Category: Культура

Дзень у гісторыі. Першы з’езд беларусаў свету. Нарадзілася мецэнатка Магдалена Радзівіл. Французкія войскі ўвайшлі ў Магілёў, расійская адміністрацыя збегла

Навіна ад

8 ліпеня 1812 года войскі напалеонаўскага маршалу Даву без бою ўвайшлі ў Магілёў.

Напярэдадні з гораду збегла расійская адміністрацыя губерні, частка святароў.

Праваслаўны архібіскуп Варлаам прысягнуў Напалеону.

Французскія войскі занялі плошчу перад ратушай, дзе маршала Даву са світай вітаў кіраўнік  губернскага дваранства Кроер.

wikimedia.org

8 ліпеня 1861 года нарадзілася Магдалена Радзівіл.

Арыстакратка, дзяячка беларускага культурнага руху, мецэнатка.

Спансавала беларускія выданні. Адкрывала школы для беларусаў.

У 1917 годзе ахвяравала дыяментавае калье на заснаванне беларускай грэка-каталіцкай калегіі ў Рыме. У 1924 годзе яно было прададзенае ксяндзом Фабіянам Абрантовічам за 15 тысяч амерыканскіх долараў, а грошы былі перададзеныя ва ўласнасць беларускім айцам-марыянам у Дру.

Быўшы ў эміграцыі дапамагала беларускім арганізацыям у Заходняй Беларусі, літоўскаму і яўрэйскаму культурным рухам.

У ліпені 2017 года прах Магдалены Радзівіл быў прывезены ў Мінск і перададзены касцёлу святых Сымона і Алены. 17 лютага 2018 года яго пахавалі ў касцёле Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы ў Мінску.

wikimedia.org

8 ліпеня 1949 года нарадзіўся Уладзіслаў Завальнюк.

Каталіцкі святар, беларускі рэлігійны і культурны дзеяч.

Змагар за вяртанне беларускіх каталіцкіх святынь у Мінску, паслядоўна праводзіў беларусізацыю каталіцкай царквы ў Беларусі.

wikimedia.org

8 ліпеня 1993 года распачаў працу I зʼезд беларусаў свету.

Праходзіў у Мінскім тэатры оперы і балета з ініцыятывы Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына».

Быў скліканы з мэтаю абʼяднання беларусаў свету і арганізацыйнага афармлення сусветнай беларускай супольнасці як новай грамадскай структуры на карысць нацыянальнага адраджэння і будаўніцтва самастойнай беларускай дзяржавы.

Прыняў Дэкларацыю аб прынцыпах дзяржаўнага будаўніцтва Беларусі, звароты да беларускага народу, замежных беларусаў да сваіх суайчыннікаў на Бацькаўшчыне, да парламента і ўрада Беларусі, да Вярхоўнага Савету Беларусі аб устанаўленні мемарыяльнай дошкі на будынку, дзе была абвешчана Беларуская Народная Рэспубліка.

У Зьездзе ўдзельнічалі 486 дэлегатаў з замежжа, 510 дэлегатаў з Беларусі і больш за 200 гасцей.

opt-1794691.ssl.1c-bitrix-cdn.ru

У публікацыя выкарыстаныя звесткі рэсурсу “Вікіпедыя” і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніц

 

Ці хапае Магілёву Янкі Купалы? Экскурс у гісторыю пытання на юбілей класіка

Навіна ад

Сёння 140 гадавіна з дня яго народзінаў.

Янку Купалу натхніла легенда пра рамантычнага разбойніка Машэку на напісанне паэмы «Магіла Льва». Яна пабачыла свет у 1913 годзе. Такім чынам у творчасці класіка з’явіўся эпізод прысвечаны Магілёву.

 

Помнік Машэку ў выглядзе канаванай галавы

З мясцовага замчышча, якое гараджане і лічаць магілаю льва, экскурсаводы звычайна пачынаюць знаёміць гасцей з Магілёвам. На гары, якая ўзвышаецца над Дняпром, вандроўнік не знойдзе прыкметааўпадзякі Купалу за ўслаўленне гораду. Некаторыя сцвярджаюць, што тутэйшая скульптура ў выглядзе каранаванай галавы – помнік Машэку.

Штогод рупліўцы беларушчыны збіраюцца ля гэтай скульптуры, каб згадаць Янку Купалу, яго творчасці і паэму «Магіла льва». Чытаюць з яе ўрыўкі.

 

Вуліца Купалы заціснутая шматпавярхоўкамі

У Магілёве ёсць вуліца, названая ў гонар класіка беларускай літаратуры. Яна ў аддаленым кутку гораду, між завулкам Гогаля і вуліцай Кірава. Адшукаць гэтую мясціну не проста. Нават тутэйшыя жыхары не адразу падкажуць.

Вуліца Купалы – гэта заціснуты шматпавярхоўкамі прыватны сектар.На дзясятку дамоў прымацаваныя шыльды з імем літаратара. Мясцовыя жыхары кажуць, што выклікаючы хуткую дапамогу пазбягаюць згадваць, што жывуць на вуліцы Янкі Купалы, а паведамляюць пра Гогаля, ці Кірава. Так, хутчэй з медыкамі можна паразумецца, адзначаюць яны.

 

Бібліятэку назвалі імем Купалы, каб яно не згубілася

У 2016 годзе бібліятэцы імя Янкі Купалы выдзелілі новае памяшканне. З вуліцы будаўнікоў яна пераехала на праспект Дзімітрава.

«У горадзе была бібліятэка з імем Янкі Купалы. Месцілася яна ў заняпалым будынку. Яе зачынілі, і каб не згубілася імя, яго вырашылі надаць нашай бібліятэцы», – гаварылася на адкрыцці чытальні.

 

Не хапае настойлівасці

Гэтая бібліятэка на некалькі гадоў стала асяродкам адзначэння дня народзінаў Янкі Купалы. Акрамя імпрэзаў з музыкай і вершамі былі тут і дыскусіі.

«Магілёўцам не хапае настойлівасці, каб ушанаваць імя Янкі Купалы», – такая думка прагучала на першых Купалаўскіх чытаннях, якія правяла згаданая бібліятэка. Тое было ў 2017 годзе.

«Была цудоўная ініцыятыва паставіць помнік Янку Купалу, але, на жаль, ні ў Саюзу беларускіх пісьменнікаў, ні ў Саюзу пісьменнікаў Беларусі ды іншых арганізацый не хапіла настойлівасці, каб давесці справу да канца, – гаварыў адзін з удзельнікаў дыскусіі. – Трэба не проста заявіць пра жаданне, а яшчэ вызначыцца з месцам, дзе бачыцца такі помнік, як ён будзе выглядаць. Таму я лічу, што ў Магілёве не хапае настойлівасці саміх магілёўцаў у справе ўшанавання памяці Янкі Купалы».

Падчас дыскусіі заяўлялася, што Магілёў, якому Янка Купала прысвяціў паэму «Магіла льва», на пачатку ХХ стагоддзя быў самым беларускім.Адзначалася, што грамадскасці варта падумаць, што зрабіць, каб у Магілёве зʼявілася Купалава аблічча.

Прапаноўвалася тады паставіць помнік на Замчышчы. 10 гадамі раней па магілёве курсаваў тралейбус Янкі Купалы.

 

Быў час, калі пацалункі мужчыны і жанчыны лічыліся грахоўнымі, а мужчыны і мужчыны не – “дзень пацалунка” адзначылі ў Магілёве музейнай лекцыяй

Навіна ад

Кожны чалавек за жыццё цалуецца каля двух тыдняў, а ў больш чым 60 краінах, пераважна ў Еўропе і Амерыцы, адзначаецца дзень пацалунка.

Дзень пацалунка з’явіўся ў Вялікабрытаніі больш за сто гадоў таму з ініцыятывы стаматолагаў. Адзначаюць яго 6 ліпеня.

У гэты дзень праводзяцца імпрэзы, звязаныя з філаматалогіяй – так называецца навука пра дакрананне вуснамі да кагосьці дзеля дэманстравання любові, альбо шанавання.

У Магілёве падобных дзействаў на вуліцах не назіралася. Не было бачна, каб маладыя людзі цалаваліся на публіцы, падкрэсьліваючы, што гэтым адзначаюць Дзень пацалунка. Выратавалі «пацалункавае свята» музейныя работнікі.

У музеі Бялыніцкага-Бірулі на прыкладзе жывапісных работ навуковая супрацоўніца музэю Святлана Сідарава разважала і паказвала самыя распаўсюджаныя жэсты любові, кахання, павагі. З веданнем справы яна распавяла пра «Пацалунак у выяўленчым мастацтве». Яе лекцыя называлася “ART гісторыі пацалункаў”.

З лекцыі стала вядома, што людзі не заўжды ведалі пра пацалункі. Але ўжо ў старажытнай Грэцыі на амфарах можна было пабачыць пацалункі мужчын, а публічныя пацалункі мужчыны і жанчыны лічыліся тады грахоўнымі.

Дзякуючы лекцыі магілёўцы цяпер адрозняць пацалунак кахання Мэры Касат ад рэлігійна-маральных пацалункаў Джота (“Пацалунак Юды”) або мукі творчасці ў Сезана “Пацалунак музы”, ад мацярынскага ці братэрскага пацалунка.

 

Дзень у гісторыі. Памёр Леў Сапега. Нарадзіўся мастак Марк Шагал і архітэктар Лявон Вітан-Дубейкаўскі. Магілёў занялі войскі Карла XII

Навіна ад

7 ліпеня 1572 года памёр Жыгімонт Аўгуст (1520-1572).

Кароль польскі і вялікі князь ВКЛ, апошні з дынастыі Ягелонаў.

Знешняя палітыка Жыгімонта Аўгуста была накіравана на захаванне мірных стасункаў з суседнімі дзяржавамі.

Унутраная палітыка – на паляпшэнне становішча і павелічэнне ўплыву сярэдняй шляхты.

Праводзіў палітыку талерантнасці ў адносінах да ўсіх канфесіяў. Пацвердзіў роўнасць правоў праваслаўнага і каталіцкага баярства Вялікага Княства Літоўскага. Дазволіў дзейнасць езуітаў у Польшчы і Літве.

Зацвердзіў Статут Вялікага Княства Літоўскага.

Падтрымліваў мастакоў, архітэктараў, музыкантаў, актораў. Яго ўладарства было перыядам росквіту Рэнесансу ў Літве.

wikimedia.org

7 ліпеня 1633 года памёр Леў Сапега.

Уплывовы дзяржаўны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага і Польшчы.

Сапега падтрымліваў ідэю царкоўнай уніі ў Літве, бо лічыў, што рэлігійнае адзінства спрыяе ўмацаванню дзяржавы і пазбаўляе ад унутраных канфліктаў.

Быў катэгарычным праціўнікам гвалту як сродку ўмацавання веры. Сам перайшоў з праваслаўя ў кальвінізм, а ў 1588 прыняў каталіцтва.

Ахвяраваў сваю маёмасць на ўтрыманне арміі Вялікага Княства.

Фундатар выдання трэцяй рэдакцыі Статута ВКЛ.

Помнікі Льву Сапегу стаяць у Лепелі і Слоніме.

wikimedia.org

7(18) ліпеня 1708 года Магілёў заняты войскамі Карла XII.

На горад накладзеныя абавязкі на ўтрыманне войска.

Кожны з 15 кварталаў горада штодня павінен быў шведам па 312 пудоў хлеба і 960 гарнцаў (3 тыс. літраў) піва.

Шведы вывезлі з гораду больш за 9 пудоў срэбра.

За 5 тыдняў валадарання знішчылі 1700 жылых дамоў.

Войскі шведаў стаялі на правым беразе Дняпро ля Буйніцкага манастыра – гэта частка называецца «Карлава Даліна».

pikabu.ru

7 ліпеня 1869 года нарадзіўся Лявон Вітан-Дубейкаўскі (1869-1940).

Палітычны і грамадскі дзеяч, паэт, інжынер і архітэктар.

Збіральнік беларускага фальклору. Кіраваў аднаўленнем каталіцкіх храмаў у Мсціславе, Магілёве, Воршы, Крычаве, Свіслачы, Смальянах.

Член Беларускага нацыянальнага камітэту, галоўны архітэктар Беларускай Народнай Рэспублікі.

Нарадзіўся ў вёсцы Дубейкава пад Мсціславам.

wikimedia.org

7 ліпеня 1887 года нарадзіўся Марк Шагал (1887-1985).

Сусветна вядомы беларускі, яўрэйскі і французскі мастак.

Стваральнік Віцебскай народнай мастацкай школы, афарміцель спектакляў маскоўскага Камернага яўрэйскага тэатру.

Жыў у Парыжы, ЗША.

У Віцебску працуе мемарыяльны Дом-музей Марка Шагала, ёсць вуліца і праезд яго імя, у Іерусаліме названа плошча.

Нарадзіўся ў Лёзна, Віцебская вобласць. Магчыма яго продкі Сегалы жылі на Школішчы (Падміколлі) ў Магілёве. Існуе версія, што прадзед мастак Хаім Сегал распісаў драўляную халодную сінагогу ў Магілёве.

karavan.ua

7 ліпеня 1892 года памёр Іван (Ян) Чэрскі.

Геолаг, географ, удзельнік паўстання Кастуся Каліноўскага.

Даследчык Сібіры, заснавальнік байкалазнаўства, уладальнік трох Залатых медалёў Рускага геаграфічнага таварыства.

У гонар яго названы: хрыбты ва Усходняй Сібіры, у Забайкаллі, пасёлак у Якуціі, а таксама вуліцы ў гарадах Літвы, Украіны, Польшчы.

У беларускім Верхнядзвінску, і вёсцы Валынцы працуюць музей і экспазіцыі ў гонар Чэрскага. Яго імя носіць Іркуцкае таварыства беларускай культуры.

Памёр падчас экспедыцыі па Калыме.

wikimedia.org

7 ліпеня 1961 года нарадзіўся Вінцук Вячорка.

Мовазнаўца, журналіст, палітык і грамадскі дзеяч.

Адзін з стваральнікаў і кіраўнікоў моладзевых груп і арганізацый «Майстроўня», «Талака», Канфедэрацыі беларускіх маладзёжных аб’яднанняў, няўрадавай арганізацыі – Цэнтр «Супольнасць», старшыня працоўнай групы Асамблеі няўрадавых арганізацый Беларусі.

Быў старшынём руху і партыі БНФ.

ruski.radio.cz

У публікацыі выкарыстаныя зьвесткі з рэсурсу “Вікіпедыя” і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніц

 

З ламачча зрабіць шэдэўр. Магілёўская пенсіянерка дае другое жыццё таму, што cпарахнела б у лесе

Навіна ад

Незвычайнае хобі мае магілёўская пенсіянерка Валянціна Шышкіна. Лясное ламачча яна ператварае ў драўляную скульптуру. Вобразы бачыць у адшуканым матэрыяле, з якога адкідае лішняе і выходзіць шэдэўр.

Валянціна Шышкіна рабіла ў Магілёўскім педагагічным інстытуце імя Куляшова (цяпер Дзяржаўны ўніверсітэт імя Куляшова). Яна кандыдат педагагічным навук. Сваю працоўную кар’еру скончыла ў 82 гады.

Па яе словах свае скульптуры яна выстаўляла ў сваёй навучальнай установе. Выставы арганізоўваліся ледзьве не штогод. На пачатку 1990-ых работы вазіла ў Нямеччыну. На выгаданыя ад іх продажу грошы прыдбала лецішча. Там цяпер яе майстроўня. А ў самой хаце выставачная зала.

Суседзі называюць дом Шышкіных – казачным. Свае творы ў 85 гадоў гаспадыня даводзіць да ладу ў адрыне. У паху сена яна бавіць час, карпеючы над чарговым сваім шэдэўрам.

Валянціна Шышкіна кажа, што ад аўтара, які працуе з дрэвам, патрабуецца назіральнасць, засяроджанасць і троху фантазіі. Самае галоўнае – выбраць прыдатны матэрыял, убачыць у ім будучы вобраз, адзначае яна.

«З кампазіцыямі працаваць найбольш цікава», апавядае майстрыца журналістцы газеты «Зара Над Друццю».

Яна прызнаецца: падчас прагулак выглядае, што прыдасца ў працы. На ейным стале ляжыць багата галля, каранёў ды іншага ляснога ламачча.

Працу над будучай скульптурай Валянціна Шышкіна пачынае з падрыхтоўкі матэрыялу. Адкідае ўсё лішняе і тады больш ясным становіцца яе вобраз А на фінішы драўніну апрацоўвае адмысловымі рэчавымі і шукае месца для твору ў сваёй экспазіцыі.

фота газеты: Зара над Друццю zara.by

Дзень у гісторыі. Каранацыя Міндоўга. Нарадзіўся Лучына, першы паэт, чые беларускія творы сталі друкаваць пасля рэпрэсіяў за паўстанне Каліноўскага. Нарадзіўся паэт Глебка, якому будучыня Беларусі ўяўлялася мройлівай і светлай

Навіна ад

6 ліпеня 1253 года – каранацыя Міндоўга.

Першы вялікі князь літоўскі, першы і апошні кароль літоўскі. Карону атрымаў ад Папы рымскага, прыняўшы каталіцкую веру.

Лічыцца, што Міндоўг запачаткаваў беларускую дзяржаву з назвай Літва. Пры ім узрасло палітычнае значэнне Наваградку, які стаў першай сталіцай дзяржавы. Дзякуючы МІндоўгу Літва-Беларусь займела міжнароднае прызнанне і ўлучылася ў еўрапейскі кантэкст.

Міндоўг адзін з першых убачыў перспектыву ў руху на захад, у Еўропу. Праводзіў палітыку аб’яднання беларускіх земляў і пашырэння тэрыторыі гаспадарства, імкнучыся ўзмацніць яго ўплыў на суседнія землі і дамагаючыся выхаду з-пад залежнасці ад галіцка-валынскіх князёў.

Паводле Васкрасенскага летапісу, ён паходзіць з роду полацкіх Ізяславічаў (Рагвалодавічаў).

У Наваградку ёсць гара Міндоўга. Паводле падання ў XIII стагоддзя пад ёй пахаваны заснавальнік Вялікага Княства Літоўскага – Міндоўг.

Паводле іншай версіі, такая назва магла ўзнікнуць ад таго, што на гэтай гары і вакол яе праходзіла ў 1253 годзе каранацыя Міндоўга, які прыняў ад Папы Рымскага Інакенція IV карону і тытул Караля Літвы.

wikimedia.org

6 ліпеня 1851 года нарадзіўся Янка Лучына (Іван Неслухоўскі).

Паэт, перакладчык.

Як беларускі паэт дэбютаваў у друку ў 1889 годзе, калі змясціў у газеце «Минский листок» верш «Вясновай парой», паклаўшы тым самым пачатак вяртанню беларускай літаратуры да друкаванага жыцця, перарванага паражэннем паўстання 1863 года і рэпрэсіямі расійскіх уладаў за яго.

Тэматычна паэзія Янкі Лучыны звязаная пераважна з жыццём беларускай вёскі. Ён па-мастацку асэнсаваў рэчаіснасць, сцвярджаў дэмакратычныя ідэалы.

wikimedia.org

6 ліпеня 1905 года нарадзіўся Пятро Глебка.

Грамадскі дзеяч, навуковец, паэт, драматург, перакладчык.

Друкаваўся з 1925 года. Першы яго зборнік – «Шыпшына» – красамоўны ўзор лірычнай паэзіі, сведчанне яго самабытнага таленту.

Рэчаіснасць бачылася маладому Глебку ў рамантычным святле, а будучыня Беларусі – мройліва і светла.

«Ён самы асвечаны і культурны з усіх сённяшніх жывых беларускіх пісьменнікаў і самы большы абладальнік яснай думкі. Вышэйшая асвета дала яму вялікую карысць. Яго талент узбагачаны думкаю, ясным розумам. Кафедра беларускага ўніверсітэту была ашчасліўлена такім прафесарам», – пісаў Кузьма Чорны пра Пятра Глебку.

wikimedia.org

6 ліпеня 1927 года нарадзіўся Кастусь Харашэвіч.

Мастак-жывапіцец.

Вучыўся ў Маладзечанскай гандлёвай школе падчас 2-й сусветнай вайны. Прымаў удзел у дзейнасці Саюзу беларускай моладзі.Сябра Беларускага саюзу мастакоў і мастацкай суполкі «Пагоня».

Сузаснавальнік студыі выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва ў Маладзечне.

Творчасць мастака-пэйзажыста прадстаўлена больш чым 500 карцінамі, якія адлюстроўваюць знакавыя падзеі ў гісторыі Павілля і ўсёй Беларусі.

Яго творы захоўваюцца ў Беларускай бібліятэцы імя Францыска Скарыны ў Лондане, Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва, Мінскім абласным краязнаўчым музеі ў Маладзечне, Скандынаўскім цэнтры ў Менску, а таксама ў прыватных зборах у Польшчы, Нямеччыне, ЗША, Канадзе і Ізраілю.

У 2011 годзе ў філіяле дзяржаўнага літаратурнага музею імя Янкі Купалы ў Яхімаўшчыне адкрылася персанальная галерэя твораў Кастуся Харашэвіча.

Памёр 12 ліпеня 2013 году ў Маладзечне.

molib.by

6 ліпеня 1977 года нарадзіўся Максім Мірны.

Беларускі тэнісіст. Экс-першая ракетка свету ў мужчынскім парным разрадзе, 10-разовы пераможца турніраў Вялікага шлема, Алімпійскі чэмпіён Летніх Алімпійскіх гульняў 2012 г. у парным разрадзе разам з Вікторыяй Азаранкай.

Максім Мірны – рэкардсменам па колькасці матчаў, згуляных у Кубку Дэвіса. У 2003 годзе, дзякуючы яго перамогам, зборная Беларусі трапіла ў Сусветную – найвышэйшую – групу ў Кубку Дэвіса.

wikimedia.org

6 ліпеня 1989 года адроджана Полацкая праваслаўная епархія, найстаражытнейшая ў Беларусі.

Полацкая епархія вядзе сваю гісторыю ад канца Х – пачатку XI стагоддзяў, калі тут была заснавана першая ў Беларусі епіскапская кафедра.

У X–XIII стагоддзі ў яе склад уваходзіла тэрыторыя з гарадамі Віцебск, Мінск, Ізяслаў, Лагойск, Слуцк, Друцк, Наваградак, Ворша, Лукомль.

З 1391 года кафедра атрымала статус архіепархіі.

Цяпер епархіі ўключае тэрыторыі Браслаўскага, Верхнядзвінскага, Глыбоцкага, Докшыцкага, Мёрскага, Полацкага, Пастаўскага, Расонскага, Ушацкага, Шаркаўшчынскага раёнаў.

Кафедральныя саборы – Багаяўленскі (Полацк), Сабор Раства Прасвятой Багародзіцы (Глыбокае).

gorod214.by

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў

 

Дзень у гісторыі. Паўстаў мемарыял «Хатынь». Расстраляны Лістапад. Заснаваны архіў, які ўратаваў каталіцкую святыню. Нарадзілася аўтарка «Авантур Пранціша Вырвіча»

Навіна ад

5 ліпеня 1818 года нарадзіўся Антон Яленскі.

Грамадскі дзеяч, буйны землеўласнік кіраўнік паўстання 1863-1864 гадоў на Міншчыне.

Нарадзіўся ў сям’і буйнога землеўласніка Мазырскага павета Мінскай губерні.

Адмовіўся падпісаць вернападданства расійскаму цару Аляксандра II, што рабіла мясцовае дваранства ў 1863, і быў арыштаваны.

Пакараны 15 гадамі катаргі ў Сібіры. Былі канфіскаваны ўсе яго маёнткі, якія пасля планавалася прадаць альбо ўзнагародзіць бясплатна расійскіх афіцэраў, што прымалі ўдзел у здушэнні паўстання.

wikimedia.org

5 ліпеня 1901 года нарадзіўся Уладзімір Вараксін.

Архітэктар, Заслужаны будаўнік БССР.

Сярод яго праектаў: будынак педтэхнікума ў Крычаве (цяпер школа №1), кінатэатр «Радзіма», комплекс будынкаў прамкамбіната, жылы пасёлак аўтарамонтнага заводу ў Магілёве.

bis.nlb.by

5 ліпеня 1938 года расстраляны Юрый Лістапад.

Настаўнік, кіраўнік беларускага руху на Случчыне, удзельнік Слуцкага збройнага чыну. Блізкі сябар Якуба Коласа.

Актыўна ўдзельнічаў у працы слуцкіх беларускіх арганізацый.

Неаднаразова арыштоўваўся органамі савецкай улады. 31 сакавіка 1938 «тройкай» НКУС за «антысавецкую агітацыю сярод зняволеных» прыгавораны да расстрэлу. Рэабілітаваны 16 ліпеня 1956 годзе.

wikimedia.org

5 ліпеня 1938 года ў Магілёве створаны Цэнтральны гістарычны архіў.

У былі захоўваліся ўсе дакументы з тэрыторыі БССР да 1917 году Архіў размяшчаўся ў будынку каталіцкага сабора Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі і Святога Станіслава. Гэта ўратавала святыню ад разбурэння. Храм страціў частку роспісаў, рэдкі арган.

У 1963 годзе Цэнтральны дзяржаўны гістарычны архіў быў пераведзены ў Мінск, а ў будынак касцёлу пераехаў Дзяржаўны архіў Магілёўскай вобласці.

Цяпер Дзяржаўны архіў вобласці знаходзіцца на вуліцы Чалюскінцаў.

planetabelarus.by

5 ліпеня 1969 года адбылося адкрыццё мемарыяльнага комплексу «Хатынь».

Мемарыял паўстаў на месцы знішчанай гітлераўцамі 22 сакавіка 1943 году разам з жыхарамі вёскі Хатынь.

Комплексам «Хатынь» ушанаваная памяць аб 186 спаленых з жыхарамі вёсак, якія не аднавіліся пасля вайны і 433 паселішчах, знішчаных з жыхарамі, але адроджаных па вайне.

Таксама аб ахвярах 66 лагераў смерці і месцаў масавага знішчэння грамадзян.

sportedu.by

5 ліпеня 1965 года нарадзілася Людміла Рублеўская.

Паэтэса, пісьменніца, літаратурны крытык.

Працавала ў газетах «Наша слова», «Літаратура і мастацтва». Аўтарка папулярнай серыі раманаў «Авантуры Пранціша Вырвіча». Яе гісторыяцэнтрычныя творы параўноўваюць з «меладраматычнымі інтэрпрэтацыямі» мастацкіх ідэй Уладзімера Караткевіча.

wikimedia.org

5 ліпеня 1970 года нарадзіўся Андрэй Лукашэвіч.

Беларускі гісторык, картограф.

Даследчык ваеннай і палітычнай гісторыі Беларусі, Расіі і Польшчы XVIII-пачатку XX стагоддзяў.

Аўтар больш за 300 навуковых, навукова-метадычных і навукова-папулярных артыкулаў аб напалеонаўскіх войнаў, 1-й сусветнай вайне, фармаванні і ахове заходняй мяжы Расійскай імперыі, дзейнасці службаў разведкі і контрразведкі.

nashi-lyudi.by

5 ліпеня 1996 года пайшоў з жыцця Васіль Вітка (Цімох Крысько).

Паэт, перакладчык, драматург, класік беларускай дзіцячай літаратуры.

У час сталінскіх рэпрэсій, у 1937 годзе быў выключаны з камсамолу і выгнаны з рэдакцыі «Чырвонай змены» «за страту пільнасці і лібералізм».

Узначальваў рэдакцыі газеты «Літаратура і мастацтва», часопісу «Вясёлка».

Паводле ўспамінаў унучкі, Юліі Чарняўскай, пасля рэферэндуму аб змяненні дзяржаўнай сімволікі, ініцыяванага Лукашэнкам, Васіль Вітка напісаў верш. Яго перасталі друкаваць, а па смерці не ўдалося дамагчыся ўсталявання мемарыяльнай дошкі на доме, дзе жыў.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу “Вікепедыя” і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніц

 

Дзень у гісторыі. Дзень незалежнасці ЗША. Перапахаванне Адама Міцкевіча. Тэракт на Дзень Незалежнасці. Плюшавы дэсант

Навіна ад

4 ліпеня 1776 года прынята Дэкларацыя незалежнасці ЗША.

Дзень незалежнасці ЗША.

Дэкларацыю зацвердзілі на Другім Кантынентальным кангрэсе, з’ездзе дэпутатаў ад 13 амерыканскіх калоніяў Вялікабрытаніі. 13 палос на сцягу ЗША сімвалізуюць 13 калоніяў (штатаў).

Абвяшчэнне незалежнасці стала вынікам дзесяцігадовага змагання еўрапейцаў, якія нарадзіліся ў Амерыцы, за існаванне іх краіны незалежна ад метраполіі.

external.polskieradio.pl

4 ліпеня 1890 года адбылося перапахаванне Адама Міцкевіча ў Вавельскім саборы ў Кракаве.

Польскі літаратар, асветнік, дзеяч нацыянальна-вызваленчага руху, адзін з пачынальнікаў беларускай літаратуры.

Многія творы Міцкевіча сталі агульнапрынятымі сімваламі вызваленчага руху на тэрыторыі былой Рэчы Паспалітай. Ягоная «Ода да маладосці» была ўспрынятая як маніфест паўстання 1830–1831. Пасля напісання ў віленска-ковенскі перыяд паэм «Гражына» і «Дзяды» постаць Міцкевіча выйшла на першы план у польскамоўнай літаратуры.

Меў беларускае паходжанне, ураджэнец вёскі Завоссе (цяпер Баранавіцкі раён). Парэшткі перавезлі з Канстанцінопалю (Стамбул, Турцыя), дзе памёр.

У Наваградку, Стамбуле працуюць музеі Адама Міцкевіча. Яго імем названы вуліцы, пастаўлены помнікі ў гарадах Беларусі, Польшчы, Літвы, помнік у Парыжы.

Вавельскі сабор, ці Сабор Святых Станіслава і Вацлава – пахавальня польскіх каралёў. Акрамя МІцкевіча там спачывае яшчэ адзін знаны польскі літаратар Юлівуш Славацкі.

wikimedia.org

4 ліпеня 1952 года памёр Язэп Варонка.

Беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст.

Першы старшыня Народнага сакратарыята БНР. 

У ЗША ўзначальваў Беларуска-амерыканскую нацыянальную асацыяцыю, быў адным з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, выдаваў газету «Беларуская трыбуна», вёў беларускія і рускія праграмы на чыкагскім радыё.

Памёр у ЗША.

wikimedia.org

4 ліпеня 2008 года адбыўся тэракт на святочным канцэрце да афіцыйнага Дня незалежнасці.

Выбухнула самаробная прылада, начыненая металічнымі гайкамі і цвікамі.

Пацярпелі 54 чалавекі, шпіталізавана – 47.

Падазраванымі ў тэракце пабывалі 120 чалавек. Іх трымалі па 10 сутак у СІЗА. Адбіткі пальцаў узятыя ў 1,3 мільёна чалавек. 12 тысячаў чалавек адмовіліся ад гэтай працэдуры.

2 ліпеня 2009 году Аляксандр Лукашэнка заявіў: «Вінаватыя да гэтага не ўстаноўленыя, таксама як і не раскрытыя выбухі ў Віцебску. Гэта ганьба для праваахоўных органаў».

nmn.by

4 ліпеня 2012 года адбыўся «Плюшавы дэсант» альбо «мядзведзіроўка».

Акцыя шведскіх лётчыкаў, якія перасеклі мяжу беларускай паветранай прасторы, праляцелі над Івянцом, даляцелі да мінскага Сухарава, скінулі з самалёта на парашутах цацачных мядзведзікаў. Да іх прывязаныя былі ўлёткі з надпісамі, якія заклікалі да выканання свабоды слова ў краіне.

Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь лічыць факт пранікнення замежнага самалёта ў беларускую паветраную прастору парушэннем яе цэласнасці

26 ліпеня 2012 года Аляксандр Лукашэнка прызнаў факт парушэння мяжы, а 31 ліпеня адправіў у адстаўку старшыню беларускага пагранічнага камітэту генерал-маёра Ігара Рачкоўскага і камандуючага войскамі СПА Беларусі генерал-маёра Дзмітрыя Пахмелкіна. Да таго ж Лукашэнка пазбавіў пасады і віцэ-прэм’ера Сяргея Румаса.

bnp.by

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніц

 

 

 

Дзень у гісторыі. Афіцыйны Дзень незалежнасці Беларусі. Гадавіна вызвалення Мінску з-пад акупацыі маскоўцаў. Нарадзілася Алаіза Пашкевіч, літаратарка вядомая пад псеўданімам Цётка

Навіна ад

3 ліпеня – Дзень незалежнасці Беларусі (Дзень Рэспублікі).

Галоўнае афіцыйнае дзяржаўнае свята.

Ад 1991 да 1996 году Дзень незалежнасці адзначаўся 27 ліпеня. У 1990 годзе дэпутатамі Вярхоўнага савету 12 склікання была зацверджана Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі. Праз год ёй быў нададзены статус закону.

3 ліпеня стала Днём незалежнасці рашэннем Аляксандра Лукашэнкі. З яго ініцыятывы ў 1996 годзе правялі рэферэндум, адным з пытаннем якога было змяненне даты адзначэння Дня незалежнасці. Ён быў прымеркаваны да Дня вызвалення Мінску ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Той рэферэндум пашырыў паўнамоцтвы Лукашэнкі. 1996 год лічыцца пачаткам усталявання ў Беларусі дыктатарскага рэжыму. Паводле апанентаў улады і міжнароднай супольнасці правядзенне рэферэндуму праходзіла з істотнымі парушэннямі заканадаўства.

novychas.online

3 ліпеня 1660 года войска Паўла Сапегі вызваліла Мінск з-пад акупацыі маскоўскага войска.

Мінск прабыў пад уладай маскоўцаў 5 гадоў. Тады трывала трынаццацігадовага вайна, распачатая ўсходнім суседам. Шырокай грамадскасці пра яе стала вядома з кнігі гісторыка Генадзя Сагановіча «Невядомая вайна».

Наступствы той вайны для земляў Беларусі былі катастрафічныя. Да вайны насельніцтва Мінску складала 7 тысяч чалавек. Па вайне ў 1667-ым налічвалася толькі 300 двароў. Даваенную колькасць насельніцтва ўдалося аднавіць Мінску праз сто год.

kyky-public-storage.s3.eu-central-1.amazonaws.com

3 ліпеня 1876 года нарадзілася Алаіза Пашкевіч, вядомая пад псеўданімам Цётка.

Паэтэса, грамадскі дзеяч.

Адна з пачынальніц беларускай прозы.

Удзельніца пецярбургскага гуртка студэнтаў-беларусаў «Круг беларускай народнай прасветы». Аўтар кніг «Першае чытанне для дзетак беларусаў», першага «Беларускага лемантара».

Асноўныя матывы яе паэзіі – любоў да радзімы, да прыроды, самаахвярнае служэнне народу.

wikimedia.org

3 ліпеня (20 чэрвеня) 1896 года нарадзіўся Яраслаў Кастыцэвіч.

Педагог, грамадскі і царкоўны дзеяч.

Адзін з арганізатараў і дырэктар Беларускай дзяржаўнай гімназіі ў Бельску Падляскім, дырэктар беларускага ліцэю.

У Бельску Падляскім на будынку ліцэю імя Браніслава Тарашкевіча ў яго гонар усталявана мемарыяльная дошка. Яго імя носіць комплекс школ з дадатковым навучаннем беларускай мовы ў Бельску Падляскім.

wikimedia.org

3 ліпеня 1901 года нарадзіўся Аляксандр Крыт, вядомы як айцец Андрэй.

Рэлігійны і грамадскі дзеяч беларускага замежжа.

Змагар за беларушчыну, праваслаўны святар, іерарх Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы.

Член Згуртавання беларусаў Вялікай Брытаніі, ЗША. Святар у прыходзе Жыровіцкай Божай Маці ў Кліўлендзе (штат Агаё).

wikimedia.org

3 ліпеня 1941 года пачалася 23-х дзённая абарона Магілёва ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Трывала да 26 ліпеня. Абаронцы Магілёва скавалі значныя войскі гітлераўцаў і развеялі міф пра іх непераможнасць.

Падзеі, звязаныя з абаронай Магілёва адлюстраваныя ў фільмах «Дняпроўскі рубеж», «Жывыя і мёртвыя». У памяць аб баях 172 стралковай дывізіі ў 1995 годзе адкрыты мемарыяльны комплекс «Буйніцкае поле».

gubernsky.by

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя», а таксама з іншых адкрытых у інтэрнэце крыніц

 

Дзень у гісторыі. Каранацыя абразоў Маці Божай Вастрабрамскай і Маці Божай Будслаўскай. Дзень вышыванкі і Міжнародны Дзень Дняпра. Памёр дыпламат Андрэй Грамыка, які меў мянушку «містар «Не»

Навіна ад

2 ліпеня 2022 года, – Міжнародны Дзень Дняпра.

Адзначаецца з 2003 году ў першую суботу ліпеня. Дата мае экалагічную скіраванасць.

Прысвечана адной з самых спакойных і велічных раўнінных рэк Еўропы. На кантыненце па даўжыні займае чацвёртае месца пасля Волгі, Дуная і Урала.

Даўжыня ракі 2201 км. На Беларусь прыпадае 595 км. Да басейна ракі адносіцца 51% тэрыторыі краіны. На Магілёўшчыне прытокі Дняпра – Сож, Бярэзіна.

На Дняпры стаіць Магілёў.

2 ліпеня – Дзень беларускай вышыванкі.

Прысвечаны беларускаму нацыянальнаму арнаменту.

У Беларусі Дні вышыванкі з 2014 году ладзіла арганізацыя, якая вымушана была пасля 10 гадоў дзейнасці спыніць сваё існаванне праз пераслед дзяржавы. Ейныя акцыі праходзілі незалежна ад дзяржавы і без усялякай яе падтрымкі.

Дзяржава пераняла ініцыятыву ў 2016-ым. Тады сталі праводзіцца афіцыйныя «Дні вышыванкі» дзеля, як заяўлялася, папулярызацыі нацыянальных традыцыяў, пашырэння культурнага асяроддзя і духоўнай свядомасці беларусаў, а таксама садзейнічання развіццю ды рэалізацыі грамадска-значных ініцыятываў.

Для нашых продкаў арнамент быў не толькі ўпрыгожаннем, але і шыфрам, які дайшоў да нас праз стагоддзі. У кожным рэгіёне свае асаблівасці вышыванкі, але абавязковыя два колеры – чырвоны і белы.

Белы – сімвалізуе чысціню і бязгрэшнасць, чырвоны – жыццё, сонца і багацце. У канцы XIX стагоддзя дадаўся чорны колер, які выкарыстоўваўся ў спалучэнні з чырвоным.

belarus.by

2 ліпеня 1998 года Будслаўскі абраз Маці Божай каранаваны папскімі каронамі.

Падзея адбылася ў 410 гадавіну з’яўлення Маці Божай і да 400-годдзя перадачы абраза Будслаўскаму касцёлу.

Паводле бернардынскага летапісца Томаша Дыгона 2 ліпеня 1588 года пасля ранішняй імшы і малітвы ў Будслаўскім касцёле дзясяткі прыхаджан убачылі ў небе воблака, з якога вылівалася святло на капліцу і келлі манахаў. З яго з’явілася Прасвятая Дзева Марыя з немаўлём на руках у асяроддзі анёлаў.

З таго часу пачаліся паломніцтвы ў Будслаў.

У незалежнай Беларусі афіцыйна масавае паломніцтва да цудадзейнага абразу Маці Божай Будслаўскай адбылося ў 1992 годзе. У ім удзельнічала 45 груп пілігрымаў.

26 лістапада 2018 году фэст уключаны ў Рэпрэзентатыўны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЭСКА.

catholic.by 

2 ліпеня 1927 года ў Вільні адбыўся ўрачысты акт каранацыі іконы Маці Божай Вастрабрамскай.

Ёй было дадзена імя – Блаславёная Дзева Марыя Маці Міласэрнасці.

Абраз Маці Божай Вастрабрамскай – адна з важных хрысціянскіх святынь Беларусі, Літвы, Польшчы. Знаходзіцца ў капліцы Вострай брамы ў Вільні з пачатку XVII стагоддзя.

Адметнасць сьвятыні – Багародзіца без дзіцяці на руках.

forumdlazycia.files.wordpress.com

2 ліпеня 1922 года нарадзіўся Генрых Вагнер.

Беларускі кампазітар, музыкант.

Творчасці Вагнера ўласцівыя пластычнасць і нацыянальная характарнасць меласа, тэмбравая квяцістасць, дынамічнае развіццё музычных вобразаў. Ён аўтар оперы «Сцежкаю жыцця» па матывах аповесці В. Быкава «Воўчая зграя», першай беларускай тэлеоперы «Ранак».

У савецкі час удзельнічаў у «паўлегальных» фестывалях кантарскай музыкі ў Маскве.

mishpoha.org

2 ліпеня 1989 года памёр Андрэй Грамыка.

Ураджэнец вёскі Старыя Грамыкі Веткаўскага раёна, Гомельскай вобласці.

Савецкі дзяржаўны дзеяч, дыпламат.

Ад імя СССР паставіў подпісы пры стварэнні ААН, зацвярджэнні Статута ААН. Міністр замежных спраў СССР (1957-1985).

На Захадзе Грамыка меў мянушку «Mr. Nyet» (Містар «Не») за своеасаблівы стыль вядзення перамоў. Грамыка вёў савецка-амерыканскія перамовы падчас Карыбскага крызісу, перадухіліў вайну паміж Індыяй і Пакістанам у 1966 годзе.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы рэсурсу «Вікіпедыя», а таксама іншыя звесткі з адкрытых у інтэрнэце крыніцаў