Дзень у гісторыі. 30 кастрычніка. Адкрыццё БДУ. Разагнаны міліцыяй мітынг «Дзяды». Публікацыя верша «Мы выйдзем шчыльнымі радамі» –тгімну БНР. Дзень памяці паўстанца і даследчыка Сібіры Аляксандра Чаканоўскага, мастака Фердынанда Рушчыца

1728 год. Нарадзіўся Марцін Пачобут-Адляніцкі. 

Астраном і асветнік. Прафесар Віленскай акадэміі, рэктар Галоўнай школы ВКЛ. 

Адзін з арганізатараў і першы дырэктар найстаражытнай у Еўропе Віленскай астранамічнай абсерваторыі. Каралеўскі астраном. 

39 гадоў вёў астранамічныя назіранні, вызначыў геаграфічныя каардынаты Вільні, Гродна, Полацка, іншых гарадоў.

Актыўна падтрымаў паўстанне 1794 года. 

Звяртаўся да Папы Рымскага, каб аднавіць езуіцкі ордэн.

У яго гонар названы кратар на Месяцы.

1876 год. Памёр Аляксандр Чаканоўскі

Даследчык Сібіры.

За ўдзел у паўстанні 1863-1864 гадоў сасланы ў Сібір. 

Па даручэнні Сібірскага аддзела Рускага геаграфічнага таварыства правёў геалагічныя даследаванні на поўдні Іркуцкай губерні. 

Сабраў першыя дакладныя звесткі па геалогіі рэгіёна рэк Ніжняя Тунгуска, Лена і Алянёк.

На Ніжняй Тунгусцы адкрыў радовішча каменнага вугалю і графіту.

Яго імем названы краж паміж рэкамі Лена і Алянёк, горад у Іркуцкай вобласці і шэраг выкапнёвых раслін.

wikimedia.org

1885 год. Нарадзіўся Альбрэхт Антоні Радзівіл

Палітычны дзеяч, адзін з лідараў «віленскіх кансерватараў». Падтрымліваў БНР.

Прыхільнік беларускай нацыянальнай ідэі. Сябе вызначаў як «тутэйшы».

Падчас Першай сусветнай вайны дазволіў на тэрыторыі Нясвіжскага замка размясціць шпіталь, штаб 2-й рускай арміі. 

Арганізатар у Нясвіжы з’езда Радзівілаў (1915). Фінансаваў стварэнне польскіх войск у расійскай арміі.

У 1926 годзе на яго жыццё ажыццявіў замах з засады будучы Герой Савецкага Саюза і старшыня кіраўскага калгаса “Рассвет” Кірыл Арлоўскі.

З’яўляўся дзеячам Віленскага таварыства дабрачыннасці: падтрымліваў школы, студэнтаў, артыстаў, касцёлы. Займаўся аднаўленнем Нясвіжскага замка.

Памёр 18 снежня 1935 года ў Варшаве. Пахаваны ў радавой спачывальні.

wikimedia.org

1888 год. Дзень нараджэння шарыкавай асадкі: атрыманы першы патэнт на яе выраб Джонам Лаўдам. 

У 1916 годзе на сваю мадэль асадкі атрымаў патэнт Ван Вечтэн Райзберг, у канцы 1930-х – венгерскі журналіст Джозэф Ласла Біро, у 1943 – амерыканец Мілтан Рэйналдс, у 1958 – француз Марсэль Бік (мадэль BIC).

1905 год. Нарадзіўся Андрэй Бембель

Беларускі скульптар. Народны мастак Беларусі.

Аўтар бюстаў і помнікаў выбітных дзеячоў, элементаў аздаблення Дома ўрада, заляў Прэзідыума Вярхоўнага Савета, Тэатра оперы і балета БССР, купалаўскага тэатра, Дома Чырвонай арміі, гарэльефа «9 Мая 1945 года» Манумента Перамогі ў Мінску і іншых.

Адзін з аўтараў Кургана Славы Савецкай Арміі (1969), мемарыяльнага комплексу «Брэсцкая крэпасць-герой» (1971).

evitebsk.com

 1919 год. У газеце «Беларусь» апублікаваны верш Макара Краўцова «Мы выйдзем шчыльнымі радамі». 

Стаў гімнам Беларускай Народнай Рэспублікі, таксама яго называюць “Ваярскі марш” ці “Ваяцкі гімн”.

wikimedia.org

1921 год. Афіцыйна адкрыўся Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт.

Першыя рэальныя крокі да яго стварэння зрабіў Народны сакратарыят Беларускай Народнай Рэспублікі ў сакавіку 1918 года. 

Працу над праектам універсітэта ўзначальвалі М. Доўнар-Запольскі, Я. Карскі.

11 ліпеня 1921 года абнародаваны тэкст Дэкрэта аб адкрыцці БДУ.

Першым рэктарам стаў гісторык Уладзіміра Пічэта.

1 лістапада 1921 г. на трох факультэтах – рабочым, медыцынскім і грамадскіх навук – пачаліся заняткі для 1390 студэнтаў. Працавалі 14 прафесараў, 59 выкладчыкаў і 10 асістэнтаў.

Зараз у БДУ 26 факультэтаў, інстытутаў, 191 кафедра, 16 корпусаў, 8 000 супрацоўнікаў,  25 500 студэнтаў.

avatars.mds.yandex.net

1936 год. Нарадзіўся Генадзь Цыхун.

Беларускі мовазнавец. Доктар філалагічных навук, прафесар. Акадэмік Міжнароднай акадэміі Еўразіі, сябра Міжнароднага камітэта славістаў.

Старшыня Камісіі ТБМ імя Ф. Скарыны (1991-1993), член Дзяржаўнай камісіі (1993-1994) па ўдакладненні правапісу беларускай мовы (старшыня Ніл Гілевіч).

Аўтар больш за 300 прац па тыпалогіі славянскіх моў і іх сувязях, моўных саюзах, гаворках Палесся і праблеме праславянскай мовы, па беларускай этымалогіі і дыялектнай мове, гісторыі і бібліяграфіі беларускай мовазнаўчай славістыкі.

Суаўтар «Этымалагічнага слоўніка беларускай мовы» і «Тураўскага слоўніка».

1936 год. памёр Фердынанд Рушчыц

Беларускі мастак, педагог.

Майстра краявідаў, ён бачыў тэмы для сваіх прац у кожным фрагменце беларускай прыроды.

Працаваў над кніжнай графікай: аформіў звыш 50 кніг. Аўтар дэкарацый для 15 тэатральных пастановак.

Палотны захоўваюцца ў музеях Польшчы, Літвы, Расіі, Беларусі, еўрапейскіх і амерыканскіх зборах.

Браў удзел у рэстраўрацыі Маці Божай Вострабрамскай.

Працаваў старшынёй камісіі па ахове помнікаў старажытнасці.

wikimedia.org

1988 год. Разагнаны міліцыяй мітынг-рэквіем «Дзяды» ў Мінску.

Арганізатары – Таварыства маладых літаратараў пры Саюзе пісьменнікаў Беларусі «Тутэйшыя» на чале з А. Бяляцкім (Лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру 2022 года), «Мартыралог Беларусі» і аргкамітэт БНФ пад кіраўніцтвам З. Пазняка. 

Асноўным акцэнтам Дзядоў было ўшанаванне памяці і адкрыццё праўды пра рэпрэсіі.

Мінгарвыканкам не даў дазволу на мітынг. Улады кінулі вялікія сілы з мэтай недапушчэння правядзення мітынгу. 

Былі задзейнічаны 600 міліцыянтаў, курсанты навучальных устаноў МУС СССР,  30 міліцэйскіх, 2 пажарных машыны.

Улады спынілі рух двух апошніх станцый метро. Пасля 14:00 каля Маскоўскіх могілках міліцыя пад кіраўніцтвам міністра ўнутраных спраў Віктара Піскарова напала на дэманстрантаў, выкарыстоўвала газ «чаромха», гумавыя дубінкі. 

Былі затрыманы  72 актывісты.

1993 год. Памёр Мікалай Цішачкін

Беларускі акцёр. Заслужаны артыст.

Усе жыццё прысвяціў служэнню ў Беларускім тэатры імя Якуба Коласа.

Сярод роляў беларускага рэпертуару: Шкаляр, Самахвальскі («Несцерка» В. Вольскага), Тата («Зацюканы апостал» А. Макаёнка), Віктар Пятрэня («Вайна пад стрэхамі» паводле А. Адамовіча),  Аляксандр II («Кастусь Каліноўскі» У. Караткевіча), а такжа ролі ў пастаноўках па п’есах А. Астроўскага, Ф. Дастаеўскага, А. Чэхава, У. Шэкспіра  і іншых.

kino-teatr.ru

2022 год. Пераход на зімовы час у краінах Еўрасаюза адбываецца ў апошнюю нядзелю кастрычніка – ў ноч 30 кастрычніка. 

Стрэлкі гадзіннікаў у Еўрасаюзе трэба перасунуць на гадзіну назад. 

Паколькі ў Беларусі пераход з зімовага на летні час і назад быў адменены некалькі гадоў таму назад, мінскі час будзе апярэджваць сярэднееўрапейскі на 2 гадзіны з 30 кастрычніка па канец сакавіка.

На Украіне гадзіннікі перавядуць на гадзіну назад 30 кастрычніка ў 4:00.

Цікавыя факты: Дзяржава, якая ахоплівае максімальную колькасць гадзінных паясоў – Францыя, з улікам заморскіх дэпартаментаў – 12 гадзінных паясоў.

На другім месцы па колькасці гадзінных паясоў (11) Расія.

У ЗША і Канадзе – 6 паясоў, Бразіліі – 4, Аўстраліі, Інданэзіі – па 3, Манголіі, Казахстане, Аргенціне – па 2.

А вось у Кітаі – толькі 1. Да рэвалюцыі 1949 года было 5. Зараз існуе адзіны час – пекінскі. Таму, напрыклад, у Тыбеце сонца садзіцца апоўначы.

Крок даўжынёй у 3,5 гадзіны – Афгана-кітайская мяжа. Перасякаючы гэтую мяжу, гадзіннік трэба пераводзіцца адразу на 3,5 гадзіны наперад. У свеце няма больш месца, дзе адзін крок займаў бы столькі часу.

 

У Дрыбіне праходзіць фестываль, які фінансава падтрымліваў Еўрасаюз

Тое было ў 2015 годзе, калі ў Беларусі трываў чарговы перыяд лібералізацыі.

Улада атрымлівала грантавую падтрымку ад еўрапейцаў 

Тады рэгіянальны фестываль народнай творчасці, промыслаў і рамёстваў «Дрыбiнскія таржкi» стаў пераможцам у конкурсе садзейнічання развіццю мясцовых ініцыятываў. Ён рэалізоўваўся Праграмай развіцця ААН (ПРААН) пры фінансавай падтрымцы Еўрасаюзу. Бюджэт праекту не агалошваўся, але паводле ўмоваў грантадаўцы, мог сягаць 25 тысяч еўра.

Разам з дрыбінскім праектам былі падтрыманыя яшчэ 17 ініцыятываў з Магілёўскай вобласці.

У 2018-ым Дрыбін адведала кіраўніца прадстаўніцтва ААН у Беларусі Іаана Казана-Вішнявецкая. Яе сустракаў старшыня райвыканкаму. Замежніцу цікавіла, як ажыццяўляецца праект “Стварэнне «Дрыбінскай школы шапавалаў»”, пад які было выдзелена фінансаванне па той жа ААН-аўскай праграме. Бюджэт праекту складаў 12 438 еўра.

Іаана Казана-Вішнявецкая паўдзельнічала ў майстар-класе вырабу сувенірнай прадукцыі. На памяць аб знаходжанні ў Дрыбіне ёй падарылі сувенірныя валёнкі, каралі і эмблему фестывалю «Дрыбінскія таржкі».

Пра супрацоўніцтва з Еўропай у Дрыбіне не згадваюць

У сёлетніх анонсах «Дрыбiнскіх таржккоў» згадкі пра супрацоўніцтва мясцовай улады з еўрапейскай структурай няма. Увага акцэнтуецца на тым, што фестываль праходзіць у 11 раз і на ім будзе весела.

Сёлета ён пачаўся 19 жніўня і завершыцца 20-га. У праграме канцэрты, шоу, майстар-класы, кірмаш. Наведнікам пакажуць рэтрамабілі і для іх спяе Алена Ланская. А потым будзе феерверк. Для жыхароў аддаленага ад буйных людных мясцінаў райцэнтра фестываль – аддушына ў сумным аднастайным жыцці.

«Сёлета ўсе нашы крамніцы і падворкі будуць здзіўляць гасцей рознымі стравамі з цёртай бульбы. І гэта невыпадкова, бо традыцыйныя беларускія дранікі і стравы з цёртай бульбы ўключаны ў дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў краіны. Аднак гэта не адзіная наша неспадзеўка. Упэўнена, свята пройдзе на высокім узроўні і надоўга запомніцца ўсім гасцям і ўдзельнікам» – абяцала напярэдадні адкрыцця галоўны ідэолаг райвыканкаму Ганна Падворная.

Пра Дрыбін, сьцісла

Дрыбін – найменшы райцэнтр Беларусі. Да Магілёва, абласнога цэнтру, 60 кіламетраў. Да беларуска-расейскай мяжы два дзясяткі напрасткі. Вытворчых прадпрыемстваў у раёне няма. Мясцовая эканоміка трымаецца на «калгасах», камунальных арганізацыях, дзяржаўных установах і прадпрымальніцкай актыўнасці.

Раён стварылі пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Тут багата набудавана пасёлкаў для перасяленцаў з забруджаных радыяцыяй мясцін Магілёўшчыны. Многія дамы пустуюць.

Мястэчка славутае тутэйшай школай шапавальства. У даўнія часы мясцовыя шапавалы выдумалі сваю мову – «катрушніцкі лемезень».

Насельніцтва Дрыбіна – меней за 3 тысячы чалавек. Упершыню ў гісторыі пра яго згадалі ў XVI стагоддзі, як шляхецкае ўладанне ў Мсціслаўскім ваяводстве. У XVII стагоддзі існаваў Новы Дрыбін. Канцлер Леў Сапега ў сваім тастаменце 1633 году ўпамянуў «вёску і пушчу Дрыбінскую».

фота з рэсурсаў dribin.by, horki.info

“Памерці, але вытрымаць” – у дні канферэнцыі “Новай Беларусі”, у Мінску прайшло пасяджэнне Савета Міністраў

«Памерці, але вытрымаць» – у дні канферэнцыі «Новай Беларусі», у Мінску прайшло пасяджэнне Савету Міністраў

Пасяджэнне Савету Міністраў  было прымеркаванае да тэмы функцыянавання дзяржавы ва ўмовах санкцый і прысвячалася захадам па пераадоленню іх наступстваў – паведамляе БелТА.

Аляксандр Лукашэнка, які старшыняваў на пасяджэнні, выказаў упэўненасць, што па выніках года эканоміка мае шанцы паказаць такі самы вынік, як і летась.

Пры гэтым асабліва адзначалася, што вялікая ўвага надаецца магчымасці працягваць гандаль з Еўразвязам.

«Нам ні ў якім разе нельга сыходзіць з Еўрасаюзу. Гэта наш бліжэйшы сусед. Мы палавіну там, на маю думку, працавалі па экспарту, – сказаў Лукашэнка.

Прэм’ер-міністр Раман Галоўчанка так ахарактарызаваў актуальную сітуацыю ў эканоміцы: знешнія ўмовы для работы эканомікі істотна пагоршыліся, таму што ўведзеныя санкцыі адносна Беларусі з боку шэрагу краін датычацца ўсіх этапаў экспарту ад дастаўкі тавару да атрымання выручкі. Каб замясціць прыбыткі, якія выпалі з-за санкцый, быў прыняты комплекс мер для нарошчвання вытворчасці і экспарту ў іншых галінах.

«Штомесяц расце экспарт тавараў, і ў чэрвені ён практычна дасягнуў узроўню мінулага года, а ў Расію – дасягнуў гістарычнага максімуму $2 млрд за месяц» – паведаміў Галоўчанка.

Санкцыі значна паўплывалі на працу. З магілёўскім прадпрыемствам Ольса «прыпынілі» супрацоўніцтва контрагенты з Еўрасаюзу і Ўкраіны

Сваёй прадукцыі заводу не пастаўляюць кампаніі «ІКЕА», якая прыпыніла працы ў Расіі і Беларусі на фоне вайны ва Украіне, а таксама «JYSK», уласнікі якой палічылі, што «у бягучай сітуацыі не бачаць альтэрнатывы закрыццю дзейнасці ў Расіі». Магілёўскае прадпрыемства засталося і без вырабаў украінскай кампаніі «ЕПІЦЕНР».

«Ольса» спецыялізуецца на вытворчасці садовай і кемпінгавай мэблі, а таксама мэблі для медычных устаноў, бытавых электрапомпаў, дрэваапрацоўчых станкоў і спартыўных вулічных трэнажораў. Прадпрыемства экспартна арыентаванае. Доля продажу прадукцыі на замежныя рынкі складае да 86 працэнтаў у агульным аб’ёме адгрузкі.

Сітуацыя ў свеце, якая склалася, і, як вынік, санкцыйныя меры значна паўплывалі на працу пражпрыемства, – прызнае дырэктар Мікалай Цыкуноў.

Ён кажа, што прадпрыемства праводзіць актыўную працу па замяшчэнні страчаных абʼёмаў рэалізацыі, у тым ліку з пашырэннем прысутнасці на расійскім рынку. Заключаныя новыя кантракты з кампаніямі з Таджыкістану і Арменіі, піша інтэнэт-рэсурс Mycity.by.

На погляд Мікалая Цыкунова, павялічыць і ўмацаваць экспартны патэнцыял і пашырыць геаграфію продажаў дазволіць супрацоўніцтва з сусветнымі сеткавымі кампаніямі.

 

Фота ілюстрацыйнае з рэсурсу https://mogilevnews.by/

Адноўлены транзіт падсанкцыйных тавараў у Калінінградскую вобласць. Расія пагражала мерамі ў адказ

Літва дазволіла транзіт грузаў у Калінінградскую вобласць, якія знаходзіліся пад еўрапейскімі санкцыямі. Забарона трывала з сярэдзіны чэрвеня. Расія страшыла мерамі ў адказ, каб абараніць «свае нацыянальныя інтарэсы».

Пра аднаўленне транзіту падсанкцыйных тавараў у расійскі анклаў паведаміла напярэдадні кампанія грузаперавозак LTG Cargo, якая належыць Літоўскай чыгунцы.

«Згодна з рэгламентам Савету Еўрапейскага саюзу і кіраўніцтвам ЕК (Еўрапейскай камісіяй), а таксама тлумачэнням кампетэнтных органаў, у адпаведнасці з умовамі ўзмацнення кантролю транзітных тавараў, прадугледжанымі ў кіраўніцтве ЕК, LTG Cargo адновіць такія перавозкі з сённяшняга дня, г.зн. 22 ліпеня. Яны будуць ажыццяўляцца з захаваннем умоў узмацнення кантролю транзітных тавараў, прадугледжаных у кіраўніцтве ЕК», – гаворыцца ў паведамленні для кліентам кампаніі грузаперавозак LTG Cargo.

Транзіт тавараў, забароненых санкцыямі, будзе дазволены толькі ў выпадку, калі яны неабходныя, не лічацца незвычайным патокам і не абыходзяць абмежаванні, піша выданне Delfi.

Літва спыніла транзіт некаторых расійскіх тавараў у Калінінград пасля таго, як у сярэдзіне чэрвеня набылі моц санкцыі Еўрасаюзу, уведзеныя праз уварванне Масквы ва Украіну.

17 чэрвеня набыла моц забарона на ўвоз на тэрыторыю ЕС расійскай сталі і чорных металаў, 10 ліпеня – цэменту, алкаголю, вырабаў з драўніны, шкла, алюмінію, папяровых вырабаў, гіпсу, суднавых дэталяў. З 10 жніўня набудзе моц забарона на транспартаванне вугалю і іншага цвёрдага выкапнёвага паліва, а з 5 снежня – на расійскую нафту і нафтапрадукты.

20 чэрвеня Расія запатрабавала аднавіць транзіт. Такія дзеянні былі названыя «варожымі». Яго спыненне было расцэнена, як парушэнне міжнародна-прававых абавязацельстваў Літвы аб транзіце паміж Калінінградскай вобласцю і астатняй тэрыторыяй Расійскай Федэрацыі.

Калі транзіт не будзе адноўлены ў поўным аб’ёме, пагражала Міністэрства замежных спраў, то “Расія пакідае за сабой права на дзеянні па абароне сваіх нацыянальных інтарэсаў”.

Евросоюз закрывает границу для грузовиков из Беларуси

Фурам, которые принадлежат транспортным компаниям Беларуси или России, запрещен ввоз и транзит грузов на территорию Европейского Союза. Об этом говорится в документе, опубликованном в официальном журнале ЕС.

Запрет коснется в том числе транспорта, который уже находится на границе в ожидании своей очереди.

С 16 апреля вводится полный запрет на пересечение грузовым транспортом РБ/РФ границы ЕС. Транспорт, который пересек границу ЕС до 9 апреля должен покинуть территорию ЕС до 16 апреля.

Запрет не коснется перевозки следующих товаров (понадобится специальное разрешение властей ЕС): природный газ и нефть, в том числе нефтепродукты; титановая, алюминиевая, медная никелевая, палладиевая и железная руды; фармацевтические и медицинские изделия; сельскохозяйственные и пищевые продукты, включая пшеницу и удобрения; товары для гуманитарных целей, перевозки для дип- и консульских представительств ЕС и государств ЕС в Беларуси, в том числе делегаций, посольств и миссий, или международных организаций в Беларуси, пользующихся иммунитетами в соответствии с международным правом.

В документе уточняется, что страны ЕС должны информировать остальных членов ЕС и Комиссию ЕС о любом решении, касательно разрешения на въезд фур из РБ/РФ, в течение двух недель с момента разрешения.

myfin_news

фото из открытых источников 

Новые ощутимые санкции против Беларуси и России

Евросоюз, чьи страны попали в список недружественных для Беларуси, утвердил новый пакет санкций против Беларуси и России, весьма чувствительный для экономик, который в том числе запрещает автомобильные грузоперевозки для компаний из России и Беларуси. Это касается и транзита.

Санкции распространяются на все перевозки, за исключением гуманитарных грузов, фармацевтики и изделий медицинского назначения, сельскохозяйственной продукция и продовольствия.

Закрывается доступ в порты Евросоюза под российским флагом за исключением выше перечисленных позиций и по поставкам, связанных с энергетикой.

Вводится эмбарго на импорт из России древесины, ликеров, цемента, удобрений и морепродуктов, на экспорт в Россию авиационного топлива, высокотехнологичных видов полупроводников, электроники, программного обеспечения и многого другого.

Вместе с  эти закрываются программы финансовой поддержки России, вводятся ограничения по криптокошелькам, продаже ценных бумаг, номинированных в валютах государств — членов ЕС, России и Беларуси.

Будет также расширен список индивидуальных санкций против физических лиц. Вводится полный запрет на транзакции с четырьмя крупными банками России.