Артэзіянская скважына так і не атрымала інвестыцый.
Былая слава Крычаўскага піўзавода цяпер адно ва ўспамінах – два гады таму мясцовае чынавенства вырашыла канчаткова зруйнаваць рэшткі былога завода, пакішуўшы ад яго толькі кучы будаўнічага смецця, кавалкі сценаў і некранутыя падмуркі старой вінакурні.
Праз два гады сітуацыя не змянілася: сярод травы і кустоўя валяюцца пабітыя рэшткі завода. Адзінае, што сведчыць пра былую веліч прадпрыемства так гэта назва раёна “Піўзавод” – фактычна, большая частка вуліцы Піянерскай. Адзіная каштоўнасць, якая засталася гэта завадская артэзіянская свідравіна.
Пару год таму акцыянернае таварыства “Магілёўскае агенцтва рэгіянальнага развіцця” прапаноўвала пабудаваць на тэрыторыі былога піўзавода лінію па выпуску бутыляванай пітной вады. Агенцтва ацэньвала прыблізны аб’ём інвестыцый для запуску вытворчасці ў 210 000$. Пры гэтым выручка ад рэалізацыі прадукцыі ацэньвалася ў 48 000 $ у год. Але інвестыцыяў магчымае новае прадпрыемства пакуль так і не дачакалася.
Нагадаем, што сам будынак меў гістарычную каштоўнасць для Крычава, бо веў сваю гісторыю яшчэ з XVIII стагоддзя, калі пры Галынскіх тут была адкрыта вінакурня (а пазней спіртзавод), якая праіснавала да 1940-х гг.
radzima.org
У 1950 годзе быў уведёны ў эксплуатацыю Крычаўскі піваварны завод. Прадпрыемства варыла «Жыгулёўскае», «Маскоўскае» і нават «Мартаўскае» піва, а пазней cтала выпускаць таксама салодкія напоі. Завод папрацаваў да 1995 году і спыніў сваю дзейнасць. Спробы рэанімаваць завод у 2000-х гг. прывялі да бесталковай распродажы абсталявання мясцовай уладай. Афіцыйная ліквідацыя ААТ “Крычаўскі завод напояў” адбылася ў 2004 годзе.
На працягу ўсіх 2010-х гг. рэшткі былой вінакурні былі прывабным турыстычным месцам. Цяпер жа ад яго нічога не засталося, акрамя шматлікага будаўнічага смецця, кавалкаў сцен з арачнымі сводамі і падмуркаў, моцна парослых травой.
Помнік Леніну ў самым цэнтры горада насупраць Свята-Уваскрасенскай царквы даўно выклікаў у месцічаў змяшаныя пачуцці. Скульптура і культавае збудаванне нагадвалі двух супернікаў, якія замерлі адзін перад адным ў нямым супрацьстаянні. Госці горада, а часам і мясцовыя жыхары толькі кпілі з гэтай карціны: “Паглядзіце, Ленін ідзе ў царкву”.
Аднак зусім нядаўна Леніна з пастамента знялі, а сам пастамент быў разбураны. Гэта ж адбылося і з цаглянай дошкай гонару, на версе якой красаваўся надпіс “Наши маяки”. Замест гэтага з’явіўся так званы сквер гістарычнай памяці, дзе цэнтральным стаў памятны знак “Якар”, які складаецца з валуна і непасрэдна самога якара. Да камяня прымацавана мармуровая таблічка, на якой пазначана, што памятны знак усталяваны ў гонар 237-годдзя Крычаўскай суднаверфі і аддзялення Херсонскага адміралцейства Чарнаморскага флота.
Зусім блізка размясцілася невялікая вежа ў некалькі метраў вышынёй, якая з’яўляецца правобразам двух’яруснай вежы Крычаўскай суднаверфі XVIII стагоддзя з высокім шпілем, што быў упрыгожаны выявай карабля. Побач з вежай і якарам з’явіўся фантан, дзве каваных лавы і малая архітэктурная форма “ღКРИЧЕВ”.
А вось «правадыра сусветнага пралетарыята» вырашылі не прыбіраць. Помнік паставілі зусім блізка з мясцовым Домам культуры, на новазробленым невысокім цэментным пастаменце. Павернуты да будынка ён бокам, паралельна цэнтральнай гарадской шашы.
Новы гістарычны сквер сведчыць, што ў горадзе актыўна прасоўваецца і папулярызуецца гісторыя Крычава ў складзе Расійскай імперыі. Шмат год у мясцовым гістарычным музеі праводзяцца мерапрымествы з удзелам актораў у выглядзе Пацёмкіна і Кацярыны ІІ. Адзначым, што Крычаўская суднаверф працавала не на карысць мясцовага насельніцтва тагачаснага Крычаўскага староства, а для вайсковых і гандлёвых патрэбаў Чарнаморскага флота Расійскай імперыі.
Адзначаецца ад 2007 году і заснаваны Генеральнай асамблеяй ААН для пашырэння і падтрымкі прынцыпаў дэмакратыі.
Дэмакратыя належыць да ўніверсальных і фундаментальных чалавечых каштоўнасцяў і прынцыпаў Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў. Дэмакратыі маюць агульныя рысы, але адзінай мадэлі ў свеце няма.
Дзень бібліятэк Беларусі.
Адзначаецца ад 2001 году, а нагодаю стала гадавіна заснавання Нацыянальнай бібліятэкі ў 1922 годзе.
У Нацыянальнай бібліятэцы даступна больш за 9 мільёнаў кніг і 3 мільёны перыядычных друкаваных выданняў.У бібліятэцы захоўваецца каля 70 тысяч рэдкіх старадрукаў, а таксама рукапісаў.
1855 год. Нарадзіўся Канстанцін Аляксееўскі.
Вайсковы дзеяч.
Удзельнік беларускага нацыянальнага руху пачатку XX стагоддзя.
У 1917 годзе ў Выбаргу далучыўся да арганізацыі матросаў-беларусаў Балтыйскага флоту.
Выбраны ў склад Савету старэйшын на Першым Усебеларускім з’ездзе, на якім заклікаў «адрадзіць беларускую дзяржаву», выступіў у абарону бел-чырвона-белага сцяга.
У 1918 годзе запрошаны Радай БНР у Менск для фармавання беларускай нацыянальнай арміі. Далейшы лёс невядомы.
1862 год. Памёр Уладзіслаў Сыракомля (Людвік Кандратовіч).
Паэт, публіцыст этнограф.
Падарожнік па Беларусі, Літве, Польшчы.
Творчасць Сыракомлі адметная палымяным патрыятызмам, глыбокім веданнем гісторыі Бацькаўшчыны, асаблівасцяў нацыянальнай псіхалогіі беларусаў.
Яго імем названа вуліцы ў Нясвіжы, Мінску, Варшаве.
1898 год. Нарадзіўся Мікалай Кавязін.
Рэжысёр, педагог, мастак, тэатральны дзеяч.
Арганізатар і мастацкі кіраўнік тэатру юнага гледача, мастацкі кіраўнік абласных драматычных тэатраў: Палескага імя Янкі Купалы (Мазыр), Бабруйскага, Гродзенскага.
1929 год. Нарадзіўся Арлен Кашкурэвіч.
Беларускі мастак у галіне станковай і кніжнай графікі. Народны мастак Беларусі. Заслужаны дзеяч мастацтваў.
Аўтар дзясятка серый ілюстрацыяў да кніг.
1937 год. Расстраляны Аляксандр Адамовіч.
Партыйны і дзяржаўны дзеяч.
Намеснік народнага камісара земляробства БССР.
Працаваў на дзяржаўных і партыйных пасадах, у тым ліку ў Бабруйску, Клімавічах.
Загадваў аддзелам друку ЦК КП(б)Б, быў намеснікам рэдактара газеты «Беларуская вёска».
Арыштаваны ў 1930 года па сфабрыкаванай справе «Саюзу вызвалення Беларусі» і асуджаны да 10 гадоў папраўча-працоўных работ. Пакаранне адбываў спачатку ў Салавецкім, затым у Беламорска-Балтыйскім лагерах.
У 1935 годзе, быўшы зняволеным, зноў арыштаваны і асуджаны да 7 гадоў папраўча-працоўных работ.
У 1937 года прыгавораны за «антысавецкую агітацыю» да расстрэлу.
Рэабілітаваны ў 1988 годзе.
1971 год. Створана арганізацыі «Грынпіс» («Greenpeace»).
Найвядомейшая незалежная некамерцыйная міжнародная грамадская экалагічная арганізацыя.
Паўстала ў канадскім Ванкуверы для вырашэння глабальных экалагічных праблем.
Грынпіс дзеіць на ахвяраванні прыхільнікаў і прынцыпова не прымае фінансавую дапамогу ад дзяржаўных структур, палітычных партый або бізнесу.
Грынпіс вядомы сваімі акцыямі, нацэленымі на прыцягненне ўвагі СМІ да экалагічных праблем.
Імкнецца пабываць на месцы экалагічных здарэнняў і даць незалежную інфармацыю.
Офісы прадстаўніцтваў «Грынпіс» працуюць у большасці еўрапейскіх краін. У Беларусі прадстаўніцтва няма.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў
Дамова была заключаная паміж вялікім князям літоўскім Вітаўтам і вялікім князям маскоўскім Васілём I.
Ёю завяршылася вайна 1406-1408 гадоў за панаванне ва Усходняй Еўропе.
Масква прызнала дамінаванне Літвы у рэгіёне.
Жонка Васіля I – Соф’я Вітаўтаўна, па смерці мужа аддала маскоўскае княства ў васальную залежнасць Літве, а Вітаўт стаў апекуном дзевяцігадовага цара Васіля II.
Мірныя адносіны паміж Літвой і Масквой трывалі да 1492 году.
1884 год. Нарадзіўся Фабіян Абрантовіч.
Рэлігійны і грамадскі дзеяч, каталіцкі святар, прыхільнік беларусізацыі касцёлу.
Рэктар Мінскай духоўнай каталіцкай семінарыі.
Адзін з ідэолагаў і заснавальнікаў беларускага хрысціянскага руху XX стагоддзя, тэарэтык і практык беларускага ўніяцтва.
У 1939 году быў арыштаваны савецкімі органамі і больш за 5 гадоў утрымліваўся ў няволі.
Памёр ад катаванняў у Бутырскай турме. Месца пахавання невядомае.
1906 год. Пабачыла свет газета «Наша доля”.
Першая легальная газета на беларускай мове.
Выдавалася ў Вільні. Свет пабачыла 6 нумароў, з іх 4 былі канфіскаваны, 7-ы быў знішчаны яшчэ ў наборы.
11 студзеня 1907 годзе выданне было забаронена.
Разавы наклад 1-га нумару склаў 10 тысяч асобнікаў. У рэдакцыю ўваходзілі Францішак Умястоўскі, Алаіза Пашкевіч, браты Луцкевічы.
1920 год. Пачаў дзейнасць Беларускі дзяржаўны тэатр.
Цяпер Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы.
На адкрыцці паказалі інсцэніроўку аповесці Элізы Ажэшкі «Рысь» (беларуская трупа), п’есу Шолам-Алейхема «Людзі» (яўрэйская трупа), Антона Чэхава «Вяселле» (руская трупа).
Усеагульнай славе тэатру спрыяла майстэрства і талент актораў: Стафаніі Станюты, Здзіслава Стомы, Галіны Макаравай, Генадзя Гарбук, Генадзя Аўсяннікаў і іншых.
Пасля выбараў 2020 года калектыў Купалаўскага тэатру запатрабаваў спыніць гвалт і выступіў за перападлік галасоў з удзелам незалежных назіральнікаў.
Павел Латушка, мастацкі кіраўнік Мікалай Пінігін і яшчэ 58 супрацоўнікаў тэатру звольнілі.
100-гадовы юбілей галоўная сцэна Беларусі сустрэла пустой: усе спектаклі былі скасаваны.
1921 год. Выйшаў першы нумар тыднёвіка «Беларускія ведамасьці».
Рэдагаваў газету, якая выходзіла ў Вільні, Максім Гарэцкі.
Выданне асвятляла эканамічнае і палітычнае жыццё беларусаў Сярэдняй Літвы і Заходняй Беларусі, публікавала этнаграфічныя, фальклорныя матэрыялы, вершы і апавяданні.
Выйшла 19 нумароў.
Газета была закрыта ўладамі Сярэдняй Літвы 15 студзеня 1922 году, а рэдактар кінуты ў Лукішскую турму.
1937 год. Расстраляны савецкімі органамі Сяргей Астрэйка.
Паэт, перакладчык.
Працаваў у Інстытуце літаратуры і мастацтва, у Камісіі па складанні слоўнікаў.
Яго паэму «Бенгалія» ухваліў Янка Купала.
Паэму лічылі «антысавецкай», бо меркавалася, што, апісваючы змаганне бенгальцаў з брытанскімі каланізатарамі, аўтар меў на ўвазе Беларусь.
Паэтычны зборнік «Смарагды кроз» не быў надрукаваны, а паэма «Смарагды кроз» – роздум пра шляхі развіцця краіны – апублікавана толькі ў 1990 годзе.
Першы раз быў арыштаваны ў 1933 годзе па справе «Беларускай народнай Грамады» і высланы ў Свярдлоўскую вобласць Расіі.
Другі раз арыштавалі ў 1937 годзе і расстралялі.
Рэабілітаваны ў 1956 годзе.
1938 год. Нарадзіўся Леанід Левановіч.
Пісьменнік.
Аўтар кніг з нарысамі, зборнікаў аповесцяў і апавяданняў, цыклу раманаў-хронік, п’ес, сцэнарыяў да фільмаў і радыёпастановак.
Родная вёска пісьменніка Клеявічы ў Касцюковіцкім раёне.
1964 год. Памёр Язэп Пушча (Іосіф Плашчынскі).
Паэт, настаўнік.
Адзін з заснавальнікаў літаратурнага абʼяднанняў «Маладняк», «Узвышша».
Аўтар паэтычных кніг, зборнікаў вершаў, паэм.
Асобныя творы Пушчы пакладзены на музыку.
У 1931 годзе асуджаны як «член контррэвалюцыйнай арганізацыі» і за «антысавецкую агітацыю» да 5 гадоў пазбаўлення волі.
Вызвалены ў 1935 годзе. Рэабілітаваны ў 1956 годзе.
Вярнуўся Беларусь у 1958-ым, жыў у Мінску.
1965 год. Нарадзіўся Лявон Вольскі.
Беларускі рок-музыка, літаратар, мастак.
Сын пісьменніка Артура Вольскага, унук пісьменніка Віталя Вольскага-Зэйдэля.
Заснавальнік музычных гуртоў «Мроі», N.R.M і «Крамбамбулі», граў і спяваў у гуртах «Новае Неба» і «Zet».
Сумесныя праекты з яго ўдзелам – «Народны Альбом» і «Я нарадзіўся тут» – сталі ў Беларусі культавымі.
Уладальнік шматлікіх прызоў, прэміяў, у тым ліку FreeMuse Award-2016 і USMA-2019 у намінацыі «Лепшыя тэксты песень», лаўрэат фестываляў і конкурсаў.
Узнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў
Працягваем вандроўку пешаходнай вуліцай Магілёва. Галоўнае не спяшацца і разглядзець яе ў дробязях.
Гэтую мясцінку ў цэнтры гораду ведае кожны магілёвец. Пешаходніца – улюбёная вуліца шпацыру гараджанаў. Яны прыяжджаюць з аддаленых куткоў Магілёва, каб прайсціся ёю. Адпачыць ад будзённасці, акунуцца ў свет гісторыі роднага гораду і, магчыма, угледзець будучыню.
Працягласць нашай пешаходніцы 1490 метраў. Іх мы пройдзем з відэакамерай і пакажам тое, што, можа, не разгледзелі землякі заклапочаныя сваімі справамі, ці захопленыя прыяцельскімі гутаркамі.
Такім чынам, у дарогу. На відэа сённяшняга дня – другі адцінак падарожжа.
Гэтую мясцінку ў цэнтры гораду ведае кожны магілёвец. Пешаходніца – улюблёная вуліца шпацыру гараджанаў. Яны прыязджаюць з аддаленых куткоў Магілёва, каб прайсціся ёю. Адпачыць ад будзённасці, акунуцца ў свет гісторыі роднага гораду і, магчыма, угледзець будучыню.
Працягласць нашай пешаходніцы 1490 метраў. Іх мы пройдзем з відэакамерай і пакажам тое, што можа не разгледзелі землякі заклапочаныя сваімі справамі, ці захопленыя прыяцельскімі гутаркамі.
Такім чынам, у дарогу. На відэа сённяшняга дня – першы адцінак нашага падарожжа.
Падрабязнае даследаванне як з’явілася і працавала ў Магілёве першая друкарня.
На сваім ютуб-канале былы дырэктар Музея гісторыі Магілёва Аляксей Бацюкоў размяшчае ролікі, прысвечаныя гісторыі нашага краю. Чарговая лекцыя прысвечана пачатку кнігадрукавання ў Магілёве ў пачатку XVII стагоддзя.
У навуковай літаратуры можна сустрэць тэзіс, што першыя кнігі былі надрукаваныя ў горадзе ў 1616, 1617 і 1619 гадах. Гэта літургічная кніга «Служэбнік» і літаратурны твор Кірылы Транквіліон-Стаўравецкага «Вучыцельнае Евангелле». Аднак саміх гэтых магілёўскіх кніг не існуе ў прыродзе. Іх няма ў каталогах, няма ў бібліятэках і зборах.
Відэалекцыя, ператварылася ў падрабязнае даследаванне таго, як з’явілася інфармацыя пра паяўленне і працу ў Магілёве першай друкарні.
«Фантомныя кнігі», магчыма, выдадзеныя ў Магілёве невядомымі пакуль друкарамі, былі вядомыя бібліёграфам у канцы XVIII – пачатку ХІХ стагоддзяў. Але пасля 1813 года іх не сустракаў больш ніводны даследчык.
1755 год. Георгій Каніскі стаў епіскапам Магілёўскім (Беларускім).
На той час беларускае праваслаўе знаходзілася ў глыбокім крызісе. У асяроддзі мясцовага праваслаўнага духавенства не знайшлося кандыдатур на такую пасаду. Запрасілі Каніскага з Украіны.
Не змогшы даць рады праблемам беларускага праваслаўя, якое тады было незалежнае ад Масквы, Каніскі спачатку падаўся да груповак, якія выступалі супраць караля Рэчы Паспалітай, а калі і тое не дапамагло, звяртаўся па дапамогу да расійскай самадзержцы Кацярыны ІІ.
Па ўмацаванні на беларускіх землях расійскай улады, з ініцыятывы Каніскага прымусова пачалі навяртаць у праваслаўе ўніятаў, каталікоў ды пратэстантаў. Методыку, апрабаваную на Магілёўшчыне і Мсціслаўшчыне, пазней пашырылі на ўсю Беларусь.
Паводле ўкраінскага гісторыка Яраслава Фошчана, Георгій Каніскі, трапіўшы ў Беларусь, аказаўся закладнікам часу і ўмоваў, у якіх яму давялося дзеіць. Ён прасіўся, каб яго адправілі з архіепіскапскага служэння ў Рэчы Паспалітай ва ўкраінскі манастыр. Навуковец прызнае, што цяпер у гістарыяграфіі стаўленне да дзейнасці Каніскага палярныя.
У Магілёве сёлета паставілі помнік Каніскаму
1898 год. Нарадзіўся Леў Маневіч.
Савецкі ваенны разведчык («Эцьен») у Германіі, Аўстрыі, Італіі, Вялікай Брытаніі.
У 1932-1943 гадах утрымліваўся ў турмах Італіі, у 1943 годзе патрапіў у лагерны комплекс «Маўтхаўзен», дзе працягваў здабыванне разведвальных даных.
Яго імем названы вуліцы ў Мінску, Гомелі, Магілёве, Чавусах.
Маневічу прысвечаны раман і мастацкі фільм.
1937 год. Забаронена дзейнасць «Таварыства беларускай асветы».
Таварыства працавала ў міжваеннай Польшчы.
Мэтай было «праца над развіццём беларускай культуры, пашырэннем школьнай і пазашкольнай асветы беларусаў на іх роднай мове, уздымам маральнага ўзроўню і вывучэнне польскай культуры, культурных адметнасцяў іншых народаў, якія жывуць на супольнай з беларусамі тэрыторыі».
Таварыствам выдавалася газета «Родны край».
1938 год. Уладзімір Пракулевіч.
Грамадскі дзеяч, палітык, публіцыст, журналіст, юрыст.
Адзін з кіраўнікоў Слуцкага збройнага чыну 1920 году, член прэзідыума Першага беларускага з’езда Случчыны, дзяржаўны сакратар Урада БНР.
Дзеяч беларускай эміграцыі ў Празе.
У 1926 годзе вярнуўся ў Беларусь, жыў у Менску. Працаваў у Дзяржаўнай бібліятэцы БССР.
У 1930 годзе арыштаваны савецкімі карнымі органамі па сфабрыкаванай чэкістамі справе «Саюзу вызвалення Беларусі». На пяць гадоў высланы ў расійскую Перм. Зноў быў арыштаваны і 10 ліпеня 1938 году прыгавораны да расстрэлу.
Расстраляны 20 жніўня 1938 году. Рэабілітаваны ў 1988 і 1989 гадах.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў
Неафіцыйная дата. Адзначаецца ў першую пятніцу жніўня.
Першы Дзень піва адбыўся ў 2007 годзе ў Санта-Крузе (Каліфорнія, ЗША). Тады гэта быў мясцовы фестываль. З цягам часу ён пераўтварыўся ў міжнароднае свята, якое адзначаецца ў дзясятках краінаў.
У гэты дзень удзельнікі святкавання частуюць адзін аднаго півам, а ў сувязі з яго «міжнароднасцю», ласуюцца півам, звараным паводле рэцэптах чужых культураў. Дэгустуюць новыя або рэдкія гатункі піва.
Беларусы гатуюць і ўжываюць піва з Х стагоддзя.
1506 год. Войска Вялікага Княства Літоўскага, ачоленае Міхаілам Глінскім, разбіла пад Клецкам аддзелы Крымскага ханства Менглі-Гірэя.
Было вызвалена блізу 40 тысяч нявольнікаў, якіх татары збіраліся весці ў Крым. Захоплена 30 тысяч коней.
Хан Менглі-Гірэй стаў на пэўны час саюзнікам Вялікага Княства Літоўскага.
На месцы бітвы стаіць помнік.
1772 год. У Пецярбургу абвясцілі маніфест аб падзеле Рэчы Паспалітай.
Ён быў складзены на падставе сакрэтнай венскай дамовы 19 лютага 1772 года паміж Расіяй, Прусіяй і Аўстрыяй.
Арміі трох дзяржаваў уварваліся на тэрыторыю краіны.
Ад 1772 да 1795 года адбыліся тры падзелы Рэчы Паспалітай. У выніку яна знікла з палітычнай карты Еўропы.
У першы падзел частка Магілёўшчыны была акупаваная Расійскай імперыяй. Па другім падзеле пад уладу Расіі трапіла ўсё Магілёўскае Падняпроўе.
У афіцыйнай гістарыяграфіі акупацыю беларускіх земляў Расіяй падчас падзелу Рэчы Паспалітай называюць далучэннем.
1864 год. Павешаны Рамуальд Траўгут, удзельнік паўстання Каліноўскага.
У красавіку 1863 сфармаваў і ўзначаліў Кобрынскі паўстанцкі атрад. Тройчы нанёс паражэнне расійскім карным вайсковым аддзелам.
Шмат зрабіў для пашырэння сацыяльнай базы паўстання, надання яму размаху, рэарганізацыі ўзброеных сіл інсургентаў.
Арыштаваны 30 сакавіка 1864. Паводле выраку ваеннага суда павешаны ў Варшаўскай цытадэлі.
У 1928 у мястэчку Свіслач яму ў міжваеннай Польшчы паставілі помнік. У 1989-ым ён быў адноўлены.
1908 год. Памёр Валерый Урублеўскі.
Беларускі і польскі рэвалюцыянер, адзін з кіраўнікоў паўстання 1863 году.
Начальнік штабу паўстанцаў, камандуючы сіламі Гарадзенскага, Люблінскага і Падляшскага ваяводстваў. Генерал, камандуючы арміяй Парыжскай Камуны (1871).
Пахаваны ў Парыжы на могілках Пер-Лашэз, каля сцены Камунараў.
У Гродне і Катавіцах імем Урублеўскага названы вуліцы.
1924 года. Нарадзіўся Аркадзь Жураўскі.
Беларускі мовазнавец.
Доктар філалагічных навук, прафесар.
Працаваў дырэктарам Інстытуту мовазнаўства імя Я. Коласа. Даследаваў гісторыю беларускай мовы і беларускага мовазнаўства.
Першым у славянскім мовазнаўстве даказаў існаванне беларускага варыянту царкоўнаславянскай мовы ў старабеларускі перыяд, прааналізаваў мову дзеячаў беларускай культуры мінулага.1941 год. Загінуў Алесь Пруднікаў.
Беларускі паэт.
Будаваў чыгунку Асіповічы – Магілёў – Раслаўль, працаваў у Дзяржвыдавецтве, БелТА, ва ўстановах адукацыі.
У сакавіку 1933 году быў арыштаваны савецкімі органамі ўнутраных спраў. Праз восем месяцаў вызвалены з турмы і адразу адпраўлены ў армію.
Актыўны барацьбіт за беларусізацыю. Суаўтар артыкула пра знойдзены скарб старажытных манет у вёсцы Стары Дзедзін. Скарб лічыцца самым вялікім у Магілёўскай вобласці і адным з найстаражытнейшых у краіне. Манеты датаваныя 980-985 гадамі.
1947 год. Нарадзіўся Віталь Скалабан.
Беларускі гісторык, літаратуразнавец.
Даследчык гісторыі беларускага нацыянальнага руху, культуры XIX – пачатку XX стагоддзяў, архівазнаўства, краязнаўства і бібліяграфіі.
Ён быў прадстаўніком дынастыі Капетынгаў, сынам караля Генрыха I і Ганны Кіеўскай, якая была ўнучкай беларускай княжны Рагнеды і праўнучкі князя Рагвалода. Рагнеда – продак амаль 30 францускіх каралёў.
Рагнеда – летапісная легенда беларускай гісторыі. Кіеўскі князь Уладзімір забіў ейнага бацьку Рагвалода і гвалтам зрабіў яе жонкай. Яна спрабавала яго забіць, калі дазналася, што ён хоча ажаніцца з іншай.
Ейнага сына Ізяслава, які за матчыны крыўды кінуўся быў на бацьку з кінжалам, Полацк прызнаў за свайго валадара і так аднавілася полацкая дынастыя Рагвалодавічаў. Другі яе сын Яраслаў, вядомы як Мудры, княжыў у Кіеве.
Сама Рагнета прыняла хрысціянства і стала першай беларускай манашкай.
1392 год. Вялікім князем Літоўскім стаў Вітаўт Кейстутавіч.
Вітаўт Вялікі – знакавы валадар Вялікага Княства Літоўскага. Яго лічылі гаспадаром Літвы, так у сярэднявеччы называлі беларускія землі. За ім дзяржава дасягнула наймагутнейшай велічы.
Дзеля ўмацавання сваёй улады Вітаўт ліквідаваў некалькі ўдзельных княстваў – у Полацку, Віцебску, Ноўгарадзе-Северскім, Кіеве, на Валыні і ў Падоллі.
У дачыненнях з Тэўтонскім ордэнам ён мусіў выкарыстоўваць Жамойць у якасці разменнай манеты. Па бітве пад Грунвальдам цяперашняя Летува была прыгорнутая Вялікім Княствам, тэрыторыя якога на той момант прасціралася ад Балтыйскага да Чорнага мораў.
1579 год. Войскі Рэчы Паспалітай пад кіраўніцтвам Стэфана Баторыя ўзялі ў аблогу Полацк, каб выбіць адтуль маскоўцаў.
30 жніўня войскі Івана IV капітулявалі.
Полацк пад акупацыяй маскоўскага цара Івана, празванага беларусамі Жахлівым, быў больш за шаснаццаць гадоў – ад 1563 да 1579 года. Старажытную сталіцу краю маскоўцы зрабілі стратэгічным цэнтрам заваёвы Беларусі.
За валадараннем Стэфана Баторага Магілёў атрымаў прывілей на самакіраванне – Магдэбургскае права.
1777 год. У Лондане адкрылі першы ў свеце цырк Філіпа Эстлі «Амфітэатр Эстлі».
Будынак меў купалападобны дах, круглую глядацкую залу, манеж, аркестр, сцэну.
У Беларусі да Другой сусветнай вайны цырк быў і ў Магілёве. Ён стаяў на Дняпроўскім праспекце (цяпер вуліца Першамайская) насупраць сабора святога Іосіфа (зруйнаваны і на яго месцы ўзведзеная гасцініца Дняпро).
У вайну цырк згарэў. Ацалела ўваходная арка, з якой зрабілі па вайне Трыумфальную з пазначэннем войск, якія вызвалялі ад нацыстаў горад. На ўрачыстыя падзеі да гэтай аркі ўскладаюць вянкі.
1917 год – нарадзіўся Янка Брыль.
Народны пісьменнік Беларусі. Быў сябрам Беларускага ПЭН-цэнтру, які ліквідавалі ўлады.
Служыў у польскай марской пяхоце, быў беларускім партызанам.
Брылю належаць словы: «Калі б беларуса прымусіць быць беларусам, які б атрымаўся выдатны беларус!».
нікальнай у сусветнай літаратуры стала створаная Янкам Брылём разам з Алесем Адамовічам і Уладзімірам Калеснікам дакументальная аповесць «Я з вогненнай вёскі…».
У гонар пісьменніка названы вуліцы ў Мінску і польскай Гдыні.
1922 год. Пакладзены пачатак архіўнай справы Беларусі.
Прэзідыумам ЦВК БССР былі прыняты пастановы «Аб архіве», «Аб зацвярджэнні Палажэння аб Цэнтральным архіве Беларусі», створаны Цэнтральны архіў Беларусі.
У Магілёве абласны архіў размясцілі на ўскрайку гораду, на вуліцы Чалюскінцаў.
1946 год. Нарадзілася Вікторыя Мазур.
Вядучая салістка беларускай аперэты. Народная артыстка Беларусі, выхаванка Магілёўскага музычнага вучылішча. Прыма Беларускага дзяржаўнага акадэмічнага музычнага тэатру.
1947 год. Нарадзіўся Мікалай Селяшчук.
Беларускі мастак, афарміцель кніг.
Аздабляў кнігі вядомых беларускіх аўтараў, імкнуўся да стварэння вобразаў-ідэяў, а яго карціны, па словах крытыкаў, нагадваюць тэатр.
Творы аўтара экспанаваліся і захоўваюцца ў больш чым 20 краінах Еўропы, Азіі, Амерыкі, Афрыкі. Пабачыць яго карціны можна і ў Магілёўскім абласным мастацкім музеі імя Паўла Масленнікава.
У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў.
radzima.org
