Šukańnie: как привезти могилевскую (белорусскую) деревню в Вильнюс и сделать из этого арт-лабораторию и фестиваль

Традиционная культура белорусских деревень постепенно исчезает вместе с ее носителями. Мы поговорили с авторками проекта низовой этнографии Šukańnie (Шуканне): Полиной, Алиной и Александрой о том, почему они организовали экспедицию по белорусским деревням и как превратили собранные материалы в арт-лабораторию и выставку. 

Девушки говорят о себе как о сообществе городских энтузиасток, которые ощущают особую связь с деревней, ее жителями и культурой. Участницы творческой группы уже давно ездят вместе в экспедиции, теперь они решили привезти находки в город, чтобы как можно больше людей узнали про жизнь  деревень и даже, возможно,  сами отправились в этнографические поездки.

«С помощью этого проекта мы пытаемся разобраться, зачем нам, городским жителям, идентифицировать себя через традиционную культуру и понять есть ли ей место в городской современной среде», – говорит Алина.

Полина охарактеризовала этот проект как “телепорт в теплые руки бабушки”, когда все было легко и беззаботно. По ее словам, искренность и любовь помогают многим проходить сложные жизненные этапы, побуждают интересоваться историей и культурой своей страны и доказывают, что нет ничего невозможного.

Экспедиции в Косаричи и Вэлямичи

По словам авторок проекта, в экспедиции они обычно отправляются спонтанно и без ожиданий какого-то конкретного результата, но в этот раз важно было снять хороший видеоматериал для фестиваля. Поэтому было принято решение поехать в деревню Косаричи в Могилевской области, где они  бывали раньше. Там и познакомились с бабой Волей и бабой Верой. В Косаричах также живет единомышленник девушек Андрей Уфимцев, который выкупил здание бывшего сельского клуба и реконструировал его. Теперь там  в соседский центр с коворкингом, кинозалом, библиотекой. Поскольку место уже знакомое и было понятно, куда и к кому идти, не нужно было тратить время на разведку и удалось заснять разные планы деревни и интервью с бабушками.

Слева: интервьюирование бабушки Воли из деревни Косаричи Могилевской области
Справа: архивные фотографии бабушки Веры.
Фото: авторы проекта низовой этнографии Šukańnie.

А вот с экспедицией во вторую деревню получилась история, которая показывает «всю суть нашего белорусского менталитета», как говорит Алина. Девушки нашли инстаграм деревни Вэлямичи, что в Полесье, его ведет девушка Саша, которая родом из этой деревни. Авторки проекта написали ей в директ. Выяснилось, что Саша переехала в Польшу, но дала контакт своего отца – Владимира Яковлевича, который был готов принять их у себя. Так стало ясно, что надо ехать. В Вэлямичах они узнали, что в эту деревню десятилетиями приезжали этнографы из разных стран для сбора уникальной полесской культуры. Там девушкам удалось взять интервью у 94-летней Марыи Мусееуны, которая рассказала про деревенский быт, плетение лаптей, гуканье весны, свадьбу и рецепты. 

«Больше всего во время экспедиции нас впечатлило гостеприимство людей. Оно так близко и понятно на всех уровнях, наша адметнасць. А также было удивительно, какая разная Беларусь может быть в культурном плане. Но главное, мы еще раз убедились, что у нас осталось мало, слишком мало времени, чтобы успеть поговорить с настоящими носителями традиционной культуры, осовременивается», – говорит Александра.

Фестиваль “Šukańnie”

Помимо экспедиции девушки также организовали фестиваль в Вильнюсе. Он состоял из арт-лаборатории, фотовыставки, аудиоэкспозиции, выставки материальных объектов и видеоарта. Идея была в том, чтобы даже те, у кого нет никакой эмоциональной связи с белорусской деревней, могли пропустить ее через себя. Мы размышляли о том, как сейчас говорить о наследии деревень и поняли, что будет здорово использовать перформативные практики и фестиваль. Мы хотели, чтобы наши мероприятия становились местом, где встречаются люди, объединенные деревенской тематикой. Связь может строится на опыте пребывания в деревне или просто на интересе к традиционной культуре,” – говорит Алина.

Арт-лаборатория в Вильнюсе

Участники “Шукання” могли быть и зрителями, и перформерами в рамках арт-лаборатории. Было две рабочих группы: одна сконцентрировалась на телесных практиках и теме деревенского быта, другая — работала с текстом, геймификацией и темой ритуала. Группы работали в течение дня со своими кураторами и одной из эксперток. Сначала участники и участницы лаборатории (15 человек) просмотрели интервью с бабушками, которое было снято во время июньских экспедиций. Затем все участники разделились на две рабочие группы: первая работала с телесными практиками, вторая – с текстом. 

Телесная группа работала с телом, разбирала элементы и действия, характерные для деревенского быта (жать жниво, подоить корову, заготовить травы). Вместе они выстроили повествовательную линию, которая затем вылилась в перформанс. 

Процесс работы одной из групп. Фото: Юля Савич

Вторая группа работала с писательскими практиками на тему правил и табу: выстраивала нарратив истории, а затем представила результаты в формате интерактивной читки, где зрители сами выбирали дальнейшие шаги главных героев. Во время работы участники снова обращались к интервью, чтобы узнать этнографические моменты (из чего раньше состоял день, как молодые знакомились, какими ритуалами сопровождалась свадьба) и прочувствовать эмоции (смутак по времени, которое прошло, печаль из-за того, что из деревень все больше уезжают). Вечером состоялся показ, на который пришли зрители, и онлайн-трансляция для тех, кто не смог присоединиться.

Показ работы одной из групп. Фото: Юля Савич

Лаборатория собрала вокруг себя тех, кто интересуются традиционной культурой, и тех, у кого есть личная связь с деревней. В каком-то смысле Šukańnie стало способом дотронуться до Беларуси для тех, кто сейчас не там. Среди результатов лаборатории два  перформанса, но что важнее – это новые связи, эмоции, чувства и опыт.

Выставка с размышлениями

Выставка состояла из фотосерии “Зарослыми сцежками” Анны Костюкевич, звуковой инсталляции “Пачутае” Екатерины Д. и Александры М., инсталляции “Адорвенне” Рамука Янотава и видеоарта “Позирк” Яны Веренчук, который был снят во время экспедиций. 

Фотовыставка “Зарослыми сцежками” Анны Костюкевич. Фото: Юля Савич

На фестивале Анна представила фотопроект “Зарослымі сцежкамі”. Он посвящен теме оставленности, заброшенности. Необитаемые дома в деревнях выдает высокая нескошенная трава у входа, а за дверью – предметы быта, часто устаревшие, вышедшие из употребления. Именно такие кадры особенно ценны для Анны, работа над выставкой вылилась для нее в размышления о корнях, увядании скарбаў и памяти и преобразовалась в проект о личном осмыслении семейного наследия. Фотографии проявлены и напечатаны ручной оптической печатью, Анна работает с пленкой, и для нее очень важен такой долгий и личный процесс взаимодействия с объектом.

“Хотелось привезти частичку фестиваля домой в родной Минск, но все равно так здорово было увидеть неабыякавых людей, чувствовать и проживать это единение. Самое теплое послевкусие от фэста – это чувство о том, как важно любить и эту любовь разделять”, – говорит Анна.

К моменту знакомства с девушками авторка видеоарта “Позирк” Яна Веремчук уже размышляла о съёмке документального фильма о белорусской деревне. Поэтому она присоединилась к команде в обеих экспедициях и отвечала за съёмки. “Повзрослев, я поняла, что белорусская культура, – это не стыдно. Это то, что является одним пазлом в моей картине мира, во мне. Я хотела передать это ощущение другим, кто сомневается в этом, или тем, кто мало знаком с белорусской  культурой. Был подъём в 4 утра и вылазки в поле, чтобы словить рассвет, съёмки нашей природы, интерьеров. И конечно, не без походов на речку, местную дискотеку, катания на лодке!” – рассказывает Яна.

Саша из Вэлямичей, благодаря инстаграму которой девушки поехали в эту деревню, приехала на фестиваль из Польши. “Я не магу паехаць дадому, але на вёску моцна хацелася, там у і паехала, каб неяк зьменшыць сваю тугу. Я ехала на перформанс нічога не чакаючы. То бок, я проста аддалася працэсу. Пра вёску сваю я шмат чаго ведаю і люблю яе, было прыемна ўбачыць яе вачыма дзяўчат,” – рассказывает Александра.

Художник и дизайнер Рамук Янотаў представил на фестивале инсталляцию Adorvieni, собранную из предметов, найденных во время экспедиции. Вот как он сам описывает ее смысл: “Аўтэнтычныя артэфакты, вынятыя з прасторы і змешчаныя ў чорнай актавай зале, губляюць свае утылітарнае значэнне і пертвараюцца ў ледзь не галерэйныя экспанаты. Адсюль паходзіць і назва інсталяцыі: Адорвені – гэта тое, што адарвалі, вынялі, аддзёрлі, як быццам расліну ад яе каранёў.” 

Инсталляции “Адорвенне” Рамука Янотава. Фото: Юля Савич

Ещё в начале работы было решено, что на фестивале будет несколько элементов – перфоманс-лаборатория, аудио и видео- инсталляции, фотовыставка и обязательно часть с артефактами. Роман с Полиной поехали искать кусочки деревни, которые можно было бы взять и перенести в пространство фестиваля, сохранив притом их аутентичность. Искали довольно долго, но когда наткнулись на окна – мгновенно всё сложилось. «Вокны самое ўжо ёсць парталы, дазваляючыя зазірнуць у чужое жыццё, у нашым выпадку – гарадскім жыхарам у вясковыя дамы. Спачатку была ідэя аздобіць іх нечым дадатковым, фіранкамі ці праекцыяй далявіду, але калі яны вышыхаваліся ў кампазіцыю і занялі свае месца на чорным муры насупраць сцэны, стала відавочна, што нічога больш і не трэба. Ніжэйшыя вокны былі размешчнаыя на ўзроўні чалавечага твару, і ў гледачоў была магчымасць зазірнуць у вакно, але замест краявіду, яны быццам глядзеліся ў люстэрка, якое пытала, а ці мы самі не адорвені у пэўным сэнсе?»”, – говорит Рамук.

И еще один объект, который Роман сделал для фестиваля, — два гигантских колоса, которые стали украшением главной сцены.  Их гротескный размер напоминает зрителю, что красота и совершенство, которые мы ищем в произведениях искусства, скрыты в обычных вещах, которые нас окружают.  Кстати, колосья сохранились и скоро будут установлены в Вильнюсе как арт-объект.

«На мой погляд, фэст атрымаўся ўдалы. Я спадзяюся на працяг, і ведаю, што ўжо нешта рыхтуецца. Буду рады зноў папрацаваць з Шуканнем і яго камандай, і вельмі хачу далучыцца да іх ў паўнавартасную экспедыцыю ў Беларусі», – говорит Роман. 

Будущее проекта

После фестиваля впервые подумала, вау, я действительно сделала что-то важное, и во мне и моей крошечной жизни есть смысл. Так что дальше – точно больше. Хотя наша команда разбросана по всему миру, я думаю, мы все равно продолжим делать оффлайн мероприятия, а также осуществлять работу проекта через Инстаграм”, – рассказывает Полина.

У девушек много-много идей, энтузиазма и желания дальше ездить в экспедиции. Уже точно решено провести оффлайн-встречи в Минске и мини-кэмп в одной деревне. Также в планах организовывать совместные этнографические поездки, так как многие хотят присоединиться.

Магілёўскі скульптар прадставіў макет помніка мастаку Марку Шагалу. Дзе і калі ён з’явіцца невядома

Замысліў паставіць помнік Шагалу магілёўскі скульптар Андрэй Вераб’ёў. Аб сваёй задуме ён расказаў на творчай сустрэчы ў магілёўскім музеі Бялыніцкага-Бірулі.

На макеце адлюстраваны сімвал Парыжу – Эйфэлева вежа і летуценны чалавек, які цягнецца да яе, нібы, ляціць. Летуценнік двухаблічны, бо ў ім спалучаныя – жаночы і мужчынскі вобразы адначасова. Ён глядзіць у будучыню – бачыць свой Парыж, але ўглядаецца назад у свае віцебскія карані.

Пакуль невядомыя горад і месца, дзе будучы помнік Шагалу маглі б паставіць. Хаця, па словах Вераб’ёва, ужо знаходзіўся заказчык, які быў гатовы ўкласці грошы ў яго выраб. Помнік плануецца адліць з бронзы памерамі больш за 3 метры.


Андрэй Вераб’ёў лічыцца самым пладавітым магілёўскім скульптарам. Яго творы ўпрыгожваюць Быхаў, Горкі, Круглае, Клічаў, Магілёва. Ён аўтар знакамітых кампазіцыяў са львамі на Дняпроўскім мосце, скульптураў «Гімнасткі» ля Палаца гімнастыкі, «Маленькага прынца» у Камсамольскім скверы і многіх іншых. Вялічэзная скульптура «Кароль і каралева або Пясочны гадзіннік» усталявана і ў Нанкіне – кітайскім горадзе пабраціме Магілёва.


Творчую сустрэчу з Андрэем Вераб’ёвым арганізавала кіраўніцтва музею Бялыніцкага-Бірулі. Яе прысвяцілі 135-годдзя Марка Шагала. На ёй Вераб’ёў апавёў пра сваё першае знаёмства з работамі знакамітага мастака, пра ўражанні ад наведвання шагалаўскіх мясцін у Парыжы і ўплыў Шагала на яго творчасць.

Паводле Вераб’ёва найулюблёнымі тэмы яго творчасці зʼяўляюцца каханне і аўтапартрэт.

Па словах скульптара, ім яшчэ не створаная работа, якая б цалкам адлюстравала яго светапогляд. Але, як лічыць ён, найбольш блізкі яму твор з пясочным гадзіннікам і двума чалавечымі галовамі, якія, нібы, перацякаюць адна ў адну. Станковы варыянт гэтай работы знаходзіцца ў Беларусі, а вялікі помнік упрыгожвае Нанкін.

Андрэй Вераб’ёў кажа, што ў гадзінніку кожная з галоў па чарзе знаходзіцца то знізу, то зверху, а потым наадварот. Адсюль яднанне іх, і адначасова непаразуменні паміж імі.

«Гэта як жанчына і мужчына бачаць свет з розных бакоў, хаця разам і складаюць еднасць і часцяком мяняюцца месцамі», – заўважае ён.

Бялынінцы наведаліся здзівіць магілёўцаў, але фэст гасцей застаўся не заўважаным

Госці хацелі расказаць магілёўцам пра асаблівасці беларускіх традыцыяў у Бялыніцкім раёне.

Яны наведаліся ў абласны цэнтр на творчую прэзентацыю свайго краю. Разгорнутыя паветкі з раскладзенымі ў іх вырабамі, спевы самадзейных калектываў не завабілі жыхароў Магілёва.

Творчую прэзентацыю Бялыніцкага раёну арганізаваў Магілёўскім абласным цэнтры народнай творчасці і культурна-асветнай работы. Фэсты з яго ініцыятывы на пляцоўцы ля абласной філармоніі ладзяцца штомесяц. Праходзяць яны будзённа без асаблівага інтарэсу магілёўцаў.

«Прэзентацыя Бялыніцкага раёну стане працягам фестывалю народнай творчасці «Беларусь родная, музычная, народная». У метадычным цэнтры пройдзе канцэрт з удзелам найлепшых калектываў мастацкай творчасці, індывідуальных выканаўцаў гэтага рэгіёну. У холе будынку размесціцца вялікая выстава, дзе госці і ўдзельнікі прэзентацыі змогуць пазнаёміцца з работамі майстроў народнай творчасці Бялыніцкага раёну», – анансаваў  імпрэзу сайт Магілёўскага аблвыканкаму.

Паводле яго, «цягам году ў Магілёў прыязджаюць творчыя прадстаўнікі раёнаў Магілёўскай вобласці. Гэта дае людзям магчымасць не толькі добра правесці час, але і даведацца крыху больш пра беларускія традыцыі, якія маюць свае асаблівасці ў кожным рэгіёне».

Пляцоўка ля абласной філармоніі хоць і знаходзіцца ў цэнтры гораду, але ў будні яна бязлюдная. Выступленні гасцей бачаць збольшага пасажыры грамадскага транспарту ды аўтамабілісты.

 

Выставу з прыхаваным антываенным падтэкстам і супрацьлеглымі думкамі паказваюць у Магілёве

У экспазіцыі дзясяткі работ, у якіх творы Леанарда да Вінчы, Малевіча, Пікаса, Маціса, Далі пададзеныя аўтарам ва ўнікальнай тэхніцы сублімацыі на тканінах. А культурныя і палітычныя падзеі перададзеныя творцам у працэсе яго пошукаў гармоніі і сэнсу існавання.

У карцінах прыхаваны антываенны і антырасісцкі падтэкст, які выклікае супрацьлеглыя думкі.

Магілёўскі дызайнер і мастак Валерый Плаксін прадставіў даробак шматгадовай творчасці на сваёй персанальнай выставе. Яна разгорнутая ў выставачнай зале Музею гісторыі Магілёва, што на вуліцы Болдзіна.


Валерый Плаксін нарадзіўся ў 1945 годзе ў Ленінградзе. Скончыў у 1970 годзе факультэт прыкладнога мастацтва Маскоўскага тэхналагічнага інстытуту. Працаваў мастаком у Краснаярску, а з 1978 года на просьбу адміністрацыі магілёўскага Камбіната шоўкавых тканін («Магатэкс») 30 гадоў кіраваў мастацкай майстэрняй на прадпрыемстве.


Выстава Плаксіна здзіўляе і падштурхоўвае да роздуму. Дапытліваму наведніку ёсць аб чым паспрачацца і што пераасэнсаваць. Яе трэба наведаць, каб параўнаць сваё ўспрыманне геніяльных карцін з бачаннем іх вачамі дызайнера. Паспрабаваць зразумець унутраны свет мастака і пашукаць сябе, аглядаючы яго творы. У карцінах Плаксіна прыхаваны антываенны і нечаканы антырасісцкі падтэкст, які выклікае супрацьлеглыя думкі.

Сам аўтар кажа, што аб’ектам ягоных захапленняў з’яўляюцца не падзеі і нават не сама рэальнасць, а эмоцыі, уражанні, роздумы, унутраны свет…

Яго працы дызайнерскія, бо гады працы на камбінаце шаўковых тканін нікуды не падзеліся, яны і па сёння з майстрам. Некаторыя з твораў маюць плакатнае адценне. Іншыя здаюцца сублімацыяй палітычных ці культурных падзей. 

Некаторыя творы з’яўляюцца простым адлюстраваннем ягонага ўспрымання сутнасці іншых экзатычных для нас культур.

Запрацаваў сайт з дадзенымі аб культурных каштоўнасцяў Беларусі. Магілёўшчына на ім пакуль “пустая”, але працуе і альтэрнатыўны сайт

Банк звестак аб гісторыка-культурнай спадчыне Беларусі – фундаментальны збор усіх наяўных у краіне матэрыяльных і нематэрыяльных помнікаў культуры. У Магілёва, тым часам, ёсць свая інтэрактыўная мапы, якая функцыянуе блізу году.

Як адзначае кіраўнік тэлеграм-каналу «Спадчына.Размовы», калісьці ён рабіўся «на каленцы» і не меў выхаду на шырокую аўдыторыю. Цяпер жа размяшчаецца ў дзяржаўным сегменце беларускіх інтэрнэт-рэсурсаў, у даменнай зоне gov.by, і ўжо пачаў паўнавартасную працу.

На ім падрабязны спіс усіх гісторыка-культурных каштоўнасцей, прычым кожная з іх мае сваю асобную старонку, дзе прыводзіцца месцазнаходжанне, даціроўка, стыль, гістарычнае апісанне помніка.

Сайт патрабуе дапрацоўкі. Так, інтэрактыўная мапа па Магілёўшчыне пустая. Таксама бракуе гістарычных выяваў. Не прадугледжаная зваротная сувязь з наведнікамі, якія маглі б аператыўна паведаміць пра парушэнні заканадаўства на помніках.

Для жыхароў Магілёва адсутнасць інтэрактыўнай мапы кампенсуецца тым, што ўжо каля году функцыянуе альтэрнатыўны сайт. На ім у выглядзе інтэрактыўнай мапы прадстаўленыя ўсе помнікі гораду і ваколіц, як актуальныя, гэтаксама страчаныя і тыя, якія ў перспектыве маглі б папоўніць спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей.

«Фантомныя кнігі невядомых друкароў» – магілёўскі гісторык расказвае пра таямніцы першай гарадской друкарні

Падрабязнае даследаванне як з’явілася і працавала ў Магілёве першая друкарня.

На сваім ютуб-канале былы дырэктар Музея гісторыі Магілёва Аляксей Бацюкоў размяшчае ролікі, прысвечаныя гісторыі нашага краю. Чарговая лекцыя прысвечана пачатку кнігадрукавання ў Магілёве ў пачатку XVII стагоддзя.

Паглядзець лекцыю можна тут.

 

У навуковай літаратуры можна сустрэць тэзіс, што першыя кнігі былі надрукаваныя ў горадзе ў 1616, 1617 і 1619 гадах. Гэта літургічная кніга «Служэбнік» і літаратурны твор Кірылы Транквіліон-Стаўравецкага «Вучыцельнае Евангелле». Аднак саміх гэтых магілёўскіх кніг не існуе ў прыродзе. Іх няма ў каталогах, няма ў бібліятэках і зборах.

Відэалекцыя, ператварылася ў падрабязнае даследаванне таго, як з’явілася інфармацыя пра паяўленне і працу ў Магілёве першай друкарні.

«Фантомныя кнігі», магчыма, выдадзеныя ў Магілёве невядомымі пакуль друкарамі, былі вядомыя бібліёграфам у канцы XVIII – пачатку ХІХ стагоддзяў. Але пасля 1813 года іх не сустракаў больш ніводны даследчык.

Взрыв абстрактного экспрессионизма и поп-арта. Необычные выставки развёрнуты в могилёвском Дворце культуры

На их открытии часть экспонатов можно было взять на память.

На выставке «Face money illusion» представил свои работы художник Вадис Красовский. Ещё одну, «Струны вселенной» презентовал его коллега Серж Арден.

 

Вадис Красовский создаёт свои работы из монет, которые образуют объёмный эффект 3D. Зритель при приближении видит монетные пиксели, но отходя перед ним возникает портрет.

Серж Арден представил серию своих малых графических листов, ярких, в стиле абстрактного экспрессионизма. Эти самые, ярко раскрашенные картины, художник подарил каждому пришедшему на выставку.

Развлекал публику исполнением авторских песен музыкант Тимофей Бейнарович.

Завершилось открытие выставок, которые пробудут в ДК области до конца августа, просмотром 20-ти минутного фильма «Жизнь в искусстве, ради искусства».

У Дрыбіне праходзіць фестываль, які фінансава падтрымліваў Еўрасаюз

Тое было ў 2015 годзе, калі ў Беларусі трываў чарговы перыяд лібералізацыі.

Улада атрымлівала грантавую падтрымку ад еўрапейцаў 

Тады рэгіянальны фестываль народнай творчасці, промыслаў і рамёстваў «Дрыбiнскія таржкi» стаў пераможцам у конкурсе садзейнічання развіццю мясцовых ініцыятываў. Ён рэалізоўваўся Праграмай развіцця ААН (ПРААН) пры фінансавай падтрымцы Еўрасаюзу. Бюджэт праекту не агалошваўся, але паводле ўмоваў грантадаўцы, мог сягаць 25 тысяч еўра.

Разам з дрыбінскім праектам былі падтрыманыя яшчэ 17 ініцыятываў з Магілёўскай вобласці.

У 2018-ым Дрыбін адведала кіраўніца прадстаўніцтва ААН у Беларусі Іаана Казана-Вішнявецкая. Яе сустракаў старшыня райвыканкаму. Замежніцу цікавіла, як ажыццяўляецца праект “Стварэнне «Дрыбінскай школы шапавалаў»”, пад які было выдзелена фінансаванне па той жа ААН-аўскай праграме. Бюджэт праекту складаў 12 438 еўра.

Іаана Казана-Вішнявецкая паўдзельнічала ў майстар-класе вырабу сувенірнай прадукцыі. На памяць аб знаходжанні ў Дрыбіне ёй падарылі сувенірныя валёнкі, каралі і эмблему фестывалю «Дрыбінскія таржкі».

Пра супрацоўніцтва з Еўропай у Дрыбіне не згадваюць

У сёлетніх анонсах «Дрыбiнскіх таржккоў» згадкі пра супрацоўніцтва мясцовай улады з еўрапейскай структурай няма. Увага акцэнтуецца на тым, што фестываль праходзіць у 11 раз і на ім будзе весела.

Сёлета ён пачаўся 19 жніўня і завершыцца 20-га. У праграме канцэрты, шоу, майстар-класы, кірмаш. Наведнікам пакажуць рэтрамабілі і для іх спяе Алена Ланская. А потым будзе феерверк. Для жыхароў аддаленага ад буйных людных мясцінаў райцэнтра фестываль – аддушына ў сумным аднастайным жыцці.

«Сёлета ўсе нашы крамніцы і падворкі будуць здзіўляць гасцей рознымі стравамі з цёртай бульбы. І гэта невыпадкова, бо традыцыйныя беларускія дранікі і стравы з цёртай бульбы ўключаны ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў краіны. Аднак гэта не адзіная наша неспадзеўка. Упэўнена, свята пройдзе на высокім узроўні і надоўга запомніцца ўсім гасцям і ўдзельнікам» – абяцала напярэдадні адкрыцця галоўны ідэолаг райвыканкаму Ганна Падворная.

Пра Дрыбін, сьцісла

Дрыбін – найменшы райцэнтр Беларусі. Да Магілёва, абласнога цэнтру, 60 кіламетраў. Да беларуска-расейскай мяжы два дзясяткі напрасткі. Вытворчых прадпрыемстваў у раёне няма. Мясцовая эканоміка трымаецца на «калгасах», камунальных арганізацыях, дзяржаўных установах і прадпрымальніцкай актыўнасці.

Раён стварылі пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Тут багата набудавана пасёлкаў для перасяленцаў з забруджаных радыяцыяй мясцін Магілёўшчыны. Многія дамы пустуюць.

Мястэчка славутае тутэйшай школай шапавальства. У даўнія часы мясцовыя шапавалы выдумалі сваю мову – «катрушніцкі лемезень».

Насельніцтва Дрыбіна – меней за 3 тысячы чалавек. Упершыню ў гісторыі пра яго згадалі ў XVI стагоддзі, як шляхецкае ўладанне ў Мсціслаўскім ваяводстве. У XVII стагоддзі існаваў Новы Дрыбін. Канцлер Леў Сапега ў сваім тастаменце 1633 году ўпамянуў «вёску і пушчу Дрыбінскую».

фота з рэсурсаў dribin.by, horki.info

У Мсціславе рыцарскі фэст. У рысталішчах клубы гістарычнай рэканструкцыі высвятляюць, хто з іх дужэйшы

Традыцыйна месцам правядзення рысталішчаў становіцца мясцовая замкавая гара. На ёй сёлета, паводле афіцыйнай інфармацыі, сабралася 160 чальцоў клубаў гістарычнай рэканструкцыі.

Адраджэнцы рыцарскай культуры на замчышчы застаюцца пакуль трывае фэст. Завершыцца ён 7 жніўня.

У Беларусі цяпер назіраецца росквіт клубаў гістарычнай рэканструкцыі. Для многіх іх удзельнікаў магчымасць апрануць даспехі альбо вопратку мінулых эпох – сапраўдныя, а не рафінаваныя патрыятызм і павага, нават прага да мінулага 

У мінулыя гады фэст прымяркоўвалі да ўгодкаў Грунвальдскай бітвы – 15 ліпеня. З цягам часу яго пачатак стаў рухомым.

Свята сярэднявечнай культуры ўпершыню было арганізавана ў 2007 годзе. У анонсах сёлетняга фэсту не згадваецца, што яго ініцыяваў тагачасны мсціслаўскі ксёндз Караль Тамэцкі. Ажыццявіць задуманае яму дапамаглі Цэнтр сацыяльных інавацыяў з Мінску і выканаўчая ўлада. У арганізацыі фэсту прадугледжваўся ўдзел актыўнай часткі мясцовага грамадства.

Свята мелася быць рэсурсам для развіцця тутэйшай супольнасці і павелічэння яе ўплывовасці. У далейшым незалежныя ад дзяржавы грамадскія структуры ўладаю былі адсунутыя ад арганізацыі і фэст ператварыўся выключна ў забаўляльнае дзейства. Яго арганізацыя цалкам пад кантролем ідэолагаў.

«Калі фэст становіцца толькі забаўляльным мерапрыемствам, а жыхары гораду – толькі гледачамі, то пра развіццё гораду казаць цяжка», – адзначалі грамадскія актывісты, які арганізоўвалі першыя фэсты ў Мсціславе.

Тым часам улады абяцаюць, што сёлетні фэст стане рэкордны колькасцю наведнікаў. Асабліва падкрэсліваецца, што на свята беларускага рыцарства прыедзе багата расіян, якія пасля кавідных абмежаванняў «гатовыя павесяліцца» 

«Лічым неабходным». Мінкульт узяўся дзяліць беларускіх дзеячаў на сваіх і чужых

Міністэрства культуры патрабуе ад выканаўчай улады на месцах папярэдне ўзгадняць, чыймі імёнамі тыя збіраюцца называць установы культуры. Адпаведны дакумент ведамства разаслала аблвыканкамам і Мінскаму гарвыканкаму. Зварот да чыноўнікаў складзены на рускай мове, датаваны 2 жніўня і падпісаны міністрам культуры Анатолем Маркевічам.

«У мэтах прыняцця ўзгодненых, абгрунтаваных рашэнняў аб прысваенні ўстановам культуры імёнаў выбітных дзеячаў, знаных людзей, Міністэрства культуры лічыць неабходным пры папярэднім разглядзе пытання накіроўваць на ўзгадненне адпаведныя прапановы ў Міністэрства культуры» – гаворыцца ў дакуменце.

Дакумент быў дасланы чытачом аднаму з інтэрнэт-выданняў. Атрымаць каментар аб яго сапраўднасці і падставах для з’яўлення ў Міністэрстве не ўдалося. Адсутнічае ён і на сайце ведамства.

Зварот Мінкульту да чыноўнікаў выканкамаў выдадзены на фоне падзеяў, звязаных з намерамі надаць бібліятэцы ў Астраўцы імя Адама Мальдзіса. Мясцовы райвыканкам 24 чэрвеня пастанавіў назваць установу культуры ў гонар выбітнага дзеяча навукі і культуры. Потым у справу ўмяшаліся ідэолагі з Гродненскага аблвыканкаму. 29 чэрвеня Галоўнае ўпраўленне ідэалагічнай працы пастанавіла рашэнне райвыканкаму прыпыніць.

Адам Мальдзіс нарадзіўся ў Астраўцы. Ён аўтарытэтны навуковец, грамадскі і культурны дзеяч. У гістарычнай аповесці «Восень пасярод вясны», напісанай у 1984 годзе ён на аснове адной з легендаў Астравеччыны, звёў разам паўстанца Каліноўскага, літаратара Сыракомлю, актрысу Хэлену Маеўскую-Кіркор і іншых герояў беларуска-польска-літоўскай гісторыі.

У 1991-2005 гадах Адам Мальдзіс узначальваў Міжнародную асацыяцыю беларусістаў, ля вытокаў якой таксама стаяў.

Памёр сёлета на 89 годзе жыцця.

Фота з адкрытых крыніцаў у інтэрнэце