Гэта выданне – шмадгатовае даследаванне аўтаркі, дзе праз гісторыю двух дваранскіх
родаў адлюстроўваецца мінулае мястэчка і сённяшняга раённага цэнтра Кіраўска.
Кніга даследчыцы Веры Міцкевіч пад назвай “Сядзіба Качэрычы: шляхамі Ланеўскіх-Ваўкоў, фон Гоераў і іх нашчадкаў” выйшла невялікім накладам у сто асобнікаў на беларускай і рускай мовах і з’яўляецца незвычайным падарожжам, дзе змешчана ўсяго патроху – гісторыя, літаратура, шмат асоб і адкрыццяў пра іх.
Асобная ўвага ў выданні акцэнтуецца на асобе Надзеі Тэфі – вядомай расійскай пісьменніцы-гумарысткі (1872-1952), якая па матчынай лініі паходзіла з двух дваранскіх родаў, што валодалі Качэрычамі.
Выданне вартае ўвагі, асабліва для тых хто цікавіцца гісторыяй мястэчак Магілёўшчыны і лёсамі шляхецкіх родаў, а таксама тым, каму неабыякавая гісторыя ўласнай малой радзімы. Не варта забываць, што Вера Міцкевіч не проста даследчыца, а яшчэ і ўнучка народнага паэта Беларусі Якуба Коласа.
Дарэчы, ад былой сядзібы Качэрычы нічога не захавалася, аднак застаўся маляўнічы парк, па якім гуляюць жыхары ўжо сучаснага Кіраўска.
Перашкодзілі загружанасць у Акадэміі навук і страх у чаканні “чорнага варанка”.
Беларусь святкавала 140-годдзе слыннага творцы Якуба Коласа, што пакінуў пасля сябе вялізарную творчую спадчыну трэцяга лістапада. Аднак не ўсе творчыя задумы змог рэалізаваць беларускі класік. Некаторыя з-за розных прычынаў засталіся няздзейсненымі, а яскравым прыкладам падобнай творчай задумы была ідэя напісання твора, прысвечанага Крычаўскаму паўстанню.
Яна, верагодна, узнікла ў Якуба Коласа яшчэ ў 1933 годзе, адразу пасля напісання аповесці “Дрыгва”, што можна прачытаць у лісце Якуба Коласа да рускага пісьменніка Сяргея Гарадзецкага ў снежні 1933 года:
“Я теперь, закончив повесть «Дрыгва» (она уже напечатана и скоро выйдет – не готова обложка), пишу небольшую детскую поэму, которую хочу закончить к первому января 1934 г. Соблазняет одна историческая тема – для исторической повести или пьесы. Работа очень сложная – в белорусских условиях это совершенно новый жанр. А материал очень интересный и богатый».
Аднак будучы заняты працай па Акадэміі навук Колас не мог заняцца гістарычнай тэмай Крычаўскага паўсатння. Больш за тое, нешматлікі вольны час беларускі класік аддаваў на напісанне п’есы “Вайна вайне” і завяршэнне працы над вершаванай паэмай “На шляхах волі”.
Чарговы раз Якуб Колас пачаў спрабаваць узяцца за напісанне твора па Крычаўскаму паўстанню ўжо ў 1937 годзе. На гэты раз больш паспяхова, бо ў адным са сваіх лістоў ён апісвае ўжо сюжэт будучай п’есы:
“Я подбираю материал для новой пьесы. Большой, увлекающий материал. Но его мне мало. Сюжет, вернее не сюжет, а историческая основа: Кричевское староство (в бывшей Могилёвской губернии на Соже). Польский король дарит его польскому магнату князю Радзивиллу. Богатый еврей Гдалий берет Кричев на откуп. Жестокая система выбивания податей, пошлин с населения вызывает ропот, недовольствие среди белорусской шляхты и мелкопоместного дворянства. Гдалию противостоит белорусский купец из крестьян. Он торгует воском. Под знаменем антисемитизма ведет пропаганду против Гдалия. Поднимает восстание. Восстание тянется три года. Потом жесткая расправа с восставшими. Обстановка – жуткая нищета и разорение крестьянства, запущенные поля и леса, воют волки. Вот на этом фоне нужно построить художественное произведение. Я не продумал его, но отдельные фигуры, человеческие горести, страсти, характеры, сцены уже мелькают перед моим взором”.
Прычым Якуб Колас збіраўся асабіста наведацца ў Крычаў, каб паспрабаваць сабраць матэрыял пра паўстанне, паразмаўляўшы з мясцовымі жыхарамі. Менавіта пра такія планы Колас пісаў да свайго сябра і калегі Пятра Глебкі:
“Чакаю, калі трохі буду вальней. Ёсць надзея, што ў недалёкім часе будзе ўмацован прэзідыум, і тады я займуся раз’ездамі. У першую чаргу адведаю вас, другі мае родныя, а потым паеду ў Крычаў на пошукі слядоў сярод народа аб паўстанні ў Крычаве (1740-1744 гг.).”
Але ж Якуб Колас так і не напісаў ніякага твора пра паўстанне пад кіраўніцтвам Васіля Вашчылы і на гэта былі аб’ектыўныя фактары. У пачатку 1930–х вялося шалёнае цкаванне Якуба Коласа і Янкі Купалы, якіх часта абвінавачвалі ў нацыяналістычных і антысавецкіх поглядах. Больш за тое, якраз у 1937-1938 гг. адбываецца выкрыццё “контррэвалюцыйных нацдэмаўскіх элементаў”, у тым ліку і сярод беларускай інтэлігенцыі. Гэта непасрэдным чынам закранула і Якуба Коласа, які чакаў прыезду “чорнага варанка”. На фоне гэтай страшнай карціны відавочна, што гістарычная тэматыка ў тыя часы была не надта бяспечная для стварэння вялікага твора, а неадпаведнасць жорсткім ідэалагічным устаноўкам лёгка магла прывесці да арышту і сур’ёзнага асуджэння. Пагэтаму Якуб Колас проста пабаяўся займацца гэтай дастаткова небяспечнай тэмай.
Намеры напісаць твор пра Крычаўскае паўстанне ў Якуба Коласа былі дастаткова сур’ёзныя. Праца па зборы інфармацыі для будучага твора была распачатая, аднак не спрыяў цяжкі час 1930-х гг., а таксама пастаянная занятасць Якуба Коласа ў Акадэміі навук. У пасляваенны час народны паэт Беларусі больш не звяртаўся да тэмы паўстання пад кіраўніцтвам Васіля Вашчылы. Калі б Якуб Колас узяўся за напісанне твора, то ён быў бы першым пісьменнікам, які шырока асвяціў тэму Крычаўскага паўстання ў беларускай мастацкай літаратуры. Аднак першым чалавекам, які напісаў сур’езны твор, прысвечаны паўстанню, аказаўся Уладзімір Караткевіч, што стварыў славутую гістарычную п’есу “Маці ўрагану”.
Адзначаецца ад 1992 году з ініцыятывы брытанскага Клуба леўшуноў, каб прыцягнуць увагу да неабходнасці ўлічваць інтарэсы леварукіх. Сцвярджаецца, што іх каля 10%.
У 1976 годзе ў ЗША правялі Міжнародную канфедэрацыю леўшуноў, якая ўклала «Біль аб леўшунах». Паводле яго:
– кожнаму чалавеку павінна быць забяспечана свабода выбару ў выкарыстанні зручнай для яго рукі;
– тавары для леўшуноў павіны быць у свабодным доступе і па канкурэнтаздольных коштах;
– ніхто не можа ўціскаць леўшуноў;
– свет павінен быць адаптаваны так, каб леўшунам не даводзілася прасіць прабачэння за тое, якая ў іх дзеючая рука.
– абвясціць 13 жніўня Міжнародным днём леўшуноў для адстойвання правоў і годнасці леўшуноў ува ўсім свеце.
1913 год. Нарадзіўся Анатоль Багатыроў.
Кампазітар, педагог і грамадскі дзеяч.
Заснавальнік нацыянальнай беларускай оперы і беларускай нацыянальнай кампазітарскай школы.
Выхаваў плойму беларускіх кампазітараў.
Аўтар опер, створаных паводле твораў беларускіх пісьменнікаў і паэтаў.
1941 год. Акупацыйная ўлада гітлераўцаў у Магілёве загадала мясцовым габрэям пакінуць свае жытло і перасяліцца ў гета ў Падніколле.
У верасні гета было створана паміж Быхаўскім рынкам і вуліцай Віленскай.
Да лістападу 1941 году нацысты знішчылі габрэяў з гета.
Там, дзе была ўваходная брама у гета, цяпер на вуліцы Лазарэнкі стаіць памятны знак: камень з высечанымі на ім далонямі.
1950 год. Нарадзілася Ларыса Фінкельштэйн
Мастацтвазнаўца, арт-крытык.
Заснавальніца першай беларускай галерэі «Брама», упершыню ў Беларусі пачала цыкл выставаў, прысвечаных мастакам-габрэям Беларусі і габрэйскай тэматыцы ў творчасці беларускіх аўтараў.
Увяла ў лексікон мастацтвазнаўства паняцце «філасофская кераміка».
Аўтар шматлікіх арт-пректаў.
1956 год. Памёр Якуб Колас (Канстанцін Міцкевіч).
Найадметнейшая постаць у беларускай культуры. Празаік, паэт, педагог, навуковец, грамадскі дзеяч.
Яго творы ўключаныя ў школьную праграму і перакладзеныя на 50 моваў свету.
Кожны беларус ведае класічныя коласаўскія творы: «Новая зямля», «Сымон музыка». У іх увасобленыя спрадвечныя беларускія чаканні: мець сваю зямлю і права распараджацца сваім жыццём без прынукі.
Імем Якуба Коласа ўганараваныя многія ўстановы культуры, названыя вуліцы. У Магілёве такой вуліцы няма.
1959 год. Нарадзіўся Яўген Колчаў.
Скульптар і фатограф.
Стварае станкавыя скульптуры ў рэалістычным стылі, захапляецца анімалістычным жанрам.
Удзельнічаў у аднаўленні складаных архітэктурных і скульптурных элементаў помнікаў готыкі і барока ў Германіі і Польшчы.
Працы скульптара ўпрыгожваюць вуліцы і будынкі Мінска, знаходзяцца ў калекцыі Музея сучаснага выяўленчага мастацтва Беларусі, а таксама ў прыватных калекцыях.
Ён аўтар рэльефаў Чырвонага касцёлу ў Мінску, а таксама ў гонар Кастуся Каліноўскага.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў
