Tag: влажность

Надышоў красавік. Што гэта за месяц, прасочым па шматгадовым назіранням

Навіна ад

Красавік —
Гэта першыя краскі вясны,
Некранутая сінь
Танканогай пралескі,
Рокат рэк гаваркіх,
Буйства сокаў зямных.
Вечна юнага часу

Ўрачыстая песня (Алесь Звонак).

Сапраўды, красавік – гэта і месяц магутнага разводдзя і ледаходу, і масавага прылёту птушак. Зямля ачышчаецца ад снегу нават у лесе. Бясснежная цёмная паверхня добра “прымае” сонечныя прамяні, да таго ж расце вышыня сонца, што вядзе да прагравання глебы.

Працягласць дня за месяц вырастае з 13 да 15 гадзін. Разам з гэтым расце і колькасць сонечнай радыяцыі. Радыяцыйны баланс у 4 разы перавышае сакавіцкі, сярэднемесячная тэмпература на 8ºС і больш вышэйшая, чым у першым каляндарным вясновым месяцы. 

mogilev.media. Разліў Дняпра каля в. Сапяжынка Быхаўскага раёна, 31 сакавіка 2023 года.

У Горках сярэдняя тэмпература месяца складае +4,8ºС, у Бабруйску  +6,1ºС, у Магілёве  +5,5ºС. Пры гэтым адхіленні ад названых сярэдніх тэмператур могуць быць вельмі значнымі: ад -1 да +10,5 ºС. 

Красавік – месяц барацьбы холаду і цяпла, Арктыкі і Міжземнамор’я.

Калі першая палова месяца не асабліва ўражвае цяплом, то ўжо ў трэцяй дэкадзе красавіка, як правіла, бываюць дні з тэмпературай вышэй за +20ºС. Такое цяпло паскарае вегетацыйныя працэсы. 

Але за красавіком яшчэ ідуць халады. Абсалютны мінімум складае -19,5ºС (Касцюковічы, 1952 год).

У сярэднім у красавіку 3 дні з адмоўнай тэмпературай. У найбольш цёплыя вёсны ў гэтым месяцы спыняюцца замаразкі. У 1962 годзе апошні замаразак быў 3 чысла, але ў 60% гадоў замаразкі паўтараюцца і пасля 30 красавіка. Бывае, што на красавік прыпадае максімальная тэмпература года, як гэта было ў 1950 годзе.

Глеба хутка праграваецца. 

Самая ранняя дата поўнага адтайвання глебы ў Магілёве – 21 сакавіка (1961 год), самая позняя – 29 красавіка (1960 год).  

Павялічваецца дэфіцыт вільгаці ў паветры – у 3 разы, у параўнанні з сакавіком.

У красавіку толькі 11 дзён у сярэднім пахмурных. У сярэднім у Магілёве бывае адзін дзень з навальніцай, максімальна – 4. Бывае і град – да 2-х дзён, пры пранікненні трапічнага паветра з Міжземнамор’я.

Снегапад, як і замаразкі – з’ява звычайная.

Можа быць і галалёд – раз на 10 гадоў. Колькасць дзён з туманамі дасягае 9, але бывае красавік і без туманаў.

На пачатку месяца нарыхтоўваюць бярозавы сок. З’яўляюцца першацветы. Ужо ў першай дэкадзе выкідвае жоўтую кветку падбел. У канцы месяца вільготныя лугі ўпрыгожваюць кветкі лотаці. У першай палове месяца цвітуць вярбовыя, тады ж пчолы нясуць багатую абножку.

У другой дэкадзе, а то і раней, з’яўляюцца лісты у агрэста, парэчак.

Ажываюць палі. Красавкі – месяц пасадкі садовых дрэваў і кустоў.

Месяц масавага прылёту птушак. З’яўляюцца першыя вывадкі ў палёвак, выходяць з зімовага жылля вожык, барсук, крот. Расплюшчыліся вочы ў ваверчанят, у логавах ваўкоў нарадзіліся ваўчаняты.

Красавік – час масавай сяўбы яравых культур. У сярэдзіне месяца пачынаюць садзіць і высяваць у адкыты грунт цыбулю, моркву, салату, радыску, кроп, гарох.

Калі прагрэецца глеба, высяваюць сталовыя буракі, высаджваюць рассаду ранніх гатункаў капусты, у канцы месяца высяваюць яравізаваныя клубні бульбы, ставяць плёначныя парнікі.

Пачатак сезона на лецішчах.

Большасць дачнікаў наведваюць лецішчы пасля зімы. Вядома, што перш за ўсё яны правяраюць, як зіму правялі часнык, і лук-сеянка якія былі пасаджаныя позняй восенню, прыбіраюць участкі ад лісця, каб глеба хутчэй прагравалася. Потым глебу рыхляць і дадаюць азотныя падкормкі.

Некаторыя з рэкордаў красавіка.

Максімальная сярэдняя тэмпература красавіка ў Магілёве зафіксавана ў 1950 годзе, калі склала +10,5ºС, а мінімальная ў 1929 – яна была адмоўная, каля -0,7ºС.

Абсалютны максімум тэмператур красавіка роўны +27,8ºС у Магілёве быў зафіксаваны ў 1970 годза, +28,6ºС у Бабруйску – у 1950-м.

Максімальная колькасць ападкаў выпала ў Магілёве ў красавіку 1905 года  – 124 мм, а мінімальная – ў 1974 годзе, калі было толькі 6 мм.

Спрэчка навукоўцаў – свячэнне і падзенне вільготнасці не з’яўляюцца прадвеснікамі землятрусаў

Навіна ад

Паявілася яшчэ адна версія геафізікаў наконт жахлівага землятрусаў ў Турцыі.

Рэзкае зніжэнне вільготнасці і свячэнне перад землятрусам у Турцыі нельга лічыць дакладнымі прадвеснікамі сейсмічнай падзеі – сцвярджае доктар фізіка-матэматычных навук, дырэктар Геафізічнай абсерваторыі «Барок» – філіяла Інстытута фізікі Зямлі Расійскай акадэміі навук Сяргей Анісімаў. 

Тыдзень таму назад галоўны навуковы супрацоўнік Інстытута касмічных даследаванняў Расійскай акадэміі навук, доктар фізіка-матэматычных навук С. Пулінец распавёў РІА “Навіны” аб сваёй гіпотэзе, паводле якой “свячэнне выклікае ўзбуджэнне атмасферных газаў”. Акрамя таго, ён адзначыў, што такое свячэнне і рэзкае падзенне вільготнасці – прадвеснікі землятрусаў.

Свячэнні сапраўды часам назіраюцца ў некаторых абласцях атмасферы, у тым ліку і перад землятрусамі, але ключавое слова тут “часам”. Па іх складана нешта прадказаць, бо іх можа і не быць – кажа  Сяргей Анісімаў. 

І падкрэслівае: «Прагназаванне землятрусаў – складаная геафізічная задача, над якой працуюць навукоўцы з усяго свету. Толькі геафізічны маніторынг па сейсмічна актыўных шчылінах, а таксама бесперапынныя назіранні метэаралагічных характарыстык, аб’ёмнай актыўнасці радону, вышынных профіляў электрычных палёў, токаў і праводнасцяў могуць даць магчымасць для параўнання і дакладнага прагназавання».

Па дадзеных вучонага, свячэнне ў Турцыі было выклікана выкідам энергіі, але ў якім менавіта з геафізічных палёў – вызначыць складана.

«Напрыклад, у высокіх шыротах у зоне палярнага авала атмасферныя газы ўзбуджаюцца за кошт энергетычных часціц, якія рухаюцца з блізкага космасу па сілавых лініях геамагнітнага поля і на вышынях іёнасферы аддаюць сваю энергію на ўзбуджэнне атамаў. Далей атрымліваецца ззянне. Так адбываецца пры Паўночным ззянні. Калі мы кажам аб разломе, тое свячэнне выклікаў той ці іншы выгляд энергіі, якая паступіла на вышыні свячэння і ўзбудзіла атамы. Якая менавіта гэта была энергія, мы не ведаем, крыніцай сапраўды быў разлом. Напрыклад, бывае, што іёнасферы дасягае атмасферная гукавая хваля, мы яе не чуем, але яна аддае сваю энергію» – патлумачыў С. Анісімаў. 

Па яго словах, рэзкае падзенне вільготнасці таксама не можа выступаць у ролі прадвесніка землятрусаў.

«Гэта нармальна, што вільготнасць можа мяняцца і падаць з 90 да 20% у некаторых рэгіёнах з прычыны змен надвор’я. Такія прагнастычныя недакладнасці вядуць да некаторых неспадзяванак. Калі я жыву ў катэджы, і ў мяне ёсць метэастанцыя, якая зафіксавала скачок адноснай вільготнасці, то я буду чакаць землятрусу, хоць падстаў для гэтага няма» – сказаў С. Анісімаў.

Сакавік – месяц святла, і няўстойлівага надвор’я, здольны прыпаднесці сюрпрызы

Навіна ад

Сакавік – першы каляндарны вясновы месяц. Але феналагічная вясна пачынаецца ў Магілёўскай вобласці толькі ў апошняй дэкадзе месяца.  

За пачатак вясны бярэцца дзень, калі зацвітае арэшнік. Па сярэдніх дадзеных назіранняў, гэта адбывецца ў Бабруйску 25 сакавіка, у Магілёве 27 сакавіка, у Горках 31 сакавіка. У Магілёве раз на 20 гадоў дата пачатку вясны прыпадае на 10 сакавіка, адзін раз на 20 гадоў – пазней за 10 красавіка. 

Вясна на тэрыторыі Магілёўскай вобласці, па сутнасці, укладваецца ў адзін месяц – красавік, бо па сярэдніх датах “укладваецца” у Бабруйску да 1 мая, у Магілёве – да 2 мая, у Горках – да 5 мая. 

Сакавік  – месяц святла. 

21 сакавіка ў дзень роўнадзенства дзень роўны 12 гадзінам, у канцы месяца амаль 13 гадзін, гэта азначае, што ў параўнанні з лютым ён прырасце на 2 гадзіны. Сонца падымаецца над гарызонтам на 36° (22 снежня ў Магілёве і на яго шырыні – 12,5°), сонечная радыяцыя павялічваецца ўдвая ў параўнанні з лютым, рэзка падымаецца тэмпература паветра – на 4°С. Аднак у межах Магілёўскай вобласці яна застаецца на адмоўным узроўні.

Сярэдняя тэмпература сакавіка ў Бабруйску   -1,6°С, у Горках  -3,3°С. Але анамальныя амплітуды тэмператур сакавіка вельмі значныя – да 55°С. Так, у Магілёве на пачатку сакавіка 1964 года тэрмометр паказваў  -35°С, а ў 1913 годзе  +19,8°С.

У сакавіку выпадае каля 40 мм ападкаў. Розніца паміж рознымі часткамі Магілёўскай вобласці па ападках неістотная, а па гадах значная: у 1950 годзе сакавіцкія ападкі ў Бабруйску склалі 2 мм, а у 1912 годзе ў Магілёве выпала 110 мм.

Як правіла, снегавое покрыва дэградуе  ў сярэднім 14 сакавіка на паўднёвым захадзе, 23 – на паўночным усходзе вобласці, у Магілёве – 22 сакавіка. Адхіленні ад сярэдніх паказчыкаў налічваюць тыдні.

Адносная вільготнасць паветра памяншаецца да 80%, узрастае доля яснага неба – да 26% дзён, скарачаецца колькасць пахмурнага – да 14%. Звычайна 3–6 дзён з туманамі, 2 дні з галалёдам, 2 – з крышталічнай намараззю.

Часцей за ўсё на рэках пачынаецца крыгалом, у асобныя гады назіраецца разводдзе. Скарачаецца глыбіня прамярзання глебы. Гатовы да абуджэння дрэвы, першацветы.

З зімовых кватэр накіроўваюцца ў месцы гняздоўяў амялушкі, снегіры, чачоткі. Ажываюць гракоўнікі.

Пачынаецца новы сезон у дачнікаў. Сакавік – самы адказны перыяд для садавода – час абразання, а ў раннія дні вясны і прышчэплівання дрэў. Прышчэпліванне трэба рабіць да набухання пупышак.

Папярэдні прагноз надвор’я на сакавік 2023.

Паводле папярэдніх мадэляў, сакавік у гэтым 2023 годзе будзе дастаткова суровы. Ён пацвердзіць статус вельмі няўстойлівага месяца з традыцыйнымі вяртаннямі халадоў, узмацненнем маразоў, арктычнымі ўварваннямі і зарадамі снегу, але сярэднямесячная тэмпература ўсё ж чакаецца вышэй за норму на 2-4°С.

Пры ўсім гэтым нагадваем, што да доўгатэрміновых прагнозаў трэба ставіцца філасофскі: дакладнасць вагаецца ў межах 60-70%.