Tag: беларусы

«На нарах сядзелі мужыкі, а я ім чытаў Бродскага». Аляксандр Ждановіч, «Маляваныч» пра акторскі дэбют у турме, жыццё на чужыне і творчыя планы

Навіна ад

Падзеі апошніх гадоў раскідалі беларусаў па свеце. Творцы спрабуюць займацца сваімі справамі і ў эміграцыі.

Аляксандр Ждановіч, вядомы беларускі актор і рэжысёр з канца лютага 2022 года жыве ў Грузіі. Артыст апынуўся на чужыне праз пераслед на радзіме. 

Пра жыццё ў выгнанні ён апавядае чытачам Магілёў.media.

Хто такі Аляксандр Ждановіч

Па заканчэнні сталічнага Тэатральна-мастацкага інстытуту ў 1985 годзе Аляксандр Ждановіч працаваў у Нацыянальным драматычным тэатры імя Горкага.

За час артыстычнай кар’еры ўвасобіў на сцэне мноства знакавых вобразаў у п’есах Шэкспіра, Булгакава, Камю ды іншых. З 1982 году, як актор, зняўся ў больш чым сарака мастацкіх фільмах.

Асобная роля, якой Аляксандр Ждановіч прысвяціў 18 год жыцця, гэта Маляваныч у знакамітай дзіцячай «Калыханцы» на беларускім тэлебачанні.

Аляксандр Ждановіч пабываў у сумнавядомым жодзінскім ізалятары. 8 лістапада 2020 году ён быў затрыманы на Маршы народаўладдзя і асуджаны на 8 содняў адміністрацыйнага арышту.

За ўдзел у акцыях пратэсту актора звольнілі з Нацыянальнага драматычнага тэатру.

Незадоўга да ад’езду з радзімы ім сталі цікавіліся спецслужбы, выклікалі на допыт у Дэпартамент фінансавых расследаванняў.

Выехаў у Грузію. У сталіцы краіны Аляксандра Ждановіча пазнаюць. Да яго падыходзяць тутэйшыя беларусы са словамі: «О, Маляваныч, прывітанне!».

Планаў вялікіх не раблю

 – Аляксандр, прайшло амаль паўгода пасля Вашага пераезду. Сцішылася дарожная ліхаманка, супакоіліся нервы – што прыгадваецца, якія ўражанні хочаце пераказаць словамі, азіраючыся на апошнія падзеі?

– Ніколі, ні ў якім сне не мог уявіць, што нешта падобнае адбудзецца са мной. Змяняць штосьці ў 58 гадоў дастаткова складана. Аднак, я спрабую вырашаць праблемы ў маім жыцці па меры іх з’яўлення. На сённяшні дзень стараюся рабіць так, як робяць дзеці – жыць адным момантам.

Я не цешуся ілюзіямі, што ўсё хутка скончыцца, што гэта сітуацыя працягнецца нядоўга. Але, і планаў вялікіх не раблю. Не абвяшчаю доўгатэрміновых прароцтваў пра свет і пра жыццё. Шмат пра што можна разважаць, але я лічу, што не маю права навязваць камусьці свае меркаванні, выдаваць уласныя думкі за ісціну ў першай інстанцыі.

Ці адчуваеце сябе выгнаннікам?

Ну, а як жа? Безумоўна! Калі адказаць на гэта пытанне проста, то я час ад часу лаўлю сябе на думцы, што гэта сон. У нейкі момант нібыта прачынаюся, і пытаюся сам у сябе: «А дзе гэта я? Што я тут раблю? Чаму я тут апынуўся?» Зразумела, часам бывае вельмі сумна, але я змагаюся.

Пра магчымае сваяцтва з тэатральным дзеячам пачатку 20 стагоддзя

 – У 1920-1921 годзе першым кіраўніком Беларускага дзяржаўнага тэатру быў Фларыян Ждановіч, які ставіў шмат п’ес беларускіх аўтараў на нацыянальнай мове беларусаў. Нядаўна мінула 100 год, а часы цяпер вельмі падобныя – эміграцыя творчай інтэлігенцыі, «чырвоны тэрор», рэпрэсіі ды іншае. Ці ёсць сувязь па лініі продкаў з вядомым тэатральным дзеячам?

 – Калі паступаў у інстытут, мноства людзей цікавіліся: «О, Ждановіч! Ці не з тых самых?». Пытанні бянтэжылі, паколькі я быў звычайны дваровы хлапчук, не надта дасведчаны ў гісторыі тэатральнага руху. Мая сям’я не мела ніякага дачынення ні да тэатру, ні да мастацтва ўвогуле.

Зразумела, што факт аднолькавага прозвішча дае вялікую верагоднасць на сваяцкія сувязі, але беспадстаўна сцвярджаць, безумоўна, не варта. Толькі аднойчы ў мяне быў непасрэдны кантакт з сям’ёй Фларыяна Ждановіча. За савецкім часам у Астрашыцкім Гарадку быў дом адпачынку «Тэатральны». Некалькі разоў мы адпачывалі там з сям’ёй.

Прыехалі чарговы раз, калі разгортваліся падзеі з ГКЧП (Дзяржаўны камітэт па надзвычайным становішчы ў СССР – самаабвешчаны орган улады ў СССР, які існаваў з 18 па 21 жніўня 1991 года). Менавіта тады сустрэўся з яго дачкой – Ірынай Фларыянаўнай Ждановіч. Жанчына была ўжо сталага ўзросту. Мы прадставіліся, пазнаёміліся, яна запрасіла ў госці, правялі разам вечар. Болей ніякіх сувязяў не ўгадваецца.

Сольны канцэрт адбыўся ў Жодзінскай турме, у камеры №34

 – Напрыканцы нашай размовы хацелася б даведацца пра тэатральную праграму «Часы не выбіраюць», па сутнасці Ваш аўтарскі вечар, які павінен адбыцца 26 ліпеня ў Тбілісі.

– Перадгісторыя гэтай праграмы такая. Калі ў Мінску праходзілі дваровыя канцэрты ў 2020 годзе, я бываў на іх, слухаў, прыглядаўся. З «белай зайздрасцю» назіраў, як спяваюць розныя выканаўцы.

А я не спяваю, так вось атрымалася. Аднак мне хацелася нейкага ўдзелу. Праграмы для індывідуальных выступаў у мяне былі, але зусім іншыя. Зразумела, я шмат чытаў, шмат меў вершаў у сваім рэпертуары. Але нічога, так бы мовіць, «актуальнага» да падзей 2020 года ў мяне не было.

І вось, я пачаў шукаць матэрыял, збіраць вершы, каб яны адпавядалі трагічным і глабальным падзеям самых апошніх часоў. І гэта ўсё зацягнулася да таго моманту, пакуль мяне не схапілі на адным з маршаў пратэсту.

І першы мой сольны канцэрт адбыўся ў Жодзінскай турме, у камеры №34. Гэта была «зала» з усімі прыкметамі тэатральнай. Нават выглядала як амфітэатр: вось тут «параша» нібыта з прыступкамі, тут «кармушка» (дзверы), а насупраць – нібыта «партэр», «бельэтаж», «балкон», дзе сядзелі, ляжалі мужыкі, а я ім чытаў Бродскага.

Пасля таго, як я выйшаў на свабоду, мы яшчэ час ад часу збіраліся на раёне – па чыіхсьці хатах, кватэрах. Гэта былі сапраўдныя нелегальныя, альтэрнатыўныя кватэрнікі. Але потым усіх пачалі «зачышчаць», «прэсаваць» – ператрусы, вобшукі, арышты, выклікі ў міліцыю, пагрозы…

Вось, такім чынам і ў такіх умовах нараджалася гэта праграма. Прыходзьце ўсе, хто жадае. Будзе шмат чаго чытацца з найлепшых твораў як беларускай літаратуры, так і замежнай: творы Максіма Багдановіча, Уладзіміра Караткевіча, Анатоля Сыса, Іосіфа Бродскага, Восіпа Мандэльштама. Асноўная тэма якіх – выклікі сучаснасці, якія былі ў жыцці творцаў ва ўсе часы.

 

Беларускія творцы ў выгнанні. Чым жыве беларуская дыяспара ў Грузіі

Навіна ад

Падзеі апошніх гадоў раскідалі беларусаў па свеце. Творцы спрабуюць займацца сваімі справамі і ў эміграцыі. Пра падзеі жыцця беларускай дыяспары ў Грузіі апавядае музыкант, які сам быў вымушаны пакінуць радзіму. Ён піша пра фестываль «Прадмова» і «Тыдзень беларускай культуры», якія адбыліся ў Тбілісі і Батумі.

Аўтар для наступных публікацыях рыхтуе гутаркі з удзельнікамі імпрэзаў аб іх жыцці ў выгнанні. Сярод суразмоўцаў будуць і выхадцы з Магілёўшчыны.

Выстава беларускай інтэлектуальнай кнігі «Прадмова» і Тыдзень беларускай культуры – для беларусаў Грузіі гадоў сталі асноўнымі падзеямі лета 2022 года. «Прадмова» адбылася напачатку чэрвеня ў Тбілісі. «Тыдзень беларускай культуры» ж стартаваў 1 ліпеня і абвешчаны арганізатарамі як імпрэза, якая будзе доўжыцца, як мінімум да канца лета. Месцамі іх правядзення абраныя найбуйнейшыя гарадах Грузіі – Батумі і Тбілісі.

«Прамова»

Першы фестываль «Прадмова» адбыўся ў 2018 годзе яшчэ ў Беларусі. Яго задумалі, як пляцоўку для камунікацыі паміж выдаўцамі, аўтарамі, рэдактарамі, ілюстратарамі, дызайнерамі і чытачамі. У «Прадмове» бралі ўдзел вядомыя беларускія і замежныя літаратары, а праграма складалася з дзясяткаў разнастайных імпрэзаў. Пасля падзеяў 2020 году фестываль стаў выгнанцам, як і многія яго ўдзельнікі.

У Грузію на «Прадмову» прыехалі вядомыя дзеячы беларускай літаратуры – сапраўдныя зоркі айчыннай культуры. Паэт, празаік, перакладчык Уладзімір Някляеў прэзентаваў новую сваю кнігу прозы «Гэй Бэн Гіном», пісьменнік, паэт, публіцыст Зміцер Лукашук свой даробак – кнігу «Беларуская нацыянальная ідэя на маршы».

Кампанію ім складалі пісьменнікі і журналісты Лілія Ільюшына, Вольга Бубіч, Аляксандр Ждановіч, Яраслаў Бекіш, Севярын Квяткоўскі, Леў Міхееў.

Гасцямі на “Прадмовы” былі даследніца рускай літаратуры Лінор Гаралік з Ізраілю ды грузінскі паэтам і празаікам Шота Іаташвілі.

Як і ў Беларусі кожны дзень «Прамовы» быў насычаны імпрэзамі. Вядучым большасці з іх быў магілёўскі журналіст Аляксандр Буракоў.

На фестывалі ладзіліся разнастайныя акцыі, праводзіліся майстар-класы для дзяцей і дарослых, звязаныя з тэмаю стварэння кніг.

«Тыдзень беларускай культуры»

«Тыдзень беларускай культуры» падаецца, як міжнародны цыкл імпрэзаў. Ініцыятарам яго правядзення выступае Беларуская рада культуры. З яе ініцыятывы з’явіўся неафіцыйны дзень беларускай культуры. Яго прапануецца адзначаць 7 ліпеня.

«На гэты момант беларускага Дня культуры, а пагатоў міжнароднага – няма. Мы прапаноўваем гэта змяніць і ўшанаваць той унёсак, які наш народ зрабіў у сусветную культуру. 7 ліпеня – дзень, калі мы адзначаем дні народзінаў Янкі Купалы, Марка Шагала, Яна Чачота – культурных дзеячаў Беларусі, вядомых далёка за яе межамі. Таксама ў ноч з 6 на 7 ліпеня шмат хто ў Беларусі адзначае Купалле, свята кахання і свабоды», – адзначана на сайце Беларускай рады культуры.

У Батумі на «Тыдні беларускай культуры» на ўзбярэжжы Чорнага мора адбыўся трохгадзінны канцэрт беларускіх музыкаў. Сярод іх быў «Спеўны сход» і бард Юры Несцярэнка, спявачка Уна і гурт ДОДОМА.

У Тбілісі гледачы ўбачылі тэатралізаванае прадстаўленне «Батлейка-Шагал», прысвечанае 135-годдзю з дня нараджэння Марка Шагала. Спектакль паказвалі ў інстытуце Гётэ. Пастаноўку падрыхтаваў актор і рэжысёр Аляксандр Ждановіч, вядомы ў Беларусі як Маляваныч з «Калыханкі».

На грузінскім «Тыдні беларускай культуры» адбыліся прэзентацыя кніг Наталлі Харытанюк і Купалле. На ім паказалі фільм пра Вольны хор ды ахвотныя пабылі ў марской вандроўцы на караблі.

 

Папараць-кветка, зёлкі, аголеныя дзявочыя ногі. Купалле у глыбінцы Магілёўшчыны

Навіна ад

Мінулай ноччу беларусы шукалі таямнічую папараць-кветку са спадзевам, што яна прынясе ім шчасце.

Купальскі Мсціслаў

На Магілёўшчыне купалле, якое мае быць напоўненае эратызмам і таямнічасцю, адзначалі ў райцэнтрах. Ва ўмовах татальнага падпарадкавання ўладнай вертыкалі і праграме купальскага фэсту пад Шкловам, рэліктавымі і тым больш каштоўнымі выглядаюць спробы захаваць традыцыю народных гулянняў менавіта ў глыбінцы.

mstlife.by

Таму, Магілёў.media зазірнуў на купалле ў Мсціслаў. На фотаздымках, на сайце мясцовай раёнкі «Святло Кастрычніка», свята падавалася цнатлівым: традыцыйныя сцэны з выступленнямі самадзейных артыстаў, забавы для дзяцей і дарослых.

Усё выглядала б будзённа, каб не група дзяўчат, якія агаліўшы ногі, увайшлі ў раку, каб кінуць у яе купальскі вянок. Купальскага качання ў расе аголеных маладзіц камера не выхапіла. Па-за ўвагай засталася вандроўка ўдзельнікаў у лес па папараць-кветкі.

 

Асаблівасці святкавання купалля беларусамі

Першапачаткова паганскае свята трывала ўвайшло ў народны каляндар. У ноч з 6 на 7 ліпеня купалу славяць Хрысціяне праваслаўнай традыцыі.

У архаічныя часы яно святкавалася ў дзень летняга сонцастаяння, якое прыпадае на 23 чэрвеня. У гэты ж дзень цяпер адзначаюць Купалле ў заходніх рэгіёнах краіны, дзе больш распаўсюджанай застаецца каталіцкая святочная традыцыя.

Праваслаўнае насельніцтва  перанесла святкаванне на ліпень у сувязі з выкарыстаннем юліянскага календара.

На купалу палявыя зёлкі напаўняцца цудадзейнымі ўласцівасцямі.

Лічыцца, што на купалу ўсе жыццятворныя сілы зямлі набываюць найбольшую моц. Палявыя зёлкі напаўняцца цудадзейнымі ўласцівасцямі. Таму, ад раніцы, калі яшчэ не спала раса, дзяўчаты і жанчыны збіралі купальскае разнаквецце – купальскія зёлкі.

Яны захоўваліся ў доме на працягу ўсяго года як надзейны лекавы сродак і абярэг ад рознай злыбяды. Звітыя з кветак вянкі былі абрадавым галаўным уборам і сімвалізавалі дзявоцкую чысціню. На іх таксама варажылі пра будучую шлюбную долю.

фота: mstlife.by

 

Гадавіна моўнага рэферэндуму. “Калі б беларуская мова заставалася адзінай дзяржаўнаю, то я гаварыла б па-беларуску”

Навіна ад

Рэферэндум 1995 году стаіць у адным трагічным шэрагу з русіфікацыяй, сталіншчынай, Другой сусветнай вайной і чарнобылем. Ягоныя наступствы беларусы зазнаюць на ўласным лёсе і праз 27 гадоў. Нацыянальныя сімвалы, хоць юрыдычна і не забароненыя, але публічнае іх выкарыстанне прыроўненае да адміністрацыйнага, гэта ў найлепшым выпадку, правапарушэння. Смельчаку, якія ўзняў Бел-чырвона-белы сцяг, ці апрануў цішотку з Пагоняю пагражаюць «суткі» у ізалятары і здзекі супрацоўнікаў.

 

Газэта з артыкулам пра нацыянальную сымволіку беларусаў зачытвалася да дзір

Пра бел-чырвона-белы сцяг і Пагоню я даведаўся ў 1989 годзе ў Талліне. Мне трапілася ў рукі газета мясцовых беларусаў «Грунвальд». У ім была публікацыя, прысвечаная нацыянальнай сімволіцы беларусаў. Назва яе была «Бел-чырвона-белы сцяг пакрыў сабой народны рух». Артыкул мяне захапіў. Я разжыўся аргументамі для спрэчак з прадстаўнікамі іншых нацыянальнасцяў. Я кідаўся ў дыскусіі, абапіраючыся на звесткі, выкладзеныя ў газетным тэксце. Пераконваў апанентаў, што беларусы не лапатнікі.

Тую газету беларусы зачыталі да дзір. Праз няпоўныя два гады Беларусь стала незалежнай і цуд: тое, што зусім нядаўна было маім стала агульным. Я з гонарам паказваў знаёмцам зачытаную абшарпаную газету і казаў, што дзякуючы ёй беларусы вярнулі сабе свае сімвалы.

1995-ы стаў годам цемры і ганьбы. Беларусы адракліся свайго і апынуліся сярод выклятых. Колькі давялося начуцца пра бел–чырвона-белы сцяг і Пагоню. Тады мяне ратавалі музеі, дзе нацыянальныя строі пераконвалі, што ўсё ганебнае часовае.

 

“Скасаванне статусу беларускай мовы, як адзінай дзяржаўнай, змяненне нацыянальнай сімвалаў вызначалі тое, што чакае беларусаў у будучыні”

За месяц да моўнага рэферэндуму ў залі, дзе праходзілі пасяджэнні Вярхоўнага савету, збілі і выкрылі апазіцыйных дэпутатаў. Яны трымалі галадоўку на знак пратэсту супраць ініцыяванага Лукашэнкам рэферэндуму. Тады было заяўлена, што па тэлевізіі пакажуць, што гвалту супраць дэпутатаў не ўжывалі. Колькі пазней было тых абяцанняў на розныя тэмы.

wikipedia.org

Скасаванне статусу беларускай мовы, як адзінай дзяржаўнай, змяненне нацыянальнай сімвалаў вызначалі тое, што чакае беларусаў у будучыні. Напярэдадні рэферэндуму я бегаў па знаёмцах і заклікаў не падтрымліваць ініцыятыву прэзідэнта краіны. Мне ж адказвалі, што мова і сімволіка другасныя. Большасць знаёмцаў цьвердзілі, што спачатку народ трэба накарміць.

 

“2020-ы стаў спробаю выправіць памылку 1994-га”

Мінула амаль тры дзясяткі гадоў. Народ усё кормяць. Значная частка маіх знаёмцаў спілася. Нямала паўмірала.

Тое, што можна было зрабіць за год да рэферэндуму не ўяўляла вялікіх цяжкасцяў. Трэба было прыйсці на выбарчы ўчастак і насупраць імя кандыдата ў прэзідэнты паставіць нейкі знак. Праз амаль тры дзясяткі гадоў «такога прымітыўнага» дзеяння ўжо не дастаткова.

Тое, што адбылося ў 2020-ым мне ўяўляецца спробаю выправіць памылку 1994-га. Вяртанне значнай часткі беларусаў да нацыянальных сімвалаў – гэта выбачэнне перад імі. Бел-чырвона-белы сцяг і Пагоня заўжды вяртаюцца ў цяжкую хвіліну да беларуса. У іх наша будучыня.

Не знайшоўшы доказаў таго, што пад бел-чырвона-белым сцягам нацысты ў Другую сусветную вайну расстрэльвалі мірных грамадзян, прыдумалі іншае апраўданне нелюбові да яго. Цяпер тлумачаць змяненне сімволікі тым, што нацыянальная падобная да сімвалаў суседніх краінаў. Рэжыму давядзецца ўвесь час апраўдвацца за 1995 год.

Што да мовы, то згадаю адзін з адказаў на апытанне прысвечанае ёй. Маладая жанчына выслухаўшы пытанне адрэагавала: «калі б беларуская мова заставалася дзяржаўнаю, то я з вамі гаварыла б па-беларуску. У маёй краіны была іншая будучыня і яна была б еўрапейскай».

Думкі, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазіцыю выдання.

фота: mediakritika.by

На что беларусы тратили деньги в начале 2022 года

Навіна ад

Как изменились потребительские предпочтения в сферах бронирования жилья и аренды автомобилей?

Какой он — портрет клиентов, которые чаще других покупали авиабилеты? В каких зарубежных странах клиенты Белгазпромбанка совершили больше всего транзакций? Посмотрите на статистику.

 

myfin.by

Белорусы сократили траты на одежду и увеличили — на перелеты

Навіна ад

Белгазпромбанк оценил потребительскую активность клиентов-физлиц в I квартале 2022 года.

Выяснилось, что больше всего суммы операций клиентов выросли в категориях: «Авиабилеты» (+96%), «Аренда автомобилей» (+83,5%), «Отели» (+69%), «Грузовые перевозки» (+52%). Заметным был рост расходов в супермаркетах (+21%) и ресторанах (+18%).

Заметно сократили физлица свои расходы в магазинах одежды — на 20% в сравнении с I кварталом 2021 года. Покупку автоуслуг белорусы урезали на 8%.

Средний чек граждан в супермаркетах составил 19,5 рубля, в ресторанах — 13,4. На покупку электроники физлица тратили в среднем 187 рублей (+44% к уровню I квартала 2021 года), а на приобретение ювелирных изделий — 229 рублей (+18%). Средний чек за услуги — 53 рубля. Покупки товаров для дома и ремонта обошлись в среднем в 87 рублей (+20%).

В январе — марте белорусы активно пользовались сервисами бронирования жилья. В этой категории сумма операций выросла на 257%.

Выезжая за рубеж, белорусы половину денежных офлайн-операций совершили в Польше, 29% — в России и 4% — в Литве.

officelife.media

Стало известно, у кого в Беларуси самые высокие зарплаты

Навіна ад

Статорганы опубликовали данные о зарплатах по всей стране. Выделяем наиболее обеспеченных работников в разных уголках РБ.

Информация о средней начисленной зарплате в РБ выходит с лагом после отчетного периода. До конца апреля самые свежие официальные данные относятся к февралю.

Средняя начисленная зарплата по Беларуси в феврале 2022 года составила 1563 BYN. Обратите внимание, что зарплатные показатели в статистике идут по начислению. Под начисленной зарплатой в РБ понимают заработок до вычета подоходного налога, взноса в ФСЗН, а также профсоюзных взносов, алиментов, штрафов и т.д.

Максимальную зарплату среди публикуемых позиций начислили работникам в сфере информационных технологий и информационного обслуживания (айтишники) – 8759 BYN.

Средняя зарплата за февраль 2022 года по Минску составила 2410 BYN. Таковы оперативные оценки Белстата. Самую высокую зарплату в столице начислили айтишникам – 9296 BYN. По сравнению с февралем 2021 года реальная зарплата в этой отрасли выросла аж на 33,4%.

По всей видимости, существенный рост зарплат айтишников связан с ослаблением белорусского рубля к доллару и евро в конце зимы – начале весны. Как известно, во многих компаниях Парка высоких технологий есть привязка зарплат к курсам валют.

В Беларуси за пределами Минска есть 6 областей, 10 городов областного подчинения и 118 районов. В каждой из этих единиц фиксируется собственный размер средней начисленной зарплаты.

В Брестской области средняя зарплата за февраль 2022 года достигла 1277 BYN. Самую большую зарплату по региону начислили айтишникам – 6366 BYN.

В Витебской области средняя зарплата за февраль 2022 года составила 1255 BYN. Самая крупная зарплата в регионе досталась айтишникам – 5695 BYN.

В Гомельской области средняя зарплата за февраль 2022 года составила 1360 BYN. Больше всего денег по региону начислили работникам айтишной отрасли – 7831 BYN.

В Гродненской области средняя зарплата за февраль 2022 года достигла 1292 BYN. Самая крупная зарплата отмечалась у айтишников региона – 6632 BYN.

В Минской области средняя зарплата за февраль 2022 года достигла 1475 BYN. Самую большую зарплату начислили айтишникам региона – 4688 BYN.

В Могилевской области средняя зарплата за февраль 2022 года составила 1219 BYN (последнее место среди областей). Больше всего денег увидели в расчетных листках работники местной ИТ-отрасли – 5278 BYN.

banki24.by