Дзень у гісторыі. 5 сакавіка. Лівонія – васал ВКЛ. Расстрэл польскіх афіцэраў. «Жалезная заслона». Нарадзіўся Кандрат Крапіва. Памерлі І. Сталін, гісторык В. Грыцкевіч, загінуў М. Ермаловіч.

Дзень нараджэння стэплера.

Стэплер – рэч універсальная, асабліва для офісных працаўнікоў.

У пачатку X стагоддзя чалавецтва навучылася звязваць разам неабходныя дакументы невялікімі тасёмкамі. У XVII стагоддзі ў кабінеце французскага караля Людовіка XV дакументы сталі змацоўвацца клямкамі ручной працы і з каралеўскай эмблемай.

5 сакавіка 1867 года амерыканец МакГіл атрымаў патэнт на прэс, які дазваляў змацоўваць аркушы паперы клямарамі. Гэты стэплер быў грувасткім, дарагім і не вельмі зручным у выкарыстанні. У яго ўстаўлялася ўсяго адна клямара. Але гэты механізм выкарыстоўваўся для змацавання кніг, папер, брашур, замацаванні дываноў і абіўкі мэблі.

У 1905 году амерыканская фірма Jahn Manufacturing Company распрацавала свой стэплер з блокам з 25 металічных клямараў.

Упершыню слова “stapler” з’явілася ў 1901 году ў амерыканскай газеце, у рэкламе навамодных сшывальнікаў. Да гэтага выкарыстоўвалі слова змацавальнік.

Бесскрэпачны стэплер быў вынайдзены Крысціянам Бергерам у 1997 годзе, а ў 1999 запатэнтаваны. З гэтага часу прыблізна стэплеры з’явіліся ў продажы і ў Беларусі.

1279 год. Перамога войска ВКЛ на чале з Трайдзенем над ордэнскім войскам у бітве пры Ашарадэне.

На пачатку 1279 года лівонскія войскі ўварваліся ў Літву, аблажылі Кернаву, але ўзяць не здолелі, разрабавалі ваколіцы і з вялікімі палонам у лютым вярнуліся ў Лівонію. Трайдзень нагнаў іх і 5 сакавіка разбіў.

Трайдзень – вялікі князь літоўскі (1270–1282). Вёў барацьбу з Тэўтонскім ордэнам і Галіцка-Валынскім княствам, не павялічыў дзяржаўнай тэрыторыі, але здолеў утрымаць ВКЛ у ранейшых межах. Вывеў дзяржаву з залежнасці ад Галіцка-Валынскага княства і ўмацаваў яе міжнароднае становішча, пакінуў яе мацнейшай, чым атрымаў.

Пры ім шмат прусаў ад нямецкага націску перасялілася ў ВКЛ, галоўным чынам, у ваколіцы Гародні і Слоніма.

У 1280 годзе Трайдзень заснаваў Коўна.

Пазнейшая «Хроніка Быхаўца» паведамляе, што ў 1782 годзе Трайдзеня забілі падасланыя забойцы. Паводле ж Галіцка-Валынскага летапісу, ён памёр сваёй смерцю.

М. Андрыёлі. Сустрэча Трайдзеня з будучай жонкай, мазавецкай князёўнай Ганнай

1562 год. Магістр Лівонскага ордэна Готхард Кетлер у Рыжскім замку прынёс ленную прысягу на вернасць каралю Жыгімонту Аўгусту, якога прадстаўляў канцлер вялікі літоўскі і ваявода віленскі Мікалай Радзівіл «Чорны». Перадаў пячатку Ордэна і ключы ад Рыгі, прызнаючы свае ўладанні часткай ВКЛ.

Каталіцкая дзяржава і ваенная арганізацыя рыцараў ва Усходняй Прыбалтыцы на латышскіх і  эстонскіх землях, якая была заснавана як Ордэн Мечаносцаў у 1202 годзе, перастала існаваць.

5 жніўня 1579 года ў лагеры польска-літоўскай арміі ў Дзісне пад Полацкам Кетлер прызнаў сваю васальную залежнасць ад новага караля польскага і вялікага князя літоўскага Стэфана Баторыя.

Разам з тэрыторыяй Лівоніі да ВКЛ перайшлі і лівонскія калоніі: востраў Джэймс у Гвінейскім заліве (сённяшняя афрыканская Гамбія) і востраў Табага ў Паўднёвай Амерыцы.

1777 год. Нарадзіўся Юзаф Маралёўскі.

Беларускі паэт і педагог.

Вучыўся ў Аршанскім і Полацкім езуіцкіх калегіумах. Выкладаў у езуіцкіх калегіумах Мсціслава, Магілёва, Оршы.

Яго творчасць выяўляла характэрныя рысы літаратуры часоў пераходу ад класіцызму да рамантызму. Адначасова з класіцыстычнымі трэнамі, элегіямі, эпіграмамі, панегірыкамі, наследаваннямі Гарацыю пісаў у перадрамантычным стылі лірычныя песні, у якіх з агульнагуманістычных і хрысціянскіх пазіцый разважаў пра выхаваўчае значэнне паэзіі. Выказваў замілаванне прыродай і родным краем.

Памёр 12 жніўня 1845 года.

Мсціслаў. Касцёл Святога Міхаіла Арханёла

1861 год. У Даравальную нядзелю 5 сакавіка зачытаны па ўсіх цэрквах маніфест Аляксандра II аб вызваленні сялян.

Маніфест  «Пра ўсяміласцівае дараванне прыгонным людзям правоў стану свабодных сельскіх абывацеляў» і «Палажэнне аб сялянах, якія выходзяць з прыгоннай залежнасці» быў падпісаны імператарам 3 сакавіка.

1896 год. Нарадзіўся Кандрат Крапіва (Атраховіч).

Беларускі пісьменнік, паэт, сатырык, драматург, перакладчык, грамадскі дзеяч, літаратуразнавец. Народны пісьменнік. Герой Сацыялістычнай Працы. Лаўрэат дзвюх Сталінскіх, Дзяржаўнай прэмій СССР. Акадэмік, доктар філалагічных навук. Заслужаны дзеяч навукі.

Працаваў у Цэнтральным бюро краязнаўства, ў часопісах, газетах, дырэктарам Інстытута мовазнаўства АН БССР, віцэ-прэзідэнтам АН БССР.

Неаднаразова абіраўся дэпутатам, старшынёй Вярхоўнага Савета БССР.

Аўтар вершаваных фельетонаў, сатырычных вершаў, куплетаў, баек, прозы, крытычных, лінгвістычных артыкулаў, каля 20 кніг сатыры і гумару. Майстар  камедыйнага жанру, па п’есах зняты кінафільмы.

Яго творы перакладзены на многія мовы свету. Сам шмат пераклаў твораў рускай і замежнай класікі.

Адзін з навуковых рэдактараў «Русско-белорусского словаря», рэдактар «Беларуска-рускага слоўніка», «Тлумачальнага слоўніка беларускай мовы» ў 5 тамах. Узначальваў Тэрміналагічную камісію Беларускай Савецкай Энцыклапедыі, непасрэдна займаўся распрацоўкай тэрміналогіі ў розных галінах навукі. Навуковы рэдактар «Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы».

У яго гонар названы Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору акадэміі наук, Уздзенская СШ № 2, названы вуліцы ў Мінску і Уздзе. У Мінску на доме па праспекце Незалежнасці, 76, устаноўлена мемарыяльная дошка.

Памёр 7 студзеня 1991 года.

1910 год. Нарадзіўся Аўген Калубовіч (Каханоўскі).

Беларускі гісторык, палітычны дзеяч, настаўнік, дзеяч эміграцыі ў ЗША.

Рэпрэсаваны ў 1930 годзе па справе моладзевай “Беларускай Арганізацыі Альтруістых”. Вязень ГУЛАГу.

Пасля лагераў, з 1933 года настаўнічаў, быў звольнены, адноўлены на рабоце з дапамогай А. Чарвякова. Перад вайной працаваў у наркамасветы БССР.

З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны мабілізаваны ў армію. Трапіў пад Масквой у акружэнне, вярнуўся ў Мінск. Уваходзіў у склад Беларускай рады даверу, Беларускай Цэнтральнай Рады.

З 1944 года на эміграцыі. Выкладаў у Беларускай гімназіі імя Я. Купалы ў Рэгенсбургу, быў прэм’ер-міністрам Урада БНР (1948-1953).

З 1950 года жыў у ЗША. Выдаваў «Бюлетэнь» Злучанага беларускага камітэта ў Кліўлендзе, бюлетэнь «Абежнік Цэнтральнага Камітэту Аб’яднання беларускіх нацыянал-дэмакратаў».

Аўтар успамінаў пра палітычныя рэпрэсіі 1930-х на Беларусі, прац «Мова ў гісторыі беларускага пісьменства», «Айцы БССР і іхны лёс». Укладальнік, рэдактар і адзін з аўтараў зборніка «Янка Купала і Якуб Колас. 1882-1982: Вянок успамінаў пра іх» (1982). Даследаваў гісторыю Беларусі XX стагоддзя.

Памёр 25 мая 1987 года

https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%83%D0%B1%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87

1940 год. Палітбюро ЦК ВКП(б) прыняло рашэнне аб расстрэле ваеннапалонных польскіх афіцэраў, якія знаходзіліся ў савецкіх турмах.

У верасні-кастрычніку 1939 года афіцэры польскай арміі – сярод іх і беларусы – былі інтэрніраваны Чырвонай Арміяй у час паходу ў Заходнюю Беларусь і Заходнюю Украіну і зняволены ў лагерах Асташкаўскім, Казельскім, Старабельскім.

Масавае забойства адбылося ў Катыні пад Смаленскам вясной 1940 года. Паводле абнародаваных архіўных дакументаў, усяго былі расстраляныя 21 857 чалавек.

1946 год. Уінстан Чэрчыль у сваёй прамове называе мяжу з Усходнім блокам «Жалезнай заслонай».

Чэрчыль пад час выступу ў амерыканскім Фултане ужыў словазлучэнне “жалезная заслона”, якое мела хаджэнне ў Еўропе падчас абедзвюх сусветных войн. Але толькі пасля таго, як ім была вымаўлена знакамітая фраза: “Ад Шчэцына на Балтыцы да Трыеста на Адрыятыцы на кантынент апусцілася жалезная заслона…” – гэта словазлучэнне стала палітычным тэрмінам, які абазначае лінію падзелу Еўропы на зоны ўплыву і кантролю, пачатак “халоднай вайны”. 

Цікава, што абзац аб “жалезнай заслоне” Чэрчыль не ўключыў у папярэдне раздадзены прэсе тэкст. Стэнаграфісты і рэпарцёры, якія не чакалі, ад яго такой “адсябяціны”, ледзь не ўпусцілі гэты гістарычны абзац.

1953 год. Памёр Іосіф Сталін (1879-1953).

Савецкі палітычны і дзяржаўны дзеяч. Генеральны сакратар Цэнтральнага Камітэта Усесаюзнай камуністычнай партыі (бальшавікоў), кіраўнік савецкага ўрада, генералісімус Савецкага Саюза.

Сталіным была ўсталяваная асабістая дыктатура, якая абапіралася на магутныя партыйна-дзяржаўныя структуры, тэрор і гвалт, механізмы ідэалагічнай маніпуляцыі грамадствам. Ён валодаў большай палітычнай уладай, чым любая іншая фігура ў гісторыі, быў не проста сімвалам рэжыму, а лідарам, які прымаў прынцыповыя рашэнні і быў ініцыятарам усіх колькі-небудзь значных дзяржаўных мер.

Перамога ў апошняй вайне адбылася не дзякуючы, а насуперак Сталіну. У адкрытым лісце 25-ці дзеячаў савецкай навукі, літаратуры і мастацтва гаворыцца пра адказнасць Сталіна за негатоўнасць да вайны. У адкрытым лісце ад 20 красавіка 2010 года ветэраны таксама падвергнулі Сталіна крытыцы, ахарактарызаваўшы яго змову з Гітлерам як «злачынную».

1985 год. У Гданьску памёр Тодар Куніцкі (1899-1985).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч. Адзін з заснавальнікаў Беларускага студэнцкага саюза ў Віленскім універсітэце, Беларускага сялянскага саюза.

Працаваў у Беларускім інстытуце гаспадаркі і культуры, урачом на Беласточчыне.

3 чэрвеня 1937 года Галоўліт БССР Указам № 33 «Спіс літаратуры, якая падлягае канфіскацыі з бібліятэк грамадскага карыстання, навучальных устаноў і кнігагандлю»  «усе кнігі» Куніцкага прадугледжвалася «спальваць».

У час Другой сусветнай вайны працаваў у Вільні, пасля вайны працаваў урачом у Гданьску.

Сябры Беларускага студэнцкага саюза, 1930-я гады.

2000 год. Трагічна загінуў Мікола Ермаловіч (1921-2000).

Беларускі публіцыст, крытык, літаратуразнавец, брат магілёўскага тэатральнага рэжысёра Валянціна Ермаловіча (1925-2004).

Аўтар і выдавец непадцэнзурных тэкстаў 1960–1980-х гадоў. Заснавальнік новай беларускай рамантычнай гістарыяграфіі, якая супярэчыла афіцыйным савецкім канцэпцыям гісторыі Беларусі. У прыватнасці, ён даказваў, што Літва ніколі не заваёўвала Беларусь, а ВКЛ з’яўлялася беларускай дзяржавай.

Альтэрнатыўнае бачанне гісторыі Беларусі выклікала раздражненне ўлады, пераслед КДБ.

Выдаваў рукапісны самвыдавецкі часопіс «Падснежнік» («Гутаркі», 1963-1976, каля 50 выпускаў) пад псеўданімам Сымон Беларус.

Аўтар кніг «Па слядах аднаго міфа», «Дарагое беларусам імя» (1970), «Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды», «Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд», «Беларуская дзяржава Вялікае Княства Літоўскае».

Працы Ермаловіча ў значнай ступені паўплывалі на фармаванне сучаснай грамадскай думкі і гістарыяграфіі Беларусі.

У апошні дзень жыцця амаль невідушчы 78-гадовы навуковец трапіў пад колы аўтамабіля ў Мінску. Кіроўца ўцёк з месца здарэння.

2013 год. Памёр Валянцін Пятровіч Грыцкевіч (1933-2013).

Беларускі ўрач, грамадскі дзеяч. Кандыдат медыцынскіх навук, доктар культуралогіі.

Скончыў Інстытут замежных моў, медыцынскі інстытут, гістарычны факультэт БДУ.

Працаваў урачом у Мінскай вобласці, Мінску, Ленінградзе, супрацоўнікам Ваенна‑медыцынскага музея, прафесарам Ленінградскага ўніверсітэта культуры.

Даследаваў гісторыю беларускай медыцыны («З факелам Гіпакрата», «Адысея наваградскай лекаркі: Саламея Русецкая»), біяграфістыкі – «Падарожжы нашых землякоў», «Дзесяць шляхоў з Вільні», «Нашы славутыя землякі», «Ад Нёмана да берагоў Ціхага акіяна», «Эдуард Пякарскі» і іншыя, апісанні падарожжаў як гістарычнай крыніцы – «Шляхі вялі праз Беларусь».

Аўтар прац у галіне крыніцазнаўства, музеязнаўства і гісторыі турызму, «История музейного дела в мире: До конца XVIII в.», «История туризма в древности», «История музейного дела конца XVIII – начала ХХ вв.», «История и теория источниковедения».

Адзін з арганізатараў і неадменны старшыня Беларускага грамадска‑культурнага таварыства ў Пецярбургу, член Міжнароднага ПЭН‑цэнтра, ганаровы член Міжнароднай асацыяцыі беларусістаў, член Рускага геаграфічнага таварыства, Пецярбургскага таварыства гісторыкаў медыцыны, замежны член Беларускага таварыства гісторыкаў медыцыны, член Вялікай Рады Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына».

Дзень у гісторыі. 8 студзеня. Дзень Бабіных каш. Адкрыты чыгуначны рух праз Магілёў. Мінск стаў сталіцай. Levi Strauss зачыніла апошнюю фабрыку ў ЗША.

Зімовы пакроўчык. Сабор Прасвятой Багародзіцы. Маладзёны (Бабіны). Частаванне бабы-пупарэзніцы. Дзень Бабіных каш.

Народная традыцыя надзяляе павітуху (павівальная бабка, прыёмніца, пупарэзка, пупавязніца) – дваістым статусам: яна пасланніца Божай Маці або намесніца Яе павітухі (Ісуса Хрыста прымала бабуля Саламаніда). Саламея-павітуха – заступніца прафесіі.

“У кожнай бабкі свае схваткі”, “Пачакай, не нарадзі, а за бабкай схадзі”, “Бабка прыйдзе, усякай справе падсобіць”, “Бог з літасцю, а бабка з рукамі”.

Бабуля-павітуха на вёсцы ўсім радня далёкая. Бабка дапамагала парадзісе, бабка дбала аб лёгкіх радзімах.

Сем’і з дзецьмі прыходзілі да бабак-павітух, частавалі іх самым смачным з таго, што спецыяльна да гэтага дня нарыхтавалі, і самі частаваліся знакамітымі “бабчынамі кашамі”. Гатовую кашу ўпрыгожвалі макам, ягадамі, арэхамі, палоўкамі яек, запякалі ў ёй курыцу ці пеўніка ў залежнасці ад таго, нарадзілася ў сям’і дзяўчынка ці хлопчык.

Па традыцыі адзін з гаршкоў з кашай разбівалі “на шчасце”, а затым ужо пачыналі частаваць кожнага, хто прыйшоў “на агеньчык”, ды не абы як, а абавязкова “з закавыкай”. Напрыклад, таго, хто стаў нядаўна бацькам, кармілі кашай “з пацехай”, у якой быў намяшаны хрэн, перац, гарчыца або пакладзена солі звыш усякай меры. Лічылася, што такім чынам ён хоць у нейкай ступені падзеліць са сваёй жонкай пакуты, выпрабаваныя ёю пры родах. Маладую маці адорвалі грэцкімі арэхамі, каб прыбывала малако. А дзетак частавалі кашамі салодкімі, разлічваючы на іх прыхільнасць да нованароджанага.

А яшчэ па бабчыных кашах на лёс варажылі. Калі падчас падрыхтоўкі яна вылазіць з чыгуна ў бок печы – разлічвалі на шчаслівы год, у адваротным выпадку рыхтаваліся да непрыемнасцяў. Але каб пазбегнуць непрыемнасцей ад “нешчаслівай” кашы, то яе разам з чыгуном тапілі ў палонцы.

1903 год. Адкрыты рух цягнікоў на ўсёй Віцебска-Жлобінскай чыгунцы праз Магілёў. 

З гэтай нагоды магілёўскага губернатара і жыхароў горада павіншавалі ў сваіх тэлеграмах імператар Мікалай II, міністр шляхоў зносін князь М. Хілкоў і міністр фінансаў С. Вітэ. Гэтага моманту Магілёў чакаў каля 30 год.

1911 год. Нарадзіўся Уладзімір Дудзіцкі. 

Беларускі паэт, дзеяч беларускай эміграцыі.

Быў выключаны з «воўчым білетам» з Мінскага педтэхнікума як «нацдэм». Працаваў у газеце «Савецкая Беларусь», выдавецтве акадэміі навук.

Арыштаваны ДПУ ў лютым 1933 года, асуджаны, пакаранне адбываў у Сібіры, Казахстане, Узбекістане.

Падчас нямецкай акупацыі працаваў загадчыкам аддзела культуры Мінскай гарадской управы, кіраўніком Барысаўскага акруговага аддзела Беларускай Народнай Самапомачы, увайшоў у склад Беларускай Цэнтральнай Рады. Летам 1944 года эміграваў. Жыў у Германіі, Аўстрыі, Венесуэле, дзе заснаваў Беларускі камітэт, у ЗША, Аргенціне.

У 1950-1960-х гадах працаваў галоўным рэдактарам беларускай рэдакцыі радыё «Вызваленне» ў Мюнхене. У ЗША выкладаў рускую мову ва ўніверсітэце Блумінгтана.

Аўтар зборнікаў паэзіі, паэм, прозы, перакладаў, публіцыстыкі, успамінаў. Валодаў іспанскай, англійскай, нямецкай мовамі.

1919 год. Мінск абвешчаны сталіцай ССРБ. 

Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка Беларусь была абвешчана 1 студзеня 1919 года ў Смаленску. Існавала з 1 студзеня да 27 лютага 1919 года пад кантролем расійскага бальшавіцкага ўрада ў складзе Віцебскай, Гродзенскай, Магілёўскай, Мінскай губерняў, большай часткі Смаленскай, часткі Віленскай (без Вільні), Ковенскай, Сувалкаўскай і Чарнігаўскай губерняў – амаль 300 тысяч кв. км.

16 студзеня 1919 года ў склад РСФСР без папярэдняга абмеркавання з урадам ССРБ увайшлі Віцебская, Магілёўская і Смаленская губерні. 27 лютага 1919 года ў Вільні было аформлена стварэнне Літоўска-Беларускай ССР у складзе Мінскай, Гродзенскай, Віленскай і Ковенскай губерняў. ССРБ перастала існаваць.

1924 год. Нарадзіўся Алесь Савіцкі. 

Беларускі пісьменнік. Ганаровы грамадзянін г. Полацка.

Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны. Працаваў у рэдакцыі полацкай газеты «Сцяг камунізму», выдавецтве «Ураджай», у Літаратурным музеі Якуба Коласа, аддзеле культуры ЦК КПБ.

Аўтар мастацкіх і дакументальных кніг, аповесцяў для дзяцей. Шэраг твораў перакладзены на рускую, украінскую, узбекскую, грузінскую, славацкую мовы.

Памёр 5 кастрычніка 2015 года.

1936 год. Нарадзіўся Генадзь Каханоўскі

Беларускі гісторык, археолаг, краязнавец, фалькларыст, літаратуразнавец. Доктар гістарычных навук.

Удзельнік археалагічных раскопак у Крыме, Беларусі, працаваў дырэктарам Мінскага абласнога краязнаўчага музея ў Маладзечне, у Інстытуце мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору Акадэміі навук, у Нацыянальным навукова-асветніцкім цэнтры імя Ф. Скарыны. Ініцыятар стварэння і першы старшыня Беларускага краязнаўчага таварыства.

Даследаваў гісторыю археалогіі, музейнай справы, краязнаўства, пытанні аховы помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Сярод яго шматлікіх цікавых знаходак – уборы ксяндза А. Станкевіча, скарбы манет, археалагічная калекцыі керамічнага посуду, фрагменты кафлі, тканіны, дакументы, лісты беларускіх дзячаў, фотаматэрыялы, музычныя інструменты.

Памёр 15 студзеня 1994 года.

1954 год. Адбылася адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа БССР. 

Ліквідаваны вобласці – Бабруйская, Баранавіцкая, Палеская (з цэнтрам у Мазыры), Пінская і Полацкая. Засталося 7 абласцей: Віцебская, Магілёўская, Мінская, Гомельская, Брэсцкая, Гродзенская, Маладзечанская (замест Вілейскай). Тэрыторыя былой Бабруйскай вобласці адыйшла ў склад Гомельскай, Мінскай, Магілёўскай абласцей.

1959 год. Генерал Шарль дэ Голь (1890-1970) стаў прэзідэнтам Францыі, першым прэзідэнтам Пятай Рэспублікі (1959-1969). 

Будучы капітанам францускай арміі падчас Першай сусветнай вайны з ліпеня па верасень 1916 года пасля ранення знаходзіўся ў нямецкім лагеры для ваеннапалонных у беларускім Шчучыне. Яму там паставілі помнік (2021 год), які так і не адкрылі дагэтуль.

Як прэзідэнт меў незвычайна шырокія паўнамоцтвы – мог у выпадку надзвычайнай сітуацыі распусціць парламент і прызначыць новыя выбары, асабіста курыраваў пытанні абароны, знешняй палітыкі і найважнейшыя ўнутраныя міністэрствы.

За 80 гадоў жыцця здолеў стаць найвялікшым героем Францыі пасля Жаны д’Арк. Двойчы ўзначальваў краіну, абодва разы прымаючы кіраўніцтва на піку нацыянальнай катастрофы і пакідаючы дзяржаву ў стане эканамічнага ўздыму і роста міжнароднага прэстыжу. 

Аўтар больш за дзясятак кніг – мемуараў і тэарэтычных прац-бэстсэлераў па ваенным мастацтве. Загадкавы, містычны, выратавальнік Францыі, аб’яднальнік французскага народа, вызваліцель Алжыра і іншых калоній імперыі. Цікава, што тэкст расійскай канстытуцыі 1993 года, шмат у чым супадае з канстытуцыяй дэ Голя.

1967 год. У Мюнхене памерла Барбара Вержбаловіч (Вербіч, Ганчарэнка). 

Беларуская оперная і канцэртная спявачка (мецца-сапрана).

У 1939-1941 гадах салістка Дзяржаўнага тэатра оперы і балета Беларусі, стварыла вобразы ў нацыянальных спектаклях «Міхась Падгорны» Я. Цікоцкага (Матка), «Кветка шчасця» А. Туранкова (Ведзьма), а таксама ў класічных операх.

Падчас акупацыі працавала ў Мінскім гарадскім тэатры, у 1943 годзе выканала партыю Свацці ў оперы «Лясное возера» М. Шчаглова-Куліковіча.

3 чэрвеня 1944 года на эміграцыі ў Германіі, працавала ў тэатральнай групе «Жыве Беларусь» (пазней – Беларускі тэатр эстрады).  З 1954 года – сакратар, дыктар беларускай рэдакцыі радыё «Свабода». Запісала некалькі грампласцінак.

У 1950-1954 гадах жыла ў ЗША: канцэртная спявачка, адна з актывістак і кіраўнікоў беларускага жаночага руху.

магіла Барбары Вержбаловіч (Вербіч) 

1980 год. Памёр Канстанцін Кіслы. 

Беларускі музыкант, кампазітар, дырыжор царкоўных і свецкіх хораў.

Падчас Першай сусветнай вайны жыў з сям’ёй у Марыупалі, працаваў  кіраўніком хору ў настаўніцкай семінарыі, на канцэртах выконваліся беларускія песні.

У 1921 годзе вярнуўся ў Заходнюю Беларусь. У Беластоку арганізаваў школьны царкоўны хор, вёў свецкі хор Таварыства беларускай школы, шырока ўводзіў у рэпертуар беларускія песні і арганізоўваў публічныя канцэрты.

У 1939 годзе арыштаваны НКУС, сядзеў у турме, з якой уцёк у 1941 годзе. Падчас вайны супрацоўнічаў з Беларускім камітэтам у Беластоку, аднавіў свой  хор, які ў 1942 годзе быў перайменаваны ў Ансамбль беларускай песні і танца, шырока прапагандаваў музычна-песенную спадчыну беларускага народа на сваіх канцэртах. 

З 1944 года ў эміграцыі ў Германіі, Бельгіі, ЗША. Пасля смерці Міколы Равенскага ў 1953 годзе стаў дырыжорам студэнцкага Ансамбля беларускай песні і танца ў бельгійскім г. Лёвене. З ансамблем выступаў у краінах Заходняй Еўропы.

У ЗША рэарганізаваў кліўлендскі хор беларускай моладзі ў жаночы ансамбль «Васількі». Адкрыў у Кліўлендзе ўласную інструментальна-музычную студыю.

Увосень 1976 года пераехаў жыць у Беласток.

1997 год. Памерла Аляксандра Саковіч (Іна Рытар). 

Беларуская пісьменніца, мемуарыст, дзеяч беларускай эміграцыі ў ЗША.

Выкладала ў БДУ, Навагрудскай настаўніцкай семінарыі, Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы ў Рэгенсбургу.

Аўтар апавяданняў, аповесцей, успамінаў пра Я. Купалу, Я. Коласа, Я. Лёсіка, П. Бузука, М. Грамыку, У. Ігнатоўскага і іншых. У працах “Лістападаўцы”, “Да гісторыі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэту”, “Археалагічная экспедыцыя ў 1928 г.”, “Менск у 1930-1931 гадох” паўстае карціна жыцця на Беларусі міжваеннага часу.

Упершыню ў беларускай прозе шырока паказала лёс жанчыны, сямейнае, мацярынскае шчасце якой было разбурана бязлітаснымі катаклізмамі часу.

Памерла 8 студзеня 1997 года.

2004 год. Levi Strauss & C° зачыніла апошнюю фабрыку на тэрыторыі ЗША. 

Зачынілася пашывачная фабрыка сусветна вядомай амерыканскай кампанія па вытворчасці джынсаў у Сан-Антоніа, штат Тэхас. На гэтым завяршылася больш чым 150-гадовая эпоха, на працягу якой на лэйбле найпапулярных у моладзевым асяроддзі штаноў красаваўся ганарлівы надпіс “Made in USA”. Кампанія, што ўзнікла ў Сан-Францыска ў 1853 годзе, толькі з 1981 па 1990 год з прычыны дарагой працоўнай сілы закрыла ў сябе на радзіме 58 прадпрыемстваў. Цяпер кампанія мае тры “джынсавыя штаб-кватэры”: у Сан-Францыска, Брусэлі і Сінгапуры, а асноўную частку прадукцыі пад маркай Levi Strauss вырабляюць па ліцэнзіі іншыя кампаніі.