На новы рабочы тыдзень у Магілёўскай вобласці сіноптыкі прагназуюць у асноўным пахмурнае, прахалоднае, з дажджамі і снегам надвор’е, якое прынясуць цыклоны Ёханэс і Хільмар з Еўропы.
Да канца месяца цяпла чакаць не варта. Снегавое покрыва, якое амаль ужо растаяла, можа зноў пачаць фарміравацца. У аўторак узмацніцца вецер хуткасцю да 20 м/с.
У апошні тыдзень сакавіка цяплыні да +18 +20°С як у 2014 годзе і марозаў да -15 -17°С, як у 1958 годзе не прагназуецца. Працягласць дня з панядзелка да пятніцы вырасце на 17 хвілін і дасягне 12 гадзін 57 хвілін. Ужо ў канцы працоўнага тыдня сонца ўзыдзе ў 6:36, зойдзе ў 19:33.
Сінаптычны прагноз на панядзелак, 27 сакавіка. У ноч з нядзелі на панядзелак ападкаў па вобласці не чакаецца, хаця ўжо днём месцамі пройдуць кароткачасовыя дажджы. Раніцай ад -1 да +4°С, у дзённыя гадзіны паветра прагрэецца да +2 +9°С, месцамі да +10 +15°С. На працягу сутак будзе пахмурна, месцамі ў першай палове дня з праясненнямі неба. Вятры паўднёвага напрамку хуткасцю да 5-10 м/с, пры парывах да 14 м/с.
У аўторак 28 сакавіка надвор’е абяцае быць пахмурным, чакаецца дождж, месцамі дождж са снегам і снег. Будуць панаваць паўночна-заходнія вятры хуткасцю 15-20 м/с. Месцамі на дарогах галаледзіца. Уноч ад -1 да +4 °С, днём тэмпература +4 +9°С. Да ночы тэмпературы дасягнуць адмоўных значэнняў, месцамі да -4 °С.
У сярэдзіне рабочага тыдня, 29 сакавіка, прагназуецца воблачнае надвор’е з дажджом, мокрым снегам. Уранні ад -2 -4 да 0°С, удзень ад 0° +1°С да +4°С. Месцамі на дарогах галаледзіца. На працягу сутак прагназуецца прыток паветраных мас з захаду і паўночнага захаду, хуткасць вятроў да 9 м/с.
У чацвер, 30 сакавіка, сіноптыкі прагназуюць пахмурнае надвор’е з дажджом і снегам. Вецер памяняе свій напрамак на паўднёвы. Хуткасць ветра да 7 м/с. Ноччу да -5°С, зрання каля 0 -3 °С, удзень да +3 +4°С, да ночы тэмпература панізіцца да 0°С. На дарогах галаледзіца.
У апошні дзень працоўнага тыдня, 31 сакавіка, па папярэдняму прагнозу будзем чакаць у асноўным пахмурнае з невялікімі дажджамі, але ўжо бяз снегу, на працягу дня надвор’е, з панаваннем заходніх вятроў хуткасцю 3-4 м/с. Раніцай да +1°С, днём да +5°С, увечары каля +5 °С, да ночы тэмпература можа панізіцца да +2 +3°С.
Сакавік – першы каляндарны вясновы месяц. Але феналагічная вясна пачынаецца ў Магілёўскай вобласці толькі ў апошняй дэкадзе месяца.
За пачатак вясны бярэцца дзень, калі зацвітае арэшнік. Па сярэдніх дадзеных назіранняў, гэта адбывецца ў Бабруйску 25 сакавіка, у Магілёве 27 сакавіка, у Горках 31 сакавіка. У Магілёве раз на 20 гадоў дата пачатку вясны прыпадае на 10 сакавіка, адзін раз на 20 гадоў – пазней за 10 красавіка.
Вясна на тэрыторыі Магілёўскай вобласці, па сутнасці, укладваецца ў адзін месяц – красавік, бо па сярэдніх датах “укладваецца” у Бабруйску да 1 мая, у Магілёве – да 2 мая, у Горках – да 5 мая.
Сакавік – месяц святла.
21 сакавіка ў дзень роўнадзенства дзень роўны 12 гадзінам, у канцы месяца амаль 13 гадзін, гэта азначае, што ў параўнанні з лютым ён прырасце на 2 гадзіны. Сонца падымаецца над гарызонтам на 36° (22 снежня ў Магілёве і на яго шырыні – 12,5°), сонечная радыяцыя павялічваецца ўдвая ў параўнанні з лютым, рэзка падымаецца тэмпература паветра – на 4°С. Аднак у межах Магілёўскай вобласці яна застаецца на адмоўным узроўні.
Сярэдняя тэмпература сакавіка ў Бабруйску -1,6°С, у Горках -3,3°С. Але анамальныя амплітуды тэмператур сакавіка вельмі значныя – да 55°С. Так, у Магілёве на пачатку сакавіка 1964 года тэрмометр паказваў -35°С, а ў 1913 годзе +19,8°С.
У сакавіку выпадае каля 40 мм ападкаў. Розніца паміж рознымі часткамі Магілёўскай вобласці па ападках неістотная, а па гадах значная: у 1950 годзе сакавіцкія ападкі ў Бабруйску склалі 2 мм, а у 1912 годзе ў Магілёве выпала 110 мм.
Як правіла, снегавое покрыва дэградуе ў сярэднім 14 сакавіка на паўднёвым захадзе, 23 – на паўночным усходзе вобласці, у Магілёве – 22 сакавіка. Адхіленні ад сярэдніх паказчыкаў налічваюць тыдні.
Адносная вільготнасць паветра памяншаецца да 80%, узрастае доля яснага неба – да 26% дзён, скарачаецца колькасць пахмурнага – да 14%. Звычайна 3–6 дзён з туманамі, 2 дні з галалёдам, 2 – з крышталічнай намараззю.
Часцей за ўсё на рэках пачынаецца крыгалом, у асобныя гады назіраецца разводдзе. Скарачаецца глыбіня прамярзання глебы. Гатовы да абуджэння дрэвы, першацветы.
З зімовых кватэр накіроўваюцца ў месцы гняздоўяў амялушкі, снегіры, чачоткі. Ажываюць гракоўнікі.
Пачынаецца новы сезон у дачнікаў. Сакавік – самы адказны перыяд для садавода – час абразання, а ў раннія дні вясны і прышчэплівання дрэў. Прышчэпліванне трэба рабіць да набухання пупышак.
Папярэдні прагноз надвор’я на сакавік 2023.
Паводле папярэдніх мадэляў, сакавік у гэтым 2023 годзе будзе дастаткова суровы. Ён пацвердзіць статус вельмі няўстойлівага месяца з традыцыйнымі вяртаннямі халадоў, узмацненнем маразоў, арктычнымі ўварваннямі і зарадамі снегу, але сярэднямесячная тэмпература ўсё ж чакаецца вышэй за норму на 2-4°С.
Пры ўсім гэтым нагадваем, што да доўгатэрміновых прагнозаў трэба ставіцца філасофскі: дакладнасць вагаецца ў межах 60-70%.
Днём 15 студзеня, у нядзелю, на большай частцы тэрыторыі краіны, а ноччу 16 студзеня, у панядзелак, па поўначы чакаецца ўзмацненне ветру парывамі да 15-20 м/с, – папярэджвае Белгідрамет.
Заўтра, у нядзелю 15 студзеня ў Магілёўскай вобласці прагназуецца воблачнае надвор’е, без істотных ападкаў. Верагоднасць ападкаў 10-15%. Слабы галалёд. На асобных участках дарог галалёдзіца. Тэмпература паветра 0.. +2 °C. Вецер паўднёвы, 5-10 м/с, парывамі да 14 м/с, у асобных раёнах да 20 м/с.
22 снежня, чацвер, на асобных участках дарог Магілёўскай вобласці захаваюцца галалёдныя ўмовы, папярэджвае Белгідрамет.
Будзе воблачна. Раніцай невялікі дождж. Верагоднасць ападкаў каля 60-70%. Днём без істотных ападкаў. На асобных участках дарог галалёдзіца. Тэмпература паветра 0.. +2 °C. Вецер паўднёва-заходні, хуткасцю да 4-9 м/с.
23 і 24 cнежня, у пятніцу і суботу, прагназуюцца станоўчыя тэмпературы ўдзень, ноччу ад 0 да -2°С, месцамі ападкі і застаецца верагоднасць ледзянога дажджа. Галалёдзіца.
25 снежня, на каталіцкае Раство, у нядзелю, днём чакаецца тэмпература 0- -1°С, ноччу да -8-10°С, пераважна без ападкаў.
26 і 27 снежня днём прагназуюцца тэмпературы да +1 +2°С, ноччу слупкі тэрмометраў панізяцца да -2 -7°С. Месцамі магчымы снег. Галалёдзіца.
27 снежня пераменна яснае надвор’е.
28 снежня, серада, зноў адліга, днём да +2, ноччу да +1°С, ападкі не прагназуюцца. Хуткасць ветра да 14 м/с, месцамі да 16 м/с. Галалёдзіца. Яснае надвор’е на большай частцы вобласці.
Днём 29-31 снежня прагназуюцца станоўчыя дзённыя тэмператры – да +1°С, у ноч крыху будзе падмаражваць – тэмпературы прагназуюцца крыху ніжэй за 0°: да -1- -2°С.
29 снежня будзе ясна, ветрана, хуткасць вятроў пры парывах да 18 м/с. Магчымы ападкі.
Санэпідслужбай Магілёўскай вобласці з 25 лістапада па 9 снежня бягучага года пры абследаванні 2 861 тэрыторый і аб’ектаў у частцы захавання санэпідзаканадаўства па пытанні правядзення суб’ектамі гаспадарання супрацьгалалёдных мерапрыемстваў выяўлены шматлікія выпадкі несвоечасовай ачысткі снегу – на 752 аб’ектах (а гэта 26,3% ад агульнай колькасці), несвоечасовага прымянення супрацьгалалёдных сродкаў на 741 (25,9%).
Асноўная частка парушэнняў прыпадае на ўнутрыдваровыя тэрыторыі (праезды, пешаходныя дарожкі, тратуары, вуліцы, аўтадарогі) – 597 парушэнняў нарматываў ачысткі снегу, і 591 парушэнне што да прымянення супрацьгалалёдных сродкаў.
На прыпыначных пунктах – 46 парушэнняў па ачыстцы снегу і 39 па прымяненні супрацьгалалёдных сродкаў.
Для ўстаранення парушэнняў патрабаванняў санэпідзаканадаўства кіраўнікам арганізацый, прадпрыемстваў выдадзены рэкамендацыі, па выніках нагляду за выяўленыя парушэнні санітарна-эпідэміялагічнага заканадаўства вынесена 4 пастановы аб накладанні штрафаў.
13 снежня на тэрыторыі Магілёўскай вобласці будзе воблачна з праясненнямі і без істотных ападкаў, паведамляе Белгідрамет. Верагоднасць ападкаў невялікая – 10-15%. На асобных участках дарог галалёдзіца. Тэмпература паветра -1…-3°C. Вецер паўднёва-заходні, 5-10 м/с, парывамі да 14 м/с.
Да канца тыдня дзённыя тэмпературы прагназуюцца ў дыяпазоне -4…-8°C, у чацвер, 15 снежня каля 0°C і мокры снег з дажджом, а ў ноч да -14…-15°C і з вятрамі хуткасцю да 17 м/с.
Начныя тэмпературы на выходныя 17 і 18 снежня могуць апусціцца да -15…-20°C, а ў дзённыя часы слупок тэрмометра не падымецца вышэй за -5…-8°C. Хуткасць вятроў можа дасягнуць да 15 м/с, перадасцярагаюць сіноптыкі.
Ледзяны дождж ператварыў М4 у гладзільную дошку, на некаторых участках можна пабачыць па дзве-тры аварыі на працягу якога кіламетра. Відэа, знятае нашымі чытачамі, зроблена з розніцай у паўхвіліны.
На першым урыўку бачна, колькі чалавек спынілася, каб выпіхнуць на шашу аўтамабіль, занесены ў кювет. На другім – наступная аварыя праз некалькі дзясяткаў метраў.
Па дадзеных Белгідрамета 7 снежня аб’яўлены аранжавы ўзровень небяспекі з-за галалёда і галалёдзіцы.
Перапады тэмператур і ападкі спрыяюць з’яўленню галалёда на дарогах, пагэтаму кіроўцам неабходна выбіраць бяспечную хуткасць руху, мінімальна зніжаючы яе пры пад’ездзе да пешаходных пераходаў, прыпынкаў і скрыжаванняў.
Аматарам хуткай язды трэба адмовіцца ад абгонаў і рэзкіх манёўраў на праезжай частцы.
Пешаходам, у сваю чаргу, варта перахадзіць дарогу толькі ў спецыяльна адведзеных месцах і акуратна яе перасякаць.
Не менш важна звяртаць увагу на абледзяненне ходнікаў і пешаходных дарожак, каб пазбегчы непажаданых траўм.
Міжнародны дзень грамадзянскай авіяцыі (International Civil Aviation Day з 1994 года) абвешчаны Генеральнай Асамблеяй ААН у сувязі з 50-й гадавінай падпісання Канвенцыі аб міжнароднай грамадзянскай авіяцыі, у адпаведнасці з якой і была створана міжнародная арганізацыя грамадзянскай авіяцыі ICAO.
Як вядома, 7 лістапада 1933 года, у дзень адкрыцця аэрапорта “Мінск-1”, быў выкананы першы авіарэйс Мінск-Масква. Гэта дата стала зыходным пунктам у развіцці грамадзянскай авіяцыі Беларусі.
Галоўная ў краіне авіякампанія “Belavia” мае 17 прадстаўніцтваў у розных краінах. Перавозіць да 3 мільёнаў пасажыраў у год. У кампаніі эксплуатуюцца толькі самалёты Boeing і Embraer.
Свята Кацярыны. Кацярына Санніца (народны каляндар). «Забрала край лета».
Кацярына – апякунка незамужніх дзяўчат. Да ўзыходу сонца выходзілі дзяўчаты з прасяной кашай на дарогу і клікалі лёс. Калі певень адгукаўся – удача чакае.
Вечар пад Кацярыну – час варажбы. Дзяўчаты перад сном кладуць пад падушку кавалак хлеба і загадваюць: які суджаны прыйдзе кавалак разламаць.
Кацярынінскія гулянні – першае катанне на санях.
Яснае надвор’е на Кацярыну прадвесціць марозную зіму.
У гэты дзень упершыню пасля восеньскага вяселля паказвалася на людзі маладая.
Кацярына на санях коціць да зімовага Ягорыя (9 снежня) у госці, да халоднага Юр’я.
Калі снег упадзе на сухую зямлю і стане шлях санны, на наступны год – неўраджай.
Калі на Кацярыну адліга, ды смуга, ды золь – тады маразоў не чакай раней за Варварын дзень (17 снежня).
1863 год. Памёр Ануфрый Петрашкевіч.
Польскі і беларускі паэт. Быў гувернёрам у Ігната Дамейкі, які стаў нацыянальным героем Чылі, і яго братоў.
Адзін з заснавальнікаў таварыства філаматаў, распрацаваў структуру таварыства прамяністых.
Быў пад следствам па справе філаматаў, знаходзіўся ў ссылцы, у 1831 годзе «за сімпатыі да паўстання» быў прыгавораны да смяротнага пакарання, але прысуд замянілі на бестэрміновае пасяленне ў Сібіры.
Актыўна збіраў філамацкую спадчыну – каля тысячы лістоў Міцкевіча, Чачота, Зана, Петрашкевіча, Дамейкі і іншых, літаратурныя творы, прамовы, песні.
Садзейнічаў выданню «Санетаў» А. Міцкевіча, якія адразу сталі вельмі папулярнымі ў Расіі. Падрыхтаваў да выдання паэзію Тамаша Зана і Яна Чачота.
На радзіму вярнуўся толькі ў ліпені 1860 года. Пасля ягонай смерці выйшлі тры тамы дакументацыі, пяць тамоў філаматавых перапісак, два тамы паэзіі. Архіў захоўваецца ў Варшаве, Любліне і Вільнюсе.
Паэт паслужыў прататыпам Яцака, персанажа паэмы Адама Міцкевіча «Дзяды».
1877 год. У рэдакцыі часопіса “У свеце навукі” прадэманстравана першая ў гісторыі тэхнікі гуказапісвальная прылада – фанограф Томаса Эдысана.
Яе прадэманстраваў механік Эдысана Джон Крузі.
У фанографе гукавыя ваганні рэгістраваліся ў выглядзе баразёнкі, якая праціснута ў алавянай фальзе, якой быў абгорнуты валік.
Першым гуказапісам сталі прачытаныя Эдысанам радкі з дзіцячага верша “У Мэры быў баранчык”.
Якасць гуказапісу палепшылася пасля з’яўлення ў пачатку 1880-х гадоў фанографа з валікам з пластом воску.
1878 год. Нарадзіўся Аляксандр Астрамовіч.
Беларускі каталіцкі святар, паэт.
У час вучобы ў каталіцкай духоўнай семінарыі ў Пецярбургу, арганізаваў аб’яднанне клірыкаў-беларусаў. Выступаў за беларусізацыю касцёла ў Беларусі, касцельныя казанні да вернікаў па-беларуску стаў весці з 1914 года.
Адзін з арганізатараў і ўдзельнік з’езда беларускага каталіцкага духавенства ў Мінску (1917), сябра Хрысціянскай дэмакратычнай злучнасці, адзін з ініцыятараў выдання газеты “Biełarus” (1913).
Аўтар вершаў, зборніка паэзіі, паэмы, вершаванага апавядання, беларускага рэлігійнага гімна «Божа, што калісь народы…».
Збіраў народныя песні, якія разам з запісамі А. Грыневіча склалі зборнік «Беларускія песні з нотамі».
Памёр 17 студзеня 1921 года.
1921 год. Па ініцыятыве Б. Тарашкевіча ў Радашковічах заснавана Таварыства беларускай школы (ТБШ).
Культурна-асветная арганізацыя ў Заходняй Беларусі,якая працавала ў 1921-1936 гадах.
Радашковіцкае ТБШ далучылася да ТБШ, якое было створана ў Вільні (статут зацверджаны 1 ліпеня 1921).
ТБШ імкнулася распаўсюджваць і дапамагаць асвеце сярод беларусаў, пашыраць беларускія школы і беларускую асвету наогул, выступала супраць паланізацыі, сацыяльнага прыгнёту, праводзіла шырокую дзейнасць па адкрыцці беларускіх школ, павышала агульнаадукацыйны і культурны ўзровень насельніцтва, яго нацыянальную свядомасць.
Забаронена польскімі ўладамі 2 снежня 1936 года.
У Рэспубліцы Беларусь ТБШ была адноўлена як грамадскае аб’яднанне і дзейнічала ў 1996-2021 гадах.
Галоўная ўправа ТБШ (злева направа) у першым радзе: М. Пяткевіч, Ф. Стацкевіч, С.Паўловіч, М. Кепель; у другі радзе: Р. Шырма, П. Кізевіч, М. Марцінчык.
1928 года. Нарадзіўся Радзім Гарэцкі.
Беларускі грамадскі дзеяч і навуковец-геолаг, акадэмік, доктар геолага-мінералагічных навук. Заслужаны дзеяч навукі. Замежны член Расійскай акадэміі навук.
Працаваў дырэктарам Геалагічнага інстытута АН СССР, Інстытута геахіміі і геафізікі АН БССР, быў віцэ-прэзідэнтам Акадэміі навук Беларусі.
Даследаваў геалагічныя платформы, карысныя выкапні Еўразіі, Беларусі, высветліў тэктанічныя заканамернасці размяшчэння многіх карысных выкапняў, адкрыў новы газаносны раён у Прыараллі, Базайскае радовішча ў Заходнім Казахстане.
Актыўна ўдзельнічаў у складанні Міжнароднай тэктанічнай карты Еўропы, тэктанічных карт Еўразіі (Дзяржаўная прэмія СССР), Беларусі і сумежных тэрыторый (Дзяржаўная прэмія БССР). Аўтар больш за 550 навуковых прац і больш за 300 навукова-папулярных выданняў, у тым ліку 46 манаграфій, 41 карты.
У 1993-2001 гадах – прэзідэнт Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына», адзін з арганізатараў з’ездаў беларусаў свету. У шматлікіх публікацыях, у кнізе «Шляхам адраджэння», выступае за дэмакратыю і дзяржаўную незалежнасць Беларусі, адраджэнне беларускай мовы і культуры.
У 2000 годзе, разам з Г. Бураўкіным і Р. Барадуліным, стаў арганізатарам Усебеларускага з’езда за незалежнасць. Узнагароджаны Медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.
1938 год. Расстраляны НКУС Пётр Бузук.
Беларускі мовазнавец, лінгвіст-славіст, літаратуразнавец, паэт, празаік, педагог. Доктар філалагічных навук.
Працаваў ў БДУ, Інбелкульце, старшынёй дыялекталагічнай камісіі, дырэктарам Інстытута мовазнаўства АН БССР, узначальваў падрыхтоўку праекту граматычнай рэформы 1933 года.
Вывучаў праблемы праславянскай мовы, праблемы ўтварэння асобных моўных груп эпохі праславянскага адзінства, пытанні агульнага і параўнальнага мовазнаўства, распрацоўваў пытанні беларускай лінгвістычнай геаграфіі.
Даследаваў узаемаадносіны літаратурнай мовы і дыялектаў, культуру беларускай мовы, станаўленне правапісных і графічных нормаў. Вывучаў узаемасувязі ўкраінскай і беларускай моў.
Аўтар першага дыялекталагічнага атласа беларускай мовы – першага для ўсходнеславянскіх моў, і славянскіх моў наогул – фактычна, і першай лінгвагеаграфічнай працы.
Пад псеўданімам П. Росіч пісаў апавяданні, вершы, рабіў пераклады. Член «Маладняка».
Арыштоўваўся ДПУ ў 1930, 1934, 1937 гадах, быў ў ссылцы ў Волагдзе. У 1937 годзе прысуджаны да расстрэлу.
1941 год. Японская авіяцыя атакавала Пёрл-Харбар.
Пёрл-Харбар – найбуйная ваенна-марская база ЗША ў Ціхім акіян на востраве Ааху Гавайскіх астравоў, падвергся раптоўнаму нападу японцаў.
На працягу двух гадзін была знішчана большая частка амерыканскага Ціхаакіянскага флота: 4 лінкоры, крэйсер, 2 эсмінцы, дапаможныя судны, 188 самалётаў.
Яшчэ 4 лінкоры, 3 лёгкія крэйсеры, эсмінец, 2 дапаможныя судны і звыш 100 самалётаў атрымалі пашкоджанні.
Загінула больш за 3 500 амерыканцаў. Японцы страцілі 29 самалётаў і 6 падводных лодак, звыш 70 самалётаў атрымалі пашкоджанні. Загінулі 64 японцы, адзін патрапіў у палон.
Пасля нападу, грамадская думка ў ЗША рэзка змянілася ў бок удзелу ў ваенных дзеяннях.
Прэзідэнт ЗША Ф. Рузвельт назваў 7 снежня 1941 года “шокам і днём нацыянальнай ганьбы”. Лозунг “Помні Перл-Харбар” быў вядучым у вайне супраць Японіі.
8 снежня вайну Японіі аб’явілі ЗША, Вялікабрытанія, Канада і шэраг іншых краін.
1943 год. Загінуў Вацлаў Іваноўскі.
Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, доктар тэхнічных навук.
Займаўся навуковай і выкладчыцкай работай у Санкт-Пецярбургу, у Пецярбургскім тэхналагічным інстытуце, дзе праводзіў доследы над вырошчваннем цукровых буракоў у Віленскай губерні. Заснавальнік Беларускай рэвалюцыйнай партыі (1902), член ЦК Беларускай сацыялістычнай грамады.
Стварыў у Пецярбургу першае беларускае выдавецтва – суполку «Загляне сонца і ў наша аконца» (1906), кіраваў Беларускім выдавецкім таварыствам у Вільні. Зрабіў апрацоўку першага буквара сучаснай беларускай мовы.
Удзельнік Усебеларускага з’езда (1917), міністр асветы ва ўрадзе БНР (1918), упаўнаважаны Найвышэйшай рады БНР. Пашыраў сетку беларускіх школ на Міншчыне, кіраваў беларускім педінстытутам, загадваў кафедрай тэхналогіі ферментацыі харчовых прадуктаў Варшаўскай політэхнікі, кафедрай хімічнай тэхналогіі Віленскага універсітэта (1940-1941).
Пад час вайны быў бургамістрам Мінска (1942-1943), намеснікам старшыні Беларускага навуковага таварыства, узначальваў Беларускую народную самапомач.
Даследваў праблемы перапрацоўкі садавіны і гародніны, пякарства, спіртовыя і паліўныя сумесі як замяняльнікі традыцыйнага маторнага паліва, ачышчэння і выкарыстання фабрычных постцэлюлозных сцёкаў і іншыя.
Загінуў 7 снежня 1943 года ў выніку тэрарыстычнага замаху.
1948 год. У Магілёве і Магілёўскай вобласці ўтварыўся шматсутачны галалёд.
Ён захоўваўся на працягу рэкордных 105 гадзін.
1965 год. Усяленскі патрыярх Афінагор зняў анафему, якая была накладзена на каталіцкую царкву ў 1054 годзе.
Гэта адбылося паводле сумеснай каталіцка-праваслаўнай дэкларацыя папы рымскага Паўла VI і ўсяленскага патрыярха Афінагора I. Дэкларацыя адмяніла ўзаемныя адлучэнні 1054 года паміж Рымска-каталіцкай і Канстанцінопальскай праваслаўнай цэрквамі.
Нагадаем, што ў 1054 годзе адбыўся падзел хрысціянства на каталіцкую і праваслаўную канфесіі.
У дэкларацыі гаварылася аб “шкадаванні” ў сувязі з адлучэннямі 1054 года, што яны ёсць вынік “злоўжыванняў”. Адзначалася, што адлучэнні былі накіраваныя супраць канкрэтных асоб і не адносіліся да цэркваў. Абодва бакі заявілі аб «шкадаванні аб абразлівых словах і неабгрунтаваных абвінавачваннях».
1988 год. Адбыўся Спітакскі землятрус ў Арменіі.
Магутныя падземныя штуршкі магнітудай 6,8-7,2 пачаліся а 11:41 па мясцовым часе і за паўхвіліны разбурылі амаль усю паўночную частку Арменіі, ахапіўшы тэрыторыю з насельніцтвам каля 1 мільёна чалавек. У эпіцэнтры землятрусу – Спітаку – інтэнсіўнасць штуршкоў дасягнула 9-10 балаў (па 12-бальнай шкале MSK-64).
Падземныя штуршкі адчуваліся ў Ерэване і Тбілісі. Хваля, выкліканая землетрасеннем, абыйшла Зямлю і была зарэгістравана ў Еўропе, Азіі, Амерыцы і Аўстраліі.
Землятрус знішчыў каля 40% прамысловага патэнцыялу Армянскай ССР, дашчэнту разбурыў Спітак і 58 сёл, часткова – Ленінакан (цяпер Гюмры), Сцепанаван, Кіравакан (цяпер Ванадзор) і больш за 300 сёл.
19 000 чалавек сталі інвалідамі, загінулі больш за 25 000 (іншыя дадзеныя – да 150 000), 514 000 чалавек засталіся без прытулку. З-за рызыкі аварыі была спынена Армянская АЭС.