радыё, выкладаў у музычнай школе, кіраваў Беларускай філармоніяй, узначальваў Саюз кампазітараў БССР. Актыўны абаронца ад руйнавання архітэктурнай спадчыны сталіцы.

Аўтар шэрагу опер, гераічных паэм, 6 сімфоній, сімфанічных паэм, канцэртаў, песень, музыкі да драматычных спектакляў і фільмаў.

Памёр 24 лістапада 1970 году ў Мінску.

Імя дзеяча прысвоена бабруйскім дзіцячай музычнай школе №1, завулку.

1922 год. Заснаванне Ашчаднага банка «Беларусбанк» (АААТ “СБ “Беларусбанк”). 

У гэты дзень Савет Народных Камісараў Расіі сваёй пастановай заснаваў Ашчадныя касы. 

«Беларусбанк» – найбуйнейшы ў Беларусі банк, займае лідзіруючыя пазіцыі ў беларускай банкаўскай сістэме па ўзроўні ўласнага капіталу, актываў, крэдытаў, дэпазітаў. Патрапіў пад санкцыі Еўрапейскага саюза летам 2021 года. 

У часы СССР з 1922 па 1987 год у краіне дзейнічала сістэма Дзяржаўных працоўных ашчадных кас СССР. У 1987 годзе яна пераўтворана ў Беларускі рэспубліканскі банк Ашчаднага банка СССР, які праз 4 гады, у 1991 годзе, быў рэарганізаваны ў Ашчадны банк Рэспублікі Беларусь.

1937 год. Нарадзіўся Уладзімір Гніламёдаў. 

Беларускі літаратуразнавец, крытык, пісьменнік. Доктар філалагічных навук, прафесар. Акадэмік.

Працаваў дырэктарам Інстытута літаратуры імя Янкі Купалы, інструктарам аддзела культуры, загадчыкам сектара мастацкай літаратуры ЦК КПБ, у Інстытуце мовы і літаратуры імя Якуба Коласа і Янкі Купалы НАНБ, галоўным рэдактарам выдавецтва «Галіяфы». 

Вывучае гісторыю, тэорыю і метадалогію беларускай літаратуры і літаратурнай крытыкі XX стагоддзя, творчасць класікаў беларускай літаратуры.

Падрыхтаваў 14 кандыдатаў навук.

Аўтар шматлікіх брашур крытыкі, манаграфій, зборнікаў літаратурна-крытычных артыкулаў.

1937 год. Расстраляны Антук Крыніца (сапраўднае імя Антон Ждановіч). 

Беларускі акцёр тэатра. Удзельнік стварэння Першага беларускага таварыства драмы і камедыі, яго вядучы акцёр. Брат акцёра Фларыяна Ждановіча.

З 1918 года працаваў у Беларускім савецкім тэатры, з 1920 года ў БДТ-1. Сярод найлепшых роляў: Лявон, Сцяпан Крыніцкі («Раскіданае гняздо», «Паўлінка» Я. Купалы), Сымон Мікула, Паўлюк («Рысь», «Хам» Э. Ажэшкі), Ваявода, Красінскі («Каваль-ваявода», «Кастусь Каліноўскі» Е. Міровіча), Бжазіцкі («Над Нёманам» М. Грамыкі), Разанаў, Кульмскі («Крывая аблона», «Вір» Я. Рамановіча) і іншыя.

19 лiстапада 1937 года арыштаваны. 11 снежня 1937 года прыгавораны да расстрэлу.

1937 год. Расстраляны Мікалай Каспяровіч. 

Беларускі этнограф і мовазнавец, краязнавец, лексікограф, мастацтвазнавец і літаратуразнавец.

Настаўнічаў, быў інструктарам Часовага беларускага нацыянальнага камітэта і Цэнтральнай беларускай школьнай рады, арганізаваў і быў першым старшынёй Ігуменскіх павятовых беларускага нацыянальнага камітэта і школьнай рады, удзельнічаў у антыпольскім падполлі. 

Працаваў інструктарам Наркамасветы БССР, інспектарам Слуцкага, Віцебскага аддзелаў народнай асветы, сакратаром Цэнтральнага бюро краязнаўства пры Інбелкульце.

Аўтар «Беларуска-расійскага слоўнічка», «Віцебскага краёвага слоўніка» і «Слоўнічка уласных найменняў», прац па краязнаўству, гісторыі беларускага выяўленчага мастацтва, архітэктуры, графіцы, гісторыі тэатра, навукі, бібліяграфіі твораў К. Каганца.

Укладальнік першага беларускага дапаможніка па тэорыі літаратуры.

Арыштаваны ДПУ ў 1930 годзе. Вязень ГУЛАГу. Паўторна арыштаваны ў 1937 годзе, прыгавораны да расстрэлу.

У яго гонар у 2013 годзе ў Віцебску па вуліцы Крылова, 4, усталявана мемарыяльная дошка.

1940 год. Памёр пасля збіцця невядомымі Баляслаў Пачопка. 

Рэлігійны і культурна-асветны дзеяч, удзельнік беларускага хрысціянскага руху, журналіст, педагог і публіцыст. Да рэвалюцыі быў рэдактар-выдаўцом першай беларускай катaліцкай газеты «Biełarus» (Вільня), аўтарам «Нашай Нівы», выкладчыкам, арганізатарам школ, дырэктарам Свіслацкай беларускай настаўніцкай семінарыі. Аўтар шматлікіх кніг на беларускай мове на рэлігійныя тэмы, першай «Граматыкі беларускай мовы» (1918).

У міжваеннае дваццацігоддзе далучыўся да справы беларускага ўніяцтва. Душпастырскую дзейнасць праводзіў на Палессі.

За прыхільнасць да беларускай мовы і культуры праследаваўся польскімі ўладамі.

1959 год. У Арктыцы трагічна загінуў ураджэнец Магілёва Восіп Нядзвецкі. 

Савецкі даследчык Арктыкі, палярнік, другі ў Магілёўскай вобласці, пасля акадэміка О. Шмідта, Герой Савецкага Саюза (1940).

Герой лядовага дрэйфу парахода “Г. Сядоў” (6100 км, 812 дзён). З 1946 года працаваў начальнікам палярнай станцыі на мысе Арктычны.

Пахаваны ў Маскве.

1969 год. Ізраільскія маракі сагналі з французскага порта Шэрбура пяць караблёў, якія Францыя адмаўлялася прадаваць у Ізраіль з-за міжнародных санкцый.

Ізраільскія спецслужбы пакаралі Францыю, сагнаўшы пад Каляды ракетныя катэры з Шэрбура. Францыя пагадзілася пабудаваць для Ізраіля ракетныя катэры тыпу Саар, але з-за араба-ізраільскага канфлікту цалкам замарозіла франка-ізраільскае ваеннае супрацоўніцтва. 

У адказ Масад арганізаваў аперацыю “Ноеў каўчэг” па згоне некалькіх ракетных катэраў, ужо аплачаных Ізраілем. Гэтая аперацыя пацвердзіла славу Масада як адной з лепшых спецслужбаў свету і ў чарговы раз паказала свету, што Ізраіль – гэта дзяржава, якая ставіць на першае месца нацыянальныя інтарэсы.

2004 год. Катастрафічнае падводнае землетрасенне ў Індыйскім акіяне выклікала самае смяротнае цунамі ў свеце. 

Магнітуда землетрасення склала 9,1-9,3 бала. Гэта 2-3 па сіле землетрасенне за ўсю гісторыю назіранняў. Цунамі дасягнула берагоў Інданезіі, Шры-Ланкі, поўдня Індыі, Тайланда і іншых краін. 

Вышыня хваль перавышала 15 метраў. Цунамі прывяло да велізарных разбурэнняў і велізарнай колькасці загінулых людзей, нават у Порт-Элізабет, у Паўднёва-Афрыанскай Рэспубліцы, за 6900 км ад эпіцэнтра. 

Усяго загінула, па розных ацэнках, да 300 000 чалавек.