8 кастрычніка ў аграгарадку Лясная пройдзе штогадовая акцыя “Лясная – месца воінскай славы”. Расказваем, якое месца займае гэтая бітва і ўся вайна ў гістарычнай памяці беларусаў.
Мерапрыемства праводзіцца да гадавіны бітвы рускай арміі са шведамі, якая адбылася 9 кастрычніка 1708 года. З праграмы вынікае, што будзе ўсхваляцца расійскі Петр І, які забіў манахаў ў Полацку, вынішчыў будынак Сафійскага сабора, выпаліў шматлікія беларускія гарады, у тым ліку Магілёў 8 верасня 1708 года, зноў будзе ўхваляцца воінская слава іншай дзяржавы.
Цікава, ці ўспомняць у Лясной пра тое, што пад час Паўночнай вайны загінула 700 тысяч беларускага насельніцтва (кожны трэці).
Адзіная прамова на беларускай мове ў гісторыі святкаванняў
5 кастрычніка 2008 года ў Лясной прайшлі мерапрыемствы, якія былі прымеркаваны 300-годдзю бітвы. Было шмат гасцей з розных краін, беларускіх чыноўнікаў.
Усе казалі быццам бы правільныя прамовы, але ўсе – ў славу расійскай зброі, хаця магілёўскія землі да 1772 года ўваходзілі ў склад іншай дзяржавы.
І толькі адзін выступоўца ўспомніў, якія страты панеслі беларусы ў той жудаснай вайне і толькі ён, адзіны, казаў на беларускай мове – шведскі амбасадар.
Кароткая гісторыя падзей.
Сённяшні аграгарадок Лясная стаіць на рачулцы Ляснянка. Лясная вядома з 1675 года як уладанне Войцеха Серафіновіча.
10 верасня 1708 года, ужо пасля знішчэння Магілёва, каля сяла Добрае пад Маляцічамі і Мсціславам рускія войскі ўпершыню за Паўночную вайну правялі баі ўнічыю са шведамі.
А 9 кастрычніка 1708 года рускія войскі пад Лясной ўпершыню атрымалі перамогу: разбілі шведскі корпус Адама Левенгаўпта і сарвалі планы паходу на Маскву па варшаўскай дарозе, якая ідзе праз Прапойск, сённяшні Слаўгарад.
Ход бітвы
У корпусе Левенгаўпта было 5500 пяхоты і 3000 кавалерыі, а таксама значная колькасць абознікаў – латышоў, эстонцаў, немцаў, магчыма і магілёўцаў. Рускае войска складалі 4830 ваяроў інфантэрыі і 6795 кавалерыі.
У бітве шведы страцілі каля 6500 забітымі, рускія – 1111 забітымі. Параза корпусу Левенгаўпта значна паслабіла пазіцыі Карла ХII. Па словах Пятра I, бітва пры Лясной — «маці Палтаўскай бітвы», якая адбылася роўна 9 месяцамі пазней.
Вынікі вайны.
Рэч Паспалітая патрапіла пад уплыў замежных дзяржаў, у тым ліку Расіі. Гэтая залежнасць паступова прывяла да знішчэння дзяржавы.
Ушанаванне памяці аб бітве.
У 1908 годзе, на грамадска-палітычным фоне пасля паразы Расіі ў руска-японскай вайне, да 200-гадовага юбілею падзеі, царскі ўрад прыняў рашэнне ўвекавечыць месца перамогі рускай арміі.
На ахвяраванні грамадзян быў збудаваны помнік у выглядзе скалы, на вяршыні якой размешчаны бронзавы арол, які стаіць на зрынутым шведскім сцягу.
wikipedia.org
Адначасова быў закладзены каменны храм-помнік у псеўдарускім стыле, які быў адкрыты 12 ліпеня 1912 года ў дзень свята Святога Пятра. Царква дзейнічала да 1930 года, потым была пераўтворана ў склад.
Да 250-й гадавіны 12 кастрычніка 1958 г. у будынку былога храма быў адкрыты музей гісторыі Бітвы пры Лясной з 250 экспанатамі.
У 1990-я гады музей быў зачынены, экспанаты вывезены ў Магілёўскі краязнаўчы музей, а будынак царквы быў перададзены праваслаўнай абшчыне і асвечаны як Свята-Петра-Паўлаўская царква.