Роўна 80 гадоў таму загінуў Цярохін, які збіў таранам два “Юнкерса” над Магілёвам за адзін бой

Праслаўлены, ён так і не стаў Героем Савецкага Саюза. Яго імем названа вуліца ў магілёўскім Задняпроўі, а таксама яму прысвечаны верш Канстанціна Сіманава.

Мікалай Цярохін увайшоў у гісторыю Другой Сусветнай вайны, як адзін з двух савецкіх лётчыкаў (разам з А. Хлабыставым), якія тройчы ўчынілі паветраны таран. Але Цярохіну удалося пратараніць два самалёты за адзін бой у небе над Магілёвам.

20 ліпеня 1942 года камандуючы авіяцыяй 52-й арміі паслаў у Маскву прадстаўленне на маёра Цярохіна Мікалая Васільевіча, дзе значылася, што лётчык “варты вышэйшай урадавай узнагароды звання “Героя Савецкага Саюза” і, у адпаведнасці з указам Прэзідыума Вярхоўнага Савета Саюза ССР ад 20 мая 1942 года, ордэна “Айчыннай вайны 1-й ступені”.

Але маёр М. Цярохін не атрымаў звання Героя ні летам 1942 года, ні пасля сваёй гібелі ў паветраным баі 30 снежня 1942 года.

Пры абароне Магілёва, 10 ліпеня 1941 года, старшы лейтэнант Мікалай Цярохін камандаваў звяном у 161-м знішчальным авіяцыйным палку 43-й знішчальнай авіядывізіі Заходняга фронту.

У гэты дзень ён у паветраным баі збіў адразу 3 варожыя самалёты, у тым ліку два таранам. За гэты бой ён быў узнагароджаны вышэйшым у СССР ордэнам Леніна.

Узгадвае адзін з непасрэдных сведкаў гэтага подзвігу, Герой Савецкага Саюза Міхаіл Дзевятаеў:

“У тую ліпеньскую раннюю раніцу адбыўся памятны няроўны бой над Магілёвам, удзельнікам якога аказаўся і я…

Калі накацілася хваля бамбавікоў, на аэрадроме было толькі 3 звяна… Камандзір звяна старшы лейтэнант Цярохін павёў сваіх лётчыкаў проста на галаўное звяно бамбавікоў. Напярэдадні ён ужо збіў “Юнкерс”. Цяпер яму не шанцавала: бліжэйшы да яго бамбёр, які Цярохін паліваў агнём сваіх кулямётаў, не гарэў. Растраціўшы боезапас, лётчык вырашыў тараніць ворага, не даць яму сысці. Ён падышоў да “Юнкерса” ушчыльную і шрубай свайго І-16 секануў яму хваставое апярэнне. Нямецкі бамбавік перайшоў у некіравальнае падзенне.

Вось тут – тое і здарылася тое, што можна ўбачыць раз у жыцці. “Юнкерсы” ішлі вельмі шчыльна. Пратаранены Цярохіным бамбавік ударыў крылом свайго вядучага. Той рэзка адвярнуў налева і сутыкнуўся з левым… Так на маіх вачах усё галаўное звяно Ju-88 і павалілася на зямлю…”

Бой Мікалая Цярохіна на гэтым не скончыўся. Ён спускаўся на парашуце ў асяроддзі збітых ім нямецкіх лётчыкаў, якія таксама прызямляліся на парашутах. Экіпаж аднаго з “Юнкёрсаў” страляў у нашага лётчыка з пісталетаў. Цярохін адстрэльваўся. Прызямліліся яны на полі, за некалькі кіламетраў ад аэрадрома. Да месца прызямлення падаспелі калгаснікі. Яны абяззброілі немцаў і звязалі ўсіх адной вяроўкай, канец якой далі ў рукі Цярохіну. Так ён і з’явіўся на камандны пункт дывізіі – з пісталетам у адной руцэ і з вяроўкай, якой былі злучаны палонныя немцы – у другой”.

Неўзабаве пасля бою, у палку пабываў Канстанцін Сіманаў. У выніку размовы з адважным лётчыкам у блакноце пісьменніка з’явіўся наступны запіс:

“Старшы лейтэнант Цярохін. Спачатку збіў аднаго “Юнкерса”. Выйшлі ўсе патроны. Тараніў другога “Юнкерса” плоскасцю па хвасце. Паламаў толькі кансоль. Трэцяга “Юнкерса” ўдарыў маторам у хвост. У яго, калі выкідваўся з парашутам, ірваная рана , разбіты моцна твар…”.

Сіманаў выказаў сваё захапленне мужнасцю пілота ў баладзе “Сакрэт перамогі”, своеасаблівым паэтычным апісанні паветранага тарана.

Мікалай Цярохін нарадзіўся ў 1916 годзе ў вёсцы Чардынь Пензенскай вобласці. Загінуў 30 снежня 1942 года. Пахаваны ў г. Валдай Наўгародскай вобласці.

Хроніка прыхаванай рэальнасці. Суды, зняволенні, вызваленні

Звесткі пра пераслед паводле праваабаронцаў, мэдыяў і родзічаў тых, хто зазнае яго.

Алесь Пушкін

Зняволены мастак пакараны пяццю месяцамі ў памяшканні камернага тыпу, паведамляюць праваабаронцы.

Гэтак званая камеры ПКТ – спецыяльнае памяшканне, у якою адпраўляюць вязняў за парушэнні правілаў унутранага парадку ў калоніі.

Алесь Пушкін утрымліваецца ў калоніі «Ваўчыныя норы», якая месціцца ў Івацэвічах. У калоніі мастак знаходзіцца з сярэдзіны красавіка. 

Ён асуджаны на 5 гадоў за партрэт удзельніка антысавецкага супраціву Яўгена Жыхара, выстаўленне якога ўлады палічылі “рэабілітацыяй нацызму”, і “здзекам над дзяржаўнымі сімваламі”.

Наталля Таран

Асуджаная на 3 гады і 6 месяцаў калоніі агульнага рэжыму.

74-гадовую жыхарку Бабруйску мясцовы суд прызнаў вінаватай у “абразе Лукашэнкі, паклёпе на яго і знявазе прадстаўніка ўлады”.

Паводле праваабаронцаў, працэс быў закрытым і падрабязнасці абвінавачвання пенсіянеркі не вядома.

Анатоль Букас

Адпраўлены судом на 15 дзён адміністрацыйнага арышту.

Былога галоўнага рэдактара газеты «Борисовские новости» затрымалі разам з жонкай 8 жніўня. У іхным доме быў ператрус. Жонку Букаса пазней вызвалілі.

Уладзімір Рабчанка 

Асуджаны да 2,5 гадоў пазбаўлення волі ў калоніі агульнага рэжыму і штрафу ў 3500 рублёў.

Суддзя Алег Харошка з Гомельскага абласнога суду прызнаў 63-гадовага мужчыну ў «распальванні расавай, нацыянальнай, рэлігійнай ці іншай сацыяльнай варожасці ці розні» і «публічнай знявазе прадстаўніка ўлады».

Паводле праваабаронцаў, Рабчанка пакінуў крытычны каментар пад пастом пра намесніка міністра МУС РБ Генадзя Казакевіча, а таксама крытыкаваў іншых міліцыянтаў, суддзяў, дзяржаўных службоўцаў.

Аляксандр Баран

Каталіцкі святар, асуджаны на 17 дзён адміністрацыйнага арышту.

Прызнаны вінаватым у «парушэнні парадку арганізацыі або правядзення масавых мерапрыемстваў».

Увесну ксяндзу прысуджалі былі 10 дзён арышту, але тады ён адседзеў 8 дзён – яго адпусцілі за некалькі дзён да Вербніцы.

Паводле праваабаронцаў, за кратамі ўтрымліваюцца чатыры святары.

Ксёндз Андрэй Вашчук адбывае 30 дзён арышту нібыта за перапост апошняга слова Змітра Дашкевіча. Праваслаўны бацюшка Сяргей Разановіч і пастар баптысцкай царквы Віталь Чычмароў праходзяць у крымінальных справах.

Усяго пацярпелі ад рэпрэсій за апошні час не менш за 30 святароў.

Павел Мазурэнка

Затрыманы.

32-гадовага жыхара Мінску вінавацяць ва ўдзеле ў акцыях пратэсту і перакрыцці транспарту. Тое ён казаў у «пакаяльным відэа», якое апублікавалі праўладныя тэлеграм-каналы.

Валерыя Шалесная

Затрыманыя.

Праўладныя тэлеграм-каналы паведамляюць, што дзяўчына разам з сяброўкамі прыняла ўдзел у паслявыбарчых акцыях пратэсту ў Мінску.