Дзень у гісторыі. Смаленск зноў стаў беларускім, але ненадоўга. Пастаўленая «Дасціпнае каханне» Францішкі Уршулі Радзівіл, першай прызнанай у Вялікім Княстве літаратаркі і драматургіні. Нарадзіўся аўтар паэмы «Тараса на Парнасе»

13 чэрвеня 1611 года аб’яднаныя войскі Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай вярнулі Смаленск – важны стратэгічны горад па шляху на Маскву.

Аблога трывала 20 месяцаў. Пад уладай маскоўцаў Смаленск знаходзіўся 97 гадоў. Па страце гораду яго пакінула багата заможных гараджанаў, якія аселі і ў Магілёве.

i.mycdn.me


13 чэрвеня 1702 года нарадзіўся Міхал Казімір Радзівіл «Рыбанька» (1702-1762).

Дзяржаўны дзеяч ВКЛ, мецэнат.

Як звяртаўся да кагосьці ўжываў слова «Рыбанька».

Аднавіў замак у Нясвіжы, збуранага шведамі ў 1706, дзейнасць Нясвіжскай друкарні, адкрыў Нясвіжскі кадэцкі корпус, заснаваў першыя ў ВКЛ мануфактуры, у тым ліку Слуцкую персіярню па вырабе шаўковых паясоў.

wikimedia.org


13 чэрвеня 1746 года ў нясвіжскай летняй рэзідэнцыі Альба адбылося прадстаўленне камедыі «Дасціпнае каханне» Францішкі Уршулі Радзівіл (1705-1753).

Аўтарка – першая прызнаная ў Вялікім Княстве Літоўскім жанчына-драматург, паэтэса і мастачка.

upload.wikimedia.org


13 чэрвеня 1834 года нарадзіўся Канстанцін Вераніцын (1834-1903).

Аўтар – сатырычна-гумарыстычнай паэмы «Тарас на Парнасе».

Аграном, педагог, удзельнік літаратурнага жыцця на Беларусі сярэдзіны ХІХ ст., адзін з заснавальнікаў новай беларускай літаратуры.

Канстанцін Вераніцын, былы прыгонны, які воляю лёсу атрымаў свабоду і зрабіў затым неблагую кар’еру, напісаў дзівосную фантазію пра тое, што кожны, нават вонкава самы нязначны, чалавек мае права на свой Парнас. 

У 2001 годзе на радзіме Вераніцына ў Астраўлянах і Гарадку пастаўлены мемарыяльныя знакі ў гонар паэмы «Тарас на Парнасе» і яе аўтара.

nlb.by


13 чэрвеня 1888 года нарадзіўся Антон Аўсянік (1888-пасля 1933).

Беларускі палітык і дыпламат, дзеяч БНР, сакратар Рады БНР, удзельнік нацыянальна-вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі, пасол сейма Польшчы, сябра Беларускага пасольскага клуба.

У пачатку 1930-х выехаў у БССР, быў арыштаваны ў 1933 годзе. Далейшы лёс невядомы.

wikimedia.org


13 чэрвеня 1889 года нарадзіўся Павел Жаўрыд (1889-1939).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, адзін з кіраўнікоў Слуцкага паўстання, журналіст.

У 1918 годзе Жаўрыд у складзе камісіі правяраў дзейнасць Слуцкай ЧК і выкрыў шматлікія злоўжыванні.

Быў арыштаваны ЧК, сядзеў у Слуцкай, Бабруйскай, Смаленскай турмах. Арыштоўваўся таксама ў 1930 і 1937 гадах. Памёр у ГУЛАГу.

wikimedia.org


13 чэрвеня 1943 года забіты Юльян Саковіч (1906-1943).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, адзін з кіраўнікоў канспірацыйнай Беларускай незалежніцкай партыі і кіраўнік Беларускай Народнай Грамады. Вязень Бяроза-Картузскай вязніцы і савецкіх турмаў.

wikimedia.org


13 чэрвеня 1956 года нарадзіўся Леанід Тараненка.

Беларускі цяжкаатлет, двухразовы чэмпіён свету. Уладальнік 19 сусветных рэкордаў, прычым два з іх – 266 кг у штуршку і 475 кг у дваябор’і – застаюцца неперасягнутымі і сёння.

wikimedia.org

 

Гэты дзень у гісторыі: 4 красавіка

4 красавіка – Міжнародны Дзень інтэрнэту

4 красавіка 1488 года  – Магілёў атрымаў каралеўскі “бязмытны ліст” (на права гандляваць без платы мыта).

4 красавіка 1557 года  – нарадзіўся Леў Сапега (1557-1633), дзяржаўны і вайсковы дзеяч ВКЛ, канцлер вялікі літоўскі (1589-1623), ваявода віленскі (з 1623) і адначасна гетман вялікі літоўскі (з 1625), ініцыятар склладання Статуту ВКЛ 1588 года.

4 красавіка 1617  – года пад час руху войскаў на Масковію Магілёў наведаў кароль Уладзіслаў IV.

4 красавіка 1794 года  – войскі пад камандаваннем Тадэвуша Касцюшкі перамаглі расійскія войскі пад Рацлавіцамі каля Кракава. Сілы Тадэвуша Касцюшкі складалі каля 4 тысяч жаўнераў, 2 тысячы касінераў і 12 гармат, а генерала Тармасава – 12 гармат і 3 тысячы жаўнераў.

4 красавіка 1820 года – памёр каталіцкі святар, гісторык, дзеяч незалежніцкага руху Францішак Богуш (1746-1820).

4 красавіка 1876 года – Ордэнам Св. Станіслава 1-й ступені узнагароджаны магілёўскі губернатор Аляксандр Дамбавецкі.

4 красавіка 1908 года – нарадзіўся Васіль Дзяменцеў (1908–1974), доктар геаграфічных навук, прафесар, заснавальнік беларускіх школ ландшафтаведаў, геамарфолагаў, адзін з заснавальнікаў Геаграфічнага таварыства БССР, яго Прэзідэнт (1962–1974).

4 красавіка 1949 года –  падпісана Паўночнаатлянтычная дамова, якая паклала пачатак блоку НАТА. У 1949 г. членамі НАТА сталі 12 краін: США, Канада, Ісландыя, Злучанае Каралеўства Вялікабрытаніі, Францыя, Бельгія, Нідэрланды, Люксембург, Нарвегія, Данія, Італія, Партугалія. На сёння ў блоку 30 краін, у т.л. нашыя суседзі Латвія, Літва, Польшча. НАТА пастаянна пашыраецца.

4 красавіка 2019 года – прынята Пагадненне аб намерах па супрацоўніцтву паміж Магілёўскім аблвыканкамам і Дэпартаментам камерцыі правінцыі Шэньсі КНР.

4 красавіка 2022 года – на тэрыторыі Магілёўскай вобласці пачалася рэспубліканская прафілактычная акцыя «Дом без гвалту!».