Праваабарончыя арганізацыі накіравалі ў Міжнародны крымінальны суд інфармацыю пра дыскрымінацыю ўкраінскіх дзяцей у беларускіх санаторыях. У спіс трапілі два дзіцячыя лагеры ў Магілёўскім рэгіёне.
Тры міжнародныя праваабарончыя арганізацыі – Freedom House, Рэгіянальны цэнтр правоў чалавека і цэнтр ZMINA – паведамілі Міжнароднаму крымінальнаму суду інфармацыю пра парушэнне правоў дзіцяці і прыкметы ўдзелу ў ваенных злачынствах у беларускіх аздараўленчых лагерах. Гаворка вядзецца пра даказаныя выпадкі “палітычнай індактрынацыі і мілітарызаванага перавыхавання” – гаворыцца ў звароце праваабаронцаў. Гэтыя формы ўздзеяння на псіхіку дзяцей разглядаюцца як інструменты выкаранення ідэнтычнасці.
У агульны спіс “лагераў для перавыхавання” трапілі 67 устаноў з Расійскай Федэрацыі, 18 беларускіх дзіцячых аздараўленчых лагераў і 13 – размешчаных на тэрыторыі Крыма і іншых акупаваных украінскіх рэгіёнаў.
У спіс беларускіх арганізацый, звязаных з уздзеяннем на псіхіку ўкраінскіх дзяцей, уваходзяць дзве ўстановы з Магілёўскай вобласці. Гэта дзіцячы лагер “Дубравенка”, які ўваходзіць у структуру Магілёўскага аддзялення Беларускай чыгункі, і лагер “Зара”, падпарадкаваны булачна-кандытарскай кампаніі “Дамачай”.
1695 год. «4 липня… выпал великий снег и пролежал в Могилеве несколько дней» – гарадская хроніка.
1776 год. У амерыканскай Філадэльфіі на Другім Кантынентальным кангрэсе аднагалосна прынята Дэкларацыя незалежнасці ЗША.
Паводле дакумента, брытанскія калоніі у Паўночнай Амерыцы абвясцілі незалежнасць ад Вялікабрытаніі. Гэты дзень святкуецца ў ЗША як Дзень незалежнасці – дзень, калі Злучанымі Штатамі сталі называцца 13 калоній (13 палос на сцягу ЗША сімвалізуюць іх), якія ў выніку дзесяцігадовага супрацьстаяння і лютага змагання адстаялі сваю свабоду і права на дзяржаўнасць.
1783 год. На рынкавай плошчы ў французскім Аноне адбылася першая публічная дэманстрацыя паветранага шара братоў Мангальф’е.
Створаны імі паветраны шар уяўляў сабою злеплены з трывалай і тонкай паперы востраканечны мех з адкрытай гарлавінай у ніжняй частцы дыяметрам каля 11 м.
На ніжняй адтуліне была ўмацавана рашотка з вінаградных лоз, якая ўсталёўвалася на падмосткі. Пад падмосткамі было разведзена вогнішча з саломы. Гарачае паветра падняло шар аб’ёмам 600 кубаметраў на вышыню 2 000 м. Перш, чым апусціцца на зямлю, шар праляцеў больш за 1,6 км.
1890 год. Перапахаванне ў Вавельскім саборы у Кракаве Адама Міцкевіча (1798-1855).
Міцкевіч – самы вядомы польскі паэт, адзін з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры, асветнік, дзеяч нацыянальна-вызваленчага руху.
Меў беларускае паходжанне, ураджэнец в. Завоссе (зараз Баранавіцкі раён). Парэшткі перавезлі ў Канстантынопаль.
У Навагрудку, Стамбуле працуюць дамы-музеі А. Міцкевіча; яго імем названы вуліцы, пастаўлены помнікі ў шматлікіх гарадах Беларусі, Польшчы, Літвы, стаіць помнік у Парыжы.
Дом-музей А. Міцкевіча ў Навагрудку.
1900 год. Пачалася першая руская палярная экспедыцыя Э. Толя на шхуне “Зара” (1900-1903) па пошуках Зямлі Санікава.
У ёй удзельнічалі беларусы – зоагеограф Аляксей Бялыніцкі-Біруля (1864-1937), пазней – член-карэспандэнт АН СССР, геолаг Канстанцін Валасовіч (1869-1919). У якасці гідрофа працаваў лейтэнант Аляксандр Калчак, які стаў вядомым палітычным дзеячам, адміралам.
У гонар беларусаў названы пяць геаграфічных аб’ектаў на поўначы Еўразіі.
Удзельнікі экспедыцыі. У верхнім радзе: трэці злева над Толем – Калчак (лічба 3). Другі рад: М. Каламійцаў, Ф. Матысен, Э. Толь, Г. Вальтар, Ф. Зееберг, А. Бяльніцкі-Біруля (5)
1922 год. У в. Бахацец (цяпер – Чавускі раён) нарадзіўся Ціхан Жучкоў (1922-1987).
Савецкі лётчык-ас знішчальнай авіяцыі Ваенна-Марскога флота. Герой Савецкага Саюза. Падпалкоўнік.
З 1930 года жыў у Магілёве, у в. Нядашава, скончыў школу ў в. Амхавая Магілёўскага раёна. Працаваў на розных заводах Магілёва, скончыў аэраклуб.
З чэрвеня 1941 года ў войску. Скончыў Ваенна-марское авіявучылішча імя І. Сталіна. Удзельнічаў у прарыве блакады Ленінграда, у Ленінградска-Наўгародскай, Выбаргскай і Прыбалтыйскай аперацыях. Збіў асабіста 14 і ў складзе групы 11 самалётаў ворага, патапіў 1 катэр і спаліў 6 аўтамашын.
Пасля вайны служыў у ВМФ, у Кіеўскай ваеннай акрузе, у Групе савецкіх войскаў у Германіі і ў Далёкаўсходняй ваеннай акрузе. Памёр 9 сакавіка 1987 года.
1944 год. Савецкія войскі праз 4 дні баёў вызвалілі Полацк – найстаражытны горад краіны, “калыску” беларускай дзяржаўнасці, ад якога “пачаўся свет”.
31 вайсковае злучэнне атрымала назву “Полацкі”, больш за 30 воінаў – званне Герой Савецкага Саюза. Асаблівы гераізм праявілі 23 воіны-гвардзейцы 51-й стралковай дывізіі на чале з лейтэнантам А. Грыгор’евым. Іх гераізму прысвечана песня Ю. Візбара “Цана жыцця”.
1950 год. Пачало вяшчанне Радыё Свабодная Еўропа.
Першыя перадачы ішлі на чэшскай мове, потым колькасць моў паступова павялічвалася.
Зараз у эфір радыёстанцыі выходзяць праграмы больш як на 20 мовах. Беларуская служба бярэ пачатак ад 20 мая 1954 года. На сядзібе ў Празе працуе 550 супрацоўнікаў.
1952 год. У ЗША памёр Язэп Варонка (1891-1952).
Беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст. Першы старшыня Народнага сакратарыята БНР.
Міністр беларускіх спраў і сябра кабінета міністраў Літоўскай Рэспублікі (1918-1920), старшыня беларускага Чырвонага Крыжа, таварыства «Беларуская грамада ў Коўне».
У 1923 годзе з’ехаў у Чыкага. Узначальваў Беларуска-амерыканскую нацыянальную асацыяцыю, быў адным з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, выдаваў газету “Беларуская трыбуна”, вёў праграмы на чыкагскім радыё.
Займаўся выдавецкай і публіцыстычнай дзейнасцю. Аўтар брашур “Беларускае пытанне на момант Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс”, “Беларускі рух ад 1917 да 1920 году. Кароткі агляд”.
Прытрымліваўся канцэпцыі «двух ворагаў» беларускага адраджэння — Расіі і Польшчы. вёў беларускія і рускія праграмы на чыкагскім радыё.
1989 год. Разгон кітайскімі вайсковымі падраздзяленнямі студэнцкай дэманстрацыі на плошчы Цяньаньмэнь у Пекіне.
Паводле заявы мэра Пекіна падчас “контррэвалюцыйнага мецяжу” загінулі больш за 200 чалавек з цывільнага насельніцтва, уключаючы 36 студэнтаў. Па дадзеных праваабаронцаў, аперацыя кітайскіх вайскоўцаў па “навядзенні канстытуцыйнага парадку” каштавала жыцця 3 500 жыхарам Пекіна, некалькі тысяч атрымалі раненні.
Адны студэнты патрабавалі дэмакратычных рэформаў, другія абураліся беспакаранасцю партнаменклатуры, трэція выступалі супраць інфляцыі і беспрацоўя. Але ўсіх аб’ядноўвала ідэя барацьбы з карупцыяй і лозунг “Далоў прадажных чынуш!”.
Сімвалам гэтых падзей сталі не ахвяры, а просты кітаец з авоськамі, які спыніў танкі на плошчы Цяньаньмэнь і ўтрымліваў іх на працягу паўгадзіны.
2008 год. А 00:25 у Мінску падчас святкавання Дня незалежнасці адбыўся тэракт.
Узрыў выбухнуў на гала-канцэрце пад час выступлення на сцэне Таісіі Павалій, каля стэлы “Мінск – горад-герой”. Ад узрыву самаробнай прылады ў літровым пакеце з-пад соку “Садачок”, якая была начыненая балтамі і гайкамі, ніхто не загінуў, але пацярпелі 54 чалавекі, шпіталізавана – 47.
У серыі тэрактаў (2005, 2008, 2011) былі абвінавачаны і пакараны смерцю ўраджэнцы Віцебска Дзмітры Канавалаў і Уладзіслаў Кавалёў.
2012 год. У Беларусі адбыўся “Плюшавы дэсант” альбо «мядзведзіроўка».
Акцыя шведскіх лётчыкаў, якія перасяклі межы беларускай паветранай прасторы, праляцелі над Івянцом і даляцелі да мінскага Сухарава.
Яны скідвалі з самалёта пакеты з парашутамі, на якія былі прывязаны цацкі ў выглядзе мядзведзяў з улёткамі, што заклікалі да выканання свабоды слова ў Беларусі.
Цяпер іх будуць мыць, брыць і адправяць на нацыянальны кастынг у Мінску. Фінал конкурса прыгажосці сярод кароў пройдзе 7 чэрвеня.
Дзве самыя прыгожыя каровы ў Магілёўскай вобласці былі знойдзены на агракамбінаце “Зара” Магілёўскага раёна. Цяпер яны будуць прадстаўляць Магілёўскую вобласць на выставе “Белагра” ў Мінску, дзе пройдзе фінал конкурса прыгажосці сярод беларускіх кароў – паведамляе тэлеканал СТВ.
Магілёўскіх прыгажунь назвалі “Венера” і “Афрадыта”. Выбар каровы на конкурс – задача складаная, расказалі тэлеканалу ў агракамбінаце “Зара”. Каб выбраць лепшых, спецыялісты прадпрыемства толькі на адной гаспадарцы правялі кастынг сярод шасці сотняў кароў. Адбор быў жорсткі – то ногі кароткія, то вымя не той формы.
– Пярэднія смочкі прыгожыя, а заднія не. – каментаваў працэдуру выбару спецыяліст прадпрыемства – Заднія збліжаныя, не пойдзе на выставу, давайце наступную.
У Мінску ацэньваць кароў будуць па 18 паказчыках. Больш за палова паказчыкаў – ад глыбіні грудной клеткі да формы вымя – так ці інакш ўплываюць на малочную прадуктыўнасць жывёлы.
Продолжаем изучать регионы Могилевской области. Вслед за депрессивным Чериковским районом, динамичный и успешный – Могилевский.
Могилевский район является одним из немногих в Беларуси, который максимально формирует бюджет за счет собственных поступлений. Продолжаем нашу экономическую аналитику, и после подробного рассмотрения промышленности района, наш обзор сельскохозяйственных предприятий.
Могилевский район в производстве сельскохозяйственной продукции в числе передовых, и не только в Могилевской области. За последние 7 лет в районе получен рекордный урожай зерна для Могилевской области в сельскохозяйственных предприятиях – 145 тысяч тонн в 2020 г. Принципиальный «соперник» – Шкловский район, отстал тогда от лидера на 35 тысяч тонн. Победили тогда могилевчане и по урожайности зерновых – 41,7 ц/га против 40,1 ц/га у шкловчан. В 2022 г. Могилевский район единственный в области перешагнул 100-тысячный рубеж по урожаю зерна в доработанном виде.
По среднему удою молока на 1 корову (5 916 кг) Могилевский район занимает 42 место в республике (второе место в области после Кировского района – 6 717 кг), по валовому надою (76 017 т.) в области уступает только Шкловскому району (118 816 т.).
По итогам прошлого года производство молока в Могилевском районе увеличилось на 3,7%, его реализация – на 4,1%. Выращено скота и птицы больше на 15,8%, яиц произведено – на 22%, зерновых и зернобобовых – на 114,6%, картофеля – на 59%, сахарной свеклы – на 41% больше уровня предыдущего года.
Есть и более феноменальный результат – Могилевский район производит 56% мяса скота и птицы области. Для сравнения, в Шкловском районе валовое производство мяса (20 529 т. – второй показатель) в 5 раз меньше.
Уверенность в наращивании объемов производства животноводческой продукции в 2023 г. базируется на резком улучшении кормовой базы – всего кормов заготовлено на 30,5% больше к уровню предыдущего года, но, что еще важнее, концентрированных кормов в рационе добавилось на 31,8%. Производство молока уже сегодня демонстрирует приличную добавку – ежедневно в районе среднесуточный удой на 1 корову больше на 400 граммов уровня прошлого года, а в целом по удою район уступает только Кировскому району.
Несомненным лидером в производстве мяса в районе является «Серволюкс». Более того, предприятие занимает второе место в республике в данной отрасли – оно производит мяса больше, чем все районы области. Более того, «Серволюкс» является частным сельскохозяйственным холдингом № 1 в стране.
Еще одно частное предприятие, лидер производства – это ОАО «Заря». Зерно и мясо закономерно вывели «Зарю» на первое-второе места в Могилевском районе. Сегодня предприятие считается лучшим хозяйством Могилевской области.
Характерный пример – руководство «Зари» оперативно отреагировало на ситуацию с оставшимися посевами кукурузы на зерно – на 2023 г. уменьшили посевную площадь под культуру и увеличили под рапс. Рациональный подход с положительным результатом.
Есть в Могилевском районе и хозяйства, патронируемые крупными государственными структурами, добившиеся неплохих производственных результатов. Одно из них – филиал «Вендорож» РУП «Могилевэнерго». В свое время совхоз «Вендорож» считался одним из худших сельхозпроизводств в Могилевской области. В 2004 г. было принято решение о присоединении совхоза к РУП «Могилевэнерго», а с 2005 г. фактически началось восхождение филиала на сельскохозяйственный олимп области.
Сегодня это современное производство в Могилевском районе, серьезно занимающееся зерном, мясом и молоком. Удой на 1 корову за 2022 г., например, вырос на 1 700 кг по сравнению с 2021 г., а филиал с показателем в 8,8 тысяч кг вышел на уровень элитных хозяйств страны. У филиала хорошая перспектива – инвестиционные возможности головного предприятия (РУПа) для масштабов «Вендорожа» безграничны, поэтому район в будущем и будет прирастать от деятельности энергетиков.
Руководство Могилевского района работает над совершенствованием сельскохозяйственного производства с учетом разных аспектов деятельности: особое внимание росту зарплаты, грамотное соблюдение технологий, своевременность и качество инвестиций, учет особенностей конъюнктуры. Не зря ведь едут в могилевские сельхозорганизации за опытом.
Дзень Святога Навума. Навум напісаў кнігу прароцтваў, якая ўвайшла ў Святое Пісанне, і якая складаецца, з 3-х частак. Святому Навуму моляцца як аб пачатку вучэння, так і аб дапамозе ў зразуменні навукі наогул. «Навум наставіць на вум». Лічылася, што гэты дзень самы прыдатны для таго, каб аддаваць падрослых дзетак вучыцца, таму Святога Навума яшчэ называюць Пісьменным.Настаўнікам у гэты дзень рабілі падарункі, частавалі іх.
1287 год. На нідэрланскім узбярэжжы Паўночнага мора адбылася катастрафічная паводка. Яе ахвярай сталі каля 50 тысяч чалавек і пасля яе засталіся вялізныя разбурэнні. Мноства вёсак патанула ў вадзе. Возера Флева пераўтварылася ў бухту Зэйдэрзэе Паўночнага мора. З прычыны страты вялікай колькасці земляў і адноснай неабароненасці ўзбярэжжаў многія жыхары перасяліліся на больш высока размешчаныя тэрыторыі.
Карты Нідэрландаў выразна перадаюць наступ Паўночнага мора.
1503 год. Нарадзіўся Настрадамус.
Вядомы французскі празорлівец, урач, алхімік, гісторык, вядомы сваімі прароцтвамі.
На працягу стагоддзяў тлумачальнікі бачаць у прароцтвах Настрадамуса нешта вельмі дзіўнае, якое выходзіць за рамкі простай выпадковасці. Аднак праходзіць час, і новыя пакаленні выяўляюць новае разуменне раней растлумачаных фраз.
Настрадамус верыў, што падзеі сусветнай гісторыі цыклічна паўтараюцца, таму што паўтараюцца планетныя канфігурацыі і адбываюцца аднолькавыя азнакі. І ён апісаў падзеі мінулага ў надзеі, што такія зноў адбудуцца ў будучыні.
Памёр 2 ліпеня 1566 года.
1708 год. Пачатак друкавання грамадзянскім шрыфтам у Расіі.
У выніку рэформы Пятра І быў зменены алфавіт, сталі выкарыстоўвацца арабскія лічбы, спрошчаны правапіс. Расійскія крыніцы поўнасцю замоўчваюць факт, што шрыфт распрацаваў ураджэнец Мсціслава, літвін Ілля Капіевіч (1651-1714), які быў першым настаўнікам Пятра I у Галандыі. Капіевіч распрацваў графалагічную сістэму на аснове шрыфта Ф. Скарыны з улікам літараў лацінскага алфавіту. Мовазнаўца Ян Станкевіч назваў гэты шрыфт капіеўкаю.
Рэлігійны і грамадска-палітычны дзеяч Літвы, Беларусі і Польшчы.
Выступаў супраць атаясамлівання каталіцызму з польскасцю, спрыяў увядзенню літоўскай і беларускай моў у царкоўнае жыццё.
Заснавальнік Канстытуцыйна-каталіцкай партыі Літвы і Беларусі (1906), газеты «Nowine Wilenskie», выдаваў газету «Kurier Litewski».
Вельмі прыхільна ставіўся да мясцовых нацыянальных рухаў, за што быў адхілены рускімі ўладамі ад кіравання Віленскай дыяцэзіяй.
З 1917 да 1931 года быў архібіскупам Магілёўскай рымска-каталіцкай архідыяцэзіі з рэзідэнцыяй у Петраградзе.
У пачатку 1919 года арыштаваны Петраградскай ЧК. У выніку хадайніцтва папы рымскага вызвалены і адпраўлены ў Польшчу. Там працягваў рэлігійную і грамадскую дзейнасць.
Скончыў Віцебскае мастацкае вучылішча, вучыўся ў М. Шагала, у майстэрні Веры Ермалаевай. Быў сябрам віцебскага авангарднага аб’яднання УНОВИС, якое стварыў К. Малевіч.
Будучы рэктарам Віцебскага мастацкага практычнага інстытута, запрасіў на працу мастакоў Юдаля Пэна, Саламона Юдовіна, Абрама Бразера, Яфіма Мініна. Быў выкладчыкам беларусазнаўства ў віцебскіх школах, Віцебскага кінатэхнікума, актыўным удзельнікам Віцебскага акруговага таварыства краязнаўства.
20 кастрычніка 1937 года асуджаны па сфабрыкаванай справе «Польскай арганізацыі вайсковай» да найвышэйшай меры пакарання.
Расстраляны 4 лістапада 1937 года непадалёк ад Віцебска.
1906 год. У Мінску заснавана кніжнае таварыства «Мінчук».
Заснавана на кааператыўнай аснове для выдання і распаўсюджвання беларускіх кніг і газет Антонам Шабуняй, Уладзімірам Самойлам, Сяргеям Скандраковымі іншымі. Разам з выдавецтвам «Нашай Нівы» выдала ў 1907 годзе кірыліцай і лацінкай апавяданне Элізы Ажэшкі «Гедалі». Рыхтавала да друку «Жалейку» Янкі Купалы. Спыніла дзейнасць з-за адсутнасці сродкаў 30 снежня 1909 года.
Фота: выдавец Антон Шабуня.
1911 год. Экспедыцыя Руаля Амундсена дасягнула Паўднёвага полюса.
Амундсен з чатырма таварышамі першым дасягнуў Паўднёвага полюса Зямлі і паставіў там сцяг Нарвегіі.
У паход яго каманда выступіла 19 кастрычніка з 85-й паралелі на чатырох нартах, у якія запрэглі 52 сабакі. Пераадолець ім прыйшлося 1500 км – праз хрыбты вышынёй 2300-3300 метраў пры тэмпературы каля 40°C і моцных вятрах. Па дарозе туды і назад падарожнікі забілі 40 сабак, з іх варылі суп сабе і іншым сабакам, якія яшчэ маглі працаваць у запрэжках. На полюсе нарвежцы паставілі палатку, дзе дазволілі сабе тры дні адпачынку, а потым адправіліся назад і дабраліся да базы дакладна ў дзень, указаны ў графіку Амундсена. Праз месяц да Паўднёвага полюса дабраўся англійскі палярнік Роберт Скот, каб пабачыць пакінуты яго супернікам нарвежскі сцяг.
Беларускі міколаг і фітапатолаг, акадэмік, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі.
Працаваў у розных навуковых і навучальных установах, у БДУ, дырэктарам Інстытута біялогіі, Беларускага навукова-даследчага інстытута бульбаводства і плодаагародніцтва, загадчыкам лабараторыяй у Інстытуце эксперыментальнай батанікі АН БССР.
Яму належаць працы па фітапаталогіі сельскагаспадарчых культур, біялогіі пашырэння ўзбуджальнікаў хвароб збожжавых і бабовых культур, бульбы, таматаў.
Аўтар больш за 600 навуковых прац, у тым ліку 23 манаграфій, шэрагу патэнтаў.
Памёр 27 красавіка 1993 года.
1947 год. Прынята Пастанова Савета Міністраў СССР і ЦК ВКП(б) “Аб правядзенні грашовай рэформы і адмене картак на харчовыя і прамысловыя тавары”.
Згодна з гэтым дакументам усе наяўныя грошы грамадзян і арганізацый павінны былі абменьвацца на новыя купюры ўзору 1947 года ў суадносінах 1:10. Безнаяўныя грошы падлягалі абмену на льготных умовах. Уклады да 3000 рублёў заставаліся без змены; да 10 000 рублёў мяняліся па курсе 3:2; больш за 10 000 рублёў дзяліліся на тры часткі: першая – 3 000 рублёў, абменьвалася 1:1, другая – 7 000 – 3:2, астатняя частка ўкладу – звыш 10 000 – 2:1.
Рэформа вельмі істотна паўплывала на эканоміку СССР. Змяншэнне грашовай масы прыкладна ў 2,5 раза павысіла пакупную здольнасць рубля, а цэны на харчовыя тавары на працягу наступных 7 гадоў зменшыліся на 47%.
Гэта быў гадзіннік «Заря» – самы маленькі і вытанчаны з тых, якія вырабляліся ў СССР. Яго рысунак быў перададзены з Пензенскага гадзіннікавага завода. Мінскі завод – 14-ы у СССР па выпуску гадзіннікаў, вядомы сваімі гадзіннікамі «Луч», «Заря» і «Вымпел».
Фота: Гадзіннікі “Луч”
2019 год. Памёр Уладзімір Цыплакоў (1969-2019).
Прафесійны беларускі хакеіст.
У складзе зборнай Беларусі гуляў на 6 чэмпіянатах свету і дзвух Алімпіядах (1998, 2002), быў найлепшым нападнікам.
Быў першым беларусам, які ў сярэдзіне 1990-х гадоў замацаваўся ў НХЛ. Праз год пасля яго загуляў Руслан Салей, у 2000-я з’явіліся Міхаіл Грабоўскі і браты Касціцыны.
Пасля заканчэння кар’еры хакеіста працаваў трэнерам, узначальваў мінскае «Дынама».
