Tag: ссср

Дзень у гісторыі. 10 лістапада. Выгнанне з Эдэму Адама і Евы. Пачатак выдання «Нашай нівы». З’яўленне першага камп’ютарнага віруса

Навіна ад

4004 год да нашай эры. Адам і Ева былі выгнаны богам з Эдэма.

Дата  разлічана ірландскім арцыбіскупам Ушэрам паводле біблейскай храналогіі. 

tunnel.ru

Сусветны дзень навукі за мір і развіццё. (з 2001 года).

Дзень падкрэслівае важнасць і актуальнасць навукі для паўсядзённага жыцця. 

Правядзенне Сусветнага дня навукі рэкамендавана ў 1999 годзе на Сусветнай навуковай канферэнцыі ў Будапешце. ЮНЕСКА афіцыйна заснавала Сусветны дзень навукі ў 2001 годзе.

Урады краін прымяркоўваюць да Сусветнага дня навукі прыняцце праграм у падтрымку навукі і навуковых ініцыятыў, таксама пачынаюць новыя навукова-тэхнічныя праекты сумесна з навуковымі арганізацыямі, школамі і ўніверсітэтамі.

Сусветны дзень моладзі (з 1945 года). Устаноўлены ў гонар заснавання Сусветнай федэрацыяй дэмакратычнай моладзі (СФДМ) у Лондане Сусветнай канферэнцыі моладзі. Упершыню на канферэнцыю сабраліся прадстаўнікі міжнароднага маладзёжнага руху, які аб’ядноўваў больш за 30 мільёнаў маладых людзей розных палітычных ідэалогій і рэлігій, моладзь больш за 63 нацыянальнасці.

СФДМ вядзе барацьбу за мір, правы моладзі, незалежнасць народаў, інтэрнацыянальнае згуртаванне прагрэсіўнай моладзі; супраць каланіялізму, неакаланіялізму, фашызму і расізму.

У Беларусі жыве 1,66 мільёнаў маладых людзей ва узросце 14-30 гадоў. На моладзь прыходзіцца 20% занятых ў эканоміцы.

st.depositphotos.com

Міжнародны дзень бухгалтара. 

Дата выбрана ў гонар таго, што 10 лістапада 1494 года ў Венецыі была апублікавана кніга Лукі Пачыёлі “Усё аб арыфметыцы, геаметрыі і прапорцыі”, у якой аўтар паспрабаваў падсумаваць веды аб матэматыцы таго часу. 

Адзін з раздзелаў кнігі называўся “Аб рахунках і іншых запісах” і змяшчаў падрабязны выклад бухгалтарскай справы Венецыі. 

Гэта была першая друкаваная праца аб метадзе падвойнай бухгалтэрыі. У кнізе была апісана большая частка ўліковага цыклу ў тым выглядзе, у якім яна вядома ў цяперашні час. Кніга ўтрымоўвала адмысловыя веды, якія патрабуюцца для паўнавартаснай працы бухгалтара. 

Луку Пачыёлі называюць “бацькам бухгалтэрыі”, хоць ён не быў ні вынаходнікам, ні распрацоўшчыкам сістэмы бухгалтэрыі. Ён усяго толькі апісаў метады, якія выкарыстоўвалі ў сваёй працы венецыянскія гандляры ў перыяд італьянскага Рэнесансу.

Слова “бухгалтар” увёў у зварот рымскі імператар Максіміліян I у 1498 годзе.

Дзень Параскі (народны каляндар). 

Параска (Параскева Пяценка, Параскеўя Пятніца, Параскімка, Параскіммя, Параскоўя, Параскі Асеннія) – апякунка жанчынаў і рукадзелля. 

Параскі – дзень забароны прадзення і ткання. Існавалі павер’і: хто будзе прасці, то з-пад печкі вылезе Пятніца і пакарае; яна ў выглядзе старой бабы ходзіць па вёсках і строга глядзіць, каб ніхто не праў кудзелю ў пятніцу.

Царква да гэтага дня прыстасавала святкаванне святой Параскевы Пятніцы – вялікапакутніцы.

sun9-5.userapi.com

1444 год. У бітве пры Варне загінуў Уладыслаў  III Варненчык. 

Кароль польскі (1434-1444) і венгерскі (1440-1444), вярхоўны князь літоўскі (1434-1440) з дынастыі Ягелонаў. Першы сын Ягайлы і Соф’і Гальшанскай. Ад Варны пайшла пасмяротная мянушка Варненчык. 

Разам з палкаводцам Янашам Хуньядзі ўзначаліў крыжовы паход аб’яднаных польска-венгерскіх войск (1443) супраць Асманскай імпэрыі пры султане Мурадзе ІІ. 

У жніўні 1444 года заключыў у г. Сегед перамір’е на 10 гадоў, якое спыніла наступленне туркаў на Балканах. У бітве пад Варнай яго войска было  разбіта і сам ён загінуў.

wikimedia.org

1749 год. Нарадзіўся Мацей Радзівіл. 

Вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч, драматург, кампазітар, аўтар лібрэта аперэт.

Яго опера «Агатка, або Прыезд пана», у якой апаэтызаваны людзі з народа, ставілася ў Нясвіжы, Варшаве, Любліне, Вільні, Львове. 

У оперы «Войт альбанскага сялення» асуджалася жорсткае абыходжанне з сялянамі.

Аўтар вершаў, паланэзаў, санат.

Упершыню ўвасобіў тэму палявання ў жанры паланэза. 

Памёр 2 верасня 1800 года.

wikimedia.org

1831 год. Памёр Ян Ходзька. 

Пісьменнік, публіцыст, грамадскі дзеяч, масон, удзельнік паўстання 1830-1831 гг. 

Працаваў старшынёй Галоўнага цывільнага суда ў Мінску. Быў суарганізатарам масонскіх лож у Мінску і Вільні. Выступаў за пашырэнне адукацыі сярод народа. 

Ганаровы член Віленскага ўніверсітэта, інспектар школ Віленскай, Магілёўскай і Віцебскай губерняў. 

Па палітычных матывах і за ўдзел у паўстанні арыштоўваўся ў 1826, 1830 гг. 

Быў вязнем Петрапаўлаўскай крэпасці, сасланы ў Сібір. 

Аўтар п’ес, камедый, мемуараў, прац па гісторыі Міншчыны. 

1906 год. У Вільні пачалося выданне штотыднёвай грамадска-палітычнай, навукова-асветніцкай і літаратурна-мастацкай газеты нацыяльна-адраджэнскага кірунку «Наша ніва».  

Выдавалася ў Вільні, па-беларуску, з  10 лістапада 1906 да 7 жніўня 1915. Друкавалася кірыліцай і лацінкай, тыражом 4 500 асобнікаў. 

Выхад газеты быў спынены ў сувязі з набліжэннем расійска-нямецкага фронту да Вільні. 

Газета друкавала  вершы, нарысы, мастацкую прозу, навукова-папулярныя артыкулы, навіны. 

На старонках газеты ўпершыню апублікаваны многія творы Я. Купалы, Я. Коласа, М. Багдановіча, Цёткі, А. Гаруна, З. Бядулі, М. Гарэцкага, Ц. Гартнага, К. Каганца і шматлікіх іншых.

Дзякуючы «Нашай ніве» адбывалася станаўленне беларускай літаратурна-мастацкай крытыкі, публіцыстыкі, культуралогіі, фалькларыстыкі.

Газета прапагандавала здабыткі іншанацыянальных культур, змяшчала ў перакладзе на беларускую мову творы еўрапейскіх аўтараў.

wikimedia.org

1910 год. Нарадзіўся Змітрок Астапенка. 

Беларускі паэт і празаік. Вучыўся ў Мсціслаўскім (разам з А. Куляшовым), Белпедтэхнікумах, БДУ. Працаваў у рэдакцыях рэспубліканскіх газет і часопісаў.

Двойчы арыштоўваўся (1933 і 1936) і асуджаўся як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі». Пакаранне адбываў у Сібіры (некаторы час разам з М. Лужаніным). 

Аўтар некалькіх зборнікаў паэзіі.  Стаяў ля вытокаў беларускай навукова-фантастычнай літаратуры, аўтар навукова-фантастычнага рамана «Вызваленне сіл» (часопіс «Маладняк», 1932).

Перакладчык з украінскай і рускай моў, у тым ліку рамана М. Горкага «Маці» (1932).

Па афіцыйнай версіі загінуў ў Чэхаславакіі 7 кастрычніка 1944 года пад час боя групы 

выведнікаў з фашыстамі. Але існуюць дакументы, сведчанні, што ён у 1949 годзе быў зноў асуджаны і сасланы ў Сібір.

На фота – у цэнтры З. Астапенка, wikimedia.org

1921 год. Нарадзіўся Віктар Роўда. 

Беларускі харавы дырэжор і педагог.  Народны артыст Беларусі, СССР. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі Беларусі .

Першы сярод музыкантаў лаўрэат прэміі “За духоўнае адраджэнне” (1996), кавалер ордэна Ф. Скарыны (2006).

З яго iмем звязаны творчыя дасягненнi i мiжнароднае прызнанне Акадэмічнага хору Нацыянальнай дзяржаўнай тэлерадыёкампаніі Беларусі.

Памёр 18 лістапада 2007 года.

bis.nlb.by

1934 год. Нарадзіўся Іван Курбека.

Беларускі паэт, музейшчык, кампазітар. Музейнай справе аддаў 50 гадоў жыцця. Працаваў у Літаратурных музеях Янкі Купалы і Якуба Коласа. 

Аўтар зборнікаў і кніг гумарыстычных вершаў, лінгвістычных загадак, займальнага дапаможніка для ўдасканалення мовы, прац у калектыўных зборніках, шматлікіх літаратурна-крытычных артыкулаў, успамінаў пра тых постацей, з якімі ён сустракаўся, укладальнік альбомаў для выстаў у школе «Янка Купала», «Якуб Колас», «Якуб Колас: жыццё і творчасць». 

Памёр 1 красавіка 2009 года.

1938 год. Расстраляны НКУС Уладзімір Тэраўскі. 

Беларускі дырыжор, кампазітар, фалькларыст царкоўнаслужыцель. 

Стаяў ля вытокаў стварэння нацыянальнай оперы i нацыянальнай музычнай школы. 

Па словах З. Бядулі “хорам Тэраўскага магла б ганарыцца любая нацыя, болей культурная за нашу”, Тэраўскі – “мастак-самародак”.

Стварыў музыку да шматлікіх спектакляў купалаўскага тэатра, у тым ліку «Машэка», «Кастусь Каліноўскі»  Е. Міровіча. Найбольш вядомай стала музыка да спектакля «На Купалле» М. Чарота. 

Напісаў песні і рамансы на словы Я. Купалы, Я. Коласа, З. Бядулі і іншых. 

Аўтар гімна «Ваяцкі марш» («Мы выйдзем шчыльнымі радамі…»), гімна «Беларуская марсельеза», музыкі да песні «Купалінка», якую многія лічаць народнай.

У 1931 годзе звольнены з работы ў купалаўскім тэатры. Служыў псаломшчыкам, рэгентам царкоўнага хору ў розных саборах Мінска. 

Зноў арыштаваны 17 жніўня 1938 года. Прыгавораны 1 лістапада 1938 года да расстрэлу.

wikimedia.org

1942 год. Загінуў у ГУЛАГу Сымон Баранавых. 

Беларускі празаік, дзіцячы пісьменнік. 

Працаваў у Беларускім радыёцэнтры, у часопісе «Беларусь калгасная», у бібліятэцы Дома пісьменніка. Сябар Я. Купалы.

Аўтар зборнікаў апавяданняў, аповесцяў, раманаў.

Арыштаваны ў 1936 годзе, асуджаны да 10 гадоў лагераў. Загінуў на Калыме.

wikimedia.org

1982 год. Памёр Леанід Брэжнеў. 

Кіраўнік СССР, Генеральны Сакратар (1966-1982) і Старшыня Прэзідыуму Вярхоўнага Савета СССР (1960-1964, 1977-1982). 

Чатырохразовы Герой Савецкага Саюза, Герой Сацыялістычнай Працы. 

Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны, Парада Перамогі. Маршал Савецкага Саюза. 

Меў 117 савецкіх і замежных узнагарод, у тым ліку вышэйшага ваеннага ордэна “Перамога” (за подпісам Старшыні Вярхоўнага Савета М. Гарбачова). 

Пасля сканчэння Курскага земляўпарадкавальна-меліяратыўнага тэхнікума (1927), працаваў у Коханаўскім раёне Аршанскай акругі (зараз – в. Багданаўка Талачынскага раёна).

warheroes.ru

1983 год. З’явіўся першы камп’ютарны вірус, дакладней яго прататып. 

Амерыканскі студэнт з Універсітэта Паўднёвай Каліфорніі Фрэд Коэн склаў праграму, якая дэманстравала магчымасць заражэння кампутара з хуткасцю размнажэння віруса ад 5 хвілін да 1 гадзіны. 

На наступны год Коэн напісаў працу, у якой не толькі апярэдзіў небяспекі распаўсюджвання вірусаў па кампутарных сетках, але і распавёў аб магчымасці стварэння антывірусных праграм. 

Першы нелабараторны вірус, які называецца “Brain”, здольны заражаць толькі дыскеты, з’явіўся ў студзені 1986 года і меў пакістанскае паходжанне. А першая антывірусная праграма была распрацавана ў 1988 годзе.

remont-map.ru

 

Дзень у гісторыі. 9 лістапада. Скончылася васьмівекавое кіраванне сёгунаў. Падораны самы вялікі ў свеце алмаз “Кулінан”. Дэмантаж Берлінскай сцяны. Дзень памяці паэта Гіёма Апалінэра

Навіна ад

Міжнародны дзень барацьбы з фашызмам і антысемітызмам.

Устаноўлены ў памяць Крыштальнай ночы з 9 на 10 лістапада 1938 года, калі ў выніку пагромаў у Германіі было спалена 267 сінагог, 815 габрэйскіх крам, 30 000 яўрэяў былі заключаны ў канцлагеры.  

wikimedia.org

1512 год. Францыск Скарына ў Падуі абараніў ступень доктара медыцынскіх навук.

Францыск Скарына – беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар, асветнік-гуманіст, пісьменнік, грамадскі дзеяч, прадпрымальнік, вучоны-медык. 

Перакладчык і выдавец кніг Бібліі беларускім ізводам царкоўнаславянскай мовы.

Найвыдатнейшы гістарычны дзеяч Беларусі. 

Яго імем названы вышэйшыя ўзнагароды краіны – медаль і ордэн, Гомельскі ўніверсітэт, Нацыянальная бібліятэка. 

У розных краінах Францыску Скарыне пастаўлены помнікі, прысвечаны скульптурныя і жывапісныя творы.

wikimedia.org

1789 год. Нарадзіўся Марцін Антоні Паўловіч. 

Беларускі геолаг, асветнік. Скончыў Віленскі ўніверсітэт, вывучаў геалогію ў Парыжы і Фрыбургу. 

Працаваў у Віленскай, Віцебскай гімназіях, Варшаўскім ліцэі, прафесарам і загадчыкам мінералагічнага кабінета Аляксандраўскага ўніверсітэта ў Варшаве. Склаў 12 калекцый мінералаў для ваяводскіх гімназій. 

Аўтар «Трактата аб уласцівасцях і зачатках базальтаў», артыкулаў у перыядычным друку. Выдаваў «Веснік фізічных, матэматычных і статыстычных ведаў».

1856 год. Нарадзіўся Уладзімір Стукаліч. 

Беларускі літаратуразнавец, гісторык, юрыст. Заходнерусіст. Народнік.

Аўтар кніг «Беларусь і Літва», пра творчасць М. Нікіфароўскага і А. Сапунова. 

Даследаваў аўтарства паэмы «Тарас на Парнасе». Член Віцебскай вучонай архіўнай камісіі. Выступаў за адкрыццё ў Віцебску ўніверсітэта. 

Адзін з заснавальнікаў і кіраўнікоў кансерватыўна-клерыкальнай грамадскай арганізацыі Беларускі народны саюз. 

Расстраляны чэксітамі ў Віцебску 18 кастрычніка 1918 года.

evitebsk.com

1867 год. У Японіі скончылася васьмівекавое кіраванне сёгунаў. 

Такугава Есінобу, 15-ы і апошні сёгун, сышоў у адстаўку, перадаўшы ўладу імператару.

За гэта яму было абяцана даць важную пасаду ў новым урадзе, але зроблена гэта не было. 

Да траўня 1868 гады ён спрабаваў змагацца за ўладу, але сілы былі няроўныя. 

Урадавыя войскі занялі Эдоскі замак, і Есінобу быў вымушаны капітуляваць.

Пасля гэтага стаў займацца паэзіяй, блукаў па наваколлях з фотаапаратам, і гэтыя фотаработы захаваліся ў розных музеях Японіі.

У 1898 годзе яму імператарам нададзены тытул князя, у  1902 годзе стаў членам палаты пэраў парламента. 

Есінобу перажыў усіх сваіх палітычных супернікаў і памёр 22 лістапада 1913 года на 76-годзе.

tunnel.ru

‘1907 год. Паўднёваафрыканская калонія Трансвааль падарыла на дзень нараджэння брытанскаму каралю Эдуарду VII дыямент “Кулінан”.

Кулінан – самы вялікі дыямент у свеце (вага 3 106,75 каратаў або 621,35 грама), памеры 100х65х50 мм. Быў знойдзены выпадкова 25 студзеня 1905 гады і з’яўляўся аскепкам вельмі буйнага крышталя. 

Названы ў гонар уладальніка рудніка Томаса Кулінана.

Кароль даручыў агранку дыямента галандскай фірме “IJ Asscher diamond company”. 

З яго вырабілі 9 буйных і 96 дробных найчыстай вады блакітна-белага колеру брыльянтаў, адну частку ў 69,5 карат пакінулі неапрацаванай.

1918 год. У Парыжы памёр Гіём Апалінэр (Кастравіцкі). 

Паэт, пісьменнік, крытык, графік. Аўтар тэрміну сюррэалізм.

Паходзіць з беларускага шляхецкага роду герба Вонж. Радавы маёнтак Кастравіцкіх пад Навагарудкам быў канфіскаваны за іх удзел у паўстанні 1863-1864 гадоў. 

Удзельнік мастацкай суполкі “Манпарнас”, у якую ўваходзілі і яго сябры Пабла Пікаса, Андрэ Брэтон, Жан Както, Марк Шагал, Анры Русо і іншыя.

Пісаў вершы, нарысы пра сучасны жывапіс, рэдагаваў часопіс “Суарэ дэ Пары”, аўтар кніг і зборнікаў паэзіі. Большасць твораў апублікована пасмяротна. На беларускую мову творы Апалінера перакладала Э. Агняцвет.

Быў звязаны з фавістамі, кубістамі, праторваў сцежку сюррэалізму, адзін з майстроў мастацкай культуры авангардызму і адзін з роданачальнікаў экспрэсіўнай тыпаграфікі ХХ стагоддзя.

У верасні 1911 года паліцыя спрабавала яго абвінаваціць ва ўдзеле ў крадзяжы “Моны Лізы” з Луўру.

З пачаткам Імперыялістычнай вайны пайшоў добраахвотнікам у артылерыю, быў паранены ў скронь кавалкам снараду, памёр 9 лістапада 1918 года.

На фота – магіла Апалінера, Пер-Лашэз, wikimedia.org

1938 год. “Крыштальная ноч”, або “Ноч пабітых вітрын”. 

У ноч з 9 на 10 лістапада, пры падтрымцы нацысцкіх уладаў, у дзясятках гарадоў на тэрыторыі Германіі і Аўстрыі былі арганізаваны яўрэйскія пагромы. Яны сталі першай масавай акцыяй фізічнага гвалту Трэцяга рэйха ў адносінах да яўрэяў. Нацысты забілі больш за 90 чалавек, 30 тысяч яўрэяў былі схоплены і адпраўлены ў канцлагеры.

У Берліне пагромшчыкі ў цывільным адзенні спалілі 9 з 12 сінагог, пры гэтым пажарныя, як адзначаецца, не прымалі ўдзелу ў тушэнні пажараў. Сотні сінагог на тэрыторыі Германіі і Аўстрыі былі спалены дашчэнту, а тысячы вітрын крам, якія ўтрымліваліся яўрэямі, разбіты.

“Крыштальная ноч” стала першым буйным пагромам супраць яўрэяў, які правялі нацысты. Паводле ацэнак гісторыкаў, практычна поўная адсутнасць рэакцыі на пагром як унутры самой Германіі, так і ў іншых краінах Еўропы развязала фашыстам рукі і паслужыла стымулам да пачатку масавага знішчэння еўрапейскіх яўрэяў.

tunnel.ru

1953 год. Прапановы наконт Сталінскай ССР, Саюза Савецкіх Сталінскіх Рэспублік. 

Праз 8 месяцаў пасля смерці Іосіфа Сталіна з Агульнага аддзела ЦК КПСС на імя сакратара ЦК Мікіты Хрушчова паступіла чарговая зводка прапаноў савецкіх грамадзян па ўвекавечанні імя памерлага правадыра. 

Найбольш характэрнымі ў ёй былі прапановы перайменаваць Грузінскую ССР у Сталінскую ССР, СССР – у Саюз Савецкіх Сталінскіх Рэспублік, а горад Маскву – у горад Сталін.

kavkaz-uzel.eu

1962 год. Нарадзіўся Аляксей Мельнікаў. 

Беларускі літаратуразнавец. Кандыдат філалагічных навук. Навуковы супрацоўнік Інстытута літаратуры НАН Беларусі.

Даследчык старажытна-славянскай літаратуры, пісьмовай спадчыны. Вывучаў беларускую агіяграфію, у тым ліку жыціі Еўфрасінні Полацкай, Кірылы Тураўскага, сваёй працай значна паспрыяў першаму поўнаму выданню твораў Тураўскага.

Аўтар кніг «Путь непечален: исторические свидетельства о святости Белой Руси» (1992), «Кірыл, епіскап Тураўскі: жыццё, спадчына, светапогляд» (1997), «Преподобная Евфросиния Полоцкая» (1997). Укладальнік «Кнігі жыцій і хаджэнняў» (1994).

Пераклаў на беларускую мову ўсе вядомыя помнікі беларускай агіяграфіі Сярэднявечча, малітвы Кірылы Тураўскага і шэраг іншых яго твораў. Часткова пераклаў на беларускую мову Псалтыр і Новы Запавет.

Памёр  13 жніўня 1995 года.

1977 год. Нарадзіўся Дзмітрый Дашчынскі. 

Беларускі фрыстайліст. Двухразовы прызёр Алімпійскіх гульняў (1998, бронза, 2006, серабро). Заслужаны майстар спорта. 

Удзельнік чатырох  зімовых алімпіяд, уладальнік бронзавага медаля чэмпіяната свету сярод юніёраў (1994), сярэбранага медаля чэмпіяната свету (2001). Заняў 1-е месца на этапе Кубка свету па фрыстайлу ў Нарвегіі ў 2012 годзе. Лепшы спартсмен Беларусі 2006 года. 

1989 год. Пачаўся дэмантаж Берлінскай сцяны – самага вядомага сімвала “халоднай вайны”.

Збудаванне Берлінскай сцяны было пачата 13 жніўня 1961 года. Спачатку былі простыя драцяныя загароды, якія затым ператварыліся ў бетонную сцяну вышынёй да 5 метраў з працягнутым паверсе калючым дротам і з вартаўнічымі вышкамі. 

Даўжыня сцяны, якая падзяляла горад, была 45 км і яшчэ 120 км вакол Заходняга Берліна.

Сцяна павінна была скараціць колькасць перабежчыкаў з ГДР у Заходні Берлін, колькасць якіх расла з года ў год. 

Да пачатку ўзвядзення сцяны з ГДР на захад збеглі два мільёны чалавек. 

9 лістапада 1989 года, пасля падзення камуністычнага рэжыму ў ГДР, неадкладна пачалося разбурэнне сцяны радаснымі берлінцамі. Памежнікі, якія не атрымалі загадаў, спрабавалі спачатку адціснуць натоўп, выкарыстоўвалі вадамёты, але затым, саступаючы масаваму напору, вымушаны былі адкрыць мяжу. 

tunnel.ru

fishki.net

2014 год. Памёр Анатоль Маразевіч.  

Беларускі вучоны. Доктар тэхнічных навук, прафесар, рэктар Акадэміі кіравання пры Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь (2007-2014). 

Заслужаны работнік адукацыі.

З’яўляўся старшынёй Савета па абароне доктарскіх дысертацый пры Акадэміі кіравання, аўтарам (сааўтарам) больш 200 навуковых прац, у тым ліку 9 навучальных дапаможнікаў.

wikimedia.org

 

Дзень у гісторыі. 1 кастрычніка. Міжнародны дзень сеньёраў (пажылых людзей). Дзень нараджэння дзяржаўнага дзеяча ВКЛ Яна Храпавіцкага. Пераход БССР на рэвалюцыйны каляндар

Навіна ад

Міжнародны дзень сеньёраў (пажылых людзей, з 1990 года). 

Колькасць людзей групы 65+ у свеце з 1950 года пастаянна расце разам з ростам працягласці жыцця. 

Да 2050 года кожны шосты зямлянін будзе ўзростам старэй за 65 гадоў (гэта 16% насельніцтва), а зараз кожны адзіннаццаты (9%). 

На 1 студзеня 2022 года ў Магілёўскай вобласці жыла 163,6 тысячы сеньёраў – кожны шосты жыхар, большасць з іх – у гарадах (амаль 74%). 

Міжнародны дзень музыкі (з 1975 года). 

Прафесійнае свята ўсіх музыкаў, кіраўнікоў аркестраў, работнікаў філармоній і музыказнаўцаў.

Адным з ініцыятараў установы дня з’яўляецца кампазітар з беларускімі каранямі Дзмітрый Шастаковіч. 

З музыкай чалавецтва знаёма з даўніх часоў. 

У 2000 годзе кітайскія археолагі знайшлі калекцыю музычных інструментаў, якім 2 тысячы гадоў.

На свеце знойдзецца не шмат людзей, якія абыякавыя да музыкі.

Міжнародны дзень кавы (з 2014 года).

Моцны і духмяны напой, які аднаўляе актыўнасць і падымае настрой, даўно заслужыў уласнае свята.

Беларусы паважаюць каву з моманту з’яўлення першых кавярняў у ВКЛ, пасля таго як быў захоплены абоз з зернямі кавы пад час перамогі войск Яна III Сабескага над асманамі.

Але спажыванне застаецца на нізкім ўзроўні: 700 грамаў на чалавека за год. Гэта паказчыкі аўтсайдэра ў Еўропе. 

У Фінляндыі, для параўнання, ужываюць амаль 13 кілаграмаў (1 месца ў Еўропе).

1612 год. Нарадзіўся Ян Антоні Храпавіцкі.

Дзяржаўны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага, ваявода віцебскі.

Адміністратар Магілёўскай эканоміі.

Удзельнік 24 соймаў, маршалак соймаў 1665 і 1668 гадоў, член Скарбовага Трыбунала.

Адзін з падпісантаў Андросаўскага перамір’я (1667).

Пакінуў дзённік за 1658–1685 гады — каштоўную гістарычную крыніцу пра палітычнае жыццё Рэчы Паспалітай, соймы, штодзённае жыццё заможнай шляхты, звычаі і норавы.

 1881 год. Нарадзіўся Міхаіл Станюта. 

Беларускі жывапісец, педагог. Бацька Стэфаніі Станюты.

Працаваў загадчыкам аддзела выяўленчага мастацтва Галоўпалітасветы Беларусі, сакратаром аб’яднання мастакоў Беларусі (з 1924), Усебеларускага аб’яднання мастакоў (1927-1930).

 Выкладаў маляванне ў школах, мастацкіх студыях і гуртках. 

Адзін з ініцыятараў і арганізатараў Мінскай гарадской мастацкай выстаўкі (1921).

Працаваў у станковым жывапісе і графіцы.

1888 год. Нарадзіўся Лукаш Дзекуць-Малей. 

Пратэстанцкі прапаведнік, рэлігійны дзеяч, перакладчык, выдавец.

Актыўны ўдзельнік грамадскага жыцця на Гародзеншчыне і ў Заходняй Беларусі. 

Адзін з кіраўнікоў Беларускага нацыянальнага камітэта і старшыня Беларускай школьнай рады ў Гродне.

Пераклаў рэлігійныя працы на беларускую мову, у тым ліку «Новы Запавет і Псальмы». 

Арыштаваны ДПУ 19 чэрвеня 1941 года ў Брэсце.

З 1944 года ў эміграцыі. 

Быў акруговым прэсвітарам баптысцкай царквы ў Гданьску.

1900 год. Нарадзіўся Раман Семашкевіч. 

Беларускі мастак-жывапісец, графік, скульптар, удзельнік групы «Трынаццаць».

Яшчэ студэнтам маскоўскага Вышэйшага мастацка-тэхнічнага інстытута стаў прызнаным мастаком. 

Яго творы набывалі Пушкінскі музей, Траццякоўская галерэя і іншыя ўстановы.

Пісаў партрэты, пейзажы, сцэны з гарадскога жыцця, жанравыя кампазіцыі. 

Аўтар партрэтаў дзеячаў 1920-1930-х гадоў, Янкі Купалы, Якуба Коласа.

Расстраляны НКУС у 1937 годзе. 

У 1990 годзе ў Маскве адбылася першая пасмяротная выстаўка яго прац.

1929 год. БССР і іншыя саюзныя рэспублікі СССР перайшлі на рэвалюцыйны каляндар.

У каляндарным годзе прадугледжвалася 360 дзён і адпаведна 72 пяцідзёнкі. Астатнія 5 дзён было вырашана лічыць святочнымі.

Тыдзень у 1929-1930 гадах складаўся з пяці дзён, пры гэтым усе працоўныя дні былі падзеленыя на пяць груп, названых па колерах, і кожная група мела свой уласны выходны дзень у тыдзень. 

Нягледзячы на тое, што выходных дзён стала больш, гэтая рэформа была непапулярная, бо значна ўскладняла асабістае, грамадскае і сямейнае жыццё з-за несупадзення выходных дзён розных чальцоў грамадства.

Канчаткова  адменены  26 чэрвеня 1940 года.

1937 год. Нарадзіўся Іван Вашкевіч. 

Беларускі акцёр, тэатральны дзеяч. Заслужаны работнік культуры.

Акцёр драматычнага тэатра імя Я. Коласа, дырэктар драматычнага тэатра імя Я. Купалы і Літаратурнага музея Петруся Броўкі.

Старшыня Беларускай канфедэрацыі творчых саюзаў.

1937 год. Нарадзіўся Андрэй Мдзівані. 

Беларускі кампазітар, педагог. Народны артыст Беларусі.

Адзін з заснавальнікаў праграмнай сімфоніі на нацыянальную тэматыку.

Аўтар твораў: балет “Страсці” (“Рагнеда”), музычная камедыя “Дзяніс Давыдаў”, араторыя “Вольнасць”, сімфоніі, уверцюры, паэмы, п’есы, вакальныя цыклы, рамансы, музыка для тэатра і кіно і іншыя.

Належыць да экспрэсіўнага крыла рамантызму.

1942 год. 80 гадавіна з дня нараджэння Наталлі Парошынай. 

Артыстка балета, педагог, заслужаная артыстка Беларусі. 

У якасці салісткі Дзяржаўнага тэатра оперы і балета Беларусі стварыла выразны вобраз Жанчыны ў чорным у балеце “Свет і цені” Г.Вагнера. 

Выканаўца партый у “Балеро” М.Равеля, у “Лебядзіным возеры” П.Чайкоўскага і іншых.

1992 год. Памёр Мікалай Бірыла. 

Беларускі мовазнавец, лінгвагеограф. 

Акадэмік НАН Беларусі, доктар філалагічных навук, прафесар. 

Даследчык беларускай дыялекталогіі, сучаснай беларускай літаратурнай мовы і культуры мовы, праблем беларускай і славянскай анамастыкі. 

Суаўтар і рэдактар шматтомнага «Лексічнага атласа беларускай мовы», аўтар «Беларускай антрапаніміі».

2022 год. 315 гадоў з дня заснавання Краснаполля (раней – Маластоўка), 79 гадоў з вызвалення ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. 

У рамках мерапрыемстваў запланавана  адкрыццё мемарыяльнай дошкі ў памяць воіну-афганцу Вячаславу Раманенку ў вёсцы Казелье. 

Пройдзе і традыцыйны турнір па стральбе з пнеўматычнай вінтоўкі, прысвечаны памяці героя.

 

Дзень у гісторыі: 17 верасня. Савецкі Саюз атакаваў Польшчу. Нарадзіўся пісьменнік Максім Танк, палітык Генадзь Карпенка, журналіст Сяргей Дубавец. Памерлі: мастак Віктар Маркавец і пісьменнік Васіль Гарбацэвіч. Прынята Канстытуцыя ЗША

Навіна ад

1939 год. Савецкі Саюз атакаваў Польшчу.

Польшча з 1 верасня ў адзіночку баранілася ад гітлераўскай Германіі. Уварванне савецкага войска прыспешыла паразу Польшчы.

Савецкі Саюз і гітлераўская Германія былі хаўруснікамі. 23 жніўня 1939 гэтыя дзве краіны падпісалі пагадненне, якое падзяліла сферы ўплыву ў сумежных краінах. Усё, што знаходзілася паміж Рэйхам і СССР, было падзелена. Гэты пакт развязаў Другую сусветную вайну.

У 1939 годзе ўсходнія тэрыторыі Польшчы заняла Чырвоная Армія і ўслед за ёю прыйшлі падраздзяленні савецкіх карных органаў, якія распачалі тэрор супраць насельніцтва.

Дзве часткі Беларусі ў выніку захопу краю Савецкім Саюзам аб’яднаналіся. Іх падзел быў узаконены Рыжскай дамоваю 1921 году. Да Польшчы адышла тады заходняя Беларусь, а Ўсходняй яе часткаю завалодала Савецкая Расія.

У выніку вайны 1939 году аб’янаная Беларусь павялічылася да 226 тысяч кв. км, а колькасць насельніцтва склала больш да 10,3 мільёны чалавек.

Рэжым Лукашэнкі ўварванне Савецкага Саюзу ў Польшчу выкарыстоўвае ў прапагандысцкіх мэтах. Для 17 верасня ідэолагамі прыдуманы Дзень народнага адзінства. Да 2021 годзе 17 верасня быў толькі ў назвах вуліц некаторых беларускіх гарадоў.

1590 год. Лідзе нададзенае магдэбургскае права і герб.

Горад вядомы з 1323 года будаўніцтвам мясцовага замка.

Стотысячны горад з развітай прамысловасцю. Цэнтр турызму нацыянальнага значэння.

1784 год. У Нясвіжы паказалі оперу «Агатка, або Прыезд пана».

Паставіў яе кіраўнік нясвіжскай капэлы Ян Голанд. Дырыжыраваў Джаакіна Альберціні, а лібрэта да оперы напісаў князь Мацей Радзівіл.

Адна з першых опер, створаных і пастаўленых у Беларусі ў XVIII стагоддзі.

Напісаная з нагоды прыезду ў Нясвіж караля Станіслава Аўгуста Панятоўскага.

Мела асаблівую вядомасць і больш за 40 год не сыходзіла са сцэны тэатраў Рэчы Паспалітай.

1774 год. Нарадзіўся Тадэвуш Тышкевіч.

Дзяржаўны і ваенны дзеяч Вялікага княства Літоўскага.

Падчас паўстання 1794 года быў ад’ютантам Якуба Ясінскага, кіраваў атрадам у Вільні. Удзельнік абароны Прагі (прадмесце Варшавы).

За ўдзел у Аўстра-французскай вайне 1809 года ўзнагароджаны ордэнам «Віртуці Мілітары».

У вайну 1812 ваяваў на баку французаў, генерал кавалерыйскай брыгады, удзельнічаў у баях пад Мірам, Смаленскам, у Барадзінскай бітве.

Падчас паўстання 1830–1831 гадоў узначаліў Часовы паўстанцкі ўрад Літвы, на чале паўстанцкіх войск штурмаваў Вільню.

Памёр у Парыжы.

1787 год. Прынята Канстытуцыя ЗША.

Прынята Канстытуцыйным канвентам у Філадэльфіі.

Канстытуцыя ЗША – самы кароткі ў свеце асноўны закон.

Мае прэамбулу і 7 артыкулаў, і з некаторымі змяненнямі (27 паправак) дзейнічае па сёння.

1898 год. Нарадзіўся Павел Крынчык.

Беларускі дзеяч у міжваеннай Польшчы, публіцыст.

Удзельнік Таварыства беларускай школы, член яе Галоўнай управы.

Адзін з арганізатараў і член Галоўнага сакратарыята клуба «Змаганне».

За грамадскую дзейнасць арыштоўваўся польскімі і савецкімі ўладамі.

Вязень Калымскіх лагераў.

1907 год. Нарадзіўся Сяргей Дзяргай.

Паэт і перакладчык.

Працаваў у часопісах «Полымя», «Вожык»

Аўтар 9 зборнікаў паэзіі.

Перакладаў на беларускую мову творы замежных літаратараў.

Савецкімі карнымі органамі арыштоўваўся ў 1935 годзе. За «антысавецкую агітацыю» асуджана да 3 гадоў папраўчых лагераў. У 1939 годзе зноў арыштаваны і высланы ў Казахстан.

Пахаваны на Паўночных могілках Мінску. Рэабілітаваны ў 1992 годзе.

1912 год. Нарадзіўся Максім Танк (Яўген Скурко).

Класік беларускай літаратуры.

Не прымаў сацыялістычны рэалізм. Не цураўся бел-чырвона-белага сцяга, падтрымліваў мову і нацыянальную сімволіку, выступіў супраць вынікаў рэферэндуму 1995 года.

Многія вершы паэта пакладзены на музыку, перакладзеныя на іншыя мовы.

Яго імя нададзена Беларускаму дзяржаўнаму педагагічнаму ўніверсітэту, Мінскаму педагагічнаму каледжу, Сваткаўскай школе, што ў Мядзельскім раёне, і Мядзельскай раённай бібліятэцы.

У Мядзеле стаіць помнік пісьменніку.

1949 год. Нарадзіўся Генадзь Карпенка.

Навуковец і палітык.

На пасадзе старшыні Маладзечанскага гарвыканкаму (1991-1994) правёў дэсаветызацыю гарадской тапанімікі, эканамічныя пераўтварэнні, ініцыяваў правядзенне музычнага і тэатральнага фестываляў, стварэнне футбольнага клубу.

Быўшы намесніка Старшыні Вярхоўнага Савету кіраваў спробай імпічменту Лукашэнкі.

Памёр 6 красавіка 1999 года ў шпіталі.

1959 год. Нарадзіўся Сяргей Дубавец.

Журналіст, літаратар.

Пісаў для газет «Люстра дзён», слонімскай «Набойні», талакоўскага «Бурачок», бюлетэня Таварыства маладых літаратараў «Тутэйшыя» – «Кантроль», газеты «Навіны БНФ».

Рэдактар газеты «Свабода», галоўны рэдактар «Нашай Нівы».

Масон. Вялікі майстар Вялікай ложы Беларусі.

Аўтар шматлікіх твораў, прадмоў да кніг.

Узнагароджаны медалямі Літвы, імя Алеся Адамовіча Беларускага ПЭН-цэнтру, 100 гадоў БНР.

Лаўрэат многіх літаратурных прэміяў.

1985 год. Памёр Васіль Гарбацэвіч.

Адзін з заснавальнікаў беларускай савецкай драматургіі.

Выкладаў беларускую мову і літаратуру ў Магілёўскім педагагічным тэхнікуме (1924-1929).

Арганізатар і кіраўнік Магілёўскай філіі «Маладняка» (1925–1928).

Аўтар шматлікіх п’ес, якія ставіліся беларускімі тэатрамі.

Аўтар успамінаў пра сустрэчы з Максімам Багдановічам у Яраслаўлі.

2013 год. Памёр Віктар Маркавец.

Беларускі мастак-жывапісец.

Быў удзельнікам дысідэнцкай групы беларускай інтэлігенцыі «На Паддашку». Быў сябрам незалежнай суполкі мастакоў «Пагоня».

У яго творчай майстэрні ладзіліся першыя паседжанні Сойму БНФ «Адраджэньне».

Рэканструяваў партрэты знаных дзеячаў беларускай гісторыі і культуры. Аўтар серыі работ, прысвечаных Кастусю Каліноўскаму.

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі: 2 верасня. Скончылася Другая сусветная вайна. Нарадзіўся гісторык Яўген Мірановіч. Памерлі: пісьменнік, журналіст Мікола Гайдук і кампазітар, драматург Мацей Радзівіл. Суд над Маціясам Рустам, які прызямліў самалёт у цэнтры Масквы

Навіна ад

1800 год. Памёр Мацей Радзівіл.

Дзяржаўны дзеяч, кампазітар, драматург.

Удзельнічаў у падрыхтоўцы паўстання 1794 года. Дараваў волю сваім сялянам, якія прымалі ўдзел у паўстанні.

Аўтар вершаў, паланэзаў, санат. Упершыню ўвасобіў тэму палявання ў жанры паланэзу.

Яго опера «Агатка, або Прыезд пана», у якой апаэтызаваныя людзі з народу, ставілася ў Нясвіжы, Варшаве, Любліне, Вільні, Львове.

1945 год. Скончылася Другая сусветная вайна.

Акт аб капітуляцыі Японія падпісала на борце лінкора ВМФ ЗША «Місуры».

Злучаныя Штаты Амерыкі ўступілі ў Другую сусветную вайну 7 снежня 1941 года па нападзе Японіі на ваенна-марскую базу Пёрл-Харбар.

Тэатр ваенных дзеянняў ЗША і Японіі ахопліваў Ціхі акіян, Індакітай і Паўднёва-Усходнюю Азію. Амерыканскія войскі былі задзейнічаныя і ў Еўропе. Узялі на сябе найбольшы цяжар у адкрыцці Другога фронту – высадцы дэсанту ў Нармандыі.

ЗША страцілі забітымі ў Другой сусветнай вайне 418 000 чалавек і 671 278 былі параненыя. Таксама 130.201 амерыканец лічыўся ваеннапалонным, з іх 116.129 чалавек вярнуліся на радзіму па вайне.

Японская імперыя ўступіла ў Другую сусветную вайну 27 верасня 1940 года, падпісаўшы Берлінскі пакт з Германіяй і Італіяй ды напаўшы на Індакітай.

Многія японскія палітыкі і ваенныя дзеячы былі асуджаныя за ваенныя злачынствы Такійскім трыбуналам і іншымі трыбуналамі саюзнікаў.

Колькасць людзей, якія загінулі ў Заходняй Азіі ў выніку бактэрыялагічнай вайны Японіі і эксперыментаў на людзях, ацэньваецца прыкладна ў 580 000 чалавек.

За час вайны Японія страціла 2,5 мільёны чалавек. Шмат японцаў загінула ў выніку ядзернага бамбавання амерыканцамі Хірасімы і Нагасакі. Атака гэтых гарадоў новым відам зброі прыспешыла капітуляцыю Японіі.

1955 год. Нарадзіўся Яўген Мірановіч.

Беларускі і польскі гісторык, грамадскі і культурны дзеяч.

Доктар гістарычных навук. Загадчык кафедры беларускай культуры Беластоцкага ўніверсітэту.

Даследуе беларуска-польскія стасункі, беларускі нацыянальны рух у Польшчы, найноўшую гісторыю Польшчы і Беларусі.

Галоўны рэдактар тыднёвіка «Ніва», рэдактар часопісу «Białoruskie Zeszyty Historyczne».

1987 год. Суд над Маціясам Рустам.

18-гадовы нямецкі спартсмен-пілот на ўласным самалёце праляцеў еўрапейскую частку Савецкага Саюзу і прызямліў самалёт у цэнтры Масквы, а потым раздаваў аўтографы.

Руста абвінавацілі ў хуліганстве, парушэнні авіяцыйнага заканадаўства, незаконным перасячэнні савецкай мяжы і прысудзілі чатыры гады пазбаўлення волі.

3 жніўня 1988 году ён вярнуўся ў ФРГ па амністыі. Руст правёў у зняволенні 432 дні.

1998 год. Памёр Мікола Гайдук.

Пісьменнік, журналіст, краязнавец, настаўнік.

Выкладчык і дырэктар беларускага ліцэю імя Браніслава Тарашкевіча ў Бельску Падляскім, працаваў у газеце «Ніва» (Беласток).

Аўтар зборніка вершаў на беларускай мове, апавяданняў, аповесцяў і гістарычных эсэ, казак.

Апублікаваў каля 600 уласных запісаў беларускіх песень з нотамі, краязнаўчы слоўнік.

Сабраў у наваколлі Белавежы і апрацаваў зборнік беларускіх народных казак, легенд і паданняў «Аб чым шуміць Белавежская пушча».

Суаўтар падручнікаў па беларускай мове для 3–8 класаў.

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі: 1 верасня. Пачалася Другая сусветная вайна. Нарадзіліся: этнограф Міхал Федароўскі і празаік Масей Сяднёў. Прызналі ансамблем «Лявонаў», якія ўзгадавалі «Песняроў». Адкрылі помнік Усяславу Чарадзею

Навіна ад

1939 год. Пачалася Другая сусветная вайна.

Гітлераўская Германія атакавала Польшчу. Тады саюзнікам Германіі быў Савецкі Саюз. Ён напаў на Польшчу з усходу. Між двума краінамі-агрэсарамі існавала дамоўленасць аб падзеле краін усходняй Еўропы. Гэты дакумент вядомы, як пакт Молатава-Рыбентропа.

Саюзніцкія абавязкі Сталін выконваў да 22 чэрвеня 1941 году, калі на СССР напала Германія.

У вайне ўдзельнічалі 62 дзяржавы з 74 з 80 % насельніцтва Зямлі, загінула больш за 70 мільёнаў чалавек.

На тэрыторыі Беларусі было забіта 2219 тысяч чалавек, ускосныя страты – да 3 мільёнаў – кожны трэці жыхар краіны і 4,3% усіх ахвяраў вайны ў свеце.

Вайна скончылася ў Еўропе 8 мая 1945 году. Афіцынай жа датай яе сканчэння лічыцца 2 верасня 1945 году, калі Японія падпісала акт аб капітуляцыі.

1 верасня адзначаецца Сусветны Дзень міру.

1841 год. Нарадзіўся Гіяцынт Альхімовіч.

Беларускі і французскі мастак.

Разам з братам Казімірам удзельнічаў у паўстанні 1863-1864 гадоў.

Эміграваў у Францыю, прафесар школы малявання, прафесійна-тэхнічнага вучылішча, вышэйшай жаночай школы ў Перпіньяне.

Удзельнік выстаў мастацкіх твораў. Узнагароджаны французскім ордэнам «Officier d’Académie».

1853 год. Нарадзіўся Міхал Федароўскі.

Фалькларыст, этнограф, археолаг.

Збіральнік кніг, твораў жывапісу і графікі, гістарычных, фальклорна-этнаграфічных матэрыялаў.

Сабраў беларускія песенныя і танцавальныя мелодыі, народныя песні, прыказкі, сотні казак, загадак, якія выдадзеныя ў 8-томнай працы «Люд беларускі» (1887-1981).

Аўтар этнаграфічнага твору «Пружана і яе ваколіцы».

Вёў археалагічныя раскопкі ў Гродзенскай губерні.

1900 год. Нарадзіўся Сымон Баранавых.

Празаік, дзіцячы пісьменнік.

Член абʼяднання «Маладняк».

Аўтар апавяданняў, аповесцяў, раманаў. Па смерці выдадзены 6 кніг з яго твораў.

Арыштаваны савецкімі органамі ў 1936 годзе, асуджаны на 10 гадоў лагераў як «член контррэвалюцыйнай нацыянал-фашысцкай арганізацыі і за антысавецкую дзейнасць». Загінуў на Калыме.

Рэабілітаваны прэзідыумам Вярхоўнага суда БССР 29 снежня 1954 году.

1913 год. Нарадзіўся Масей Сяднёў.

Паэт, празаік, журналіст

Праз усю яго творчасць праходзіць адна нязменная тэма – Бацькаўшчына, маці, мова.

Аўтар зборніка вершаў «Ад сына твайго, Беларусь», кнігі «Ахвяры бальшавізму», шэрагу зборнікаў паэзіі, у тым ліку «Цень Янкі Купалы», раманаў, успамінаў.

На беларускую мову пераклаў санеты Мікеланджэла, некаторыя творы І. Гётэ, Г. Гейнэ, Р. Рыльке.

Арыштаваны савецкімі органамі ў 1936 годзе, абвінавачаны ў нацдэмаўшчыне і распаўсюдзе твораў Язэпа Пушчы і Алеся Гаруна.

З 1944 года – на эміграцыі.

З 1967 да 1983 году Майсей Сяднёў працаваў на Радыё Свабода, узначальваў беларускую рэдакцыю.

1942 год. Нарадзіўся Іван Басюк.

Гісторык.

Даследаваў пачатковы перыяд Другой сусветнай вайны на тэрыторыі Беларусі, гісторыю беларускай дзяржаўнасці, палітычнай і прававой думкі ў Беларусі.

Аўтар 100 навуковых прац. 

1956 год. Нарадзіўся Уладзімір Салодкі.

Спявак.

Выхаванец Магілёўскага культасветвучылішча.

Уладальнік голасу прыгожага тэмбру шырокага дыяпазону.

У рэпертуары беларускія, украінскія народныя, аўтарскія і іншыя песні, сярод якіх «У лузе каліна стаяла», «Кірыла Тураўскі» У. Будніка.

Працаваў у Дзяржаўным народным хоры Беларусі, ансамблі «Свята», Дзяржаўным ансамблі танца.

Сустваральнік ансамбля народнай песні «Вяселле».

1969 год. Калектыў “Лявоны” атрымаў статус вакальна-інструментальнага ансамбля.

У 1970 годзе «Лявоны» змянілі назву на «Песняры», якім наканавана было стаць брэндавым беларускім калектывам.

Аснову яго рэпертуару складалі апрацаваная беларускія народныя песні.

Мастацкім кіраўніком з моманту ўтварэння і да смерці ў 2003 годзе быў У. Мулявін, народны артыст Беларусі і СССР.

Самымі папулярнымі песнямі калектыву сталі «Касiў Ясь канюшыну», «Бывайце здаровы», «Белая Русь». У 1976 годзе падчас гастроляў у Амерыцы, канадцы знялі фільм пра «Песняроў», а кампанія «Columbia» выпусціла кружэлку з іх песнямі.

2007 год. Адкрыты помнік Усяславу Чарадзею.

Першы конны помнік у незалежнай Беларусі. Вышыня помніка з пастаментам складае 3,5 метраў. Скульптура важыць 4,5 тоны.

Пад уладай Усяслава з 1044 па 1101 гады Полацкае княства дасягнула найбольшай магутнасці, пры ім зʼявіўся і першы мураваны будынак – Сафійскі сабор.

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Памёр апошні кіраўнік Савецкага Саюзу Міхаіл Гарбачоў

Навіна ад

Ён быў апошнім генеральным сакратаром ЦК КПСС і першым ды апошнім прэзідэнтам СССР.

Міхаіл Гарбачоў памёр увечары 30 жніўня на 92-м годзе жыцця пасля цяжкай і працяглай хваробы ў Цэнтральнай клінічнай больніцы Масквы.

Гарбачоў узначаліў КПСС у 1985, стаўшы самым маладым сябрам Палітбюро. Яму было 54 гады.

Неўзабаве быў абвешчаны курс на галоснасць і «перабудову» («перестройка»). Гэта была спроба рэфармавання савецкай сістэмы. «Перестройка» фактычна прывяла да свабоды слова і прэсы, а пасля – да ўзнікнення парламентарызму і краху СССР у 1991 годзе.

На міжнароднай арэне Гарбачоў узяў курс на скарачэнне ядзерных узбраенняў і зніжэнне напружанасці ў адносінах з ЗША і NATO.

У лютым 1990 года Гарбачова абралі прэзідэнтам СССР.

У жніўні 1991 года група партыйных функцыянераў спрабавала адхіліць Гарбачова ад улады. Было абвешчана стварэнне Дзяржаўнага камітэту па надзвычайным становішчы (ГКЧП). Путч не падтрымала грамадства і ён праваліўся.

Гарбачоў склаў з сябе прэзідэнцкія паўнамоцтвы ў снежні 1991 года, калі лідары Расіі, Украіны і Беларусі, якія ўжо абвясцілі незалежнасць, падпісалі Белавежскае пагадненне аб ліквідацыі СССР і стварэнні Садружнасці незалежных дзяржаў.

Па сыходзе з палітыкі Гарбачоў стварыў і ўзначальваў «Горбачёв-фонд», які займаецца даследаваннем праблем расійскай і сусветнай гісторыі.

У Рызе дэмантуюць савецкі манумент. Расійскаму саюзу Латвіі не дазволілі пратэставаць

Навіна ад

Напярэдадні было затрымана 7 пратэстоўцаў.

79-метровы абеліск «будзе павалены цалкам» і адразу. Выбуховыя рэчывы для дэмантажу выкарыстоўвацца не будуць.

З дэмантажу савецкага помніка ў Рызе фактычна пачынаецца працэс ліквідавання мемарыялаў па ўсёй краіне, якія, згодна з мясцовым заканадаўствам, услаўляюць акупацыйную ўладу СССР ці нацысцкую Нямеччыну, а таксама таталітарызм, гвалт, ваенную агрэсію ды ідэалогію, або ўтрымоўваюць знакі савецкай улады ці нацызму. Пад дэмантаж трапілі 69 такіх помнікаў.

Як паведамляе інфармацыйнае агенцтва Delfi, знос манументу ў Рызе прыходзіць з узмоцненымі мерамі бяспекі. Дзяжураць супрацоўнікі Дзяржпаліцыі і Рыжскай муніцыпальнай паліцыі. Па перыметры тэрыторыі можна ўбачыць не менш за дзесяць мікрааўтобусаў праваахоўнікаў, піша выданне.

Напярэдадні Расійскаму саюзу Латвіі было адмоўлена ў правядзенні акцыі пратэсту супраць зносу помніка. Паводле рэсурсу Press адмова аргументавана «з улікам заключэнняў праваахоўных органаў».

22 жніўня, калі пачаліся падрыхтоўчыя працы, ля манументу сабраліся каля 50 пратэстоўцаў, якіх удалося «разагнаць прыкладна на працягу гадзіны». Паліцыя затрымала сем чалавек.

Тэрмінаў завяршэння дэмантажу помніка не называюць. У сувязі з працамі да 12 верасня перакрыты рух для пешаходаў і транспарту ў ваколіцах. Тэрыторыя і тэрмін дзеяння абмежаванняў могуць быць зменены ў залежнасці ад ходу працы і аператыўнай абстаноўкі, аб чым паведамяць асобна.

фота: press.lv

У Магілёве былыя маракі адзначылі Дзень ВМФ пад савецкія песні і загад міністра абароны Расіі

Навіна ад

У парку імя Горкага сабралася пад сотню былых маракоў. Адстаўныя афіцэры прыйшлі ў мундзірах. Матросы ж шарагоўцы ў цяльняшках і іншай флоцкай адзежы, якая захавалася з часоў службы ў ВМФ.

Некаторыя на традыцыйную штогадовую сустрэчу маракоў прынеслі сцягі Ваенна-марскога флоту СССР. Была і расійская атрыбутыка. Над грамадою ўздымалася некалькі «Андрэеўскіх сцягоў» – сімвалаў Расійскага імператарскага флоту і цяперашняга Ваенна-марскога флоту Расійскай Федэрацыі.

На сходзе гучалі савецкія патрыятычныя песні, а прысутным быў «даведзены» загад Міністра абароны Расійскай Федэрацыі Шайгу ды ягоныя святочныя віншаванні. Удзельнікі памянулі хвілінай маўчання тых, хто сышоў з жыцця. У гутарках кожны згадваў даўно прамінулыя гады службы ў савецкім флоце.

Дзень ВМС у Савецкім Саюзе адзначаўся ў апошнюю нядзелю ліпеня. У гэты дзень штогод і збіраюцца адстаўныя магілёўскія маракі. Апошнюю нядзелю ліпеня, як дзень флоцкага свята пакінула сабе Расія.

Пасля анексіі Расіяй Крыму і вайны на Данбасе Ўкраіна, якая таксама адзначала дзень флоту ў апошнюю нядзелю ліпеня, дату перанесла. Цяпер флоцкае свята Ўкраіны прыпадае на першую нядзелю ліпеня.

«Знішчыў справу яго жыцця», журналіст Аляксей Венедыктаў пра рэакцыю Гарбачова на вайну ва Украіне

Навіна ад

Апошні лідар Савецкага Саюзу Міхаіл Гарбачоў лічыць, што Уладзімір Пуцін знішчыў усю яго спадчыну, развязаўшы вайну супраць Украіны. Ён расчараваны і цалкам усведамляе, што адбываецца.

Аб рэакцыі Гарбачова на вайну ва Украіне распавёў яго блізкі сябар, журналіст Аляксей Венедыктаў у інтэрв’ю Forbes Russia, перадае інфармацыйнае агенцтва «УНІАН».

«Я магу вам сказаць, што ён расчараваны, вядома, ён разумее (што адбываецца – УНІАН). Гэта была справа яго жыцця. Свабоды – гэта справа Гарбачова», – заявіў журналіст.

Агрэсіўная і дыктатарская палітыка Пуціна цалкам знішчыла «спадчыну Гарбачова». Венедыктаў заўважыў, што рэакцыя савецкага лідара цалкам прагназаваная.

Як адзначыў журналіст, калі Гарбачоў узначальваў СССР у 1985-1991 гадах, у Еўропе налічвалася чатыры тысячы вайскоўцаў з падраздзяленняў Сіл хуткага рэагавання НАТА.

«Цяпер НАТА абʼявіла, што да канца наступнага года тут будзе 300 тысяч чалавек», – сказаў ён.

Венедыктаў дадаў, што расце ўзровень пагрозы паміж Усходам і Захадам.

Аляксей Венедыктаў – галоўны рэдактар радыёстанцыі “Рэха Масквы” , якое было зачыненае пасля пачатку расійскай агрэсіі супраць Украіны.

24 лютага 2022 году, калі была атакаваная Ўкраіна ў эфіры Венедыктаў сказаў, што напад Расіі на Украіну грандыёзная палітычная памылка, “прычым яна заключаецца ў наступствах для маёй краіны (Расіі)”.

фота: unian.net