Tag: птицы

Чэрвень – разгар лета

Навіна ад

Расказваем пра шосты месяц года – максімальна інфарматыўна і паэтычна.

Чэрвень – разгар лета. 22 чэрвеня – дзень летняга сонцастаяння, у Магілёве ён доўжыцца больш за 17 гадзін. Але толькі ў 15% выпадках чэрвень самы цёплы месяц лета. Чэрвеньскія тэмпературы вышэйшыя за майскія на 3,5-4°С. Яго сярэдняя тэмпература складае 16,5°С у Бабруйску, 15,9°С у Горках, 16,3°С у Магілёве. 

Змарыўся несці ношку лета
Чырвоны Чэрвень-чараўнік,
Прысеў пад ліпай і да флейты
Губамі млявымі прынік.

Дрыжыць пялёстачак рамонка
На вейках змружаных вачэй,
Струменьчыкам мядовым тонкім
Павольна музыка цячэ.

Цячэ — і сонным ліпам сніцца
Руплівых пчол гудлівы хор,
I сонца спелаю суніцай
У стоме хіліцца за бор.

Алег Мінкін

Ва ўмовах бесхмарных начэй пад раніцу на зямлю кладзецца шчодрая раса, асабліва паблізу вадаёмаў і на нізкіх месцах.

Як брыльянты, рассявае
Ночка летняя расіцу,
Туманамі спавівае
Луг зялёны над крыніцай.

А як раніца настане,
Бліскі сонца загуляюць, –
Рос прыходзіць адцвітаньне,
Туманы у рэчцы таюць.

Як брыльянты, гінуць росы
На зялёнай сенажаці;
Сонца косы, нашы косы
Не даюць паўдня ім знаці!

Янка Купала

Але і ў чэрвені бываюць халады. Абсалютны мінімум тэмператур склаўся ў 1930 годзе ў Горках, калі тэмпература склала -2,1°С. У 1949 годзе у Крычаве фіксаваліся замаразкі у ноч з 14 на 15 чэрвеня. А ў Магілёве апошні замаразак рэгістраваўся 11 чэрвеня 1982 года, у Клічаве – 12 чэрвеня таго ж года.

Сапраўды “Да Духа не скідай кажуха” (Духаў Дзень – на 51 дзень пасля Вялікадня, у гэтым годзе – 5 чэрвеня).

У лесе яшчэ цвітуць чарніцы, брусніцы. З’яўляюцца кветкі на леташніх парастках маліны. Чэрвень – разліўное мора кветак на лугах.

А тая ранiчка на полi
У часе летняга расквету!
Эх, выйдзi ў поле, брат, дасвету:
Не будзеш каяцца нiколi.
Зiрнi, прыслухайся наўкола:
Як цiхамiрна, як вясёла.
I ў кожным дрэве, i былiнцы,
I ў малюпасенькай раслiнцы,
Ну, ва ўсiм чысценька дазвання
Блукае радасць спадзявання.
Куды нi глянь – усё ў настроi
I ў добрай згодзе мiж сабою;
Само паветра жыва, дыша,
Бы ў iм хтось хвалы жыццю пiша…

Якуб Колас.

Бліжэй да сярэдзіны месяца з’яўляюцца спелыя плады суніц лясных, потым – садовых. У лясах вырастаюць грыбы – “каласавікі”, сярод якіх падбярозавікі, падасінавікі, сыраежкі, баравікі.

Шмат працы ў агароднікаў: праполка, прарэжванне, паліванне культур, маладыя ўсходы бульбы патрабуюць акучвання – двойчы на месяц.

“На ўвесь голас” яшчэ спяваюць птушкі. Ліецца звонкая песня жаўрука. Усяго на некалькі гадзін на суткі змаўкаюць салавей, перапёлка, драч. Але ў канцы чэрвеня з ляснога “хору” выпадаюць многія галасы: трэба выкормліваць патомства, некаторыя віды птушак селі на гнёзды ў другі раз – не да песень.

Выбуховым чынам размнажаюцца насякомыя, у тым ліку шкоднікі садоў, агародаў, на барацьбу з якімі ідзе шмат сіл і сродкаў.

 

Цікавыя факты.

Лета – перыяд года з устойлівай сярэднесутачнай тэмпературай вышэй за +15°С. Яно на тэрыторыі Магілёўскай вобласці цёплае, у сярэднім дастаткова вільготнае. У вобласці феналагічнае лета пачынаецца ў 2-3 дэкадзе мая. Працягваецца ў сярэднім да 21-27 верасня: 149 дзён у Бабруйску, 139 – у Горках.

Падчас вяртання чэрвеньскіх халадоў магчыма выпадзенне снегу, як гэта было 6 чэрвеня 1962 года. Але звычайна чэрвень умерана цёплы і вільготны месяц.

У чэрвені ў сярэднім 11 дзён з максімальнай тэмпературай +20 +25°С, 8 – з тэмпературай +15 +20°С, адзін з тэмпературай больш за +30°С.

За месяц выпадае каля 80 мм ападкаў. У сярэднім здараецца 8 дзён з навальніцай. У чэрвені 1989 года у Горках і Слаўгардзе іх было па 18.

Навальніцы часцей за ўсё здараюцца паміж 15:00 і 18:00. На 20 навальніц прыпадае адзін выпадак з градам.

Фота з адкрытых крыніц.

Надышоў красавік. Што гэта за месяц, прасочым па шматгадовым назіранням

Навіна ад

Красавік —
Гэта першыя краскі вясны,
Некранутая сінь
Танканогай пралескі,
Рокат рэк гаваркіх,
Буйства сокаў зямных.
Вечна юнага часу

Ўрачыстая песня (Алесь Звонак).

Сапраўды, красавік – гэта і месяц магутнага разводдзя і ледаходу, і масавага прылёту птушак. Зямля ачышчаецца ад снегу нават у лесе. Бясснежная цёмная паверхня добра “прымае” сонечныя прамяні, да таго ж расце вышыня сонца, што вядзе да прагравання глебы.

Працягласць дня за месяц вырастае з 13 да 15 гадзін. Разам з гэтым расце і колькасць сонечнай радыяцыі. Радыяцыйны баланс у 4 разы перавышае сакавіцкі, сярэднемесячная тэмпература на 8ºС і больш вышэйшая, чым у першым каляндарным вясновым месяцы. 

mogilev.media. Разліў Дняпра каля в. Сапяжынка Быхаўскага раёна, 31 сакавіка 2023 года.

У Горках сярэдняя тэмпература месяца складае +4,8ºС, у Бабруйску  +6,1ºС, у Магілёве  +5,5ºС. Пры гэтым адхіленні ад названых сярэдніх тэмператур могуць быць вельмі значнымі: ад -1 да +10,5 ºС. 

Красавік – месяц барацьбы холаду і цяпла, Арктыкі і Міжземнамор’я.

Калі першая палова месяца не асабліва ўражвае цяплом, то ўжо ў трэцяй дэкадзе красавіка, як правіла, бываюць дні з тэмпературай вышэй за +20ºС. Такое цяпло паскарае вегетацыйныя працэсы. 

Але за красавіком яшчэ ідуць халады. Абсалютны мінімум складае -19,5ºС (Касцюковічы, 1952 год).

У сярэднім у красавіку 3 дні з адмоўнай тэмпературай. У найбольш цёплыя вёсны ў гэтым месяцы спыняюцца замаразкі. У 1962 годзе апошні замаразак быў 3 чысла, але ў 60% гадоў замаразкі паўтараюцца і пасля 30 красавіка. Бывае, што на красавік прыпадае максімальная тэмпература года, як гэта было ў 1950 годзе.

Глеба хутка праграваецца. 

Самая ранняя дата поўнага адтайвання глебы ў Магілёве – 21 сакавіка (1961 год), самая позняя – 29 красавіка (1960 год).  

Павялічваецца дэфіцыт вільгаці ў паветры – у 3 разы, у параўнанні з сакавіком.

У красавіку толькі 11 дзён у сярэднім пахмурных. У сярэднім у Магілёве бывае адзін дзень з навальніцай, максімальна – 4. Бывае і град – да 2-х дзён, пры пранікненні трапічнага паветра з Міжземнамор’я.

Снегапад, як і замаразкі – з’ява звычайная.

Можа быць і галалёд – раз на 10 гадоў. Колькасць дзён з туманамі дасягае 9, але бывае красавік і без туманаў.

На пачатку месяца нарыхтоўваюць бярозавы сок. З’яўляюцца першацветы. Ужо ў першай дэкадзе выкідвае жоўтую кветку падбел. У канцы месяца вільготныя лугі ўпрыгожваюць кветкі лотаці. У першай палове месяца цвітуць вярбовыя, тады ж пчолы нясуць багатую абножку.

У другой дэкадзе, а то і раней, з’яўляюцца лісты у агрэста, парэчак.

Ажываюць палі. Красавкі – месяц пасадкі садовых дрэваў і кустоў.

Месяц масавага прылёту птушак. З’яўляюцца першыя вывадкі ў палёвак, выходяць з зімовага жылля вожык, барсук, крот. Расплюшчыліся вочы ў ваверчанят, у логавах ваўкоў нарадзіліся ваўчаняты.

Красавік – час масавай сяўбы яравых культур. У сярэдзіне месяца пачынаюць садзіць і высяваць у адкыты грунт цыбулю, моркву, салату, радыску, кроп, гарох.

Калі прагрэецца глеба, высяваюць сталовыя буракі, высаджваюць рассаду ранніх гатункаў капусты, у канцы месяца высяваюць яравізаваныя клубні бульбы, ставяць плёначныя парнікі.

Пачатак сезона на лецішчах.

Большасць дачнікаў наведваюць лецішчы пасля зімы. Вядома, што перш за ўсё яны правяраюць, як зіму правялі часнык, і лук-сеянка якія былі пасаджаныя позняй восенню, прыбіраюць участкі ад лісця, каб глеба хутчэй прагравалася. Потым глебу рыхляць і дадаюць азотныя падкормкі.

Некаторыя з рэкордаў красавіка.

Максімальная сярэдняя тэмпература красавіка ў Магілёве зафіксавана ў 1950 годзе, калі склала +10,5ºС, а мінімальная ў 1929 – яна была адмоўная, каля -0,7ºС.

Абсалютны максімум тэмператур красавіка роўны +27,8ºС у Магілёве быў зафіксаваны ў 1970 годза, +28,6ºС у Бабруйску – у 1950-м.

Максімальная колькасць ападкаў выпала ў Магілёве ў красавіку 1905 года  – 124 мм, а мінімальная – ў 1974 годзе, калі было толькі 6 мм.

Птушыны грып лютуе ў Еўропе. Спецыялісты папярэджваюць, што жыхары могуць застацца без птушынага мяса ўжо да зімы, а ў Беларусі цішыня

Навіна ад

Так, у Велікабрытаніі выявілі найбуйнейшую ў гісторыі краіны ўспышку птушынага грыпу. Мільёны птушак знішчаны. Пад пагрозай пастаўкі мяса ў крамы. 

Усё пачалося з краін Бліжнягя Усходу і Паўночнай Афрыкі. Так, у Ізраілі знаходзяцца два невялікіх возера, на якіх двойчы за год – вясной і восенню робяць прыпынак больш за мільярд птушак па шляху міграцыі з Еўропы і Азіі ў Афрыку. Увесну з-за птушынага грыпу там загінулі тысячы птушак. Нацыянальныя паркі  для дэзінфекцыі зачынілі на паўгода.

Цяпер пошасць дабралася да еўрапейскіх краін. Хвароба птушак зафіксавана ў многіх краінах. У Велікабрытаніі выявілі найбуйнейшую ўспышку птушынага грыпу ў гісторыі, перадае Daily Mail. З-за захворвання на пачатак кастрычніка, ужо знішчылі больш за тры мільёны птушак. На паўднёвым захадзе Англіі ўвялі зоны перадухілення птушынага грыпу. Усяго птушыны грып знайшлі ў 155 мясцовасцях па ўсёй Вялікабрытаніі.

Сур’ёзна пацярпелі не толькі папуляцыі дзікіх птушак, пад пагрозай і свойская птушка. Нацыянальны саюз фермераў заявіў, што пастаўкі калядных індычак могуць апынуцца пад пагрозай, калі ўспышка птушынага грыпу працягне распаўсюджвацца.

Цяпер па законе ўладальнікі павінны выконваць строгія меры біялагічнай бяспекі – уладальнікі больш як 500 птушак цяпер абавязаны абмежаваць доступ на ўчастак для людзей, якія не маюць дачынення да вытворчасці. Пры гэтым дзяржава выплачвае фермерам кампенсацыі толькі за выбракоўванне здаровых птушак, але не за тых, якія загінулі ад хваробы, і не за наступныя страты.

Прафілактычныя мерапрыемствы  з-за птушынага грыпу ўзмацнілі ў рэгіёнах Расіі. Пра меры надзвычайнага кантролю на беларускіх птушкафермах пакуль нічога не паведамлялася. 

Навіны пабрацімаў. У Мікалаеўскай вобласці ў выніку абстрэлаў выгаралі рэліктавыя лясы ландшафтнага парку «Кінбурнская каса». Гараць палі са збожжам

Навіна ад

У рэгіянальным ландшафтным парку загінула незлічоная колькасць дзікіх жывёлаў і птушак, а на аднаўленне лясоў спатрэбяцца дзесяцігоддзі.

Шкоду навакольнаму асяроддзю наносяць пажары, якія пачынаюцца пасля абстрэлаў, на палях са збожжам.

Пішам, як вайна ва Ўкраіне ўплывае на жыццё еўрапейскіх гарадоў, якія маюць партнёрскія дачыненні з гарадамі Магілёўскай вобласці.

Бядою ў рэгіянальным ландшафтным парку «Кінбурнская каса» праілюстраваў сітуацыю з прыродаахоўнымі мясцінамі, якія апынуліся пад расійскай акупацыяй, міністр Аховы навакольнага асяроддзя і прыродных рэсурсаў Украіны Руслан Стрылец.

niknews.mk.ua

«Яскравым прыкладам жыцця ва ўмовах акупацыі і пагрозы запаведным тэрыторыям міжнароднага значэння з’яўляецца Кінбурнская каса. Сёння там загінула шмат дзікіх жывёлаў і птушак. Дакладную колькасць мы нават падлічыць не можам. Вядома толькі, што там згарэлі рэліктавыя лясы, якія трэба аднаўляць яшчэ шмат гадоў, нават не дзесяць, пяцьдзясят і не сто», – кажа ўрадовец, якога цытуе выданне “Николаевские новости”.

Рэгіянальны ландшафтны парк займае Кінбурнскі паўвостраў з касой і прылеглую паласу акваторыі Чорнага мора шырынёю ў 1 кіламетр з Днепра-Бугскім ліманам і Ягарлыцкім залівам. Дамінантным тыпам расліннасці тут зʼяўляюцца пясчаныя стэпы. Акрамя таго, сустракаюцца лясныя, лугавыя, гіграфільныя і саланчаковыя раслінныя супольнасці. Да вайны тут было мноства эндэмікаў і рэдкіх відаў.

wikimedia.org

З пачатку поўнамаштабнага ўварвання расійскай арміі ва Украіну акупаваныя восем запаведнікаў і 12 прыродаахоўных паркаў.

Спецыялісты Міністэрства аховы навакольнага асяроддзя і прыродных рэсурсаў Украіны зафіксавалі больш за дзве тысячы выпадкаў знішчэння жывой прыроды ды разбурэння экасістэм.

«Сума шкоды экалогіі ад расійскай агрэсіі складае больш за 962 мільярды грыўнаў, гэта значыць амаль адзін трыльён. Разлікі працягваюцца. Шкода ад забруджвання паветра дасягае 923 мільярдаў, шкода глебам і землям – 138 мільярдаў», – адзначае міністр Руслан Стрылец.

img.novosti-n.org

Днямі пад Мікалаевым выгарала і поле з пшаніцаю. На яго абрынуліся боепрыпасы і іх абломкі. Плошча пажару сягнула 230 гектараў.

Паводле Дзяржаўнай экалагічнай інспекцыі Паўднёва-Заходняй акругі ў выніку пажару ў атмасферу было выкінута багата забруджвальных рэчываў. Шкода навакольнаму асяроддзю склала больш за 1,27 мільярда грыўнаў (блізу 30 мільёнаў долараў ЗША, ММ), піша выданне «Новини N».

Пабрацімства Мікалаева з Магілёвам было замацаванае дамовай у 2009 годзе.

31 мая 2022 году мэр украінскага гораду заявіў, што Пагадненне аб пабрацімстве з Магілёвам скасаванае і выказаў спадзеў, што яно будзе адноўленае, калі Беларусь стане свабоднай.

Магілёў. media працягвае сачыць за жыццём Мікалаева, нягледзячы на спыненне партнёрскіх сувязяў з Магілёвам.

Мікалаеў месціцца за 65 кіламетраў ад Чорнага мора. Да вайны ў ім жыло 490 тысяч чалавек. Траціна з іх вымушана была пакінуць горад. Паводле Генштабу Узброеных сіл Украіны Мікалаеў адзін з асноўных кірункаў наступу расіян.

Яго рэгулярна абстрэльваюць, знішчаючы гарадскую інфраструктуру і змушаючы мясцовую ўладу капітуляваць. Прэзідэнт Украіны Уладзімер Зяленскі прысвоіў Мікалаеву ганаровае званне «Горад-герой».

Пачынаецца сезон палявання. На мушцы самая папулярная дзічына – вадаплаўная птушка

Навіна ад

Гэтая катэгорыя дзічыны, а ў першую чаргу качкі, лічыцца самай масавай здабычай, дасяжнай усім катэгорыям паляўнічых. Страляць яе дазволілі з 13 жніўня і да 11 снежня.

Акрамя качак, дазваляецца здабываць слонка, вялікага і шызага галубоў, а таксама перапёлку, бажана, шэрую варону ды сароку.

Паляваць дазваляецца як з дапамогай агняпальнай зброі, так і без яе – напрыклад, з дапамогай лоўчых птушак. Забараняецца, аднак, здабыча дзічыны ў цёмны час сутак, а таксама дазвол не распаўсюджваецца на гуся.

Сэзон палявання на гусей пачнецца з 20 верасня. З 3 верасня дазволяць страляць арабка і курапатку. 

На сайце Таварыства паляўнічых і рыбаловаў адзначаецца, што здабываць птушак можна любога полу і ўзросту за выключэннем маладых асобін, якія не лётаюць, ці ліняюць.

 

Знайшлі за домам незнаёмую жывёлу – дзеляцца нашы чытачы. Разбіраемся, хто гэта, і што рабіць у падобных выпадках. Фота + відэа

Навіна ад

Камяк з пер’яў, з кіпцюрамі і дзюбай – а таксама спалоханымі жоўтымі вачыма – устрывожыў нашых падпісчыкаў. 

Жывёла тулілася за вясковым домам у Быхаўскім раёне, а пры спробе наблізіцца выдавала ціхі клёкат дзюбай.

 

Падобную знаходку выявілі ў Бабруйску ў траўні 2017 года – паведамляў тады Вячэрні Бабруйск. Маленькае савяня знайшлі супрацоўнікі камітэту судовых экспертыз і прынеслі ў свой кабінет. Як выявілася, дарэмна.

Маленькіх савянят іх бацькі адмыслова адпускаюць адных на волю, каб яны навучаліся самастойнасці і адаптаваліся да дзікай прыроды. Самі бацькі ўвесь час знаходзяцца паблізу і назіраюць за сваім дзіцяці.

У выпадку з бабруйскім савянём, напрыклад, двое бацькоў прыляцелі да свайго малечы пасля таго, як супрацоўнікі камітэту судовых экспертыз аднеслі яго далей ад будынку Упраўлення ўнутрых спраў, да дрэваў у зялёнай зоне.

Карміць савяня, тыкаць у яго палкай – як у нашым відэа – не трэба! Калі ж вы вырашыце забраць яго  дахаты, то такім чынам вы можаце выракчы яго на верную смерць.

 

На поплаве каля Вараніно заўважаныя дзясяткі лебедзяў (відэё)

Навіна ад

Калісьці гэтую птушку паляўнічыя амаль выбілі на Беларусі.

Лебедзь – самая буйная птушка на нашых землях. Паляванне прывяло да амаль поўнага знішчэння папуляцыі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзяў. У краіне налічвалася ўсяго некалькі дзясяткаў пар. Пабачыць дзівосны белы карабель недалёка ад чалавечага жытла было вялікай удачай.

Лебедзь доўгі час быў у Чырвонай кнізе. У 1984 годзе, каб абараніць месца гнездавання для адной пары пад Мінскам стварылі заказнік «Лябяжы». Паступовае аднаўленне беларускай папуляцыі стала магчымым дзякуючы перасяленню птушак з Літвы і Польшчы.

 

Цяпер лебедзяў на нашых землях стала багата. Іх выключылі з Чырвонай кнігі. Папуляцыя складае ад некалькіх соцень да паўтары тысячы пар у залежнасці ад сезону.

Хоць паяўленне гэтай грацыёзнай птушкі на беларускіх вадаёмах перастала быць рэдкасцю, відовішча з некалькіх дзясяткаў лебедзяў на разложыстым поплаве ўражвае.

Лебядзінае чарада заўважаная ля вёскі Вараніно, што ў Быхаўскім раёне. У той самай пойме Дняпра, якая ператвараецца штогод у мора разліванае, даруючы мясцовай фаўне шыкоўны пачастунак у пазасталых калюжынах.

Фота носіць ілюстрацыйны характар