Ваенны камісар Чавускага і Слаўгарадскага раёнаў Максім Валажанін правёў у будынку райвыканкама ў Чавусах сход, прысвечаны пачатку фарміравання ў гэтым раёне народнага апалчэння – піша газета “Іскра”. Як можна пераканацца па фотаздымках з мерапрыемства, асабовы склад апалчэнцаў – прынамсі, запрошаных на мерапрыемства – гэта людзі глыбока пенсійнага ці перадпенсійнага ўзросту. Сярод прысутных можна заўважыць таксама двух жанчын, трохі маладзейшага веку.
Нагадаем, што першы “атрад народнага апалчэння” у верасні 2022 года быў сфарміраваны ў Клімавіцкім раёне Магілёўскай вобласці. Праўда, пасля інфармацыі пра яго з’яўленне, дзейнасць клімавіцкага атрада цалкам знікла са старонак мясцовай прэсы.
Міжнародны Дзень Дняпра (з 2003 года, першая субота ліпеня).
Прысвечаны адной з самых спакойных і велічных раўнінных рэк, 4-й у Еўропе па даўжыні пасля Волгі, Дуная і Урала. Даўжыня ракі 2201 км, у тым ліку 595 км – па Беларусі.
У Беларусі знаходзіцца верхняя плыня. Да басейна ракі адносіцца 51% тэрыторыі краіны. Па тэрыторыі Магілёўскай вобласці цякуць буйныя прытокі Дняпра – Сож, Бярэзіна. На Дняпры стаіць не толькі Магілёў, але і сталіца Украіны – Кіеў.
Ярылін дзень (народны каляндар).
Дзень пякучага сонца. “Усім дням дзень”. Гэты дзень славяне прысвячалі Богу Ярыле, ладзілі кірмашы і гулянні.
Калі ўвечары зара залаціста-жоўтага колеру і адлівае ружовымі водбліскамі, то варта разлічваць на паляпшэнне надвор’я.
Зялёная афарбоўка вакол Месяца прадвесціць моцную засуху, а туман з самай раніцы кажа, што дзень будзе гарачым і сонечным.
1569 год. Дэпутатамі польскага і літоўскага соймаў зацверджана Люблінская ўнія.
Акт федэрацыйнага аб’яднання дзвюх дзяржаў Польшчы і Вялікага Княства Літоўскага ў Рэч Паспалітую Абодвух Народаў.
Унія заключана ў цяжкі час для ВКЛ у Лівонскай вайне. З канца XV стагоддзя ВКЛ было вымушана весці цяжкія войны супраць Маскоўскай дзяржавы, якая прэтэндавала на ўсходнія землі краіны.
1751 год. У Францыі пабачыў свет першы том першай у свеце «Энцыклапедыі».
Ініцыятар выдання кнігавыдавец Луі Брэтон, кіраўнік праекта – Дэні Дзідро (прысвяціў “Энцыклапедыі” 25 гадоў жыцця).
Асноўны корпус “Энцыклапедыі” склалі 35 тамоў: 17 тамоў тэксту (60 тысяч артыкулаў) і 11 тамоў ілюстрацый да тэксту.
Увогуле самыя першыя зборнікі энцыклапедычнага тыпу з’явіліся яшчэ ў Старажытных Егіпце, Кітаі.
Першая універсальная «Беларуская савецкая энцыклапедыя» друкавалася ў 1969-1975 гадах, а 18-томавая «Беларуская энцыклапедыя» – у 1996–2004.
1855 год. Заснавана Магілёўскае Аляксандраўскае рэальнае вучылішча.
Яно было 7-класным, размяшчалася ва ўласным будынку (на сучаснай пл. Арджаникідзэ), пабудаваным згодна з праектам магілёўскага губернскага інжынера В. С. Мілянаўскага
У штатах вучылішча знаходзіліся дырэктар, 4 настаўнікі Закона Божага, 8 настаўнікаў навук і моў, настаўнік чыстапісання і малявання, 7 класных настаўнікаў, 2 памочнікі класных настаўнікаў і 4 іншыя службовыя асобы. Урокі доўжыліся па 55 хвілін з 9 раніцы да 14.30 шэсць дзён у тыдзень. У першым класе было па чатыры ўрокі ў дзень, а ў астатніх – па пяць.
Летам 1904 года зроблена двухпавярховая мураваная прыбудова.
Выкладаліся: матэматыка, руская мова, Закон Божы, гісторыя, геаграфія, геаметрычнае чарчэнне, фізіка, касмаграфія, прыродазнаўства, нямецкая і французская мовы, маляванне, чыстапісанне, законазнаўства.
У 1918 годзе пераўтворана ў Магілёўскае педагагічнае вучылішча. Яго будынак захаваўся да сённяшняга дня, і зараз у ім размешчаны Магілёўскі дзяржаўны сацыяльна-гуманітарны каледж.
1903 год. У в. Прокшанічы (цяпер Магілёўскі раён) нарадзіўся Іван Ільюшын (1903-1997).
Беларускі філосаф і савецкі дзяржаўны дзеяч, міністр асветы БССР. Член-карэспандэнт АН БССР.
Скончыў БДУ. Працаваў вучоным сакратаром, дырэктарам Інстытута філасофіі, загадчыкам кафедраў у інстытуце фізічнай культуры, радыётэхнічнага інстытута. У Ташкенцкім фінансава-эканамічным інстытуце, у Бухарскім абкаме кампартыі Узбекістана, у ЦК КПБ, галоўным рэдактарам часопіса «Бальшавік Беларусі», намеснікам Старшыні Савета Міністраў БССР.
Аўтар каля 50 навуковых прац, у тым ліку 2 манаграфій.
Памёр 5 кастрычніка 1997 года.
1913 год. Адкрыты Магілёўскі настаўніцкі інстытут і пры ім гарадское вучылішча.
Размяшчаўся ў цагляным трохпавярховым доме стацкага саветніка Гартынскага па Быхаўскай вуліцы (праз некалькі месяцаў – на Вялікай Садовай, зараз корпус №2 МДУ імя А. Куляшова), арэндная плата складала 3900 рублёў у год. На ўтрыманне інстытута і вучылішча адпускаліся сродкі: з казны – 31 900 руб., ад земства – 1 000 руб., ад горада – 1 000 руб.
Дырэктарам інстытута стаў Ул. Тычынін.
Студэнты інстытута за навучанне плацілі 25 руб., вучні вучылішча – 15 руб. на год.
У 1913-1914 навучальным годзе ў адзіным класе інстытута налічвалася 35 навучэнцаў, усе праваслаўнага веравызнання, ва ўзросце 20-30 гадоў. Гэта былыя настаўнікі пачатковых народных і царкоўнапрыходскіх школ, са стажам працы ў іх не менш за 2 гады. У гарадскім вучылішчы навучалася 34 чалавекі – дзеці дваран, мяшчан і сялян.
Пасля 1917 года інстытут быў перададзены ў распараджэнне Наркамасветы.
1927 год. Нарадзілася Зора Кіпель (Савёнак, 1927-2003).
Беларускі грамадскі дзеяч беларускай эміграцыі ў ЗША, літаратуразнавец, публіцыстка.
У 1936-1941 гг. жыла ў Крычаве. Скончыла Беларускую гімназію імя Янкі Купалы ў Рэгенсбургу, Цюбінгенскі, Лювенскі, Ратгерскі ўніверсітэты.
Адна з ініцыятараў увядзення камп’ютарнай каталагізацыі ў бібліятэчнай сістэме ЗША. Рэдактар газеты «Беларус», член Рады БНР, аўтар «Бібліяграфіі беларускага і беларусаведнага друку на Захадзе», прац па гісторыі Беларусі, літаратуры, асвеце.
1941 год. Пачалося фарміраванне магілёўскага народнага апалчэння.
Доўжылася да 12 ліпеня. Створана з асобаў непрызыўнога ўзросту пад кіраўніцтвам ваеннага камісара вобласці І. Ваяводзіна ў складзе палка і 14 батальёнаў – 12 000 чалавек. Апалчэнне прымала ўдзел у абароне Магілёва 3-26 ліпеня 1941 года.
У 1974 г. у абласным цэнтры з’явілася вуліца Народнага апалчэння (800 м, раён Юбілейны).
1970 год. Памёр Аляксандр Мазалёў (1910-1970).
Беларускі савецкі жывапісец, графік, педагог.
Скончыў Ленінградскі інстытут пралетарскага мастацтва. Выкладаў у Віцебскім, Мінскім мастацкіх вучылішчах, Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.
Падчас вайны прымаў удзел у дзейнасці падпольнай арганізацыі. Быў арыштаваны акупантамі і адпраўлены ў канцлагер. Пасля вызвалення з канцлагера ў 1944 годзе ваяваў у Чырвонай Арміі.
Працаваў у галіне станковых жывапісу і графікі, у пейзажным, партрэтным, бытавым і батальным жанрах. Быў аўтарам тэматычных карцін, у якіх вельмі ёміста ўвасабляліся характэрныя прыкметы таго часу і галоўныя грамадскія ідэалы.
Сярод творчай спадчыны мастака таксама шмат эцюдаў, накідаў і замалёвак. Творы мастака захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі.
А. Мазалёў. На канікулах. 1966 год.
1974 год. Адбыўся першы афіцыйны візіт дзейнага прэзідэнта ЗША ў Беларусь – Рычарда Ніксана.
Да гэтага ён 22 мая 1972 года сустракаўся з кіраўніцтвам СССР у Маскве.
Госця прынялі ва ўрадавай рэзідэнцыі “Заслаўе”. Ніксан азнаёміўся з горадам, усклаў вянок да падножжа манумента на плошчы Перамогі, наведаў мемарыяльны комплекс “Хатынь”.
Падчас абеду ў тосце ён ушанаваў подзвіг беларускага народа ў Вялікай Айчыннай вайне і дадаў: “Я раней думаў, што Мінск і Беларусь увогуле знакамітыя толькі тым, што тут вырасла маленькая дзяўчынка Вольга Корбут”.
А яшчэ ён разгадаў хітрыкі савецкіх палітыкаў: замест Катыні, яго прывезлі ў Хатынь.
Адзіны за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі прыезд кіраўніка ЗША ў асобе Біла Клінтана адбыўся 15 студзеня 1994 года.
1976 год. Заснаваны Магілёўскі абласны тэатр лялек.
Заснаваны групай выпускнікоў культурна-асветнай школы і ўдзельнікамі мастацкай самадзейнасці на чале з рэжысёрам Мікалаем Кулагам. 23 мая 1977 года адбыўся першы спектакль «Ціграня Петрык» паводле п’есы Г. Янушэўскай і Я.Вількоўскага.
У 2009 годзе будынак тэатра адкрыўся пасля рэканструкцыі на сродкі, ахвяраваныя бабруйскім прадпрымальнікам Мешчараковым. Была ўзведзена прыбудова, дзякуючы якой глядзельная зала была пашырана, у сутарэнных памяшканнях размясціліся майстэрні, гардэроб і прыбіральні.
Рэпертуар тэатра – гэта пастаноўкі для дзяцей і дарослых, творы класікаў і сучасная драматургія. Спектаклі “Беласнежка і Гномы”, “Чароўны пэндзаль”, “Самы маленькі самалёт на свеце” – пераможцы прэстыжных міжнародных фестываляў, форумаў, тэатральных прэмій. Аднак асаблівае месца ў жыцці тэатра займаюць пастаноўкі для дарослых, такія як “Дзікае паляванне караля Стаха”, “Гамлет”, “На дне”, “Сіняя-сіняя”, “Кандыд, або Аптымізм”.
Пастаноўкі тэатра – гэта заўсёды смелыя творчыя рашэнні па чытанні твораў беларускіх і замежных класікаў, а таксама работ драматургаў-сучаснікаў.
2000 год. Адкрыўся самы доўгі мост у Еўропе – Эрэсунскі мост, які злучыў Данію са Швецыяй.
Аўтамабільныя і чыгуначныя пуці, якія ідуць па гэтым мосце, пачынаюцца ў шведскім партовым горадзе Мальмё і заканчваюцца на штучным востраве пасярэдзіне Эрэсунскага праліва, а затым спускаюцца ў тунэль, які выходзіць побач з капенгагенскім аэрапортам. Дзякуючы будаўніцтву гэтага новага шляху праехаць з адной краіны ў другую можна ўсяго за 20 хвілін.
2016 год. У Беларусі адбылася дэнамінацыя нацыянальнай валюты.
Таксама былі ўведзены новыя грашовыя знакі ўзору 2009 года і ўпершыню ўведзены манеты (да гэтага выпускаліся толькі памятныя).
Суадносіны абмену старых на новыя банкаўскія знакі склалі 1 да 10 000. Манеты (1, 2, 5 капеек пакрыты меддзю; 10, 20, 50 капеек — меддзю і латунню; 1 рубель – меддзю і нікелем; 2 рублі – біметал, медзь і нікель, кальцо – медзь і латунь) былі адчаканены на Літоўскім манетным двары і Манетным двары Крэмніцы.
У Беларусі распрацавалі праект новай мілітарысцкай структуры “народнае апалчэнне” на выпадак увядзення ваеннага становішча – інфармуе “Медыязона”.
Новае ўзброенае фармаванне можа з’явіцца ў Беларусі – «Народнае апалчэнне». Разбяраемся, што гэта за структура, якія задачы будзе вырашаць, як будзе камплектавацца, фінансавацца, каму падпарадкоўвацца.
Народнае апалчэнне – узброеныя фарміраванні. Будуць стварацца з добраахвотнікаў – грамадзян Беларусі, іншаземцаў, асоб без грамадзянства, якія пастаянна пражываюць у Беларусі, якія жадаюць удзельнічаць у «забеспячэнні ваеннага становішча».
Ствараць апалчэнні будуць органы мясцовага кіравання і саветы абароны.
Што могуць рабіць добраахвотнікі падчас ваеннага становішча – прымяняць фізічную сілу, выкарыстоўваць зброю, затрымліваць людзей, якія ўчынілі злачынства або правапарушэнне, каб перадаць іх сілавікам, патрабаваць захавання парадку, абмежаванняў і забарон, уведзеных для забеспячэння ваеннага становішча.
Сумесна з міліцыяй апалчэнцы маюць права абмяжоўваць рух транспартных сродкаў, надглядаць машыны і багаж, затрымліваць транспартныя сродкі, аглядаць кватэры, дамы, офісы, правяраць дакументы, выкарыстоўваць аўтамабілі юрыдычных і фізічных асоб, каб адвезці параненых да медыкаў.
Каго не возьмуць у апалчэнне. Не возьмуць людзей, якія адбываюць арышт, абмежаванне волі з накіраваннем або пазбаўленне волі, тых, хто знаходзіцца пад хатнім арыштам, тых, у адносінах да якіх прынята рашэнне аб інтэрнаванні, людзей, якія прызнаныя недзеяздольнымі або абмежавана дзеяздольным, якія маюць захворванні або фізічныя недахопы, якім проціпаказана валоданне зброяй.
Якія задачы будуць выконваць атрады Народнага апалчэння – асноўная задача, “аказанне садзейнічання тэрытарыяльным органам унутраных спраў у выкананні імі паўнамоцтваў пры забеспячэнні ваеннага становішча, абароне ўласнасці ад злачынных і іншых супрацьпраўных замахаў”. Іх таксама могуць прыцягваць і для вырашэння “іншых задач па забеспячэнні ваеннага становішча”.
Фінансавае і матэрыяльнае забеспячэнне народнага апалчэння будзе здзяйсняцца за кошт сродкаў мясцовых бюджэтаў, за “добраахвотныя ахвяраванні юрыдычных і фізічных асоб і іншых крыніц, не забароненых заканадаўствам”.
У кожным атрадзе прызначаюцца камандзір і яго намеснік (намеснікі). Іх кандыдатуры ўзгадняюцца з кіраўнікамі мясцовых органаў унутраных спраў і дзяржаўнай бяспекі.
Агульнае кіраўніцтва народным апалчэннем кладзецца на мясцовы савет абароны. А непасрэднае кіраўніцтва – на тэрытарыяльныя органы ўнутраных спраў.
Падрыхтоўкай добраахвотнікаў і матэрыяльным забеспячэннем атрадаў будзе займацца Савет міністраў. Міністэрства абароны будзе адказваць за зброю і боепрыпасы для апалчэнцаў.
Тэрытарыяльныя органы ўнутраных спраў удзельнічаюць у падрыхтоўцы і вызначаюць задачы для атрадаў апалчэння. Усё астатняе, як адбор добраахвотнікаў, выбар камандзіраў, кантроль за выкананнем задач і гэтак далей кладзецца на плечы мясцовых выканкамаў.
