Як паведамляе газета “Святло кастрычніка”, у гэтым годзе Рыцарскі фэст у Мсціславе пройдзе 5–6 жніўня.
Як і традыцыйна, на фестывалі сярэднявечнай культуры пройдуць тактычныя бугурты, турніры, манеўры, конны турнір і паказальныя выступленні коннікаў, штурм замка, вогненнае шоу, канцэрты сярэднявечнай музыкі, этнадыскатэкі.
Заяўляецца, што будзе навінка – блок рэканструкцыі часоў Сярэднявечча.
Рэгістрацыя заявак рамеснікаў ужо пачалася.
Фота: Група “Рыцарскі фэст у Мсціслаўі 2023” у ВК
Пятнаццаць год таму былі завершаны працы па рэстаўрацыі і аднаўленню палаца Пацёмкіна-Галынскіх, у які пераехаў мясцовы краязнаўчы музей. У помніку XVIII cтагоддзя размясцілася новая экспазіцыя, якая ўключае дзевяць залаў. Залы насычаны прадметамі даўніны і каштоўнай інфармацыяй аб мінулым Крычава. Фонды музея налічваюць больш за 20 тысяч адзінак захоўвання.
Адным з самых унікальный экспанатаў у экспазіцыі Крычаўскага музея з’яўляюцца рогі тура. У 2-й палове ХХ стагоддзя іх прынёс у музей жыхар Крычава. Спачатку рогі знаходзіліся ў фондах, потым былі адрэстаўраваныя і змешчаныя ў экспазіцыю Рыцарскага зала.
Экспанат цікавы тым, што папуляцыя тураў на Зямлі знікла ў яшчэ ў 20-я гады XVII стагоддзя, калі апошні раз жывёлу зафіксавалі недалёка ад польскага Яктаруба. Датаваць рогі з экспазіцыі цяпер вельмі цяжка, аднак можна дакладна засведчыць, што гэты трафей не маладзейшы за XVII стагоддзе. А магчыма ўвогуле адносіцца да XV-XVI стагоддзяў і мог быць здабыты нават у ваколіцах Крычава.
У экспазіцыі музея прадстаўлены таксама гарматныя ядры, якія ўбачыш далёка не ў кожным музеі. З самага пачатку XVІ ст., калі межы ВКЛ з Масквой наблізіліся да горада, Крычаў пачаў выконваць функцыі сталага абарончага цэнтра, усходняга фарпоста дзяржавы. Па трапным выразе даследчыка Андрэя Мяцельскага “ўся гісторыя Крычава прапахла парахавым дымам”.
Крычаўскі замак вытрымаў аблогі расійскіх войскаў у 1507, 1508, 1514, 1535, 1633 (тройчы), 1648, 1651, 1654, 1658, 1661 гадах, а таксама штурм у 1744 г. сялян-паўстанцаў пад кіраўніцтвам Вашчылы.
У Рыцарскім зале музея акрамя рагоў і ядраў экспануецца кіраса – верхняя частка даспехаў, што абараняла цела рыцара ад удару мячом. Экспанат цікавы сваім адносна невялікім памерам, аднак з упэўненасцю можна казаць, што гэта кіраса належала даросламу ваяру.
Прыборы для пісьма з фондавай калекцыі «Археалогія» былі знойдзены падчас раскопак на гарадзішчы Замкавая гара. Яны захаваліся настолькі добра, што на паверхні чарнільніцы нават можна разгледзець каляровую эмаль.
Бяспрэчна прыцягвае ўвагу і зборнік казанняў Сімяона Полацкага “Абед душэўны”. Старадрук датуецца 1681 годам і быў выдадзены праз год пасля смерці асветніка ў заснаванай ім маскоўскай друкарні. Гэта першая частка яго казанняў, другая выйшла ў 1683 годзе і звалася “Вячэра душэўная”. У Маскве Сімяон Полацкі жыў з 1664 года. Ён прынёс у Расію заходнюю філасофію і эстэтыку, высокую кніжную паэзію і мастацтва школьнай драматургіі. Выхоўваў цароў Фёдара Аляксеевіча і Пятра І.
Палац, у якім месціцца музей, носіць імя графа Пацёмкіна, але шмат часу, 130 гадоў, да самай рэвалюцыі 1917-га, ім валодаў род Галынскіх. У 1959–1960 гадах, падчас рамонту крычаўскага палаца, пры замене драўляных перакрыццяў, рабочымі быў знойдзены гліняны гаршчок, у якім знаходзілася 49 дакументаў з сямейнага архіва Галынскіх. Яны датуюцца 1719–1905 гадамі. Першапачаткова дакументы патрапілі да тагачаснага дырэктара краязнаўчага музея Міхаіла Мельнікава, а цяпер знаходзяцца ў фондах Крычаўскага гістарычнага музея. Зараз некаторыя з гэтых дакументаў можна ўбачыць у адным з экспазіцыйных залаў.
Скарб дакументаў быў закладзены, верагодна, Уладзіславам Галынскім у 1905 годзе з-за небяспекі сялянскіх хваляванняў, бо 15 жніўня 1905 года быў разгромлены маёнтак Галынскіх у Кадзіна.
Сярод старых дакументаў разнастайныя паперы: лісты, распіскі, таварныя накладныя, дамовы, адрасы і нават дзіцячыя малюнкі. Адзначым, што амаль два дзясяткі дакументаў адносяцца яшчэ да часоў Рэчы Паспалітай. Наогул жа большая частка дакументаў напісана па-польску і асноўную масу іх складаюць лісты разнастайнай тэматыкі і зместу.
Асабліва замілоўваюць дзіцячыя малюнкі апошняга ўладара палаца Юзафа Галынскага, які пасля рэвалюцыі з’ехаў у Польшчу, дзе пражыў да глубокай старасці і памёр у 1973 годзе.
У сярэдзіне ХІХ стагоддзя цэнтральную частку Крычава знішчыў жудасны пажар. Згарэлі амаль усе пабудовы, у тым ліку і драўляны касцёл разам з плябаніяй. Часова набажэнствы вяліся на першым паверсе ў круглым зале так званага Пацёмкінскага палаца, валодаў якім на той час заможны крычавец Стэфан Галынскі.
На яго ж грошы, а таксама на грошы вернікаў, у 1855–1860 гадах быў пабудаваны новы каменны касцёл Беззаганнага Зачацця Найсвяцейшай Панны Марыі. Стварыў гэты архітэктурны цуд у стылі неаготыкі таленавіты італьянскі архітэктар. Дзякуючы яго майстэрству, касцёл зрабіўся найпрыгажэйшай пабудовай у горадзе.
Аднак у савецкі час каталіцкую святыню зачынілі. Першапачаткова будынак крычаўскага касцёла выкарыстоўваўся як «народны дом», у якім дэманстраваліся кінафільмы і працаваў самадзейны тэатр, але ў 1934 годзе касцёл быў падарваны. Ад храма амаль нічога не засталася, акрамя невялічкага фрагмента ўнутранага ўбрання касцёла ў выглядзе маленькага анёла, які цяпер экспануецца ў адным з залаў музея.
Падчас рэстаўрацыі палаца былі знойдзены не толькі дакументы з асабістага архіва Галынскіх, але і нямала элементаў аздаблення палаца. У прыватнасці, была знойдзена кафля з рознымі матывамі XVIII-ХIХ стагоддзяў, а таксама кавалкі ляпніны, якія аздаблялі шматлікія залы палаца. Гэтыя экспанаты дапамагаюць наведвальнікам хаця б крыху ўявіць як раней выглядалі унутраныя інтэр’еры крычаўскай перліны.
Гарадзішча Гарадзец з’яўляецца першым умацаваным паселішчам на тэрыторыі сучаснага Крычава, з якога па-сутнасці і ўзнік горад. Археалагічныя даследаванні помніка паказалі, што паселішча на Гарадцы з’явілася яшчэ ў жалезным веку і існавала з ІІІ ст. да н.э. да ІV ст. н.э. Яно было заснавана прадстаўнікамі балцкай днепра-дзвінскай культуры.
У музейнай экспазіцыі якраз прадстаўлены шэраг цікавых рэчаў жыхароў Гарадца жалезнага веку. Сярод іх багата касцяных вырабаў (праколкі, наканечнік стралы, глянцавая падвеска ў выглядзе стылізаванай рыбкі, плоская праколка з рога з адтулінай для падвешвання), грузікі дзякаўскага тыпу, а таксама свідраваныя і клінападобныя каменныя сякеры. Прычым гэтыя экспанаты няправільна прадатаваны супрацоўнікамі ўстановы, бо музейная этыкетка сведчыць, што адносяцца старадаўнія прадметы да ІХ-ХІІ стагоддзяў.
Цікавым экспанатам з калекцыі “Фалерыстка” з’яўляецца медаль за лепшага сялянскага каня канца ХІХ-пачатку ХХ стагоддзя. Такая ўзнагарода выпускалася ў часы расійскага цара Мікалая ІІ, партрэт якога выяўлены на адным з бакоў медаля. Цяпер медная ўзнагарода дыяметрам пяць сантымертаў і вагой 50 грам знаходзіцца ў адной з вітрын музейнай экспазіцыі.
Фота dkmf.by, potyomkin.by, mogilev.media і з адкрытых крыніц
Як паведамляе Euronews, у горадзе Гувахаці індыйскага штата Асам больш за 11 тысяч танцораў і музыкантаў выканалі танец Біху, устанавіўшы два сусветныя рэкорды: па колькасці саміх танцораў і па колькасці барабаншчыкаў. Танец Біху з’яўляецца неад’емнай часткай асамскай культуры і выконваецца падчас штогадовага фестывалю, які азначае пачатак Новага года па мясцовым календары.
Фота: Euronews
У выставачнай зале Краснапольскага раённага гісторыка-этнаграфічнага музея праходзіць персанальная выстава “Рукатворны свет дрэва” народнага майстра разьбы па дрэве Андрэя Ганчарэнкі – паведамляе раённая газета Краснаполля “Чырвоны Сцяг”.
На часовай экспазіцыі наведвальнікі могуць пазнаёміцца з мастацкімі творамі мясцовага таленавітага разьбяра па дрэве. Некалькі дзясяткаў прац, якія экспануюцца ў музейных сценах, маюць свой непаўторны стыль, жанравыя асаблівасці і тонкія нюансы вырабаў з дрэва.
Прадстаўлены шырокі дыяпазон драўляных вырабаў: ад упрыгажэнняў і посуду да статуэтак жывёлаў, людзей, персанажаў міфалогіі і нават драўляных цацак.
Фота: “Чырвоны сцяг”
Час, калі яшчэ не прачнуліся яркія фарбы, калі туманна-бляклыя пейзажы толькі пачынаюць ажываць – дарыў натхненне найбуйнейшаму беларускаму мастаку прыроды, народжанаму ў Крынках пад Бялынічамі, Вітольду Каэтанавічу Бялыніцкаму-Бірулі.
Мяккая, някідкая прыгажосць беларускай прыроды з прастатой матываў і спакойнымі фарбамі была галоўнай тэмай мастака.
Азірніцеся – зараз у смузе хмарнага неба і ў прадчаканні яркіх красак вясны хаваецца натуральная і крохкая прыгажосць, пабачыць якую можа кожны з нас, а ацаніць – толькі абраныя.
У спаборніцтвах прымуць удзел больш за 50 канкурсантаў з Магілёўскай і Віцебскай абласцей, а таксама з Санкт-Пецярбурга, Смаленска і Калужскай вобласці Расійскай Федэрацыі. Яны прадэманструюць сваё майстэрства ў 5 намінацыях: народна-сцэнічны танец, народна-стылізаваны танец, эстрадны танец, сучасная харэаграфія, класічны танец – піша БелТА.
Фота: БелТА
З 6 па 19 красавіка магілёўскі кінатэатр “Радзіма” падрыхтаваў для гараджан і гасцей абласнога цэнтра вясновы Фестываль новага італьянскага кіно – паведамляе mogilevkino.
Кінатэатр “Радзіма” прапануе да прагляду чатыры фільмы: «Кароль смеху» (рэжысёра Марыё Мартонэ), «Мая другая палоўка» (рэж. Марка Мартані), «Каханне без памяці» (рэж. Франчэска Марына), «Лакдаўн па-італьянску» (рэж. Энрыка Ванцына). У іх кіпяць уласцівыя італьянскаму характару страсці, выбухаюць феерверкі гумару, а мудрагелістыя павароты ў адносінах герояў прыводзяць да непрадказальнай развязкі, нікога не пакінуць абыякавым – заяўляюць арганізатары.
Пастанова вызначае, што цяпер геаграфічныя назвы ў Беларусі будуць перадавацца лацінскім алфавітам не праз беларускую лацінку, а праз транслітарацыю. Таксама яна вызначае, што перадача назваў можа брацца не толькі з беларускай, але і з рускай моў. Mogilev.media пісалі пра планы ўладаў па русіфікацыі геаграфічных назваў і адзначалі парадокс – у Беларусі няма рускіх геаграфічных назваў, усе яны беларускія, паколькі тысячагоддзямі ствараліся самім народам.
Што мяняецца – калі раней плошча Незалежнасці пісалася лацінкай як pl. Niezaležnasci, то зараз pl. Niezalezhnastsi, Mahiloŭ – як Mahiliou а Čavusy зараз будзе пісацца як Chavusy.
Лацінка – гэта адзін з традыцыйных нацыянальных беларускіх алфавітаў, які ўжываўся на нашых землях з глыбокай старажытнасці, на якім, напрыклад, былі напісаныя шматлікія дакументы Магілёўскага магістрата ў XVI – XVIII стагоддзях. Выкарыстанне беларускай лацінкі пры напісанні геаграфічных назваў заставалася да апошняга часу апошняй формай афіцыйнага ўжывання дадзенага алфавіту.
Пры дапамозе вось такога лацінізатара кожны ахвотны можа адчуць смак гэтай арфаграфічнай нормы.
Адметна, што ў 2012 годзе з ініцыятывы афіцыйных уладаў Беларусі ААН прыняла беларускую лацінку для міжнароднай перадачы беларускіх назваў.
Фота з адкрытых крыніц.
“Выстава-конкурс «Катавасія-2023» – гэта прастора для ўсіх, хто неабыякавы да загадкавых, бязмежна абаяльных стварэнняў з асаблівым магнетызмам – да котак. – распавялі пра мерапрыемства арганізатары – Гульня фарбаў, фантазіі і майстэрства ўдзельнікаў выставы-конкурсу выклікалі захапленне ў шматлікіх наведвальнікаў нашага горада і раёна.”
Малюнкі і работы ў жанры дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва прадставілі майстры ад 5-гадовага да 62-гадовага ўзростаў.
Дзясяткі малюнкаў і падзелак – натхняльная выстава аматараў котак стала яркай падзеяй у раённым цэнтры.
Больш фота і вынікі конкурса – вось тут.
Фота: Gorki News
Нядаўна mogilev.media пісалі, што помнік Ларысе Геніюш у Зэльве апынуўся пад пагрозай зносу.
Але дэмантаваць помнік мясцовыя улады не будуць «з прычыны адсутнасці рэглямэнтуючых норм». Як вынікае з ліста, помнік паэтцы з’яўляецца ўласнасцю Беларускай праваслаўнай царквы.
Помнік беларускай паэтцы і зняволенай ГУЛАГу Ларысе Геніюш стаіць на тэрыторыі царквы Святой Жываначальнай Тройцы ў Зэльве з 2003 года.
Летась у лістападзе Бондарава паведаміла, што дзякуючы супрацоўніцтву з уладамі з мемарыяльнай зоны перад будынкам прыватнага музея Анатоля Белага ў Старых Дарогах былі выдаленыя партрэты паэткі Наталлі Арсенневай, Ларысы Геніюш, братоў Луцкевічаў, Кастуся Каліноўскага, дзеячоў БНР і БЦР.
Летам 2022 года яна дамаглася, што Горадзенскі аблвыканкам адмяніў рашэнне аб наданні Астравецкай бібліятэцы імя слыннага беларускага навукоўца Адама Мальдзіса.
