Tag: США

Дзень у гісторыі. 22 лістапада. Першы ў свеце ўдалы скачок з парашутам. Забойства Кенэдзі. Украінская “аранжавая” рэвалюцыя. У Вільні адбылося перапахаванне К. Каліноўскага

Навіна ад

Матрона (народны каляндар). «З Матроны становіцца зіма». У Магілёўскай вобласці ў 2022 годзе зіма стала 15 лістапада. А вось самы позні першы снег у вобласці ў ХХ стагодзі выпаў з 21 на 22 лістапада 1963 года.

1605 год. Адбылося заручэнне прыгажуні Марыны Мнішак і Лжэдзмітрыя I. 

Марына – дачка шляхетнага ваяводы Юрыя Мнішака, які ў 1611 годзе ўрачыста прадставіў польскаму каралю Жыгімонту III Вазе палоннага рускага цара Васіля Шуйскага. 

Быць жонкай невядомага і брыдкага былога халопа прыгажуня Марына пагадзілася з-за жадання стаць рускай царыцай.

Пры змовінах дзяўчыне былі абяцаны, акрамя грошай, гарады Ноўгарад і Пскоў, магчымасць выйсці замуж за іншага ў выпадку няўдачы Ілжэдзмітрыя. 

Вяселле з шлюбам і абвяшчэннем Марыны царыцай адбыліся ў маскоўскім Крамлі 18 траўня 1606 гады. Марына Мнішак была каранавана як руская царыца – адзіная жанчына, каранаваная ў Расіі да Кацярыны I. 

А 27 траўня Лжэдзмітрый быў зрынуты.  Роўна тыдзень панавала ў Маскве новая царыца. Выпадкова ацалела падчас выступлення супраць Лжэдзмітрыя. Пазней была адпраўлена да бацькі.

tunnel.ru

 1797 год. Француз Андрэ Жак Гарнерэн здзейсніў першы ў свеце ўдалы скачок з парашутам. 

Ён скокнуў з вышыні 1000 м (па іншых дадзеных – 680 м) з паветранага шара над паркам Монсо непадалёк ад Парыжа.

tunnel.ru

 1944 год. Памёр Кузьма Чорны (Мікалай Раманоўскі). 

Беларускі пісьменнік. 

Аўтар шэрагу кніг апавяданняў, п’ес, раманаў, гумарыстычных твораў. 

У творах імкнуўся стварыць «тыпы, якія носяць беларускія імёны» і «павінны стаць абагульненымі вобразамі, зразумелымі ўсім нацыянальнасцям». 

Перакладчык асобных твораў А. Пушкіна, М. Гогаля, А. Астроўскага і інш. Пэўныя яго творы інсцэнізаваны і экранізаваны, у т.л. фільм «Ноч пры дарозе» (1992). У 1938-1939 гг. знаходзіўся ў турме НКУС.

1954 год. Нарадзілася Святлана Марозава. 

Беларускі гісторык. Доктар гістарычных навук, прафесар. Загадчык кафедры гісторыі Беларусі Гродненскага дзяржаўнага ўніверсітэта.

Даследчык канфесійнай гісторыі Беларусі канца XVI – 1-й паловы ХІХ стагоддзяў, уніяцкай царквы, Гродзеншчыны.

Аўтар  манаграфій «Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596-1839)»,  дапаможніка «Берасцейская царкоўная унія 1596 г. у беларускай гістарыяграфіі», кніг, брашур.

wikimedia.org

1960 год. Выпушчана першая партыя аўтамабіляў ЗАЗ-965 “Запарожац” з канвеера Запарожскага завода “Камунар”.

Адным з узораў для “народнага аўтамабіля” паслужыў бюджэтны італьянскі “FIAT 600”. “Гарбаты” атрымаўся ў цэлым трывалым і эканамічным, валодаў добрай праходнасцю, невялікім па масе. 

Гандляваўся першы “Запарожац” за 1200 рублёў, і першая партыя машын у імгненне разышлася. У замежжа аўтамабіль прадававаўся пад брэндам “Yalta”. На гэтай жа базе завод стаў выпускаць і “інвалідкі” са змененымі механізмамі кіравання.

19 верасня 2008 года Запарожскі аўтазавод завяршыў выпуск аўтамабіля ЗАЗ-1103 “Славута” – апошняга нашчадка “гарбатага” ЗАЗ-965 з прычыны экалалагічных патрабаванняў Еўрасаюза.

tunnel.ru

1963 год. У Даласе падчас паездкі па краіне забіты прэзідэнт ЗША Джон Кенэдзі (1917-1963). 

35-ы прэзідэнт ЗША (1961-1963), першы прэзідэнт ЗША-каталік, першы прэзідэнт, які нарадзіўся ў XX стагоддзі, самы малады прэзідэнт краіны. 

Пад час яго прэзідэнтства адбыліся шматлікія падзеі, сярод якіх: Карыбскі крызіс,  дагавор аб забароне ядзерных выпрабаванняў, пачатак касмічнай гонкі, будаўніцтва Берлінскай сцяны, рух за грамадзянскія правы, эканамічныя рэформы.

У забойстве падазраваўся 24-гадовы Лі Харві Освальд (1939-1963), былы марскі пяхотнік, які меў кантакты як з правымі, так і з левымі групоўкамі. 

Афіцыйная версія злачынства, нібыта здзейсненага Лі Харві Освальдам, забітым праз два дні, у цяперашні час прызнана сумнеўнай.

Лі Харві Освальд жыў у 1959-1962 гадах у Мінску, працаваў на радыётэхнічным заводзе «Гарызонт». Яго куратарам з’яўляўся С.С. Шушкевіч. 

tunnel.ru

1988 год. У ЗША упершыню прадэманстраваны стратэгічны бамбавік B-2 “Стэлс” амаль нябачны для радараў. 

Пабудаваны кампаніяй Northrop. Шматмэтавы бамбавік, здольны несці ядзерную і звычайную зброю. Зніжэнне яго радыёлакацыйнай прыкметнасці дасягаецца звышплаўным спалучэннем канструктыўных вузлоў пры мінімуме выступаючых элементаў.

Размах крыла – 52,4 м, даўжыня – 21, вышыня – 5,2, максімальная ўзлётная маса – 171 тона. Адлегласць палёту з дазапраўкай – 18 500 км.

tunnel.ru

1989 год. Памёр ураджэнец Бабруйска Альгерд Малішэўскі. 

Беларускі мастак -жывапісец, педагог. Заслужаны дзеяч мастацтваў. Пісаў карціны ва ўсіх жанрах станковага жывапісу. 

Выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы, настаўнік шматлікіх сучасных мастакоў. 

Бацька мастака Сяргея Малішэўскага.

sb.by

 2004 год. Пачалася “Аранжавая”, “Помаранчева» рэвалюцыя ва Украіне пад лозунгам “Разам нас багата, Нас не пераадолець!”. 

Кампанія агульнанацыяльных пратэстаў, мітынгаў, пікетаў, страйкаў і іншых акцый грамадзянскага непадпарадкавання, арганізаваная і праведзеная прыхільнікамі Віктара Юшчанкі, асноўнага кандыдата ад апазіцыі на прэзідэнцкіх выбарах у лістападзе-снежні 2004 года, пасля абвяшчэння Цэнтральнай выбарчай камісіяй папярэдніх вынікаў, згодна якіх перамог яго супернік — Віктар Януковіч.

Юшчанку падтрымлівалі выбаршчкі заходніх і цэнтральных рэгіёнаў, Януковіча – усход і поўдзень Украіны.

У выніку рэвалюцыі было прызначэнне судом паўтора другога туру прэзідэнцкіх выбараў, праведзена Канстытуцыйная рэформа, якая зменшыла паўнамоцтвы прэзідэнта, знізіла ўзровень значнасці спрэчных прэзідэнцкіх выбараў.

Перамогу атрымаў Віктар Юшчанка.

wikimedia.org

 2019 год. У Вільні адбылося перапахаванне ўдзельнікаў паўстання 1863-1864 гадоў. 

Рэшткі 21 паўстанца знайшлі падчас раскопак на гары Гедзіміна ў Вільні. Сярод ідэнтыфікаваных 20-ці, лідары Кастусь Каліноўскі і Зыгмунт Серакоўскі. 

Дзяржаўную камісію ў справе перапахавання ўзначаліў прэм’ер-міністр Літвы Саўлюс Сквярняліс. Афіцыйны беларускі бок асаблівай зацікаўленасці не праявіў. Беларуская грамадскасць дамаглася таго, каб на кожным надмагіллі апроч надпісаў па-літоўску і па-польску была і беларуская мова.

Цырымонія развітання праходзіла ў Кафедральным саборы Св. Станіслава і Св. Уладзіслава. На плошчы перад саборам сабраліся сотні людзей, сярод якіх пераважалі беларусы, якія трымалі бела-чырвона-белыя сцягі, партрэты Каліноўскага.

На цырымоніі прысутнічалі прэзідэнты Літвы, Польшчы, былыя літоўскія кіраўнікі, прадстаўнікі Украіны, Латвіі. Афіцыйную дэлегацыю Беларусі прадстаўляў віцэ-прэм’ер І. Петрышэнка. Міністэрства абароны Беларусі ідэю далучыцца да ўрачыстасці праігнаравала. Прысутнічалі таксама кіраўнікі Рады БНР на чале са старшынёй Рады БНР Івонкай Сурвілай, вядомыя беларускія літаратары, мастакі, спявакі, грамадскія дзеячы, палітыкі С. Шушкевіч, А. Бяляцкі і іншыя.

Пасля імшы, ускладання кветак, прамоў, працэсія рушыла да могілак Росы. Вайскоўцы Літвы і Польшчы ў парадных мундзірах выстраіліся ў ганаровы эскорт. Наперадзе рушылі барабаншчыкі і святары. За імі – вышэйшыя асобы, потым – калона пад нацыянальнымі сімваламі сваіх краін.

Пасля пахавання паўстанцаў, прагрымеў памятны салют з усіх відаў зброі.

галоўнае фота: onliner.by

 

Дзень у гісторыі. 11 лістапада. Завяршэнне Першай сусветнай вайны. Успыхнуў першы ў свеце Вечны агонь над магілай невядомага салдата ў Парыжы. Час стрыжкі авечак, мядзведзю класціся ў бярлогу, частавацца смажанай гуссю. Пад Хоцінам Ян Сабескі выкарыстаў ракеты

Навіна ад

Міжнародны дзень энергазберажэння (з 2008 года). 

Асноўная мэта свята – прыцягненне ўвагі грамадскасці да рацыянальнага выкарыстання энергарэсурсаў

Дзень энергазберажэння – гэта выдатная нагода яшчэ раз пагаварыць аб энергаэфектыўных тэхналогіях, аб важнасці выкарыстання аднаўляльных крыніц энергіі, аб спосабах энергазберажэння дома і ў офісе. А лепш не толькі пагаварыць, але і прымяніць атрыманыя веды на практыцы: напрыклад, не пакідаць электрапрыборы, уключанымі ў рэжыме чакання, замяніць лямпачкі ў кватэры на энергазберагальныя, выключаць ваду падчас чысткі зубоў, карыстацца душам замест ванны і г.д. і меры рэсурсазберажэння – адмовіцца ад пластыкавых упаковак, асобна збіраць і перапрацоўваць адыходы. 

Настасся (народны каляндар, праваслаўныя). 

“Настуся стрыжэ авечкі”. Пастухі ў гэты дзень гасцявалі па сялянскіх хатах. Сяляне дзякавалі ім добрымі словамі і добрымі сталамі за тое, што збераглі авечак. 

З гэтага дня пачыналася стрыжка авечак. 

Лічыцца, што на Настассю мядзведзь кладзецца ў бярлогу.

Свята млынароў. 

Марцін (народны каляндар, каталікі). 

“Марцін святы – губіцель гагаты”.

З даўніх часоў на свята прынята рэзаць гусей ды адзначаць дзень рознымі стравамі, печанай ці смажанай гуссю – “птушкай Марціна”. 

Калісьці дзень быў адным з самых прыкметных у каталіцкім календары (урачыстасьці доўжыліся тры дні, з 10 па 12), а сам Марцін – адным з самых улюбёных святых з агульнаеўрапейскім культам. 

У праваслаўнай традыцыі гэтага святога называюць Марцінам Міласэрным і адзначаюць ягоную памяць 13 лютага.

Рымскі легіянер Марцін (імя ў гонар Бога вайны Марса) хрысціўся, стаў пачынальнікам гальскага (пазней французскага) манаства. Яго супраць волі гараджане абралі біскупам горада Тур. 

Народная традыцыя сцвярджае, што Марцін спачатку здолеў уцячы ад сваіх надакучлівых прыхільнікаў і схавацца ў гусятніку, але колішнія выратавальнікі Рыму выдалі яго сваім гергетаннем. 

Марцін – святы патрон Францыі. 700 населеных пунктаў Францыі, больш за 3 600 французскіх парафіяў носяць ягонае імя. 

У Рэчы Паспалітай яму было прысвечана больш за 200 касцёлаў.

Да 2005 года Чавусы мелі герб з выявай Св. Марціна, які быў нададзены ў 1634 годзе разам з Магдэбургскім правам.

1673 год. Пад час Хоцінскай бітвы ў страшэнную завіруху аб’яднанае польска-літоўскае войска Яна Сабескага разграміла 35-тысячную асманскую армію Гусейна-пашы, якая месцілася ў Хоцінскай крэпасці.

У гэтай бітве кароль і вялікі князь Ян Сабескі паспяхова выкарыстаў ракеты. Ракеты былі вынайдзены ўраджэнцам Магілёўшчыны генерал-лейтэнантам Казімірам Семяновічам (1600-1651).

На выяве – К. Семяновіч, wikimedia.org

 1714 год. Нарадзіўся Марцін Матушэвіч. Вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч, пісьменнік. Належыць да шляхты герба “Лебядзь”.

Берасцейскі кашталян.

Аўтар мемуараў «Дыярыуш майго жыцця, колькі магу памятаць» (4 тома). У іх паказаны ўнутрыпалітычныя падзеі Вялікага Княства Літоўскага, норавы і звычаі шляхты,  шляхецкая ментальнасць.

Пераклаў на польскую мову «Сатыры» Гарацыя, далучыў да іх тры свае вершаваныя «Дадаткі». Пісаў вершы на польскай і лацінскай мовах.

Памёр 21 лістапада 1773 года.

1821 год. Нарадзіўся Фёдар Дастаеўскі. 

Расійскі пісьменнік і філосаф. Паходзіў з літоўскага шляхецкага роду Дастаеўскіх герба «Радван», які меў маётак Дастоева на Піншчыне.

Вайсковы інжынер. Перакладчык «Яўгеніі Грандэ» Бальзака.

З выхадам першага свайго твора «Бедныя людзі» адразу здабыў папулярнасць.

За ўдзел у рэвалюцыйным гуртку М.Петрашэўскага арыштаваны (1849), асуджаны да пакарання смерцю, якое было заменена на катаргу ў Омску. Пасля катаргі, пераведзены радавым у лінейны сібірскі батальён.

Аўтар многіх вядомых твораў, у тым ліку «Злачынства і пакаранне», «Ідыёт», «Браты Карамазавы».

Фрыдрых Ніцшэ прызнаваў, што Дастаеўскі адзіны, хто здолеў яму растлумачыць, што такое чалавечая псіхалогія.

wikimedia.org

1875 год. Нарадзіўся Альберт Паўловіч. 

Беларускі паэт-гумарыст, драматург, перакладчык і мастак. Найбольш значная постаць беларускай гумарыстыкі пачатку XX стагоддзя.

Вышываў ваўнянымі ніткамі вялікія дываны з адлюстраваннем розных краявідаў, два з якіх дэманстраваліся на мастацкай выставе ў 1914 годзе.

Калекцыянер манет, пёраў, паштовак з пейзажамі, марак.

Друкаваўся у «Нашай Ніве». Аўтар 175 гумарыстычных, 120 лірычных вершаў.

Перакладаў творы А. Пушкіна, Т. Шаўчэнкі, М. Канапніцкай, У. Сыракомлі і іншых.

Распрацоўшчык беларуска-польскага слоўніка.

Аўтар шматлікіх копіяў карцін Левітана, Шышкіна і іншых мастакоў.

Памёр 17 сакавіка 1951 года ў Курску.

wikimedia.org

1903 год. Нарадзіўся Аляксандр Ільінскі. 

Беларускі тэатральны акцёр, народны артыст Беларусі і СССР. 

Працаваў у віцебскім тэатры імя Якуба Коласа (з 1926 года).

Лаўрэат Сталінскай прэміі першай ступені за выкананне галоўнай ролі ў спектаклі «Несцерка» В. Вольскага.

Сцэнічную дзейнасць пачаў у Мінску ў 1919 годзе.

Валодаў вялікай сцэнічнай прывабнасцю, выразнай мімікай.

Як акцёр-імправізатар, ён выкарыстоўваў у сваёй творчасці ўсё багацце творчай фантазіі і разнастайныя выразныя сродкі.

Памёр 28 сакавіка 1967 года ў Віцебску.

wikimedia.org

1910 год. Нарадзіўся Антон Каржанеўскі. 

Беларускі мастак. Працаваў пераважна ў галіне жывапіснага пейзажу.

У час Вялікай Айчыннай вайны немцамі ўзнагароджаны «Мэдалём для Ўсходу» за ўдзел у мастацкай выставе.

Арыштаваны 16 снежня 1944 года, асуджаны да лагераў, але ўжо ў жніўні 1945 года быў вызвалены.

Найбольш вядомыя і запамінальныя яго творы «Над Свіслаччу», «Сафійскі сабор у Полацку», «Горад над Дзвіной», «Стары Віцебск», «Богаяўленскі сабор у Полацку» і іншыя.

Яго творы знаходзяцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Беларускім саюзе мастакоў, Віцебскім краязнаўчым музэі, мэрыі  Масквы.

Памёр 19 красавіка 1991 года.

1918 год. У Камп’енскім лесе заключана перамір’е паміж Германіяй, з аднаго боку, і Францыяй, Вялікабрытаніяй, ЗША і іншымі краінамі антыгерманскай кааліцыі – з другога. 

Завяршэнне Першай сусветнай вайны паражэннем Германіі. 

Падпісанне адбылося ў чыгуначным вагоне маршала Фердынанда Фоша у Камп’енскім лесе, у французскай Пікардыі, недалёка ад горада Камп’ен і за 70 км на поўнач ад Парыжа. 

У 5:10 раніцы было падпісана пагадненне. Перамір’е набыло моц у 11:00. Быў дадзены 101 залп – апошнія залпы Першай сусветнай вайны. Канчатковыя вынікі вайны падвёў Версальскі мірны дагавор.

Мінула без малога 22 гады, і 22 чэрвеня 1940 года Гітлер прымусіў пераможаных французаў падпісаць капітуляцыю ў тым жа чыгуначным вагоне-салоне і ў тым жа Камп’енскім лесе.

tunnel.ru

1923 год. Успыхнуў першы ў свеце Вечны агонь над магілай невядомага салдата каля падножжа парыжскай Трыўмфальнай аркі. 

Прымеркаваны да 5-й гадавіны заканчэння Першай сусветнай вайны.  Яго запаліў міністр абароны Андрэ Мажыно.

Гэты Вечны агонь стаў першым у свеце “дзяржаўным” мемарыяльным агнём пасля таго, як у 391 годзе па распараджэнні візантыйскага імператара Феадосія I, хрысціяніна, было згашана культавае вогнішча, якое стагоддзямі гарэла ў рымскім храме багіні хатняга агменю Весты. Пазней такія аформленыя помнікі з’явіліся ў мностве гарадоў – Рыме, Амстэрдаме, Вашынгтоне, Маскве, Пецярбургу, Сафіі, Магілёве.

tunnel.ru

 1929 год. Нарадзіўся Леанід Сушчэня. 

Беларускі гідрабіёлаг. Член-карэспандэнт Акадэміі Навук СССР, акадэмік, Прэзідэнт Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі (1992-1997).

Доктар біялагічных навук, прафесар.

Скончыў  БДУ. Працаваў на Севастопальскай біялагічнай станцыі АН СССР, у Інстытуце біялогіі паўднёвых мораў АН УССР, у Аддзеле заалогіі і паразіталогіі АН БССР, дырэктарам Інстытута заалогіі АН БССР

Аўтар прац па першаснай і другаснай прадукцыі вадаёмаў, экалагічнай фізіялогіі, харчаванню, дыханню, росту і балансу энергіі водных беспазваночных, ахове прыроды і навакольнага асяроддзя.

Памёр 19 красавіка 2015 году.

csl.bas-net.by

1955 год. Нарадзілася Галіна Тычка. 

Беларускі літаратуразнавец і крытык. Доктар  філалагічных навук, прафесар.

Настаўнічала ў Шклоўскім раёне, працавала гідам-перакладчыкам польскай мовы ў «Спадарожніку», у штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва», часопісе «Полымя», дацэнтам БДПУ імя М. Танка, прафесарам БДУ, загадчыцай кафедры беларускай філалогіі і сусветнай літаратуры ўніверсітэта культуры і мастацтваў.

Вывучае працэсы фармавання новай беларускай літаратуры, сучасныя літаратурныя працэсы на Беларусі ў еўрапейскім кантэксце.

1975 год. Памёр Пётр Савачкін. Беларускі гісторык. Дэкан гістарычнага факультэта БДУ (1955-1973).

Кандыдат гістарычных навук, дацэнт.

Даследаваў гісторыю ўстанаўлення савецкай улады ў заходніх абласцях Беларусі.

Працаваў загадчыкам кафедры, намеснікам дырэктара Мінскай школы прафруху ВЦСПС (1950-1955), загадчыкам кафедры гісторыі СССР і дэканам гістарычнага факультэта БДУ.

hist.bsu.by

Пераможца на выбарах у ЗША пакуль невядомы, а прайграўшы ёсць – гэта Трамп

Навіна ад

Традыцыйнага абвалу партыі, якая перамагла на прэзідэнцкіх выбарах, на першых парламенцкіх пасля – не адбылося, піша Guardian.

Трамперы дрэнна ішлі ў штатах, якія вагаюцца, а Байдэн перакуліў гістарычную тэндэнцыю і пазбег цяжкіх паражэнняў падчас свайго першага тэрміну – лічыць аналітык Джонатан Фрыдланд. А прайграў … Дональд Трамп. Асоба пераможцаў прамежкавых выбараў у Амерыцы была невядомая раніцай пасля вечара напярэдадні – нават у абедзенны час у сераду тэлевядучыя не маглі сказаць сваёй аўдыторыі, дэмакраты ці рэспубліканцы будуць кантраляваць Палату прадстаўнікоў або Сенат. Але не было такой двухсэнсоўнасці адносна лёсу чалавека, які працягвае навісаць над палітыкай ЗША, нават праз два гады пасля яго выдалення з Белага дома. Трамп атрымаў па зубах.

Праўду кажучы, былы прэзідэнт хацеў, каб гэтыя выбары былі прысвечаны толькі яму. Яго мітынгі, намінальна арганізаваныя для павышэння падтрымкі кандыдатаў-рэспубліканцаў, у якім бы штаце ён ні быў, замест гэтага былі моцна засяроджаны на ім самім. Напрыклад, на мерапрыемстве пад адкрытым небам у Латробе, штат Пенсільванія, у суботу ўвечары, ён толькі мімалётна казаў пра людзей, якія балаціруюцца на пасаду губернатара ці сенатара, прысвяціўшы большую частку сваёй двухгадзіннай прамовы паўторнаму аспрэчванню мінулага – настойваючы, насуперак усім доказам, што ў яго скралі выбары 2020 года – або намякаючы на ​​слаўную будучыню, распавядаючы пра свае перспектывы зноў заняць пасаду прэзідэнта ў 2024 годзе.

Калі ён праецыраваў дыяграмы на гіганцкія экраны, графіка не тлумачыла, чаму дэмакраты заслугоўваюць страты большасці ў Кангрэсе, і тым больш не прапаноўвала палітычныя меры супраць таго, як рэспубліканцы будуць змагацца з інфляцыяй ці злачыннасцю. Не, яны прадэманстравалі серыю апытанняў грамадскай думкі, кожнае з якіх пацвярджала, што Трамп застаецца фаварытам вернікаў-рэспубліканцаў, апярэджваючы любога патэнцыйнага суперніка.

Як аказалася, фірмовы нарцысізм экс-прэзідэнта быў не такім ужо і шырокім. У пэўным сэнсе прамежкавыя выбары 2022 года сапраўды былі прысвечаны яму – толькі не так, як ён спадзяваўся.

Трамп, як і многія іншыя, меркаваў, што ў аўторак па Амерыцы пракаціцца чырвоная хваля (чырвоны – колер рэспубліканскай партыі, а сіні – дэмакратычнай – заўв. перакл.), якая вымятае дэмакратаў з абедзвюх палат Кангрэса, разбураючы блакітныя цытадэлі ў самых нечаканых месцах: у апошнія выходныя ў самых высокіх раёнах была дастатковая паніка Дэмакратычнай партыі, што і Джо Байдэн, і Хілары Клінтан былі накіраваныя ў Нью-Ёрк, адзін з самых блакітных штатаў у саюзе, каб падтрымаць губернатара, які раптоўна лічыўся ў напружанай гонцы. (Насамрэч, яна лёгка выйграла.)

Трамп быў гатовы ўзяць на сябе заслугі за бліскучую перамогу і атрымаць асалоду ад яе плёну. Ён з нецярпеннем чакаў рашучага захопу Палаты прадстаўнікоў рэспубліканцамі, у выніку якога расследаванне спробы паўстання 6 студзеня 2021 года пад кіраўніцтвам дэмакратаў будзе спынена, а яго месца зоймуць шматлікія расследаванні спраў сям’і Байдэнаў. Як сказаў мне на гэтым тыдні адзін дасведчаны дэмакрат: “Ён будзе чакаць, што Палата будзе працаваць як яго юрыдычная фірма”.

Але нават калі яго партыя атрымае канчатковую перамогу ў Кангрэсе, рэспубліканскага цунамі не было. «Безумоўна, гэта не рэспубліканская хваля, гэта дакладна», – прызнаў сенатар і нястомны падхалім Трампа Ліндсі Грэм.

Гэта нечаканасць, і не толькі таму, што яна перавярнула агульнапрынятае меркаванне Вашынгтона. Цяжкае паражэнне ў сярэднетэрміновай перспектыве для партыі дзеючага прэзідэнта, які быў на першым тэрміне, разглядаецца як норма, эфект маятніка, які практычна кіруецца законамі прыроды. Барак Абама страціў 63 месцы ў Палаце прадстаўнікоў у 2010 годзе, гэтак жа як Біл Клінтан страціў 52 месцы ў 1994 годзе. Сам Трамп страціў 40 месцаў у 2018 годзе. Тым не менш страты дэмакратаў на гэты раз будуць значна меншымі, нават у перыяд вялікіх эканамічных цяжкасцей і нізкіх рэйтынгаў прэзідэнта-дэмакрата. Як Байдэн змог супрацьстаяць гэтай гістарычнай тэндэнцыі? Адказ часткова палягае ў асобе Трампа.

Былы прэзідэнт удзельнічаў у шматлікіх конкурсах, падтрымліваючы кандыдатаў на этапе праймерыз, калі партыі выбіраюць сваіх сцяганосцаў. Пячатка адабрэння Трампа аказалася вырашальнай у некалькіх выпадках, але проста паглядзіце, як паказалі сябе фаварыты Трампа. Праўда, мемуарыст і венчурны капіталіст Дж. Д. Вэнс выйграў у цяпер цвёрда чырвоным Агаё, але ў штатах, якія вагаюцца, “трамперы” паказалі сябе дрэнна. Адмоўнік выбараў, які прысутнічаў падчас беспарадкаў на Капіталійскім пагорку 6 студзеня, быў пераможаны ў барацьбе за пасаду губернатара Пенсільваніі, у той час як тэледоктар Мехмет Оз, яшчэ адзін абраны Трампам, пацярпеў паразу ў гонцы ў Сенат ад дэмакрата Джона Фетэрмана – нават калі апошні сутыкнуўся з настойлівымі пытанняямі што да яго здольнасці служыць пасля цяжкага інсульту летам.

Мабыць, самым паказальным эфектам Трампа стала Джорджыя. Два чыноўнікі-рэспубліканцы, якія сталі агульнанацыянальна вядомымі, калі супрацьстаялі ціску Трампа, каб адмяніць падлік прэзідэнцкіх выбараў у 2020 годзе ў іх штаце, былі камфортна пераабраны. Але Гершэль Уокер, выбраны Трампам для ўдзелу ў сенаце ў Джорджыі, быў на фотафінішы за гэтае важнае крэсла. А пераможца будзе вырашацца другім турам у наступным месяцы. Тым часам “трампер” у Нью-Гэмпшыры быў жорстка пераможаны, а іншы, Кары Лэйк, здавалася, адставаў у спаборніцтве, якое павінна было быць чыста выйгрышным у Арызоне.

Калі надышла серада раніцы, здавалася, вымалёўваецца заканамернасць. Нават журналісты Fox News цытавалі рэспубліканскія крыніцы, якія казалі ім: «Калі гэта было незразумела раней, гэта павінна быць цяпер. У нас праблема Трампа».

Справа была не толькі ў таленте Трампа выбіраць кандыдатаў-дафаў у штатах, дзе рэспубліканцы павінны былі выйграць (і ім трэба будзе перамагчы зноў у 2024 годзе). Гэта была трансфармацыя, якую ён зрабіў у самой Рэспубліканскай партыі. Большасць кандыдатаў ад Рэспубліканскай партыі паставілі пад сумнеў або наўпрост адмаўлялі легітымнасць выбараў 2020 года. Гэта дазволіла дэмакратам, пачынаючы з самога Байдэна, сцвярджаць, што, якія б крыўды ні былі ў выбаршчыкаў, звязаных з кіраваннем эканомікай партыі, яны павінны былі прагаласаваць за дэмакратаў, каб выратаваць дэмакратыю.

Дрэнныя лічбы апытанняў прымусілі некаторых задумацца, ці не было гэта памылковым паведамленнем, улічваючы заклапочанасць выбаршчыкаў ростам коштаў, але, здаецца, гэта прынесла дывідэнды. Разам з рэпрадуктыўнымі правамі, парушанымі летнім рашэннем Вярхоўнага суда аб спыненні канстытуцыйнай абароны абортаў, пагроза дэмакратыі выклікала сінюю яўку, здавалася б, ператварыўшы чырвоную хвалю ў чырвоную рабізну. Віна ці заслуга ў гэтым цалкам ускладаецца на Трампа, які зрабіў адмову ў выбарах рэспубліканскім веравызнаннем.

Усё гэта ўплывае на перспектывы Трампа на 2024 год, не ў апошнюю чаргу таму, што яго самы відавочны канкурэнт за намінацыю ад рэспубліканцаў, губернатар Фларыды Рон ДэСантыс, правёў такую ​​добрую ноч. ДэСантыс быў пераабраны ў сваім штаце, набраўшы вялікія лічбы ў гістарычна дэмакратычных акругах. На тым суботнім мітынгу ў Пенсільваніі Трамп здзекаваўся з губернатара, называючы яго «Ронам Дэсанктымёнісам» (не адна з яго лепшых варожых мянушак). Кантраст паміж гэтымі двума палітыкамі больш не ліслівы для Трампа, і пра гэта цвёрда выказаўся адзін высокапастаўлены рэспубліканец: «Адзіны хлопец, на якога [Трамп] напаў перад днём выбараў, быў ДэСантыс – відавочны пераможца. Між тым, усе яго хлопцы гадзяць у ложак». У Агаё, што дзіўна, Дж. Д. Вэнс нават не згадаў былога прэзідэнта ў сваёй пераможнай прамове.

Халодная, цвёрдая логіка дыктуе, што рэспубліканцы павінны адысці ад Трампа, чалавека, які цяпер тры разы запар прайграў – у 2018, 2020 і 2022 гадах (чатыры, калі ўключыць два другія туры сената Джорджыі ў студзені 2021 года). Але гэта будзе не проста. З аднаго боку, абаронцы Трампа могуць сцвярджаць, што ім лепш, калі яго імя ёсць у бюлетэнях для галасавання, чым калі яго няма – і гэта праўда, што рэспубліканцы атрымалі месцы ў Кангрэсе ў 2016 і 2020 гадах. Але ў пэўным сэнсе гэта падкрэслівае праблему. Таму што ў год, калі сам Трамп не з’яўляецца кандыдатам, напрыклад, у 2022, яго адсутнасць аслабляе жаданне адданых прыхільнікаў Трампа выйсці на выбары, у той час як яго навіслая прысутнасць на сцэне адштурхоўвае хісткіх выбаршчыкаў, якія вырашаюць выбары. Іншымі словамі, праблема рэспубліканцаў не толькі ў Трампе. Праблема – тое, што яны сталі партыяй Трампа.

Фота ўзята з адкрытых крыніц

Дзень у гісторыі. 4 лістапада. Перамогі над маскоўскімі акупантамі пад Чуднавам і Кушлікамі. Загінулі паўстанец Якуб Ясінскі, прэм’ер-міністр Ізраіля з магілёўскімі каранямі Іцхак Рабін. Прынята Еўрапейская канвенцыя па правах чалавека

Навіна ад

1660 год. Капітуляцыя рускіх акупантаў на чале з баярынам Васілем Шарамецевым пад Чуднавам.

Войскі Рэчы Паспалітай у саюзе з крымскімі татарамі нанеслі цяжкую паразу руска-казацкаму войску Шарамецева і наказнога гетмана Цімафея Цецюры падчас вайны 1654-1667 гадоў. 

Чудноўская катастрофа мела цяжкія наступствы для рускіх войскаў, якія панеслі значныя страты. Яны змушаныя былі перайсці да абароны. 

Пераход Юрыя Хмяльніцкага на бок Рэчы Паспалітай выклікаў новы віток грамадзянскай вайны сярод запарожскага казацтва. А Расія страціла надзею на далучэнне земляў Правабярэжнай Украіны.

tunnel.ru

1661 год. У бітве пад Кушлікамі ў час вайны 1654-1667 гадоў былі разбіты войскі рускіх акупантаў. 

Войска Рэчы Паспалітай пад кіраўніцтвам Казіміра Жаромскага, ваяводы Стэфана Чарнецкага атрымала перамогу над войскам Маскоўскага царства ваяводы Івана Хаванскага.

Войскі Хаванскага былі разбіты і іх рэшткі пераследваліся да самага Полацка, куды ўвайшло каля 3 тысяч рускіх салдатаў.

1794 год. Пры абароне Варшавы гераічна загінуў Якуб Ясінскі. 

Літоўскі і польскі ваенны і палітычны дзеяч, інжынер, паэт. 

Адзін з кіраўнікоў вызваленчага паўстання 1794 года. Генерал-лейтэнант. Кіраўнік паўстання ў Вільні. Удзельнік абароны варшаўскай Прагі.

У якасці галоўнакамандуючага літоўскімі паўстанцамі кіраваў арганізацыяй новага войска, з мэтай пашырэння сацыяльнай базы паўстання пісаў рыфмаваныя пракламацыі да сялян на беларускай мове.

Аўтар вершаў, паэм. Некаторыя рамантычныя песні Ясінскага ў свой час карысталіся вялікай папулярнасцю.

1906 год. Нарадзілася Аляксандра Нікалаева. 

Беларуская балярына. Народная артыстка.

У 1934-1960 гадах адна з вядучых танцоўшчыц тэатра оперы і балета. 

Педагог, мастацкі кіраўнік Беларускага харэаграфічнага вучылішча. 

Выконвала галоўныя ролі ў пастаноўках «Салавей» М. Крошнера, «Князь-Возера» В. Залатарова, «Канёк-Гарбунок» Ц. Пуні, «Лебядзінае возера» П. Чайкоўскага і іншых.

Памерла 16 студзеня 1997 года.

1929 год. Нарадзіўся Сяргей Карніловіч. 

Дзеяч беларускай эміграцыі  ў ЗША.

У 1944 годзе вывезены на прымусовыя работы ў Германію. Вучыўся ў Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы у Рэгенсбургу. З 1949 года на эміграцыі ў ЗША.

Актыўна ўдзельнічаў у беларускім нацыянальна-рэлігійным жыцці, 18 гадоў ачольваў Беларуска-амерыканскі грамадскі цэнтр «Полацак».

Пахаваны на могілках Рыверсайд у Кліўлендзе, штат Агая.

могілкі Рыверсайд у Кліўлендзе, wikimedia.org

 1934 год. Нарадзіўся Уладзімір Багіна. 

Беларускі геолаг. Кандыдат геолага-мінералагічных навук, лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР. Заслужаны геолаг-разведчык.

 Працаваў на Палессі, пасля адкрыцця першага ў Беларусі Рэчыцкага радовішча нафты (1964) і арганізацыі трэста «Белнафтагазразведка» быў прызначаны галоўным геолагам Рэчыцкай нафтаразведачнай экспедыцыі глыбокага свідравання, намеснікам начальніка РУП «Белгеалогія», навуковым супрацоўнікам геолага-разведачнага інстытута.

Пры яго ўдзеле былі адкрыты і разведаны першыя, а затым шэраг іншых радовішчаў нафты ў Беларусі, у Заходняй Сібіры.

1935 год. Нарадзіўся Аляксандр Болсун. 

Беларускі фізік, педагог, энцыклапедыст. Кандыдат фізіка-матэматычных навук, дацэнт. Выхаванец  Магілёўскага педінстытута.

Прымаў непасрэдны ўдзел у стварэнні многіх энцыклапедычных даведнікаў, у тым ліку «Беларусь», «Чернобыль», «Автомобильные дороги Беларуси».

wikimedia.org

1937 год. Расстраляны Аляксандр Вальковіч. Беларускі грамадска-палітычны дзеяч. Прадстаўнік БНР пры ўрадзе Грузіі, міністр фінансаў БНР.

Удзельнік Першай Сусветнай вайны. Працаваў інспектарам у Наркамаце фінансаў. Арыштаваны ДПУ БССР у ліпені 1930 года, сасланы на 5 гадоў у Башкірыю. 

У 1937 арыштаваны зноў, прыгавораны да расстрэлу.

1937 год. НКУС расстраляна група беларускіх мастакоў. 

Былі расстраляны Іван Гаўрыс, вучань М. Шагала, К. Малевіча, супрэматывіст, кіраўнік УНОВИС у Віцебску, браты Пятро і Хрыстафор Даркевічы.

Іван Гаўрыс

1946 год. У Парыжы ўтворана ЮНЕСКА – Арганізацыя Аб’яднаных Нацый па пытаннях адукацыі, навукі і культуры. 

Асноўная задача арганізацыі – садзейнічанне ўмацаванню міру і бяспекі шляхам пашырэння супрацоўніцтва народаў у галіне адукацыі, навукі і культуры ў інтарэсах забеспячэння ўсеагульнай павагі справядлівасці, законнасці і правоў чалавека, а таксама асноўных свабод, абвешчаных у Статуце ААН, для ўсіх народаў без адрознення расы, полу, мовы ці рэлігіі”.

Беларусь уступіла ў арганізаццыю 12 мая 1954 года.

1950 год. У Рыме прынята Канвенцыя аб абароне правоў чалавека і асноўных свабод (Еўрапейская канвенцыя па правах чалавека). 

Канвенцыя ўстанаўлівае неад’емныя правы і свабоды кожнага чалавека і абавязвае дзяржавы, якія ратыфікавалі Канвенцыю, гарантаваць гэтыя правы кожнаму чалавеку, які знаходзіцца пад іх юрысдыкцыяй. 

Галоўнае адрозненне Канвенцыі ад іншых міжнародных дагавораў у галіне правоў чалавека – існаванне рэальна дзеючага механізму абароны дэкларуемых правоў з дапамогай Еўрапейскага суда па правах чалавека (ЕСПЧ), які разглядае індывідуальныя скаргі на парушэнні канвенцыі. 

1955 год. Памёр Генрых Грыгоніс. 

Беларускі акцёр тэатра і кіно. Народны артыст. 

Працаваў у Першым беларускім таварыстве драмы і камедыі, у купалаўскім тэатры.

Ім створаны народныя характары, адметныя сакавітым гумарам, нацыянальным каларытам.

У класічным рэпертуары асаблівы поспех меў у пастаноўках па творах Мальера, У. Галубка,  Лопэ дэ Вэгі. Здымаўся ў кіно: «Кармялюк», «Хто смяецца апошнім» і іншых.

wikimedia.org

1995 год. Забіты яўрэйскім фанатыкам, праціўнікам мірных перамоў з арабамі Іцхак Рабін. 

Ізраільскі палітычны і ваенны дзеяч, лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру. Шосты і адзінаццаты прэм’ер-міністр Ізраіля. Генерал.

Нарадзіўся 1 сакавіка 1922 года ў Іерусаліме. Яго маці Роза Каган ўраджэнка Магілёва, бацька – з Сідаравіч, што пад Кіевам.

Камандзір брыгады ў час араба-ізраільскай вайны 1948-1949, потым камандуючы Паўночнай ваеннай акругай, начальнік Генеральнага штаба, пасол у ЗША, старшыня Палітычнага камітэта Рабочай партыі Ізраіля, міністр абароны, прэм’ер-міністр.

Удзельнічаў у перамовах з палесцінцамі, прызнаў Арганізацыю вызвалення Палесціны, падпісаў мірныя дамоўленасці з ёю ў Осла (1993) і Вашынггоне (1994).

wikimedia.org

 

Дзень у гісторыі. 3 лістапада. Дзень нараджэння Якуба Коласа, вынаходніка рэшткаў неандэртальскага чалавека ў СССР Г. Бонч-Асмалоўскага. SOS стаў сігналам бедства на моры. Запуск спадарожніка з сабакам

Навіна ад

1882 год. Нарадзіўся Якуб Колас. Беларускі празаік, паэт, педагог, навуковец, адзін з заснавальнікаў сучаснай беларускай літаратурнай мовы.

Народны пісьменнік. Акадэмік, Заслужаны дзеяч навукі Беларусі, Лаурэат дзяржаўнай прэміі СССР. 

Яго творы ўлючаны ў школьную праграму па беларускай літаратуры, перакладзены больш чым на 40 моваў свету. 

Яго імя носяць Мінскі паліграфікамбінат, Інстытут мовазнаўства, Віцебскі драматычны тэатр, Цэнтральная навуковая бібліятэка акадэміі навук, шматлікія ўстановы культурыі, адукацыі, вуліцы, плошчы ў гарадах краіны.

У Мінску працуе Дзяржаўны літаратурна-мемарыяльны музей Якуба Коласа з філіяламі ў Стаўбцоўскім раёне: у Акінчыцах, Смольні, Мікалаеўшчыне і Альбуці. Ёсць музей і ў в. Пінкавічы. 

Помнікі класіку ўсталяваны ў Ганцавічах, Мінску, Мікалаеўшчыне, Навагрудку, Нясвіжы, у в. Плоскае Талачынскага раёна, у Ташкенце, кітайскім  Цяньцзіне, мемарыяльныя дошкі ў Вільнюсе і ў Ташкенце. 

На жаль, у Магілёве імя Коласа носіць вуліца, на якой няма ніводнага дома і ніхто з магілёўцаў не можа сказаць: “Я жыву на вуліцы імя класіка”.

1890 год. Нарадзіўся Канстанцін Пушкарэвіч. 

Філолаг, даследчык беларускай літаратуры, гісторык, перакладчык. Доктар філалагічных навук, прафесар.

Удзельнік дарэвалюцыйнага гуртка, які збіраўся на кватэры мовазнаўца Б. Эпімаха-Шыпілы у Санкт-Пецярбургу.

Прафесар Томскага, Ленінградскага ўніверсітэтаў,  Супрацоўнік Інстытута этнаграфіі АН СССР.

Аўтар прац па літаратуры, гісторыі, мовах і культуры славянскіх народаў. 

Пераклаў на рускую мову аповесць Зм. Бядулі «Салавей» і зборнік апавяданняў Ц. Гартнага «Трэскі на хвалях».

1890 год. Нарадзіўся Глеб Бонч-Асмалоўскі. Беларускі антраполаг, археолаг, этнограф (вывучаў народы Крыма і Каўказа), геолаг. Доктар гістарычных навук.

У 1924 годзе ўпершыню ў СССР выявіў рэшткі неандэртальскага чалавека ў гроце Кіік-Коба (Крым), якія апынуліся таксама найстаражытным на тэрыторыі СССР помнікам эпохі Мусцье. 

У працах вучонага даказвалася пераемнасць сувязь культуры і фізічнага тыпу чалавека ранняга палеаліту. Ім была вылучана ідэя пра пераход продкаў чалавека ад надрэўнага да наземнага ладу жыцця задоўга да ператварэння малпы ў чалавека.

wikimedia.org 

1893 год. Нарадзіўся Францішак Чарняўскі. Беларускі рэлігійны дзеяч. 

Душпастарскую службу пачаў у 1920 годзе. 

Чытаў казанні на беларускай мове і распаўсюджваў сярод вернікаў беларускія выданні. 

У 1924—1927 вучыўся ў Рыме. З 1929 на місіі ў Францыі, з 1933 — у Бельгіі. 

З 1957 года жыў і служыў у ЗША, дзе выдаваў беларускі рэлігійны часопіс «Siaŭbit».

1906 год. SOS стаў адзіным сігналам бедства на моры. У Берліне краіны – удзельніцы Міжнароднай Радыётэлеграфнай Канвенцыі зацвердзілі адзіны сігнал бедства для радыёсувязі на моры SOS (… — — — …). Па азбуцы Морзэ на ўсіх мовах такі сігнал выглядаў аднолькава – тры кропкі – тры працяжнікі – тры кропкі. Такім чынам, гэты сігнал быў абраны з чыста тэхнічных меркаванняў.

tunnel.ru

 1937 год. Расстраляны НКУС Максім Бурсевіч. 

Дзеяч беларускага нацыянальна-вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі, педагог, публіцыст.

Настаўнічаў на Палессі, Харкаўшчыне,  Віленшчыне. У 1925 увайшоў у актыў Беларускага пасольскага клуба. 

З’яўляўся кіраўніком Цэнтральнага сакратарыята Беларускай сялянска-работніцкай грамады.. Тройчы арыштоўваўся польскімі ўладамі, сядзеў у турме.

У 1932 годзе ў выніку абмену палітвязнямі трапіў у БССР, працаваў у Дзяржплане БССР і ў Камісіі па вывучэнні Заходняй Беларусі пры акадэміі навук. 

Арыштаваны ДПУ БССР у 1933 годзе, прысуджаны да расстрэлу, які быў заменены 10 гадамі зняволення. Пакаранне адбываў на Салаўках і на будаўніцтве Беламорска-Балтыйскага канала. 

9 кастрычніка 1937 прыгавораны да расстрэлу.

wikimedia.org

 1937 год. Расстраляны НКУС Павел Валошын. Дзеяч Грамады і КПЗБ, дэпутат Сойма Другой Рэчы Паспалітай, публіцыст.

Удзельнічаў у Першай сусветнай вайне, трапіў у нямецкі палон,  служыў міліцыянерам у Екацярынаславе, у дзянікінскай арміі, у Чырвонай Арміі ў атрадзе Р. Катоўскага.

Быў дэпутатам польскага сейма, уваходзіў у Беларускі пасольскі клуб, адзін з заснавальнікаў Беларускай сялянска-работніцкай грамады.

Польскім судом асуджаны на 12 гадоў турмы. У выніку абмену палітычнымі зняволенымі з 1932 года жыў у БССР. 

Працаваў у Беларускай дзяржаўнай бібліятэцы і ў Бібліяграфічным інстытуце. Арыштаваны ў 1933 годзе і прыгавораны да расстрэлу, замененага 10 гадамі лагераў. 

Пакаранне адбываў на Салаўках.

9 кастрычніка 1937 года прыгавораны да расстрэлу. 

wikimedia.org

1941 год. Памёр Змітрок Бядуля (Самуіл Плаўнік).  

Беларускі пісьменнік, мовазнаўца. Удзельнік беларускага нацыянальна-вызваленчага руху пачатку XX стагоддзя, беларусізацыі.

Працаваў загадчыкам аддзела газеты «Савецкая Беларусь», рэдактарам дзіцячага часопіса «Зоркі», першым рэдактарам часопіса «Наш край», у Інстытуце беларускай культуры.  

У жніўні 1936 годзе падпісаў зварот да «роднага, любага» Сталіна з заклікам знішчыць «бандыцкіх вылюдкаў» з «контррэвалюцыйнай трацкісцка-зіноўеўскай хеўры». 

У беларускую літаратуру ён прынёс адзнаку інтэлігентнасці, культ пачуцця, замілаванасць да прыгажосці, разлітай у навакольным свеце. 

Аўтар шматлікіх кніг паэзіі, нарысаў, зборнікаў апавяданняў, кніг для дзяцей, паэм, ваяцкіх песень, артыкулаў па этнаграфіі і фальклору, суаўтар кішэннага «Яўрэйска-беларускага слоўнічка».

Пераклаў з ідыша на беларускую мову Шолам-Алейхема, С. Годынера, С. Каган, з украінскай – Ю. Будзяка, Т. Шаўчэнкі. 

На фота сядзіць злева, wikimedia.org

1957 год. СССР запусьціў штучны спадарожнік з сабакам Лайкай – першай жывой істотай, што патрапіла на арбіту Зямлі. 

Мэтай запуску было вызначэнне магчымасці знаходжання жывых істот на вышынях да 100-110 км пасля закіду іх туды з дапамогай ракет, наступнага катапультавання і спуску на парашуце.

Нягледзячы на тое, што сабака пражыў на арбіце ўсяго некалькі гадзін (памёр ад перагрэву і падвышанага стрэсу), знаходжанне яе ў космасе пацвердзіла, што жывыя арганізмы здольныя пераносіць умовы бязважкасці. 

Спадарожнік здзейсніў 2 570 абаротаў вакол Зямлі і згарэў у атмасферы 4 красавіка 1958 года.

tunnel.ru

 1983 год. У ЗША памёр епіскап Афанасій (Антон Мартас). 

Дзеяч беларускага нацыянальнага руху, гісторык царквы.

Быў манахам ў Пачаеўскай лаўры, архімандрытам. З сакавіка 1942 года – епіскап Віцебскі і Полацкі. Удзельнік Усебеларускага царкоўнага сабору (1942), на якім была абвешчана аўтакефалія беларускай праваслаўнай царквы. 

З 1944 года ў Германіі кіраваў прыходамі ў брытанскай зоне акупацыі. 

З 1946 года служыў у прыходах Рускай замежнай праваслаўнай царквы, архіепіскап у Аргенціне, Аўстраліі.

Аўтар манаграфіі «Матэрыялы да гісторыі Праваслаўнай Беларускай царквы», кнігі «Беларусь в исторической государственной и церковной жизни».

2007 год.  Разам з сям’ёй у аўтакатастрофе загінуў Аляксандар Дзядзюшка. 

Беларускі і раійскі актор тэатра і кіно, ураджэнец Ваўкавыска. 

Працаваў у тэатрах Мінска, Уладзіміра.

Зорнай гадзінай стала роля ў сэрыяле «Апэратыўны псеўданім». У далейшым здымаўся ў асноўным у вострасюжэтных тэлесерыялах.

Вядомасць прынеслі тэлесерыял «Сармат», фільмы «Рэальны тата» і «Вячэрняя казка».

 

Дзень у гісторыі. 31 кастрычніка. Halloween. Пачатак Рэфармацыі. З’яўленне “зебры”. Адкрыццё мемарыялу чатырох прэзідэнтаў ЗША. Дзень памяці гісторыка Міхася Ткачова

Навіна ад

Міжнародны дзень Чорнага мора (з 1996 года).

У 1996 годзе Балгарыя, Румынія, Турцыя, Грузія, Расія і Украіна падпісалі Стратэгічны план дзеянняў па рэабілітацыі і абароне Чорнага мора. 

Стан прыроды Чорнага мора значна пагоршыўся з лютага 2022 года, калі Расія распачала агрэсію супраць Украіны. Чорнае мора зноў з ініцыятывы Расіі стала зонай баявых дзеянняў.

Halloween – ноч перад Днём усіх святых.

Хэлоўіну не менш за 2000 гадоў, ён бярэ пачатак з кельцкай культуры. У кельтаў свята азначалася ў гонар прыхода зімы 31 кастрычніка.

У VII стагоддзі Папа Баніфацый IV зацвердзіў 1 лістапада Днём усіх святых, каб адцягнуць ангельцаў ад паганскіх звычаяў. 

Пазней 2 лістапада стала Днём усіх душ – калі паміналі ўсіх памерлых. 

Аднак традыцыі захаваліся ў народнай памяці.

На Хэлоўін дзеці апранаюцца ў касцюмы пачвар і ходзяць па суседскіх дамах, выгандлёўваючы прысмакі. Уладкоўваюцца маскарады.

У акно выстаўляецца абалонка гарбуза (прыдумка амерыканцаў) з выразанымі вачамі і ротам і свечкай усярэдзіне, каб адпудзіць духаў. У старажытнасці жудасныя маскі, у якія ўстаўлялі свечкі, выразалі з рэпы, буракоў.

У Германіі ў замак Франкенштэйна ў Дармштаце сцягваюцца тысячы наведвальнікаў, перапранутыя ў касцюмы монстраў, а мясцовыя жыхары вераць, што ў гэтую ноч прывід гаспадара з’яўляецца на даху замка.

Самыя ўражальныя шэсці Францыі праходзяць у прыгарадзе Парыжа ў Дыснэйлэндзе і ў Ліможы. Тут праходзяць самыя запамінальныя парады гоблінаў, вампіраў і зданяў, якія асвятляюць свой шлях ліхтарамі-гарбузамі. У гэтую ноч бары і кавярні французскіх гарадоў прапануюць “вядзьмарскія” стравы, а наведвальнікі апранаюцца не менш маляўніча, чым удзельнікі парадаў і шэсцяў.

1517 год. Пачатак Рэфармацыі, лютэранства. 

Марцін Лютэр прымацаваў 95 тэзісаў на дзвярах сабора ў нямецкім Вітэнбергу. 

Магілёў і Вітэнберг (Лютэрштат) маюць статус пабрацімаў і падтрымліваюць шчыльныя неафіцыйныя культурныя адносіны.

Марцін Лютэр (1483-1546), былы каталіцкі святар, прафесар багаслоўя. Выступіў супраць продажу індульгенцый, аспрэчваў правы Папы Рымскага, навучаў, што Біблія – адзіная крыніца абсалютных ведаў, выступаў супраць забароны на шлюб святарам, за танную народную царкву, за яе сціпласць.

Пераклаў Біблію на нямецкую мову, што зрабіла Святое Пісанне больш даступным шырокім саслоўям, што аказала велізарны ўплыў на царкву і нямецкую культуру.

Першая лютэранская царква ў Беларусі заснавана ў Брэсце ў 1553 годзе. 

Да канца XVI стагоддзя ў Вялікім Княстве існавала каля 10 лютэранскіх парафій. Першая лютэранская абшчына ў сучаснай Беларусі зарэгістраваная ў 1993 годзе. Дзейнічаюць два дзясяткі абшчын двух аб’яднанняў. 

Адзіны дзейны гістарычны лютэранскі храм знаходзіцца ў Гродне. У будынку лютэранскай кірхі ў Полацку размешчаны краязнаўчы музей.

1885 год. Нарадзіўся Міхайла Грамыка. 

Беларускі географ, геолаг, пісьменнік, вязень ГУЛАГу. Даследчык радовішчаў нафты. 

Выхаванец Магілёўскай гімназіі. 

Распрацоўшчык беларускай тэрміналогіі па геаграфіі, геалогіі, хіміі, падручнікаў «Пачатковая геаграфія», «Уводзіны ў навуку аб неарганічнай прыродзе». 

Аўтар кніг паэзіі, п’ес, якія ставіліся ў тэатрах. Аўтар успамінаў пра Я. Купалу, Я. Коласа, А. Грыневіча. 

1951 год. У Лондане з’явіліся першыя пешаходныя пераходы тыпу “зебра” з белымі палосамі.

У ФРГ “зебра” з’явілася ў верасні 1953 гады, у Беларусі толькі ў сярэдзіне 1960-х.

Знак “пешаходны пераход”, якім прынята дубляваць “зебру” у нашай краіне, не такі ўжо агульнаўжывальны, як здаецца. Без яго абыходзяцца многія пешаходныя пераходы ў Японіі, ЗША, Германіі, Брытаніі. 

tunnel.ru

1930 год. Нарадзіўся Леў Гумілеўскі. Беларускі скульптар.

Працаваў у манументальнай і станкавай скульптуры. 

Аўтар і суаўтар бюстаў, помнікаў, мемарыяльных комплексаў  Янку Купале (Мінск, Масква), Я. Янішчыц, А. Міцкевічу, Ал. Клімавай (усе – Мінск), Кірылу Тураўскаму (Гомель), Ф. Багушэвічу (Смаргонь), Юрыю Нясвіжскаму, Радзівілу Сіротке (Нясвіж), «Барацьбітам за савецкую ўладу» і «Плошча Славы» (Магілёў), станкавых кампазіцый «Кастусь Каліноўскі», «Ценям Касцюшкі» і іншых.

Памёр 3 ліпеня 2021 года.

belta.by

1934 год. Нарадзіўся Тадэвуш Кокштыс.  

Беларускі акцёр. Народны артыст. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі, прэміі імя І. Буйніцкага.

Найбольш значныя вобразы, створаныя на коласаўскай сцэне: Труфальдзіна (“Слуга двух спадароў” К. Гальдоні), Благое (“Доктар філасофіі” Б. Нушыча), Жабрак (“Сымон – музыка” Якуба Коласа) і іншыя.

Асноўныя працы ў кіно: “Зорка Венера”, “Маленькі баец”, “Новая зямля”(тэлефільм), “Круіз на кані”(тэлефільм), “Палеская хроніка”, “Чырвоны востраў”.

avatars.mds.yandex.net

 1941 год. Завершана збудаванне нацыянальнага мемарыяла ЗША на гары Рашмор у штаце Паўднёвая Дакота.

Манумент чатырох прэзідэнтаў Джорджа Вашынгтона, Томаса Джэферсана, Абрагама Лінкальна і Тэадора Рузвельта – нацыянальны сімвал Амерыкі, сусветна папулярны турыстычны аб’ект. 

Размешчаны на вышыні 1750 метраў над узроўнем мора на 500 гектарах.

Збудаванне пачалося 4 кастрычніка 1927 года. 

На будаўніцтве было занята каля 400 працоўных, якія ўручную секлі граніт. 90% усёй горнай пароды выдалілі з дапамогай зарадаў дынаміту.

Кожны барэльеф мае вышыню больш за 18 метраў, і ён бачны з адлегласці 100 км.

Кожнае вока – у 3,5 метра, а даўжыня насоў больш за 7 метраў – так што, калі пачынаўся дождж, працоўныя хаваліся ў ноздрах.

Фігура Вашынгтона была адкрыта першай у 1930 годзе, Джэферсан з’явіўся ў 1936, Лінкальн – у 1937, Рузвельт – у 1939 годзе.

tunnel.ru

 1992 год. Памёр ураджэнец Мсціслава Міхась Ткачоў.  

Беларускі гісторык, археолаг, грамадскі дзеяч. Доктар гістарычных навук, прафесар.

Загадчык рэдакцыі гісторыі,  галоўны рэдактар выдавецтва «Беларуская Энцыклапедыя» імя Петруся Броўкі. 

Ініцыятар стварэння энцыклапедыі «Археалогія і нумізматыка Беларусі», «Энцыклапедыі гісторыі Беларусі».

Вывучаў ваенна-абарончае дойлідства, матэрыяльную культуру і архітэктуру гарадоў Беларусі XI-XVIII стагоддзяў.

Адзін з аўтараў кніг «Нарысы па археалогіі Беларусі», «Гісторыя беларускага мастацтва».

Першым прасачыў генезіс, эвалюцыю і этапы развіцця замкаў і абарончых сістэм населеных пунктаў, а таксама арганізацыю абароны беларускіх гарадоў.

У яго памяць у Гродна і Мсціславе ўсталяваны мемарыяльныя шыльды.

nashi-lyudi.by

2013 год. Памёр Аляксей Кузьміч. Беларускі мастак-жывапісец.

Пісаў навакольны свет, людзей. 

Галоўнай гераіняй яго жывапісу заўсёды была Жанчына (Мадонна).

Сам мастак характарызаваў сваё крэда наступным дэвізам: «Хто любіць жанчыну, хто любіць свет, хто піша жанчыну, таму дапамагае бог». 

Напісаў шэраг партрэтаў вядомых дзеячаў культуры, у тым ліку Стэфаніі Станюты, Галіны Макаравай, Здзіслава Стомы, Міхаіла Пташука.

wikimedia.org

 

Flo ліквідуе бізнэс у Беларусі

Навіна ад

Распрацоўшчык папулярнага дадатка ў сегменце жаночага здароўя Flo заявіў пра ліквідацыю бізнэсу ў Беларусі. 

Рашэнне аб закрыцці прадстаўніцтва было прынята ў канцы верасня, хаця чуткі пра гэта распаўсюджваліся яшчэ вясной 2022 года. Кампанія не жадае мець справу з саўдзельнікамі краіны-агрэсара.

У сакавіку, пасля пачатку поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну, у ТАА “Фло Хелс Бел” змяніўся ўладальнік – усе акцыі падраздзялення перайшлі ад амерыканскай Flo Health Inc да фізічнай асобы. У той жа час, у самой кампаніі інфармацыю аб выхадзе з Беларусі ніяк не каментавалі.

Увесну гэтага года супрацоўнікаў Flo ў Беларусі папрасілі вырашыць пытанне ўласнай рэлакацыі з лімітавым тэрмінам да 14 сакавіка. Тым, хто працягваў заставацца ў Беларусі, кампанія адключыла доступ да карпаратыўных рэсурсаў.

Адзначым, што на сайце Flo ўжо даўно няма згадак пра офіс у Мінску, а таксама не публікуюцца вакансіі з прапановамі працы ў Беларусі. 

Разам з тым, кампанія за апошнія некалькі месяцаў актыўна пашырае каманду ў суседняй Літве. За чэрвень – верасень бягучага года штат літоўскага офіса вырас удвая, да 245 чалавек.

Што вядома пра Flo Health

Кампанія з беларускімі каранямі, якая займаецца папулярным дадаткам у сегменце жаночага здароўя. Штаб-кватэра размяшчаецца ў Лондане, а прадстаўніцтвы знаходзяцца таксама ў Нідэрландах і ЗША. У той жа час, у Вільнюсе размяшчаецца офіс распрацоўкі Flo.

Дададзім, што на канец 2021 года кампанія налічвала 400 супрацоўнікаў, каля 200 з якіх тады яшчэ працавалі ў офісе распрацоўкі ў Мінску. 

Увосень 2021 года Flo ацэньвалі ў 800 мільёнаў даляраў, і аналітыкі прагназавалі кампаніі статут адзінарога на рынках ўжо ў найблізкай будучыні.

Характэрна, што дадатак Flo тры гады запар з’яўляецца самым папулярным у катэгорыі Health&Fintess у AppStore. Па дадзеных кампаніі, у яе прадукта ўжо больш за 250 мільёнаў унікальных карыстальнікаў у свеце.

фота: 24tv.ua

Дзень у гісторыі. 8 кастрычніка. Выданне «Граматыкі словеньска языка». Вызваленне Чавусаў ад маскоўскай акупацыі. Самы разбуральны пажар у гісторыі ЗША

Навіна ад

1500 год. У час знаходжання ў Браславе Вялікага князя ВКЛ Аляксандра гораду дараваны прывілей на магдэбургскае права (няпоўнае).  

Герб «Вока прадбачання»  горад атрымаў 2 чэрвеня 1792 г. у адпаведнасці з прывілеем Станіслава Аўгуста Панятоўскага. 

Горад вядомы з 1065 года. Мае 9,4 тысяч жыхароў, цэнтр турызму нацыянальнага значэння. 

У горадзе праводзіцца штогадовы фестываль “Віва Браслаў”.

1586 год. У Вільні ў друкарні Мамонічаў выдадзена першая друкаваная граматыка царкоўнаславянскай мовы –  «Граматыка словеньска языка». 

Аўтарства трактату прыпісваецца Іаану Дамаскіну, пераклад на царкоўнаславянскую мову – Іаану Экзарху. 

Некаторыя даследчыкі лічаць аўтарам гэтага выдання Івана Фёдарава.

1660 год. Каля Чавусаў войска Рэчы Паспалітай адбіла наступленне рускай арміі, што вымусіла яе адступаць да Смаленска. 

Чавусы былі вызвалены ад маскоўскай акупацыі.

1831 год. Нарадзіўся Міхал Ельскі. 

Беларускі скрыпач, кампазітар, музычны пісьменнік.

Актыўны ўдзельнік грамадскага жыцця Беларусі, дабрачынных канцэртаў, сустваральнік Мінскага музычна-літаратурнага таварыства (1880).

Сабраў дзесяткі народных мелодый, напісаў працы «Народныя танцы Мінскай губерні», «Вывучэнне музыкі».

Аўтар каля 100 музычных твораў.

Выступаў з канцэртамі ў беларускіх і еўрапейскіх гарадах.

1871 год. У ЗША адбыўся самы разбуральны пажар у гісторыі краіны. 

Ці то з-за каровы, якая збіла ліхтар у хляве, ці то з-за злодзея, які быў неасцярожны з агнём, выгарэў увесь цэнтр Чыкага з 48 кварталамі. 

З 300 тысяч жыхароў 90 тысяч засталіся без прытулку. Загінула каля 300 чалавек.

1899 год. На тэрыторыі Магілёўскай губерні ўсталявалася самае ранняе снежнае покрыва за ўвесь час метэаназіранняў.

1902 год. У в. Выдранка Краснапольскага раёна нарадзіўся Канстанцін Кернажыцкі. 

Беларускі гісторык. Кандыдат гістарычных навук

Даследаваў аграрную гісторыю Беларусі познефеадальнай і капіталістычнай эпох, эвалюцыю феадальнага спосабу вытворчасці, капіталізму.

Разам з Дз. Дудковым абгрунтаваў капіталістычны характар аграрнага ладу Беларусі пасля сялянскай рэформы 1861 года.

Адзін са складальнікаў зборніка дакументаў «Гісторыя Беларусі ў дакументах і матэрыялах» (1936).

Памёр у ГУЛАГу ў 1942 годзе.

1910 год. Пайшла з жыцця Марыя Канапніцкая.

Паэтэса, перакладчыца, буйнейшы майстар польскай рэалістычнай літаратуры.

Змагарка за правы жанчын. Блізкая сяброўка Элізы Ажэшкі. 

Неаднаразова наведвала Беларусь, перапісвалася з Я. Лучынам.

Аўтар цыклаў вершаў, эпічных паэм, зборнікаў апавяданняў,  цыклаў народных песняў «З лугоў і палёў», «На жалейцы», кнігі «Міцкевіч, яго жыццё і душа» (1899).

Асноўныя матывы яе творчасці — сялянская нядоля, жыццё гарадской беднаты, любоў да радзімы, вера ў народ, у надыход справядлівасці.  

1943 год. Загінуў Андрэй Мрый. 

Беларускі празаік, журналіст, перакладчык. Ураджэнец в. Палуж Краснапольскага раёна.

Вязень ГУЛАГу. 

Найбольш вядомы сваім сатырычным раманам на савецкую рэчаіснасць «Запіскі Самсона Самасуя».

Супрацоўнік часопіса «Наш край», інспектар Цэнтральнага бюро краязнаўства, член літаратурнага аб’яднання «Узвышша», стылістычны рэдактар у газеце «Звязда».

У Магілёве яго імя носіць бульвар.

1967 года. У Вялікабрытаніі ўпершыню прыняты закон, які рэгламентуе ўтрыманне алкаголю ў крыві вадзіцеляў.

Калі б гэты закон не быў прыняты і паліцыя не кантралявала вадзіцеляў на алкаголь, то наша краіна  за 10 гадоў страціла б 62 000 чалавек.

1991 год. Памерла Зоська Верас (Людвіка Сівіцкая-Войцік). 

Беларуская пісьменніца і грамадскі дзеяч.

Аўтар «Беларуска-польска-расейска-лацінскага батанічнага слоўніка» (1924), «Гісторыя ўжывання зёлак у лячэнні» (1934), кнігі вершаў для дзяцей «Каласкі» (1985), успамінаў пра М. Багдановіча, У. Галубка, Ядвігіна Ш. і іншых.

 

Дзень у гісторыі: 11 верасня. Гадавіна тэрарыстычнай атакі на ЗША. Нарадзіліся: фалькларыст Еўдакім Раманаў і празаік, журналіст Вінцэсь Мудроў. Памёр этнограф Рамуальд Зянкевіч. Адкрыты Дом-музей Адама Міцкевіча

Навіна ад

1855 год. Нарадзіўся Еўдакім Раманаў.

Фалькларыст, этнограф, археолаг, настаўнік.

Аўтар дадаткаў да слоўніка Івана Насовіча, 15-томнага «Беларускага зборніка» – энцыклапедыі побыту, творчасці, матэрыяльнай і духоўнай культуры беларускага народу ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя.

Пад яго рэдакцыяй выйшлі 3 выпускі «Магілёўскай даўніны», выпуск «Крыніц для гісторыі Магілёўскага краю» і іншыя работы.

Склаў археалагічныя карты Магілёўскай, Віцебскай і Гродзенскай губерняў, сабраў звесткі пра 1000 гарадзішчаў Беларусі.

Сузаснавальнік Віцебскага, Магілёўскага, Віленскага этнаграфічных музеяў.

У Магілёве абласны краязнаўчы музей носіць імя Еўдакіма Раманава. Тут праводзяцца навуковыя раманаўскія чытанні.

1868 год. Памёр Рамуальд Зянкевіч.

Этнограф, археолаг, фалькларыст.

Збіраў песні, казкі, паданні, легенды, абрады і звычаі на Піншчыне, укладальнік першага зборніка беларускіх песень.

Вывучаў Крэўскі замак, Тураў.

1938 год. Адкрыты Дом-музей Адама Міцкевіча ў Наваградку.

22 чэрвеня 1941 годзе разбураны нямецкай авіябомбай, экспанаты знішчаны.

Адноўлены ў 1955 годзе рэканструяваны ў 1989-ым.

У ім налічваецца каля 8000 музейных прадметаў у 5 залах і выставачнай галерэі.

1953 год. Нарадзіўся Вінцэсь Мудроў.

Празаік і журналіст. Аўтар 14 кніг.

Са школьных гадоў займаўся грамадскай дзейнасцю, распаўсюджваў беларускія кнігі.

Рэдагаваў літаратурны альманах «Ксэракс Беларускі», працаваў карэспандэнтам Радыё «Свабода». Сябра Беларускага ПЭН-цэнтру, які зліквідаваны ўладамі.

1968 год. Нарадзіўся Ігар Марзалюк.

Гісторык, археолаг, палітык.

Член-карэспандэнт НАН Беларусі, доктар гістарычных навук, прафесар МДУ імя А. Куляшова.

Дэпутат, старшыня пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Беларусі па навуцы, культуры і адукацыі.

Узначальвае «Магілёўскае краязнаўчае таварыства».

Аўтар даследаванняў па гісторыі Магілёва.

2001 год. Тэрарыстычныя акты ў ЗША, названыя «9/11».

Серыя з чатырох скаардынаваных тэрарыстычных актаў-самагубстваў, учыненых членамі тэрарыстычнай арганізацыі «Аль-Каіда».

Атакаваныя хмарачосы Сусветнага гандлёвага цэнтру ў Нью-Ёрку. У іх мэтанакіравана ўрэзаліся два самалёты. Абедзве вежы абрынуліся, выклікаўшы разбурэнні прылеглых будынкаў.

Трэці самалёт быў накіраваны ў будынак Пентагона.

Чацвёрты разбіўся ў штаце Пенсільванія.

У выніку нападу тэрарыстаў загінула больш за 3000 чалавек, каля 6000 было паранена, яшчэ 24 зніклі без вестак.

Катастрофа забрала жыцці пажарных і паліцэйскіх, дзякуючы намаганням якіх удалося выратаваць каля 30 тысяч чалавек.

Найбуйнейшы ў гісторыі чалавецтва тэрарыстычны акт.

 

У публікацыя выкарыстаныя звесткі рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніц

 

Дзень у гісторыі: 9 верасня. Адкрыццё беларускіх настаўніцкіх курсаў у Мінску. Памёр заснавальнік беларускага прафесійнага тэатру Ігнат Буйніцкі. Расстраляны паўстанец Ігнат Будзіловіч. Аб’яднаныя калоніі Амерыкі перайменавалі ў ЗША. Міжнародны дзень прыгажосці

Навіна ад

Міжнародны дзень прыгажосці.

Адзначаецца з 1995 году з ініцыятывы Міжнароднага камітэту эстэтыкі і касметалогіі СІДЭСКА.

У 1946 годзе касметолагі і эксперты прыгажосці вырашылі абʼяднацца ў сусветную арганізацыю, якая б давала рады праблемам і ставіла задачы ўкаранення распрацовак касметалогіі. Так зʼявіўся камітэт СІДЭСКА.

У 1995 годзе арганізацыя пастанавіла адзначаць Сусветны дзень прыгажосці 9 верасня.

1776 год. Абʼяднаныя калоніі Амерыкі перайменавалі ў ЗША.

Кантынентальны кангрэс зацвердзіў новую назву краіны.

У Дэкларацыі Незалежнасці ўпершыню была выкарыстана назва «Злучаныя Штаты».

Лічыцца, што ідэя была прапанавана Томасам Пэйнам, грамадскім і палітычным дзеячам ЗША і Вялікай Брытаніі. Такая форма і карацейшая – «Штаты» – ужываліся ў пратаколах Кантынентальнага кангрэса.

1863 год. Расстраляны Ігнат Будзіловіч.

Удзельнік паўстання 1863–1864 гадоў.

Разам з Людвікам Звяждоўскім арганізоўваў паўстанцкія атрады на Магілёўшчыне.

Пад псеўданімамі Каткоў і Ян Піховіч узначаліў аршанскі атрад.

У канцы красавіка 1863 году атрад быў разбіты расійскімі войскамі, а камандзір быў арыштаваны. Расстралялі яго ў Воршы.

1917 год. Памёр Ігнат Буйніцкі.

Беларускі актор, рэжысёр, тэатральны дзеяч, дудар.

Заснавальнік беларускага прафесійнага тэатру, удзельнік літаратурнага жыцця, «Першай беларускай вечарынкі ў Вільні», заснавальнік «Першай беларускай трупы» або «Тэатру Ігната Буйніцкага», з якім гастраляваў па Беларусі, у Пецярбургу, Варшаве.

Ініцыятар стварэння прафесійнага тэатру ў Мінску.

У гонар Буйніцкага названы вуліцы ў Мінску, Маладзечне, Глыбокім.

1918 год. Адкрыты беларускія настаўніцкія курсы.

У Мінску іх стварыў Сакратарыят асветы Беларускай Народнай Рэспублікі. Працавалі да 15 мая 1919.

Рыхтавалі настаўнікаў для беларускіх пачатковых школ.

3 замацаваннем савецкай улады і абвяшчэннем БССР перайшлі пад кіраванне Народнага камісарыяту асветы. Рэарганізаваныя ў 1-я Мінскія беларускія педагагічныя курсы пры Мінскім Беларускім педагагічным інстытуце.

1958 год. Нарадзілася Міра Лукша.

Беларуская пісьменніца.

Працуе ў беларускім тыднёвіку «Ніва», што выдаецца ў Польшчы. Член Беларускага літаратурнага аб’яднання «Белавежа», Саюзу беларускіх пісьменнікаў.

Аўтар кніг прозы, паэзіі – філасофскі роздум над лёсам беларускай вёскі, пра яе сучасныя праблемы і хваляванні, аб сакавітай народнай мове

1961 год. Нарадзіўся Андрэй Вядзернікаў.

Каратыст, заснавальнік і кіраўнік International karate association of Belarus.

Майстар баявых мастацтваў, інструктар Беларускага Савету «Дынама».

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў