У пятніцу, 6 студзеня, паводле прагнозаў сіноптыкаў, паўночна-ўсходнія паветраныя масы прынясуць дадатковую хвалю пахаладання. Удзень чакаецца да -9 -12°С, уноч на 7 студзеня слупок тэрмометра апусціцца да -15°С. Усталюецца воблачнае з праясненнямі надвор’е. Хуткасць ветра да 3-10 м/с.
На Каляды па юліянскім календары, 7 студзеня, працягнецца паступленне арктычных паветраных мас, прагназуецца яснае без ападкаў надвор’е. Тэмпература раніцай -14 -15°С, удзень да -12 -14°С, ноччу да -15°С, месцамі да -16°С, Хуткасць ветра да 5-8 м/с.
У нядзелю, 8 студзеня, прагназуецца воблачнае надвор’е з праясненнямі, месцамі ясна, пераважна без ападкаў. Вецер хуткасцю 2-4 м/с. Тэмпература паветра ўноч да -14 °С, днём да -8 -10°С.
На наступным тыдні, з 9 па 14 студзеня, прагназуюцца дзённыя тэмпературы ад -4 да -8°С, у начны час ад -8°С да -14°С. 10, 11 і 14 студзеня магчымы снег.
У старабеларускай мове месяц назваўся стычень (як і ў польскай – Styczeń) пры гэтым славянская назва выкарыстоўвалася побач з лацінскай формай генвар. У выданнях Ф. Скарыны даецца народная назва студзеня – стычень, таксама яна ўпамінаецца ў «Храналогіі» Андрэя Рымшы (1581).
Слова студень выкарыстоўвалася ў старабеларускіх тэкстах у значэнні «холад».
Назва, ужываная ў сучаснай беларускай літаратурнай мове, узнікла ў асяроддзі газеты «Наша ніва» і набыла больш-менш канчатковую форму ў 1912 годзе, калі ў календары «Нашай нівы» былі пададзены прапанаваныя назвы месяцаў з тлумачэннямі.
Паслядоўна ў «Нашай ніве» ўжываліся такія варыянты назвы: у 1907 – январ (стычань), у 1908 – стычань, у 1909 – январ, у 1910-1912 – студзень (январ); далей – студзень («бо дужа сцюдзёна»).
Іахім фон Зандрарт, Студзень, 1642.
“Студзень – году пачатак, зіме сярэдзіна”.
За гэты месяц паўдзённая вышыня сонца павышаецца на 8º (на 22 студзеня), амаль на 1,5 гадзіны павялічваеца дзень, але гэта недастаткова, каб паўплываць на тэмпературу паветра ў бок яе павышэння, – піша П. Лярскі ў кнізе “Прырода Магілёўскай вобласці” (2005).
У студзені сярэдняя шматгадовая тэмпература паветра ніжэйшая за снежаньскую толькі на 1ºС, у межах вобласці вагаецца ад -8,3º у Горках да -6,8ºС у Бабруйску. У Магілёве яна складае -7,6ºС.
Самая халодная трэцяя дэкада студзеня – на 1ºС ніжэй за пачатак месяца. Адзін раз на 4 гады сярэдняя тэмпература паветра ў студзені ніжэйшай за -10º, адзін раз на 20 гадоў -13ºС і ніжэй.
Студзень 1987 года стаў самым халодным за ўсю гісторыю метэаназіранняў з паказчыкам – 17,1ºС (у 1950 годзе -15ºС). А рэкорд цяпла пабіў студзень 1989 года, -0,6º (да гэтага быў рэкорд 1925 года -0,9ºС).
Глыбокія і доўгія адлігі пад уплывам марскога умеранага паветра, калі тэрмометр паказвае +3 +5ºС у студзені на тэрыторыі Магілёўшчыны не такія ўжо і рэдкія. 11 студзеня 2005 года у Магілёве фіксаваўся рэкорд +9,8º С.
У студзені нас турбуе і Арктыка. Арктычныя паветраныя масы часта прыносяць “калядныя маразы” – у канцв другой, пачатку трэцяй дэкады.
17 студзеня 1940 года быў пастаўлены рэкорд абсалютнай мінімальнай тэмпературы ў Магілёве -37,3º. Былі пастаўлены рэкорды і ў іншых месцах: Горкі -39,5ºС, Касцюковічы -38,1ºС, Бабруйск і Прапойск (з 1945 года – Слаўгарад) -37,4ºС, Клічаў -37,0ºС.
А вось на тэрыторыі Жорнаўскай лясной доследнай станцыі ў Асіповіцкім раёне слупок тэрмометра ўвогуле ўпаў да адзнакі -41ºС – самая нізкая з калі-небудзь адзначаных у Магілёўскай вобласці. Ад такіх марозаў поўнасцю загінулі граб і арэшнік.
У студзені менш за ўсё адліг. Дзён без адліг у Бабруйску – 21, Горках – 24.
За месяц у сярэднім выпадае ападкаў 40-45 мм. У 1915 годзе ў Магілёве выпала іх рэкордная колькасць – 103 мм, а ў 1947 годзе толькі толькі 3 мм. Амаль рэкордным па ападках стаў і 2004 год – 99,7 мм.
Сярэдняя вышыня снегавога порыва на канец месяца складае 25-30 см, а вось снежны 2004 год даў у студзені вышыню – 60 см.
Пры вялікіх марозах у Магілёве глеба прамярзае да 130 см пры адсутнасці значнага покрыва снега.
Доўгатэрміновы прагноз на студзень 2023 года (можа спраўдзіцца на 30%) такі:
Пасля адлігі на пачатку года, яшчэ магчыма адліга ў сярэдзіне месяца. У асноўным прагназуюцца тэмпературы паветра ўдзень ад -2 да -10ºС, уночы ад -5 да -13ºС, у самую халодную дэкаду студзеня начныя тэмпературы могуць скласці -10 -17ºС. Прагназуецца 2 дні ясных, 12 перменна ясных, 17 з воблачнасцю. 18 дзён будзе без ападкаў, 13 – з ападкамі, у тым ліку 4 – снег з дажджом.
Народныя прыкметы
Калі ў студзені дажджы – дабра не жджы.
Як студзень цёплы на лік, дык завідны сакавік.
Студзень пагодны – будзе год плодны.
Калі студзень добра марозіць, селянін лучынку паліць і дровы з лесу возіць.
Калі студзень імглісты – мокры год, калі халодны – позняя вясна і халоднае лета.
У панядзелак, 2 студзеня, паводле прагнозаў сіноптыкаў, на тэрыторыі Магілёўскай вобласці захаваюцца станоўчыя тэмпературы: ноччу 0 +2°, месцамі да +4 +6°С, днём +5 +6°С, месцамі да +8°С. Магчыма, што 2 студзеня разам з 1 студзеня, можа стаць самым цёплым днём бягучага студзеня. Вецер паўднёва-усходні, хуткасцю да 6 м/с. Па большай частцы вобласці прагназуюцца дажджы, воблачна. На асобных участках дарог захаваецца галаледзіца, уранні і да 12:00 чакаецца туман.
У аўторак, 3 студзеня, чакаецца воблачнае надвор’е з дажджамі па большай частцы вобласці. Ападкі прынясуць заходнія вятры. Хуткасць ветра да 7-9 м/с. Тэмпература ноччу +1 +4 °С, месцамі да +6°С. Дзённыя тэмпературы дасягнуць рысак +4 +5°С, месцамі да +7 °С. На асобных участках дарог галаледзіца, уранні чакаецца туман.
У сераду, 4 студзеня, пачнецца невялікі прыток халоднага паветра з паўночнага захада. У ноч да 0 -1°С, днём каля 0- -1°С. Прагназуецца снег на большай тэрыторыі вобласці. Хуткасць ветра да 6 м/с.
У чацвер, 5 студзеня, працягнецца прыток халоднага паветра. Вецер паўднёва-усходні, хуткасцю да 4-6 м/с, месцамі да 10 м/с. І ноччу і днём будуць панаваць адмоўныя тэмпературы, у дзень слупок тэрмометра апусціцца да -2°С, месцамі да -5-6°С. Вялікая верагоднасць ападкаў у выглядзе снега.
У пятніцу, 6 студзеня, паўночна-усходнія паветраныя масы прынясуць хвалю пахаладання: у ноч да -6°С, месцамі да -8°С, удзень да -4 -6°С. Усталюецца воблачнае з праясненнямі надвор’е. Хуткасць ветра да 5 м/с, месцамі да 8-10 м/с. Раніцой магччымы ападкі, днём без ападкаў.
На праваслаўныя Каляды, 7 студзеня, субота, чакаецца “каляднае” надвор’е. Паўночна-усходнія вятры прынясуць арктычныя паветраныя масы, будзе ясна, без ападкаў, тэмпература ноччу да -10 – 12°С, месцамі да -14°С, удзень да -8 -10°С. Хуткасць ветра да 5 м/с.
У нядзелю, 8 студзеня, прагназуецца воблачнае надвор’е, пераважна без ападкаў. Вецер паўднёва-заходні, хуткасцю 2-4 м/с. Тэмпература паветра ўноч да -10 °С, днём да -6°С. У апошні дзень школьных канікул выпадае добрая магчымасць пахадзіць на лыжах.
У апошнія дні 2022 года, 30 і 31 снежня, у пятніцу і суботу, на асобных участках дарог захаваецца галаледзіца, а ў першы дзень новага года – 1 студзеня, у нядзелю, у многіх раёнах вобласці прагназуецца ўзмацненне ветра з парывамі да 15-20 м/с, – паведамляе Белгідрамет.
30 і 31 снежня чакаецца воблачнае з праясненнямі надвор’е. Часам ападкі – дождж, мокры снег. Верагоднасць ападкаў высокая 80-90%.
Тэмпература паветра ўдзень +1-+3°C, ноччу да 0°С – паведамляе Белгідрамет. Вецер паўднёва-заходні хуткасцю 4-9 м/с.
У навагоднюю ноч чакаецца да +2°С, а ў першы дзень 2023 года, 1 студзеня, прагназуецца вільготнае, воблачнае надвор’е, з дзённымі тэмпературамі +2 +5°С, месцамі да +7°С. Хуткасць ветра да 5-7 м/с, месцамі да 10-12 м/с. Часам месцамі ападкі – дождж.
У панядзелак, 2 студзеня, захаваюцца станоўчыя тэмпературы: ноччу 0 +2°, месцамі да +4°С, днём +5 +6°С. Па большай частцы вобласці прагназуюцца дажджы.
Прыкладна такое ж воблачнае надвор’е чакаецца і ў аўторак, 3 студзеня, калі дзённыя тэмпературы дасягнуць +4 +5°С. Будзе воблачна, магчымы дождж.
У сераду, 4 студзеня, пачнецца невялікі прыток халоднага паветра. У ноч да -1°С, днём каля 0 -1°С. Чакаецца снег.
У чацвер, 5 студзеня, і ноччу і днём будуць панаваць адмоўныя тэмпературы, у дзень слупок тэрмометра апусціцца да -5 -6°С. Узмацняцца вятры – да 10 м/с, месцамі да 14 м/с.
Раство Хрыстова (у цэрквах, якія карыстаюцца грыгарыянскім календаром).
Адно з найгалоўнейшых хрысціянскіх святаў, калі адзначаецца нараджэнне Ісуса Хрыста ад Дзевы Марыі.
У хрысціянскай царкве з канца II і да IV стагоддзя падзеі Нараджэння Хрыстова ўспаміналіся ў дзень Багаяўлення, 6 студзеня. Каля 200 года Клімент Александрыйскі згадвае пра такую практыку.
Першыя хрысціяне былі яўрэямі і гэтае свята ўвогуле не адзначалі. Магчыма, выбар 25 снежня звязаны з паганскім салярным святам “Нараджэння Сонца Непераможнага”, якое прыходзілася на гэты дзень і якое пасля прыняцця ў Рыме хрысціянства напоўнілася новым зместам.
Дата 25 снежня, як нараджэння Ісуса, упершыню згадана ў летапісах у 221 годзе новай эры. Упершыню Раство адсвяткавалі ў Рыме ў 336 годзе. Верагодна, усё гэта было абумоўлена імкненнем хрысціянскай царквы выцесніць шырокараспаўсюджаны ў Рымскай імперыі культ Непераможнага Сонца.
У ХІІІ стагоддзі, у часы святога Францішка Асізскага, з’явіўся звычай выстаўляць у храмах для пакланення яслі з фігуркай Дзіцяткі Езуса.
1741 год. Цэльсій вынайшаў шкалу вымярэння тэмпературы.
Шведскі астраном Андэрс Цэльсій выкарыстаў ртутны тэрмометр Фарэнгейта з уласнай шкалой, дзе тэмпература кіпення вады была прынята за 0 градусаў, а раставання лёду – за 100 градусаў.
Калі яго спыталі аб гэтых дзівацтвах яго шкалы, Цэльсій з усмешкай парыраваў: “У нас у Швецыі даволі халаднавата, і для пазбягання адмоўных тэмператур я і вынайшаў дадзеную шкалу”.
1795 год. Расійскай імператрыцай Кацярынай ІІ прынята рашэнне аб створэнні Слонімскай губерні на землях, якія адышлі да Расійскай імперыі па ІІІ падзеле Рэчы Паспалітай.
Але рашэнне не было рэалізавана.
У другі раз утворана 8 жніўня 1796 года як намесніцтва і складалася з частак Берасцейскага, Віленскага, Гарадзенскага і Навагрудскага ваяводстваў былога Вялікага Княства Літоўскага.
Падзялялася на 8 паветаў: Брэсцкі, Ваўкавыскі, Гродзенскі, Кобрынскі, Лідскі, Навагрудскі, Пружанскі, Слонімскі. Насельніцтва ў 1796 годзе складала больш за 300 тыс. чалавек.
У 1797 годзе ў выніку адміністрацыйна-тэрытарыяльных рэформаў Паўла I Слонімская і Віленская губерні былі аб’яднаныя ў Літоўскую губерню з цэнтрам у Вільні.
1885 год. НарадзіўсяВячаслаў Селях-Качанскі. Беларускі оперны спявак (драматычны бас-барытон), музычна-драматычны і тэатральны дзеяч.
Артыст тэатра «Музычнай драмы», саліст Марыінскага і Александрынскага тэатраў,спяваў сумесна з Ф. Шаляпіным.
Кіраўнік музычнай падсекцыі Інбелкульта, выкладчык опернага і харавога класаў Беларускага музычнага тэхнікума.
Арганізатар Беларускага студыйнага хору, які ў 1928 годзе рэарганізаваны ў Беларускую дзяржаўную капэлу 1927 года, дырэктар БДТ-1, Беларускага тэатральнага тэхнікума, загадчык Беларускіх драматычных курсаў.
Пад пагрозай рэпрэсій пераехаў ў Ленінград: намеснік дырэктара Опернай студыі імя Рымскага-Корсакава, рэжысёр Вандроўнай оперы Усерасійскага тэатральнага таварыства.
У 1943-1944 гадах кіраваў аддзелам мастацтва Беларускай Цэнтральнай Рады, аддзелам культуры і мастацтва Беларускай народнай самапомачы, Мінскім гарадскім тэатрам.
У 1944 годзе ў Берліне сумесна з М. Равенскім стварыў канцэртна-эстрадную групу. У 1950 годзе пераехаў у ЗША, дзе займаўся арганізацыяй хароў і тэатральных груп, ладзіў канцэрты і спектаклі.
Аўтар твораў царкоўнай музыкі, хароў і песень на вершы беларускіх паэтаў.
Памёр 8 жніўня 1976 года. Пахаваны на беларускіх могілках у Саўт-Рыверы.
У 1850 годзе разам з С. Убрыем і Ю. Шчытам распрацаваў праект скасавання паншчыны і правёў яго на сходзе дваран Віцебскай губерні.
З’яўляўся дрысенскім павятовым і віцебскім губернскім маршалкам. Правадзейны член Віцебскага губернскага апякунства дзіцячых прытулкаў, член статыстычнага камітэта, старшыня Віцебскага таварыства сельскай гаспадаркі.
Аўтар працы «Погляд на паэзію беларускага народа» з дадаткам назіранняў над асаблівасцямі беларускай мовы на матэрыяле гаворкі Віцебшчыны – першай гісторыка-параўнальнай характарыстыкі беларускай фальклорнай спадчыны.
Аўтар вершаў, перакладчык на польскую мову беларускіх народных песень, некаторых гістарычных дакументаў. Рыхтаваў да выдання працу «Поўны беларускі песнязбор».
У 2017 г. ў гонар 200-годдзя з дня нараджэння Ігната Храпавіцкага ў Верхнядзвінску і Каханавічах прайшла міжнародная навуковая канферэнцыя.
1895 год. У в. Байлюкі Глускага раёна нарадзіўсяЯўхім Кіпель.
Беларускі грамадскі і палітычны дзеяч, педагог, публіцыст.
Член Навукова-тэрміналагічнай камісіі пры Наркамасвеце БССР, сакратар аддзелу прыроды і народнай гаспадаркі Інстытуту беларускай культуры.
Двойчы (1930, 1935 гады) арыштоўваўся НКУС. Быў фігурантам сфальсіфікаванай крымінальна-палітычнай справы «Саюзу вызвалення Беларусі». Вязень ГУЛАГу.
Аўтар кнігі ўспамінаў пра савецкія лагеры «З іхняга раю».
З 1950 года ў ЗША. Стваральнік Аб’яднання беларускіх вязняў савецкіх лагераў.
Член Беларускага кангрэсавага камітэту Амерыкі. Публікаваўся ў беларускай эмігранцкай прэсе. Успаміны Яўхіма Кіпеля захоўваюцца ў архіве Беларускага інстытуту навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку.
Нарадзіўся ў Разані ў сям’і беларускіх бежанцаў, выхадцаў з Вілейскага павета.
Пасля заканчэння Втленскага ўніверсітэта пасвячоны ў дыяканы. З 1939 года працаваў завучам школы ў Стаўбцоўскім раёне, у 1941-1944 гадах – старшынёй Клецкага павета.
У Германіі арганізаваў беларускую гімназію імя М. Багдановіча і пачатковую школу.
З 1949 года на іміграцыі ў ЗША: святар, настаяцель беларускіх прыходаў Св. Кірылы Тураўскага ў Рычманд-Гіле (Нью-Ёрк), Св. Ефрасінні Полацкай у г. Саўт-Рывер (Нью-Джэрсі), член епархіяльнай рады Беларускай праваслаўнай царквы Паўночнай Амерыкі і Канады, адміністратар беларускіх праваслаўных прыходаў ЗША і Канады пад юрысдыкцыяй Канстанцінопальскага патрыярхату, старшыня Беларуска-Амерыканскага дапамогавага камітэта і рэдактар праваслаўнага часопіса «Царкоўны Сьветач».
Выдаваў «Беларускі праваслаўны каляндар».
Аўтар кнігі балад і прозы, аповесцей
Памёр 5 лістапада 1997 года. Пахаваны на беларускіх могілках у г. Саўт-Рывер.
Беларуская актрыса. Народная артыстка БССР. Ганаровы грамадзянін г. Віцебска.
На хутары Шыркі непадалёк ад Багушэўска жылі ўсяго тры сям’і, у тым ліку Канапелькі і Машэравы. П. Машэраў і З. Канапелька – аднагодкі. Іх сяброўства і павага адзін да аднаго працягваліся ўсё жыццё.
З 1934 года творчае жыццё Канапелькі звязана з Беларускім тэатрам імя Якуба Коласа (Віцебск). Сярод асноўных тэатральных роляў – Паўлінка ў аднайменнай п’есе Янкі Купалы. Сябравала з Купалам з часоў гастроляў у Мінску: “Я вельмі хвалявалася, ідучы да Янкі Купалы. Сустрэлі мяне на дзіва проста і гасцінна…. Цётка Уладзя глядзела на мяне вельмі ласкава, а Янка Купала сказаў: “Цудоўная дзяўчына, жадаю табе сыграць гэту ролю на сцэне”. Сустрэча з такім чалавекам, такім знакамітым паэтам стала для мяне сапраўднай падзеяй”.
Памерла 27 мая 1997 годзе. У яе гонар у Віцебску па вул. Урыцкага, 19 усталявана мемарыяльная шыльда.
1962 год. Горад Дрыса Віцебскай вобласці атрымаў недарэчную назву Верхнядзвінск.
Горад згадваецца ў 1386 годзе, калі замак быў спалены полацкім князем Андрэем Альгердавічам.
Горад месціцца ў сутоку рэк Дрыса і Дзвіна. Недарэчнасць новай назвы ў тым, што на тэрыторыю Беларусі прыходзіцца сярэдняе цячэнне Дзвіны, а верхняе знаходзіцца ў Расіі.
Сёння ў цэнтры Верхнядзвінскага раёна жыве 7 000 жыхароў, працуюць адзін з першых савецкіх ільнозаводаў (1929-1932), масласырзавод, хлебазавод, завод сталярных вырабаў, фабрыка мастацкіх вырабаў, Цэнтр традыцыйнага мастацкага ткацтва.
Самы вядомы ў свеце беларускі палітолаг. Першы дырэктар Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў.
Доктар паліталогіі Ратгерскага ўніверсітэта (ЗША), распрацоўшчык канцэпцый «прэвентыўнага аўтарытарызму» і «аўтарытарнага інтэрнацыяналу», грамадскі дзеяч і блогер.
Быў сярод першых, хто ўключыў аўтарытарныя рэжымы ў міжнародны кантэкст. Многія навукоўцы ў 1990-х і напачатку 2000-х пісалі пра распаўсюджанне дэмакратыі, а Сіліцкі распачаў дыскусію аб супрацьлеглым працэсе. У пэўным сэнсе ён сфармуляваў новую праблематыку ў сферы распаўсюду аўтарытарызму. Сярод іншага, Віталь акрэсліў канцэпцыю «прэвентыўнага аўтарытарызму» – па сутнасці, гэта імкненне рэагаваць на кожны выклік звонку ўзмацненнем каардынацыі дзеянняў паміж недэмакратычнымі дзяржавамі.
Ён жадаў бачыць Беларусь дэмакратычнай і еўрапейскай краінай, дзе паважаюцца беларуская мова і нацыянальная культура.
У яго гонар заснаваны стыпендыі ў Цэнтральна-Еўрапейскім універсітэце (г. Вена), у Інстытуце еўрапейскіх даследванняў і міжнародных адносін (Славакія), Беларускім інстытуце стратэгічных даследаванняў.
Аўганская вайна працягвалася з 25 снежня 1979 да 15 лютага 1989 года – 2 238 дзён.
Праз вайну прайшло 620 000 вайскоўцаў, з якіх сваім жыццём заплацілі 14 453 чалавекі. Прапалі без вестак ці патрапілі ў палон 417 чалавек, сталі інвалідамі 10 751 чалавек. Звання Героя Савецкага Саюза ўдастоены 86 чалавек, з іх 28 – пасмяротна.
У Аўганістане ваявала каля 30 000 белорусаў, з іх больш за 1 500 былі паранены, кантужаны, 702 – сталі інвалідамі, 723 – загінулі, 12 зніклі бяз вестак. Сярод загінулых і Герой Савецкацкага Саюза, магілёвец Андрэй Мельнікаў (1968-1988) – прататып галоўнага героя фільма Ф. Бандарчука “9 рота”.
Аўганская вайна паскорыла развал СССР.
Дакладная колькасць загінуўшых у вайне аўганцаў невядомая – верагодна каля 2 млн. чалавек.
Арыштоўваўся ў 1935, 1939 гадах, адбываў пакаранне ў турме, у ссылцы ў Казахстане.
Пасля вайны працаваў у часопісах «Полымя», «Вожык».
Аўтар вершаў, з дзясятак зборнікаў паэзіі.
Пераклаў на беларускую мову асобныя творы А. Міцкевіча, Ю. Славацкага, А. Блока, У. Маякоўскага, Б. Пастарнака, Ю. Тувіма, Г. Зегерс, Л. Украінкі, Л. Гіры і іншых.
Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Янкі Купалы.
1989 год. У Румыніі ў 14:50 расстраляны былы лідар краіны Нікалае Чаўшэску і яго жонка Алена.
За такую меру пакарання прагаласаваў Надзвычайны ваенны трыбунал, які абвінаваціў Чаўшэску ў злачынствах супраць дзяржавы, генацыдзе ўласнага народа (60 000 загінулых), адкрыцці таемных рахункаў у замежных банках на суму больш за 1 мільярд даляраў і падрыве нацыянальнай эканомікі. Усё гэта адбылося праз 3 дні, як быў скінуты камуністычны рэжым пад час антыўрадавых хваляванняў.
Чаушэску (1918-1989) з 1965 года быў генеральным сакратаром ЦК Румынскай камуністычнай партыі, у 1974-1989 гадах быў Прэзідэнтам Сацыялістычнай Рэспублікі Румынія.
Дзеці Чаўшэску Валянцін (прыёмны), Ніку і Зоя патрапілі ў турму. Яны былі абвінавачаны ў саўдзеле ў злачынствах іх бацькі. Праз 8 месяцаў вызвалілі з турмы навукоўцаў Валянціна і Зою (памерла ў 2006 годзе ва ўзросце 57 гадоў).
Ніку Чаўшэску, які меў дачыненне да органаў улады, атрымаў 20 гадоў турмы, але ўжо ў 1992 годзе быў вызвалены з прычыны хваробы. Ён памёр у 1996 годзе.
Фота: Расстрэл Мікалае і Алены Чаушэску.
1991 год. Міхаіл Гарбачоў пайшоў у адстаўку з пасады прэзідэнта СССР.
Аб гэтым ён давёў а 19:00 у телевізійным звароце ў прамым эфіры Цэнтральнага тэлебачання.
Ён сказаў, што з-за сітуацыі, якая склалася з утварэннем Садружнасці Незалежных Дзяржаў, спыняе сваю дзейнасць на пасадзе Прэзідэнта СССР.
Пасля заявы Гарбачова аб адстаўцы і падпісанні ім Указа аб перадачы кіравання стратэгічнай ядзернай зброяй Прэзідэнту Расіі Барысу Ельцыну, першы і апошні Прэзідэнт СССР назаўжды пакінуў Крэмль.
У Крамлі быў спушчаны чырвоны дзяржаўны сцяг СССР. Спыніў сваё існаванне Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік, які існаваў з 30 снежня 1922 да 25 снежня 1991 года.
22 снежня, чацвер, на асобных участках дарог Магілёўскай вобласці захаваюцца галалёдныя ўмовы, папярэджвае Белгідрамет.
Будзе воблачна. Раніцай невялікі дождж. Верагоднасць ападкаў каля 60-70%. Днём без істотных ападкаў. На асобных участках дарог галалёдзіца. Тэмпература паветра 0.. +2 °C. Вецер паўднёва-заходні, хуткасцю да 4-9 м/с.
23 і 24 cнежня, у пятніцу і суботу, прагназуюцца станоўчыя тэмпературы ўдзень, ноччу ад 0 да -2°С, месцамі ападкі і застаецца верагоднасць ледзянога дажджа. Галалёдзіца.
25 снежня, на каталіцкае Раство, у нядзелю, днём чакаецца тэмпература 0- -1°С, ноччу да -8-10°С, пераважна без ападкаў.
26 і 27 снежня днём прагназуюцца тэмпературы да +1 +2°С, ноччу слупкі тэрмометраў панізяцца да -2 -7°С. Месцамі магчымы снег. Галалёдзіца.
27 снежня пераменна яснае надвор’е.
28 снежня, серада, зноў адліга, днём да +2, ноччу да +1°С, ападкі не прагназуюцца. Хуткасць ветра да 14 м/с, месцамі да 16 м/с. Галалёдзіца. Яснае надвор’е на большай частцы вобласці.
Днём 29-31 снежня прагназуюцца станоўчыя дзённыя тэмператры – да +1°С, у ноч крыху будзе падмаражваць – тэмпературы прагназуюцца крыху ніжэй за 0°: да -1- -2°С.
29 снежня будзе ясна, ветрана, хуткасць вятроў пры парывах да 18 м/с. Магчымы ападкі.
На 18 снежня, нядзелю, Белгідрамет папярэджвае аб неспрыяльнай гідраметэаралагічнай з’яве (аранжавы ўзровень небяспекі).
Па прагнозах сіноптыкаў, днём у нядзелю воблачна з праясненнямі. Часам снег, верагоднасць ападкаў больш за 90%, слабая мяцеліца. На асобных участках дарог галалёдзіца. Тэмпература паветра ўноч да -13°С, удзень -5..-7°C.
Вецер паўночна-заходні хуткасцю да 5-10 м/с, пры парывах да 14 м/с.
З 18 па 24 снежня ў Магілёве самыя кароткія дні – 7 гадзін і 24 хвіліны.
У панядзелак, на Міколу Зімовага, прагназуецца рэзкае паніжэнне слупка тэрмометраў, асабліва ў начны час. 19 снежня ўдзень да -9°С пры ясным надвор’і, ападкаў не прагназуецца. Уноч да -14°С, месцамі да 17 -19°С, хуткасць ветра да 3-5 м/с, месцамі да 13-14 м/с.
«Без Міколы не бывае ні зіма, ні лета». «Да Міколы няма зімы ніколі».
Не трэба пужацца такіх нізкіх начных тэмператур на Міколу, бо ў народзе кажуць: «Ніводнаму Міколу ня вер ніколі». Не трэба думаць, што пойдзе чарада марозных начэй. Ад сілы яшчэ адна.
Аўторак, 20 снежня, па ўсіх прагнозах, захаваецца халоднае надвор’е ўночы з марозамі да -16°С, а вось удзень тэмпература падымецца ўжо крыху вышэй за 0°, да +1°С, будзе снег. Узмацніцца вецер, да 8-10 м/с, месцамі да 18-19 м/с. У гэты дзень і ў наступныя на асобных участках дарог галалёдзіца.
У сераду 21 снежня і днем і ўноч чакаюцца станоўчыя тэмпературы – да +1°С пры воблачным надвор’і. Снег. Хуткасць ветру да 4 м/с.
У чацвер, 22 снежня, чакаем ноччу тэмпературу каля 0°, днём да +1°С. Снег. Вецер да 5-6 м/с.
У пятніцу, 23 снежня, прагназуецца воблачнае надвор’е, уноч каля 0°С, днём, магчыма, слупок тэрмометра падымецца да +2°С. Вялікая верагоднасць выпадзення снегу.
Свята Ганны і Зімовае сонцастаянне. «Ганкі — сядайце на санкі». Нягледзячы на станоўчыя тэмпературы, снег не растане. Даўжыня дня найкарацейшая ў годзе – каля 7 гадзінаў, у Магілёве дзень складае 7 гадзін і 24 хвіліны (такая даўжыня з 18 па 24 снежня), даўжыня ночы – 16 гадзін і 36 хвілін.
Прыкладна такое ж надвор’е чакае нас і на выходныя, 24-25 снежня, са снегам. У нядзелю магчыма праясненне неба.
Міжнародны дзень мігранта (International Migrant Day, з 1990 года).
Абвешчаны Генеральнай Асамблеяй ААН у гонар прыняцця Міжнароднай канвенцыі аб абароне правоў мігрантаў і членаў іх сем’яў.
Да нападу Расіі на Украіну кожны 35-ы зямлянін быў мігрантам. Да іх дадалася амаль 8 мільёнаў з Украіны. Мігранты ёсць сярод насельніцтва ўсіх краін.
Больш за 200 мільёнаў чалавек жывуць і працуюць не ў сваёй краіне. Часта яны сутыкаюцца з сур’ёзнымі праблемамі, нягледзячы на тое, што ўзбагачаюць абшчыны, якія іх прымаюць, вопытам, ведамі і людскімі рэсурсамі.
Штогод эмігранты пераводзяць у краіны свайго паходжання 300 мільярдаў долараў. Такія пераводы з’яўляюцца для многіх краін адной з асноўных крыніц замежнай валюты і важным складальнікам іх валавога нацыянальнага прадукту.
Міжнародны дзень арабскай мовы (International Day of the Arabic Language, з 2012 года).
Заснаваны ААН «для святкавання шматмоўя і культурнай разнастайнасці, а таксама для садзейнічання раўнапраўнага выкарыстання ўсіх шасці афіцыйных моў Арганізацыі».
З 8 мільярдаў жыхароў Зямлі, арабская мова з’яўляецца роднай 310 мільёнам, другой мовай – яшчэ 270 мільёнам чалавек. Гэта афіцыйная мова ААН.
Дзень Савы (народны каляндар).
Міколін бацька. «Сава мосьце, а Мікола цвікі забівае».
Даўней на Саву надвор’е даведваліся не выходзячы з хаты: чырвоны агонь у печы ды дровы трашчаць, на двары сцюжа лютая.
Калі дым слупам – да марозу, калі дым поцягам – да непагадзі, калі дым без ветра б’е да зямлі – чакай снягі.
З Савы ўсталёўваецца трывалы санны шлях і нельга лаяцца таму гаспадару, у каго ёсць конь.
На дзень Савы працаваць грэх, святога пакрыўдзіш.
1542 год. ПамёрСтаніслаў Гаштольд.
Вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч, ваявода новагародскі, троцкі.
Быў жанаты на Барбары Радзівіл, якая пазней стала жонкай караля Жыгімонта II Аўгуста.
Са смерцю Станіслава род Гаштольдаў згас. Родавыя маёнткі перайшлі да вялікіх князёў літоўскіх, на іх аснове былі створаны Трабскае, Радашковіцкае, Валожынскае і Любчанскае староствы.
Паводле М. Улашчыка, найбольш верагодны ініцыятар стварэння легендарнай гісторыі пра пачаткі ВКЛ, запісанай у беларуска-літоўскіх летапісах.
Фота: Герб Гаштольдаў
1842 год. Створана Ковенская губерня.
У яе ўвайшлі паветы Віленскай губерні з пераважна балтамоўным сялянскім насельніцтвам. Губерня існавала да 1917 года і мела неафіцыйную назву «Самагіція» («Жамойць», «Жмудзь»).
Мела плошчу 40 641,36 км². У склад гэтай адзінкі ўваходзіла 7 паветаў, у тым ліку Новааляксандраўскі, які да 1836 года меў назву Браслаўскі. Зараз на частцы павета знаходзіцца Браслаўскі раён Віцебскай вобласці.
1882 год. Пачалі працаваць першыя на Беларусі тэлефонныя лініі.
Яны запрацавалі ў Гомелі і злучылі гомельскі маёнтак князя Ф. Паскевіча з яго палацам, фабрыкамі і фальваркамі. Гэта адбылося праз 6 гадоў пасля атрымання патэнту А. Бэлам на вынаходніцтва тэлефона (1876).
У Мінску першая тэлефонная станцыя пабудавана ў 1890 годзе на вуліцы Губернатарскай (зараз Леніна). Першая міжгародная сувязь з’явілася толькі ў 1908 годзе паміж Мінскам, Смалявічамі і Барысавам.
Есць непадцверджаныя даныя, што першы телефон з’явіўся ў Магілёве ў 1878 годзе.Але, у энцыклапедычным даведніку “Магілёў” (1990) даецца дата – 1905 год.
Беларускі і расійскі савецкі мастак і расійскі мастак-манументаліст, жывапісец, графік.
Паходзіў са старажытнага беларускага шляхецкага роду. Аўтар жанравых, пейзажных («Мінск. Рака Свіслач»), партрэтных прац, працаваў у жанры ню. Вынаходнік запатэнтаваных новых відаў фарбаў.
Займаўся і кніжнай ілюстрацыяй. У яго афармленні выйшла некалькі твораў класікаў рускай літаратуры: «Дэман» М. Ю. Лермантава, а таксама казкі А. Пушкіна і П. Яршова. Займаўся сцэнаграфіяй.
Вядомы яго эскізы да опер А. Барадзіна, М. Рымскага-Корсакава, А. Сярова.
У 1936 годзе рэпрэсаваны НКУС. Знаходзіўся ў Сегежлагу, у сібірскай ссылцы.
Карціны мастака прадстаўлены ў Траццякоўскай галерэі, мастацкім музеі імя А. Пушкіна.
Праходзіў 18 снежня па новым стылі, 5-га па старым. Прысутнічала 1872 дэлегаты пераважна сацыялістычнай арыентацыі ад усіх населеных беларусамі губерняў.
З’езд абвясціў права на самавызначэнне і прыняцце дэмакратычнай формы ўраду, прызнаў савецкую ўладу, рэспубліканскі лад, цэнтральны ўрад бальшавікоў у Маскве. Патрабаванняў незалежнасцi Беларусі не агучвалася.
Былі абраны Рада Кангрэсу і Выканаўчы Камітэт, утвораны Усебеларускі Савет сялянскіх, салдацкіх, рабочых дэпутатаў.
Нягледзячы на падтрымку У. Леніна і І. Сталіна, з’езд быў гвалтоўна разагнаны бальшавікамі А. Мясніковым, В. Кнорыным, К. Ландэрам.
Рада сышла ў падполле. На адным з падпольных пасяджэнняў быў выбраны Выканаўчы камітэт Рады з’езду з 17 чалавек на чале з Язэпам Варонкам. Пазней гэтыя структуры адыгралі важную ролю ў абвяшчэнні БНР.
31 студзеня 1918 года паводле дэкрэта Леніна ў Народным камісарыяце па нацыянальных справах на чале са Сталіным, стварылі Беларускі нацыянальны камісарыят, які адыграў выключную ролю ў стварэнні беларускай савецкай дзяржаўнасцці.
Беларускі гісторык, археолаг, доктар гістарычных навук, прафесар. Заслужаны работнік вышэйшай школы.
Даследчык гісторыі старажытных гарадоў, замкаў і курганных магільнікаў перыяду ранняга і развітога Сярэднявечча, этнічнай гісторыі Беларусі і праблем паходжання і рассялення славян.
Працаваў у Інстытуце гісторыі АН БССР, БДУ, загадчыкам кафедры археалогіі, дэканам гістарычнага факультэта
Падчас раскопак Мінска даследаваў яго абарончыя збудаванні і забудову, зрабіў рэканструкцыю ўсходняй часткі замчышча і жылых будынкаў, даследаваў раннефеадальны замак Вішчын, пры раскопках якога выяўлены ўнікальны на тэрыторыі Беларусі грашова-рэчавы скарб XII-XIII стагоддзяў.
Аўтар звыш 100 навуковых работ, у тым ліку 10 манаграфій і брашур.
Палітычны дзеяч, шаснаццаты нясвіжскі ардынат. Палітычны дзеяч, адзін з лідараў «віленскіх кансерватараў». Падтрымліваў БНР.
Прыхільнік беларускай нацыянальнай ідэі, выдатна ведаў беларускую мову. Сябе вызначаў як «тутэйшы».
Падчас Першай сусветнай вайны дазволіў на тэрыторыі Нясвіжскага замка размясціць шпіталь, штаб 2-й рускай арміі. Арганізатар у Нясвіжы з’езда Радзівілаў (1915), на якім было вырашана фінансаваць стварэнне польскіх вайсковых часцей у расійскай арміі.
У 1926 годзе на яго жыццё зрабіў замах з засады будучы Герой Савецкага Саюза і старшыня кіраўскага калгаса “Рассвет” Кірыл Арлоўскі.
З’яўляўся дзеячам Віленскага таварыства дабрачыннасці. Фінансава падтрымліваў школы, студэнтаў, артыстаў, касцёлы. Займаўся аднаўленнем Нясвіжскага замка
Пахаваны ў радавой спачывальні.
У дні пахавання гатэлі Нясвіжа і замкавыя пакоі не змаглі змясціць усіх людзей, якія прыехалі развітацца з Радзівілам. Перад жалобным картэжам салдаты 27-га Нясвіжскага ўланскага палка неслі вянкі ад былога імператара Германіі Вільгельма ІІ, прэзідэнта Італіі, кіраўнікоў іншых дзяржаў.
1969 год. Памёр Пятро Глебка.
Беларускі грамадскі дзеяч, навуковец, паэт, драматург, перакладчык.Акадэмік АН БССР. К. Чорны пісаў: “Ён самы асвечаны і культурны з усіх сённяшніх жывых беларускіх пісьменнікаў і самы большы абладальнік яснай думкі… Яго талент узбагачан думкаю, ясным розумам”.
Узначальваў групу па складанні «Руска-беларускага слоўніка», інстытуты мовазнаўства, мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору.
П. Глебка стаіць крайні справа
2019 год. У Магілёўскай вобласці адноўлены рэкорды па станоўчых тэмпературах:
Магілёў +6°С (да гэтага рэкорд +5,2°С 18 снежня 1972),
Паводле падлікаў гарадскіх улад, страты Мікалаева ад расійскай агрэсіі складаюць 852 мільёны еўра. Спадарожнікавыя здымкі пацвярджаюць шкоду на 220 мільёнаў, але ёсць пэўная колькасць аб’ектаў, якія немагчыма ацаніць па спадарожнікавых здымках. Найбольшую шкоду панёс жыллёвы фонд – пашкоджана 360 000 квадратных метраў жылля на агульную суму амаль 400 мільёнаў еўра (амаль палова ўсіх страт).
Пішам, як вайна ва Ўкраіне ўплывае на жыццё еўрапейскіх гарадоў, якія маюць партнёрскія дачыненні з гарадамі Магілёўскай вобласці.
Але фінальныя лічбы страт будуць ясныя толькі пасля падрыхтоўкі праекта аднаўлення горада.
У Мікалаеве ідэнтыфікаваны 43% пашкоджаных збудаванняў, зафіксаваны пашкоджанні больш за 87 000 аб’ектаў. Для гэтага выкарыстоўваліся і паведамленні мясцовых улад, і спадарожнікавыя здымкі, і іншыя тэхналогіі, каб верыфікаваць пашкоджанні. Мэр Аляксандр Сянкевіч дадаў, што ў ідэнтыфікацыі пашкоджанняў, месцаў траплення расійскіх ракет вельмі дапамаглі відэакамеры, устаноўленыя ў рамках праекта “Бяспечны горад”.
На тэрыторыі вобласці праводзяцца падлікі страт. Можна канстатаваць, што ёсць асобныя населеныя пункты, якія поўнасцю знішчыны расійскімі акупантамі. Да такіх адносіцца, напрыклад, сяло Партызанскае (на фотаздымку).
16 снежня працягнуліся ракетныя абстрэлы рускімі акупантамі, у выніку чаго ў Мікалаеве часткова перасталі працаваць тралейбусы, трамваі, прыпынілі працу кацельні «Мікалаеваблэплаэнерга» – паведамляюць у “Мікалаеўэлектратранс” і энергетыкі.
Нагадаем, што тэмпература паветра ў гэтыя дні тут ад 0 да +8С, месцамі па вобласці ляжыць снег.
У дэакупаванай Снігіроўцы пад Мікалаевым працягваюць знаходзіць небяспечныя прадметы, пакінутыя расейскімі акупантамі, паведамляюць выратавальнікі. “У заплечніку знойдзена супрацьпяхотная міна ПМН-2 у баявым стане. “Невядома, колькі б гэта прынесла гора, калі б не нашы адважныя выбухоўцы, якія знішчылі яго на месцы» – распавялі яны.
Тым часам, у складскім памяшканні побач са Снігіроўкай супрацоўнікі контрвыведкі СБУ выявілі чарговы склад расійскіх боепрыпасаў, паведамляе «Сніг».
З пачаткам 2023 года ў Мікалаеве будзе прынята рашэнне па аднаўленню навучання ў школах. «Пасля Новага года абмяркуем» – кажа кіраўнік абласной ваеннай адміністрацыі Віталь Кім.
У сувязі з тым, што лінія фронту была адсунутая і Херсон быў вызвалены, у Мікалаеў і вобласць пачалі вяртацца людзі, у тым ліку і дзеці. Таму ўжо ставіцца пытанне аб аднаўленні афлайн-навучання.
У Мікалаеўскай вобласці сталі вядомы тэрміны зімовыя школьных канікул. Плануецца іх пачаць 24-25 снежня і завяршыць 8 студзеня. Аднак у некаторых населеных пунктах канікулы пачнуцца 29-31 снежня, таму скончацца пазней. Таксама адпачынак можна падоўжыць, калі будуць перабоі з электрычнасцю і інтэрнэтам.
У Тэлеграм з’явіліся фота з коштамі на штучныя елкі у гандлёвых кропках Мікалаева: ад 7300 да 16 900 грывен. Каментатары сцвярджаюць: дорага! На сёння курс 1 беларускі рубель – 13,29 грыўны, што азначае, што елкі прапаноўвацца па 549-1270 беларускіх рублёў.
Для параўнання ў сетцы беларускіх крам “ОМА” штучныя елкі можна набыць ад 14 да 454 рублёў, а на елачных кірмашах жывую елку за 7,8 – 212,7 беларускіх рублёў.
Пабрацімства Мікалаева з Магілёвам было замацаванае дамовай у 2009 годзе.
31 мая 2022 году мэр украінскага гораду заявіў, што Пагадненне аб пабрацімстве з Магілёвам скасаванае і выказаў спадзеў, што яно будзе адноўленае, калі Беларусь стане свабоднай.
Магілёў. media працягвае сачыць за жыццём Мікалаева, нягледзячы на спыненне партнёрскіх сувязяў з Магілёвам.
Мікалаеў месціцца за 65 кіламетраў ад Чорнага мора. Да вайны ў ім жыло 490 тысяч чалавек. Траціна з іх вымушана была пакінуць горад. Паводле Генштабу Узброеных сіл Украіны Мікалаеў адзін з асноўных кірункаў наступу расіян.
Яго рэгулярна абстрэльваюць, знішчаючы гарадскую інфраструктуру і змушаючы мясцовую ўладу капітуляваць. Прэзідэнт Украіны Уладзімер Зяленскі прысвоіў Мікалаеву ганаровае званне «Горад-герой».
13 снежня на тэрыторыі Магілёўскай вобласці будзе воблачна з праясненнямі і без істотных ападкаў, паведамляе Белгідрамет. Верагоднасць ападкаў невялікая – 10-15%. На асобных участках дарог галалёдзіца. Тэмпература паветра -1…-3°C. Вецер паўднёва-заходні, 5-10 м/с, парывамі да 14 м/с.
Да канца тыдня дзённыя тэмпературы прагназуюцца ў дыяпазоне -4…-8°C, у чацвер, 15 снежня каля 0°C і мокры снег з дажджом, а ў ноч да -14…-15°C і з вятрамі хуткасцю да 17 м/с.
Начныя тэмпературы на выходныя 17 і 18 снежня могуць апусціцца да -15…-20°C, а ў дзённыя часы слупок тэрмометра не падымецца вышэй за -5…-8°C. Хуткасць вятроў можа дасягнуць да 15 м/с, перадасцярагаюць сіноптыкі.
