Могилевчанин написал mogilev.media свой риторический вопрос, публикуем.
“Википедия нам говорит: «День защитника Отечества» — праздник, отмечаемый ежегодно 23 февраля в Беларуси, Киргизии, России и Таджикистане. Был установлен в РСФСР 27 января 1922 года, когда Президиум ВЦИК РСФСР опубликовал постановление о четвёртой годовщине Красной армии…
С 1922 года в СССР эта дата ежегодно традиционно отмечалась как «День Красной армии», с 1946 года – «День Советской армии», с 1949 по 1992 годы – «День Советской армии и Военно-морского флота» 23 февраля являлся рабочим днём для всех советских граждан, за исключением военнослужащих.”
С 1998 года, в Беларуси он отмечается, как “День защитника Отечества”
Какое отношение эта дата имеет к Беларуси? Почему мы не берём даты из своей истории, не вспоминаем свои ратные победы? Почему нужно довести празднование этой даты до рефлекса: “Сегодня поздравляем мальчиков, а через две недели, девочек!” И никакой мысли, гордости, уважения, почитания; тупо получить в подарок “джентльменский набор” и вечером бухнуть.
То же самое относится и к женскому дню. Одни рефлексы. Есть ли государственные праздники, на которые не нужно было бы сгонять народ? Чтобы не было разнарядки на участие, на присутствие, чтобы народ сам вливался в праздничную среду, без принуждения извне?
Риторический вопрос.
Мы отмечаем праздники, рожденные исчезнувшей страной, к нам никакого отношения не имеющие. Это несправедливо, по отношению ни к истории, ни к стране, ни к народу.”
23 лютага ў Рэспубліцы Беларусь на дзяржаўным узроўні адзначаецца Дзень абаронцаў Айчыны і Узброеных Сіл. З гэтай нагоды мы сабралі некалькі цікавых фактаў пра гэту дату ў нашым календары. Напрыклад – менавіта 23 лютага нямецкі ўрад адправіў ультыматум Леніну, які бальшавікі ў далейшым прынялі на ўмовах праціўніка.
Адкуль пайшла традыцыя адзначаць 23 лютага
Гэтую дату мы атрымалі ў спадчыну ад СССР. У савецкія часы па ўсёй вялікай краіне 23 лютага адзначаўся як “Дзень Савецкай арміі і Ваенна-марскога флота”. Святочная дата была афіцыйна ўведзена ў Савецкім Саюзе 27 студзеня 1922 года, калі Прэзідыум Усеорасійскага цэнтральнага выканаўчага камітэта РСФСР апублікаваў пастанову аб чацвёртай гадавіне Чырвонай арміі.
З 1922 года ў СССР гэта дата штогод традыцыйна адзначалася як “Дзень Чырвонай арміі”, з 1946 года – “Дзень Савецкай арміі”, а з 1949 да развала СССР – “Дзень Савецкай арміі і Ваенна-марскога флоту”
Дарэчы, існуе версія, што свята 23 лютага было прыдумана бальшавікамі для таго, каб людзі не святкавалі лютаўскую буржуазна-дэмакратычную рэвалюцыю, якая пачалася 23 лютага 1917 года і падчас якой была рэальна скасаваная манархія.
Гістарычныя падставы святочнай даты
Урачыстасці з нагоды даты 23 лютага звязваліся з падзеямі 1918 г., калі ішла Першая сусветная вайна. 18 лютага 1918 года германскія і аўстра-венгерскія войскі пачалі наступ па ўсім Усходнім фронце. Іх наступ быў даволі імклівым, бо ў бальшавікоў практычна не мелася дастатковай колькасці ўзброеных падраздзяленняў.
23 лютага 1918 года быў апублікаваны заклік Савета народных камісараў ад 21 лютага «Сацыялістычная айчына ў небяспецы». Таксама менавіта ў гэты дзень пачаўся масавы запіс добраахвотнікаў у Чырвоную армію.
У савецкай гістарычнай літаратуры быў створаны міф пра тое, што 23 лютага 1918 года першыя вайсковыя фармаванні бальшавікоў нібыта далі рашучы адпор нямецкім войскам пад Псковам. Аднак дата “зацятага змагання” дастаткова штучная. Сапраўды бальшавіцкія фармаванні ўступілі ў бой з немцамі, але апошнія не панеслі моцных страт. Больш за тое, у выніку наступлення кайзераўскія войскі змаглі захапіць Пскоў, Талін і Тарту, бо бальшавіцкія атрады не змаглі трымаць абарону гарадоў.
Дарэчы, менавіта 23 лютага нямецкі ўрад адправіў ультыматум Леніну, які бальшавікі ў далейшым прынялі на ўмовах праціўніка.
23 лютага 1918 года немцы знаходзіліся ў Мінску
18 лютага 1918 г. пачалося наступленне нямецкіх войскаў па ўсёй лініі Усходняга фронта. Мінск немцы занялі без бою 21 лютага, а пазней, 25 лютага немцы занялі Барысаў. Бальшавіцкае кіраўніцтва Заходняга фронту на чале з А.Мясніковым разам з салдатамі ратаваліся ўцёкамі ў Смаленск.
Цікава, што немцы не мелі вялікай колькасці салдат на Усходнім фронце, бо большая частка палкоў была перакінута на Захад, дзе яны цярпелі паразу за паразай і наступы на гарады былой Расійскай імперыі здзяйснялі невялікімі атрадамі, часта з 100-200 чалавек, якім бальшавікі не маглі супрацьстаяць і сыходзілі з гарадоў.
23 лютага – дзень фарміравання Беларускай краёвай абароны
Волею лёса менавіта на 23 лютага ў беларускай гісторыі прыпадае яшчэ адна дата, якая таксама звязаная з пэўнай вайсковай сілай – Беларускай Краёвай Абаронай. 23 лютага 1944 года, падчас Другой сусветнай вайны, калі Беларусь была збольшага акупавана нямецкімі войскамі, тагачасны генеральны камісар Беларусі Курт фон Готберг і прэзідэнт Беларускай цэнтральнай рады Радаслаў Астроўскі абвясцілі аб стварэнні Беларускай Краёвай Абароны.
Гэта вайсковае фарміраванне, што паўстала ў генеральнай акрузе “Беларусь”, было ўтворана для барацьбы супраць савецкага ладу і выступала на баку нямецкіх войскаў. Галоўнай задачай БКА з’яўлялася барацьба супраць савецкіх партызан, якая праводзілася ў згодзе з паліцэйскімі ўладамі на месцах. Многія са створаных батальёнаў выкарыстоўваліся для аховы складаў, іншых гаспадарчых мэт. Пад уплывам агітацыі партызанаў і падпольшчыкаў, поспехаў Чырвонай арміі частка вайскоўцаў Беларускай Краёвай Абароны перайшла са зброяй да партызанаў. У той жа час бывала, што частка насельніцтва з раёнаў, якія знаходзіліся пад кантролем партызанаў, добраахвотна ішла служыць у БКА.
Цяперашняя сімволіка даты
У цяперашні час 23 лютага па традыцыі лічыцца святам сапраўдных мужчын. У прыватнасці, тых, чыя праца ці служба звязана, міліцыяй, войскам або пасадай ваеннага. Сёння ў гэты дзень прынята віншаваць усіх знаёмых мужчынскага полу, пачынаючы з дзіцячага ўзросту і заканчваючы старым.
Многія беларускія жанчыны віншуюць сваіх мужчын з гэтым днём, дораць ім шкарпэткі, пену для галення, або пацалунак з святочнай паштовачкай. Ва ўніверсітэтах і школах у гэты дзень спрэс адбываюцца забаўляльныя і ўрачыстыя мерапрыемствы, прысвечаныя 23 лютага, а салдаты з нагоды гэтай даты могуць крыху адпачыць ад цяжкіх вайсковых будняў. Для часткі беларускага грамадства 23 лютага ператварылася проста ў мужчынскі дзень, калі можна павіншаваць сваіх каханых і ўсіх дарагіх і блізкіх сэрцу мужчын.
Паводле папулярнай версіі, 23 лютага – дзень стварэння Чырвонай Арміі. Але гэта не так, таму што дэкрэт пра стварэнне добраахвотніцкай Рабоча-сялянскай Чырвонай Арміі Ленін падпісаў амаль на месяц раней – 28 студзеня 1918 года.
Па другой версіі, у гэты дзень пад Псковам былі спынены і разбіты германскія войскі, якія ішлі на Петраград – “калыску рэвалюцыі”. Аднак на самай справе 23 лютага пад Псковам не было ні баёў, ні перамогі.
Трэцяя версія, больш пераканаўчая: бальшавікі прыдумалі свята 23 лютага для таго, каб людзі забыліся пра буржуазна-дэмакратычную рэвалюцыю, якая скінула цара. Яна пачалася 23 лютага 1917 года.
І што важна: ніводная з гэтых версій не мае дачынення да Беларусі.
А яшчэ 23 лютага – дзень стварэння Беларускай краёвай абароны (23 лютага 1944-28 красавіка 1945 года).
1766 год. Памёр Станіслаў Ляшчынскі.
Кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1704–1706, 1733).
У Рэчы Паспалітай было адразу два выбраныя і ўмоўна легетымныя каралі: С. Ляшчынскі і Аўгуст ІІ Моцны. Войскі Пятра ўвайшлі ў Рэч Паспалітую, рабуючы ВКЛ, з мэтай вярнуць карону Аўгусту і перашкодзіць прасоўванню шведаў да межаў Расіі.
У 1733 годзе пасля смерці Аўгуста II было абвешчанае чарговае беcкаралеўе, і Ляшчынскі атрымаў магчымасць заняць каралеўскі сталец з дапамогай Францыі. Аднак супраць была Расія.
5 кастрычніка 1733 года ў Кракаве з дапамогай расійскіх войскаў быў абраны новы кароль Аўгуст Саксонскі, які і быў неўзабаве каранаваны.
1878 год. Нарадзіўся Казімір Малевіч.
Тэарэтык мастацтва, дызайнер–мастак–авангардыст, адзін з заснавальнікаў супрэматызму – кірунку ў абстрактным мастацтве.
У 1919–1922 гадах выкладаў у Народнай мастацкай школе ў Віцебску.
На пачатку 1900–1910-х гадоў імкнуўся сумясціць прынцыпы кубізму і футурызму, потым перайшоў да супрэматычных кампазіцый, адмовіўся ад канкрэтнай сюжэтнай змястоўнасці твораў («Чорны квадрат», «Чырвоны квадрат»).
З дапамогай прасторавых кампазіцый («архітэктонаў») вывучаў фармальную мову пластычных мастацтваў, ствараў праекты побытавых рэчаў, малюнкі для тэкстыля і іншыя. У 1918 стварыў афармленне першай пастаноўкі «Містэрыі-буф» У. Маякоўскага.
Аўтар мастацтвазнаўчых прац «Ад кубізму да супрэматызму», «Супрэматызм» і іншых.
Cамая дарагая карціна ў гісторыі – «Супрэматычная кампазіцыя» – напісана менавіта Малевічам.
Памёр 15 мая 1935 года.
1880 год. Памёр Фёдар Глінка.
Пісьменнік, публіцыст, афіцэр, удзельнік дзекабрысцкіх таварыстваў.
Удзельнік Айчыннай вайны 1812 года, член «Саюза выратавання», адзін з кіраўнікоў «Саюза дастатку».
Аўтар вайсковага дзённіка «Лісты рускага афіцэра» (1815–1816), працы «Досведы святой паэзіі», вершаў «Тройка» і «Вязень», якія сталі папулярнымі песнямі.
1891 год. Нарадзіўся Міхаіл Піятуховіч.
Беларускі літаратуразнавец, крытык, педагог.
Даследчык беларускай літаратуры. Член навукова-тэрміналагічнай камісіі, Інбелкульта, акадэмік, прафесар і дэкан педагагічнага факультэта БДУ.
З прычыны грубых палітычных абвінавачванняў яго навуковых апанентаў, пераехаў на педагагічную працу на Каўказ.
Арыштаваны ў 1937 годзе, прыгавораны да расстрэлу і расстраляны ў Мінску 20 снежня 1937 года.
Даследчык заходнееўрапейскай, у тым ліку французскай, беларускай літаратуры, творчасці Якуба Коласа.
Аўтар “Нарысаў гісторыі беларускае літаратуры…”, даследаванняў пра фальклор, Ф. Скарыну, Ф. Багушэвіча, Я. Купалу, Я. Коласа, М. Багдановіча, Ц. Гартнага, Ядвігіна Ш., М. Чарота, К. Чорнага і іншых.
Рэдактар-укладальнік хрэстаматыі «Выпісы з беларускае літаратуры: Новы і найноўшы кругабегі», рэдактар і аўтар уступнага артыкула да твораў П. Труса.
1907 год. Нарадзіўся Станіслаў Станкевіч.
Беларускі літаратуразнавец, грамадскі дзеяч.
Скончыў Віленскі ўніверсітэт, абараніў магістарскую дысертацыю «Беларуская стыхія ў творах Элізы Ажэшкі». Доктарская дысертацыя абаронена па тэме «Беларускія элементы ў польскай рамантычнай паэзіі».
Адзін з кіраўнікоў Таварыства прыяцеляў беларусаведы, рэдактар часопіса «Студэнцкая думка». Выкладаў у Віленскім універсітэце, працаваў у Югаславіі і Балгарыі.
У перыяд акупацыі Беларусі быў бургамістрам Барысаўскай акругі, акруговым намеснікам Беларускай цэнтральнай рады ў Баранавічах.
3 лета 1944 года – у Германіі. Быў першым старшынёй «Антыбальшавіцкага блоку народаў», садзейнічаў адкрыццю філіяла Беларускага інстытута навукі і мастацтва ў Мюнхене, працаваў у беларускай рэдакцыі радыёстанцыі «Свабода», Інстытуце вывучэння СССР (Мюнхен).
3 1962 жыў у ЗША. Старшыня Беларуска-амерыканскага задзіночання, рэдактар газеты «Беларус». Аўтар кнігі «Беларуская падсавецкая літаратура першай палавіны 1960-х гг.».
Памёр 6 лістапада 1980 года. Пахаваны на беларускіх могілках у Іст-Брансуіку ў штаце Нью-Джэрсі.
Станіслаў Станкевіч разам з М. Шчорсам і Н. Арсенневай падчас шпацыру па вуліцы Вільні. Другая палова 1930-х гадоў.
1931 год. Нарадзіўся Яўген Бабосаў.
Беларускі філосаф, сацыёлаг, палітолаг і культуролаг. Акадэмік НАН Беларусі. Доктар філасофскіх навук, прафесар.
Скончыў БДУ. Працаваў у БДУ, Мінскім медыцынскім інстытуце, Інстытуце павышэння кваліфікацыі выкладчыкаў грамадскіх навук пры БДУ, дырэктарам Інстытута філасофіі і права АН БССР (1977–1989). Заснавальнік (1990) і дырэктар Інстытута сацыялогіі НАН Беларусі.
Распрацаваў новыя канцэптуальныя падыходы да даследаванняў сацыяльных аспектаў навукова-тэхнічнай рэвалюцыі, духоўнага свету чалавека ў адзінстве з сацыяльна-эканамічнымі ўмовамі.
Даследуе асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-стратыфікацыйнага і сацыяльна-палітычнага развіцця Беларусі ў канцы ХХ – пачатку ХХІ стагоддзяў.
Аўтар звыш 820 навуковых прац, у тым ліку 36 манаграфій, 15 падручнікаў і вучэбных дапаможнікаў па сацыялогіі і канфлікталогіі.
Прэзідэнт Беларускай сацыялагічнай асацыяцыі. Быў адным з ініцыятараў стварэння Рэспубліканскай партыі працы і справядлівасці (1993), Сацыялістычнай партыі Беларусі (1994).
1942 год. У в. Сталяры Асіповіцкага раёна нарадзіўся Анатоль Багдановіч.
Беларускі эканамгеограф, буйны спецыяліст у галіне размяшчэння вытворчых сіл і рэгіянальнай эканомікі. Кандыдат геаграфічных навук.
Скончыў геаграфічны факультэт БДУ.
Працаваў у розных навукова-доследных установах эканамічных інстытутах, першым намеснікам дырэктара Навукова-доследнага эканамічнага інстытута Міністэрства эканомікі.
Прымаў удзел у распрацоўцы схем развіцця і размяшчэння вытворчых сіл Беларусі на розныя перыяды, займаўся распрацоўкай палітыкі Праграмы перахода да рынкавай эканомікі, комплексных прагнозаў сацыяльна – эканамічнага развіцця на розныя перыяды, Праграмы структурнай перабудовы эканомікі Беларусі, Канцэпцыі Нацыянальнай стратэгіі устойлівага развіцця Рэспублікі Беларусь, розных іншых праграм.
Аўтар больш за 200 навуковых прац у галіне эканомікі, эканамічнай геаграфіі, у тым ліку манаграфіі «Города Беларуси. Краткий экономический очерк», 16 кніг, 4 брашур.
1944 год. Нарадзіўся Алег Янкоўскі.
Савецкі акцёр тэатра і кіно, рэжысёр. Народны артыст СССР. Лаурэат Дзяржаўных прэмій СССР, Расіі (дзве). Уладальнік Прэміі «Ніка».
Яго бацька паходзіў з польскай шляхты беларускіх зямель. Нарадзіўся ў Джэзказгане, куды быў сасланы бацька.
Некаторы час жыў са старэйшым братам Расцілаваму Мінску, тут дэбютаваў на сцэне тэатра. Скончыў Саратаўскае тэатральнае вучылішча. Працаваў у Саратаўскім драматычным тэатры, у Маскоўскім тэатры «Ленком».
Сярод роляў: барон Мюнхгаўзен («Той самы Мюнхгаўзен»), князь Мышкін («Ідыёт» паводле Ф. Дастаеўскага), Трыгорын («Чайка» А. Чэхава), Гамлет («Гамлет» У. Шэкспіра), Аркадзь Бурмін («Хлопец з нашага горада» К. Сіманава), Берынг («Аптымістычная трагедыя» У. Вішнеўскага) і іншыя.
3 1968 года здымаўся ў кіно: «Шчыт і меч», «Служылі два таварышы», «Я, Францыск Скарына…», «Зорка чароўнага шчасця», «Звычайны цуд», «Той самы Мюнхгаўзен», «Закаханы па ўласным жаданні», «Забіць дракона» і шматлікія іншыя.
Памёр 20 мая 2009 года.
1947 год. Нарадзіўся Алесь Жук.
Беларускі пісьменнік, перакладчык, публіцыст. Лаўрэат прэміі Ленінскага камсамола Беларусі, Літаратурных прэмій імя І. Мележа, імя Якуба Коласа.
Скончыў БДУ. Працаваў у выдавецтве «Мастацкая літаратура», у часопісе «Маладосць», у часопісе «Полымя», галоўным рэдактарам газеты «Літаратура і мастацтва», часопісаў «Нёман» і «Беларусь».
Аўтар апавяданняў, кніг, зборнікаў прозы. Паводле «Зоркі над палігонам» зняты мастацкі фільм «Палігон», «Паляванне на Апошняга Жураўля» – у тэатры імя Я. Купалы пастаўлены спектакль, знята мастацкая кінастужка.
А. Жук адзін з самых цікавых сучасных беларускіх празаікаў, творы якога вызначаюцца тэматычнай разнастайнасцю, грунтуюцца на філасофскай і эстэтычнай аснове і з’яўляюцца роздумамі над жыццём. Пісьменніка цікавіць прырода чалавечага шчасця, жыццёвыя праблемы і іх пераадоленне, асэнсаванне чалавекам самога сябе, адносіны да працы, да прыроды.
Памёр 15 кастрычніка 2022 года.
1979 год. Памёр ураджэнец Віцебска Міхаіл Натарэвіч.
Савецкі жывапісец і педагог. Вучань Ю. Пэна.
Выкладаў у Ленінградскіх інстытуце жывапісу, скульптуры і архітэктуры, Вышэйшым мастацка-прамысловым вучылішчы імя В. Мухінай.
Пісаў жанравыя і гісторыка-рэвалюцыйныя кампазіцыі, партрэты, пейзажы. Працаваў у тэхніцы алейнага і тэмпернага жывапісу.
Яго творы знаходзяцца ў Дзяржаўным Рускім музеі, у іншых музеях і прыватных зборах у Расіі, Вялікабрытаніі, Германіі, Францыі, ЗША і іншых краінах.
