Tag: сатирa

Сусветны дзень савецкай швабры: чаму беларуская дзяржава зноў хоча нас “навучыць парадку”

Навіна ад

Ідэя прымусіць кожнага беларуса, нават паспяховага дырэктара прыватнай ІТ-кампаніі, аднойчы ў год стаць на падлогу з анучай — выглядае як жарт з 1985-га. Але ў Беларусі, як вядома, “жарты скончыліся”, а пачаўся заканатворчы сезон. Цяпер і прыватны бізнес, і “вольныя людзі працы” могуць рыхтаваць зручныя гумовыя пальчаткі.

Памятаю, як у дзяцінстве, калі ў суботу мама брала з шафы пажоўклую “тряпку” і ўрачыста абвяшчала: “Сёння — генеральная! Не для гасцей, для жыцця!”. Цяпер жа дзяржава вырашыла, што “генеральная” мусіць быць у кожнага — і нават там, дзе і так чыста. Я гляджу на экраны з заклікамі “прывучыць да парадку” і не разумею: мы вяртаемся ў дзяцінства, ці гэта чарговы нацыянальны квэст па выпрацоўцы калектыўнага кантролю?

У грамадстве, дзе паняцце “свабода выбару” і так даўно стала антыкварным, прыходзіць чарговы праект: абавязаць кожнага паўдзельнічаць у аднадзённай акцыі “добраўпарадкавання”. Маўляў, гэта патрэбна, каб “прывіць парадак”. Я саркастычна цікаўлюся: гэта насамрэч пра парадак, ці пра кантроль, якім так захапляецца дзяржава? І навошта такія тэатралізаваныя “навучанні” тым, хто штодня плаціць падаткі і сам усталёўвае парадак у сваёй справе?

Я заўсёды верыў, што парадак — не ў суботніках, а ў ясных правілах, асабістай адказнасці і свабодзе. Але тут, здаецца, мы маем класічны беларускі варыянт: выхаваць грамадзяніна праз валавую “ратацыю швабраў”.

Яшчэ год таму мой знаёмы, які кіруе фінтэх-кампаніяй, смяяўся, што такія ініцыятывы ніколі не закрануць прыватны сектар. А цяпер нават тыя, хто працуе ў офісе ці на “далёкай працы”, вымушаныя рыхтавацца да абавязковага ўдзелу ў дзяржаўных “парадках” пад наглядам чыноўнікаў.

Дзяржава звыкла маніпулюе рыторыкай “агульнага дабра”. Маўляў, усе, у тым ліку прыватнікі, павінны “адчуць сябе часткай вялікай супольнасці”. Але цікава: ці давярае гэтая супольнасць сваёй дзяржаве так, як дзяржава давярае швабры? І галоўнае — ці не з’яўляецца гэты абавязак сімвалам таго, што ўлады ніяк не могуць прызнаць за грамадзянінам права быць асобным, нават калі ён сам сабе плаціць зарплату?

Вось некалькі фактаў для асабліва недаверлівых. Паводле крыніц, новая ініцыятыва будзе распаўсюджвацца не толькі на бюджэтнікаў, але і на прыватнікаў — “усе роўныя перад законам”, асабліва калі мова ідзе пра дзяржаўную ініцыятыву. Адзіная розніца — раней вы маглі ігнараваць дзяржаўныя “малебны” на тэрыторыі свайго офіса, цяпер жа прыйдзецца раз у год выконваць рытуал з анучай. Нацыянальная традыцыя “чысціні ў адзін дзень” вяртаецца з папяровымі рэпартажамі аб упарадкаваных метрах і падазронай зніжкай на чалавечую годнасць.

У нашых шыротах “парадак” заўсёды быў не пра чыстае, а пра падпарадкаванне. Не сакрэт, што многія беларусы ўспрымаюць прымусовыя суботнікі як своеасаблівую дзяржаву ў мініяцюры — дзе ўсё нібыта добра, але толькі пакуль не пачынаеш разважаць, чаму ты мусіш рабіць тое, што табе не патрэбна. У любым офісе знойдзецца той, хто па-сапраўднаму атрымлівае задавальненне ад калектыўнага мыцця вокнаў, аднак для большасці гэта хутчэй абавязак, які выконваецца з безнадзейным выглядам — не з жадання зрабіць свет чысцейшым, а таму што так трэба “для справаздачы”.

На фоне эканамічнай нестабільнасці падобныя “выхаваўчыя дні” выглядаюць як спроба перакласці адказнасць з дзяржавы на грамадзян. Маўляў, няма грошай на ЖКГ? Ну дык самі змайструйце “прыгожы горад” за адзін дзень. Гэта такі арыгінальны спосаб мадэрнізацыі: замест рэформаў — суботнік, замест рэальнага развіцця інстытутаў — маральны шантаж праз “калектыўны абавязак”.

І тут узнікае старая праўда: добраахвотнасць у дзяржаўным выкананні заўсёды мае прымусовы смак. У прынцыпе, гэта нават сумна-камедыйна: беларуская дзяржава зноў спрабуе навесці парадак у душах праз мяцёлкі і шпаргалкі з мінулага.

Я не супраць парадку як такога. Я нават за чыстыя пад’езды і квітнеючыя газоны — але па жаданні, а не пад дамоклавым мячом закона. Бо сапраўдны парадак пачынаецца з павагі да прыватнага, да свабоды кожнага выбіраць: удзельнічаць у калектыўным марафоне з швабраю ці ўдзяляць час сям’і, адукацыі ці ўласнаму бізнесу.

Што вынес я з гэтай гісторыі? Пэўна, галоўнае: у Беларусі сапраўдны парадак ніколі не пачынаўся з прымусу. Ён заўсёды быў там, дзе была асабістая адказнасць і разуменне мяжы паміж сваім і дзяржаўным. Але можа быць, у гэтым і ёсць наш асаблівы “нацыянальны спорт”: рабіць парадак пад кантролем, а потым — аднаўляць асабісты хаос дома.

Ці здолее краіна, якая яшчэ нядаўна ганарылася “IT-краінай”, перамагчы рэтраградны страх перад свабодай выбару? Можа, аднойчы мы ўсё ж абярэм паміж швабраю і мараю — і гэта будзе наш маленькі крок да сапраўднага парадку.
А пакуль што, як кажа мая мама: “Самае чыстае месца — тое, дзе цябе няма”.

Якуб Ясінскі

Фота ілюстрацыйнае

Пашана для статыстыкі: чаму званне ганаровага грамадзяніна Магілёва стала банальнасцю

Навіна ад

У Магілёве званне “Ганаровы грамадзянін” усё яшчэ ўручаюць. Вось і нядаўна, са звыклай урачыстасцю, медалём і словамі “дзякуй за ўсё”, яго атрымаў ветэран вайны Міхаіл Цітоў. Хаця, калі прыглядзецца, гэты тытул сёння каштуе прыкладна столькі ж, колькі запрашэнне на суботнік або камплект праўладных буклетаў у паштовай скрыні.

Мяне, як чалавека, што вырас пад магілёўскімі таполямі, заўсёды цікавіла, хто ж тыя абраныя, каго горад уганароўвае. Дзіцячая фантазія малявала іх як герояў з падручнікаў: мастакоў, вучоных, людзей, што адкрылі для Беларусі Марс. Але вось сяджу на кухні, п’ю чай і чытаю навіну: “Ганаровае званне — ветэрану вайны”. І ў галаве раптам уключаецца іранічнае радыё: “А колькі такіх было? А ў чым менавіта гонар, калі ўзнагароджваюць за тое, што для цэлага пакалення было абавязкам, а не подзвігам?”

Усё жыццё мяне вучылі: “Ганаровы грамадзянін — гэта чалавек-легенда, прыклад для ўсіх”. Але, гледзячы на спіс уладальнікаў гэтага звання, узнікае пытанне — дзе сканчаецца сапраўдны гонар, а дзе пачынаецца руціннае раздаванне грамат?

Я, напэўна, не адзіны, хто адчувае, што словы “ганаровы” і “грамадзянін” у афіцыйных дакументах і на вуліцах горада ўжо не сустракаюцца ў прыродзе разам. І вось тут — самая дзіўная частка. Чаму ж нашы ўлады так упарта трымаюцца за фармат узнагарод, які, здаецца, страціў свой сэнс?

Памятаю, як у дзяцінстве мяне вучылі: “Гонару вартыя толькі тыя, хто робіць нешта неверагоднае”. Але што, калі тваё “неверагоднае” — гэта проста выжыць? Міхаіл Цітоў, ветэран вайны, атрымаў званне ў 2025 годзе. Сапраўды, ён змагаўся, выжыў, вярнуўся — як і сотні тысяч ягоных аднагодкаў. І тут не іронія, а смутак: яго асабісты лёс уладкавалі ў статыстыку, яго досвед ператварылі ў нагоду для пратакольнай фотасесіі.

У гэтым уся наша сённяшняя палітычная “ганаровая эканоміка”: статус даюць не за выключнае, а “па плану”. Дзяржава ўжо даўно працуе як банкаўская сістэма сацпакетаў: “Тут ветэрану медаль, тут дырэктару ўніверсітэта грамату, тут — спартсмену кватэру, усім — крыху гонару, каб у справаздачы выглядала душэўна”.

Я не супраць ушанавання ветэранаў. Наадварот, у нашай сям’і таксама ёсць сваякі, што прайшлі вайну, і для мяне іх подзвіг — асабісты боль і гонар. Але чаму ўлады выбіраюць адных і абмінаюць іншых? Хто і як вядзе гэты спіс “пачэсных”, калі ў горадзе яшчэ жывыя дзясяткі такіх жа, але менш медыйных старых, якія не патрапілі ў аб’ектыў чыноўніка?

Здаецца, “ганаровае” перастала быць знакам выключнасці, а ператварылася ў такі сабе “ліст чакання”. Як раздача талонаў у паліклініцы: сёння атрымаў ты, заўтра — сусед, а там і да “чаргі на ўзнагароды” недалёка. Можа, яшчэ крыху — і будзе электронная чарга ў “Мой горад”, дзе можна адсачыць свой статус “патэнцыйнага ганаровага”.

Магчыма, прычына ў тым, што ўлады засталіся без герояў. Сёння цяжка вынаходзіць новых легенд, калі сапраўдны герой — гэта часта чалавек без сувязей, без фота ў газеце, без патрэбных “праектных заслуг”. А для афіцыйнай сістэмы ўсе павінны быць або зручнымі, або “правільна падрыхтаванымі”.

Таму і атрымліваецца, што ўручаюць званне “ганаровага” тым, хто ўжо не можа адмовіцца, не спрачаецца, не задае лішніх пытанняў. Маўклівая цырымонія, некалькі ўзнёслых слоў, фота для справаздачы, дзе горад выглядае добразычлівым і ўдзячным. І ўсё — ідэальна па пратаколе.

А што засталося тым, хто сапраўды жыў з годнасцю, але не быў заўважаны? Хто не паспеў атрымаць медаль, бо жыве ціха і без афіцыйных запрашэнняў? Ды яны і не чакаюць нічога — апроч павагі і памяці. Але тут дзяржава не спяшаецца: гонар цяпер вымяраецца не ў дзеяннях, а ў “спісе ўзнагароджаных”.

Калісьці званне “ганаровы грамадзянін” было амаль як рарытэтны тытул. А цяпер яно ператварлася ў латарэю, дзе шанцы ўзрастаюць з кожным з’ездам ветэранаў і кожнай круглай датай.

Часам мне здаецца, што сапраўдная пашана — як старая магілёўская брукаванка: толькі той, хто ведае, адрозніць камень, пакладзены з любоўю, ад таго, што паклалі “для птушачкі”. Бо сапраўдная павага не патрабуе пратакольных цырымоній. А калі ўсё жыццё ператвараецца ў пагоню за ўзнагародамі, застаецца толькі адно пытанне: ці не пераблыталі мы сапраўдных герояў з тымі, каму проста пашанцавала апынуцца ў патрэбны час у патрэбным месцы?

Можа, калісьці званне “ганаровы” зноў стане рэдкасцю, а не штампам для справаздачы? Ці, можа, мы ўжо навучыліся цаніць сапраўдную пашану — ціха, без медалёў, але з павагай адзін да аднаго?

Якуб Ясінскі

Фота: “Веснік Магілёва”

Купалле з пахам поп-корна: як свята сонцастаяння стала прыдаткам дзяржаўнай канцэпцыі

Навіна ад

У вёсцы Александрыя, што ў Шклоўскім раёне, рыхтуюць чарговы грандыёзны фестываль «Купалле». Арганізатары – вядомыя ўсім дзяржаўныя структуры, ад Міністэрства культуры да мясцовых райвыканкамаў, – абяцаюць насычаную праграму: канцэрты, лазерныя шоу, выставы дасягненняў народнай гаспадаркі і нават тэатралізаванае шэсце з «гістарычным сюжэтам». Галоўны пасыл: сёлета Купалле прысвячаецца “80-годдзю Перамогі савецкага народа ў Вялікай Айчыннай вайне”, таму не здзіўляйцеся, калі замест папараць-кветкі вам прапануюць сфатаграфавацца на фоне танка. Свята абяцае быць шумным, маштабным і – галоўнае – абсалютна бяспечным з пункту гледжання ідэалогіі.

Калі я апошні раз спрабаваў распаліць сапраўднае купальскае вогнішча на беразе Друці, мяне ледзь не затрымалі за «незаконнае масавае мерапрыемства». Бабуля, з якой я дзяліў печаныя бульбяныя блінцы, з лёгкай іроніяй заўважыла: «Раней Купалле было небяспечным, а цяпер – недазволеным». Год ад году, народная магія ператвараецца ў зацверджаную сцэнарную папку аддзела ідэалогіі. Вось і сёлета ў Алёксандрыі нас чакае чарговы «культурна-патрыятычны перформанс», дзе галоўны герой – не вянок, а харэаграфія пад сцягам дзяржаўных патрэб.

Самае абсурднае – Купалле, калісьці народнае, сімвалічнае, язычніцкае, зараз актыўна «прысвечваецца»… 80-годдзю Перамогі савецкага народа. Што агульнага паміж купальскай ноччу і гвардзейскімі стужкамі, для мяне загадка. Старажытныя багі сонца, пэўна, хаваюць вочы – столькі пафасу, і ні кроплі той магіі, за якую мы любілі гэтае свята. Традыцыі, якім сотні гадоў, падмяняюцца фальшывай пастановачнай святочнасцю і абавязковымі прамовамі, дзе кожнае слова – пра «мірнае неба» і «вечную памяць», а не пра каханне, ваду і агонь.

Я доўга думаў, чаму так. Магчыма, улады шчыра лічаць, што без ідэалагічнага соусу народ проста забудзецца, як скакаць праз агонь і шукаць свой лёс у травах. Але глядзіш на праграму свята – і разумееш: Купалле стала яшчэ адной пляцоўкай для дэманстрацыі лаяльнасці, дзяржаўных брэндаў і крыху патрыятызму. Усё паводле плану: «традыцыя» – толькі слова ў афішы.

Народная казка пра Купалле калісьці была проста гісторыяй пра маладосць, любоў і крыху пра агонь. Кожны ведаў, што гэтай ноччу можна ўсё – не пытаючы дазволу ў старэйшых. Цяпер жа «можна ўсё» – калі ты ў папярэдне адабраным касцюме і з дзяржаўным сцягам у руцэ.

Мае асабістыя назіранні за апошнімі «народнымі святамі», такія: чым больш афіцыйных спонсараў і прэс-рэлізаў, тым менш у паветры паху травы і дыму ад сапраўднага вогнішча. Арганізатары імкнуцца да ідэальнага сцэнічнага парадку: тут і гурты, і акцыя «Купалінка-2025», і нават інтэрактыўнае «спаленьне купальскай лялькі» пад відэазапіс для тэлевізіі. Толькі вось людзі прыязджаюць, каб згадаць сябе, а не слухаць чарговы выступ мясцовага чыноўніка.

Факты, вядома, гавораць самі за сябе. Кожны год праграму папаўняюць усё больш «актуальнымі» мерапрыемствамі: конкурсы малявання на асфальце «Перамога ў нашых сэрцах», фотазоны з вайсковай тэхнікай, флэшмобы з сімволікай і абавязковыя акцыі «Мы – патрыёты Беларусі!». Дзе тут купальская легенда пра папараць-кветку? Здаецца, яе ўжо пераўтварылі ў брэнд для сувенірнай прадукцыі.

Але, магчыма, менавіта так выглядае сучаснае «ўключэнне народа ў традыцыі» паводле дзяржаўнай канцэпцыі. Замест калектыўнай ночы пад зорамі – «калектыўны фотарэпартаж» для сацсетак. Замест ціхага шэпту над вадой – унісоннае спяванне гімна. Адчуванне, што само свята цяпер – гэта спектакль, дзе галоўная роля ў арганізатара, а гледачам даюць толькі права на апладысменты.

Мая любімая частка свята – гэта зусім не афіцыйны «Купалінскі фаер-шоу», а момант, калі хто-небудзь, наперакор сцэнарам, пачынае спяваць сапраўдную песню, што не з дазволу, а з памяці і сэрца. І вось тут, калі народныя галасы заглушаюць калонкі, я на імгненне веру: традыцыя яшчэ жывая, проста яе трэба адпусціць з-пад патранажу.

Зрэшты, калі глядзець на тое, як улада ўмее перарабляць святы пад патрэбы палітыкі, пачынаеш адчуваць сябе персанажам якога-небудзь беларускага серыяла пра «альтэрнатыўную гісторыю». Купалле, дзе купаешся не ў рацэ, а ў ідэалогіі. Дзе кветкі не шукаюць, а раздаюць з эмблемамі. І дзе галоўнае сонца – гэта прамень пражэктара.

Вось так, мабыць, і выглядае маё Купалле апошніх гадоў – з амаль савецкім прысмакам і лёгкай анімацыяй для тых, хто прыйшоў «пафеставаць». Я ўсё яшчэ спрабую зразумець, ці можа сапраўдная традыцыя выжыць у краіне, дзе яе ператвараюць у яшчэ адзін пункт «плана мерапрыемстваў». Але пакуль у маёй памяці жыве пах травы і агню, я не здамся.

Галоўная купальская магія – гэта не ў феерверках і не ў дэкларацыях, а ў здольнасці людзей захоўваць сваё, нават калі на сцэне ўжо іншая пастаноўка. Застаецца толькі задаць сабе пытанне: а ці патрэбна нам Купалле, калі яно ператварылася ў шоу для справаздачы? Можа, лепш сабрацца ўдваіх, без сцэнараў, і спаліць маленькае вогнішча на ўскрайку… І калі прыйдуць пытацца дазвол, адказаць: «Мы проста шукаем сваю папараць-кветку. А вы?»

Якуб Ясінскі

Фота ілюстрацыйнае, з адкрытых крыніц

Каровы, іх трупы і гогалеўскія сюжэты пад Чавусамі

Навіна ад

У Чавусах падзёж кароў стаў падставай для крымінальных спраў і дзіўных сельгас-фантазій. Кіраўнікі хаваюць трупы, перапісваюць справаздачы і ладзяць пастановачныя “пералікі жывёлы”. Усё дзеля таго, каб справаздача выглядала як залацістае поле, а не як жывёльны могільнік.

У Чавусах зноў свята — каровы дохнуць, начальства маўчыць, а справаздачы цвітуць. Калі вы думалі, што сельская гаспадарка — гэта пра малако і палеткі, то спяшайцеся расчаравацца: цяпер гэта шоу з элементамі некрамантыі і дзяржаўнай фальшы. Ёсць на свеце месцы, дзе каровы жывуць у ідыліі — зеляніна, палі, спакой. А ёсць Чавусы. Тут, у глыбіні беларускай калгаснай філасофіі, прыдумалі новы жанр — аграрны трэш. У яго ёсць усё: трупы, падлог, інструкцыі “маўчаць” і нават экскурсіі для выжыўшых. Так, вы не памыліліся — экскурсіі. Для кароваў. На месца, дзе яшчэ нядаўна жылі іх мёртвыя таварышкі. 

Што за дзіўнае месца гэтая Беларусь, дзе каровы — статыстычны інвентар, кіраўнікі — сцэнарысты фальсіфікацый, а палі — скотамагільнікі пад адкрытым небам. Але тут не фэнтэзі, а будні пад кіраўніцтвам чалавека, які верыць, што “ўсё пад кантролем” — асабліва калі справаздача сходзіцца. Праўда, каровы гінуць, але затое таблічкі з ростам пагалоўя выглядаюць слаўна.

У адным выпадку кіраўнік вырашыў, што шэсць мёртвых кароваў — не прычына псаваць справаздачу. Загад “не пісаць у статыстыку”, трупы — проста выкінулі ў поле, як гнілую бульбу, што не ўвайшла ў план. У другім — падзёж склаў 75 галоў. І тут пачалося сапраўднае мастацтва: на апусцелую ферму прывезлі іншых, жывых, каб колькасць супадала. Можна толькі ўявіць тую гогалеўскую карціну.

А ў гэты час над усім гэтым — як заўжды, самы гучны голас у зале. Наш галоўны стратэг то крычыць, што кормяць яго трупамі, то настойвае, што калгас павінен функцыянаваць як армія: з прапаршчыкамі, дысцыплінай і без вольнадумства. Падазраю, што і там, у ягонай арміі, мёртвых у спісах не адлічваюць, каб не парушыць план. “Яны мяне не чуюць”, — абураецца ён з трыбуны. Але хто ж пачуе, калі замест каманд — толькі рэха пустых хлявоў і гуд тых самых экскурсійных кароваў?

Гэта ж нават не цырк, бо там хоць смяюцца. У Чавусах — толькі абсурд і бюракратычны рэалізм. І няма вінаватага, бо ўсім страшна: аднаго пасадзяць за лішнія лічбы, другога — за шчырасць. Урэшце, адзінае, што нікога не хвалюе — гэта карова. Яна проста статыстыка на два тыдні, пакуль жывая. Потым — праблема, якую трэба прыкрыць зямлёй.

І я вось думаю: а што б здарылася, калі б адна з гэтых кароваў загаварыла? Сказала: “Прабачце, але мяне не цікавіць ваша статыстыка. Я хачу проста жаваць траву і жыць”. Але, на жаль, у краіне, дзе нават людзі маўчаць, кароваў дакладна ніхто не пачуе.

А таму — далей будзе. Новыя смерці, новыя “экскурсіі”, новыя прыдумкі ад тых, хто сам даўно згубіў сувязь з рэальнасцю. І толькі палі вакол Чавусаў усё памятаюць. Яны ўжо ператварыліся ў падручнік — не па сельскай гаспадарцы, а па аўтарытарным абсурдзе. І хто ведае, можа, калісьці гэты падручнік будзе вывучацца ва ўсіх школах. Калі, канешне, да таго часу застануцца вучні. І каровы.

Якуб Ясінскі

Фота ілюстрацыйнае

Пыль с автоматов стряхнули под Чериковом – мужики снова стали солдатами. Потешными

Навіна ад

Чериковско-краснопольский милитаризм продолжает играть мускулами и показывает свой звериный оскал. В агрогородке Веремейки военнослужащие территориальных войск приняли присягу, а на стрельбище в агрогородке Лобановка учились метко стрелять и точно метать гранаты.

Государственные СМИ Беларуси не только обвиняют коллективный Запад в милитаристких поползновениях, но и показывают, как можно и воинственным быть, и при этом вызывать у потенциальных врагов не страх, а смех. 

Те самые двести человек, о призыве на службу которых мы уже сообщали, не затерялись на пыльных дорогах военных сборов. Как любят говорить уклонисты: кто не успел  – тот и присягнул.

В агрогородке Веремейки Чериковского района случилось событие, которого ждали аж с распада Советского Союза. Торжественную присягу приняли те, кто по тем или иным причинам не сделал этого раньше. А те, кто давал клятву еще в советской армии, провели апдейт версии присяги, освежая свое обещание. 

Поддержку воинам теробороны выразили и светские, и духовные лица. Заместитель председателя райисполкома Елена Колосова выступила с речью о доблести и важности присяги, а благочинный Чериковского округа протоиерей Николай Жук окропил солдат святой водой. 

партизаны чаусы

Еще один важный элемент армейского ретро: женщины, приехавшие на присягу провожали воинов так, словно те действительно уходили на ратный подвиг, а не на полигон, куда обеды доставляли из ресторана “Сормово”.

чаусы войнушка

Впрочем, из огня да в полымя “партизаны” все-таки попали. На стрельбище в агрогородке Лобановка они вспоминали навыки ведения огня “из автомата Калашникова, легендарного пистолета ТТ” и метали ручные гранаты.

Все эти потешно-постановочные игры в войнушку подтверждают правоту знаменитого высказывания Лукашенко: с нашей стороны никогда не будет исходить угроза соседям.

Фото: «Веснiк Чэрыкаўшчыны».

Газон пад наглядам: як дзяржава вымярае свабоду ў сантыметрах

Навіна ад

20 сантыметраў — цяпер у Беларусі гэта мем пра траву. З 18 мая 2025 года ў Беларусі ўступілі ў сілу новыя правілы добраўпарадкавання, якія абавязваюць грамадзян сачыць за вышынёй травы, станам платоў і нават за адлегласцю паміж дрэвамі. Пакуль чыноўнікі заклікаюць да парадку, беларусы адказваюць флэшмобамі ў TikTok і іроніяй у сацыяльных сетках.

 Калі я нядаўна прыехаў на сваю дачу, каб адпачыць ад гарадскога шуму, мяне сустрэлі не птушыныя спевы, а сусед, які з лінейкай вымяраў адлегласць паміж маімі яблынямі і яго плотам. «Тры метры, не менш!» — заявіў ён, спасылаючыся на новыя правілы. Я ўсміхнуўся, але ўнутры мяне нарастала трывога: ці не ператварыліся нашы ўчасткі ў арэны для бюракратычных эксперыментаў?

Першае, што кідаецца ў вочы ў новых правілах, — гэта дакладнасць да міліметра. Трава вышэй за 20 см? Косі. Плот нахіліўся больш чым на 10%? Рамонтуй. Дрэва расце бліжэй за 3 метры да суседняга ўчастка? Выкарыстай сякеру. Гэта ўжо не клопат пра эстэтыку, а сапраўдны бюракратычны марафон.

Уладальнікі аўтамабіляў таксама не засталіся без увагі. Цяпер яны абавязаны прыбіраць снег на адлегласці не менш за метр вакол сваёй машыны. Улічваючы беларускія зімы, гэта можа стаць новым відам фітнесу.

Штрафы за парушэнні таксама ўражваюць. За неахайна складзеныя будаўнічыя матэрыялы можна атрымаць штраф да 25 базавых велічынь. Гэта не толькі фінансавы ўдар, але і маральны: дзяржава паказвае, што яна ведае лепш, як нам жыць.

Але беларусы не былі б беларусамі, калі б не адказалі на гэта з гумарам. У TikTok з’явіліся флэшмобы, дзе людзі з лінейкамі вымяраюць траву, а ў Instagram — мемы пра «травяных інспектараў». Гэта не толькі спосаб зняць напружанне, але і форма пратэсту супраць празмернага рэгулявання.

20 сантыметраў

трава 20 см

Пасля ўсіх гэтых навін я вярнуўся на дачу з новым інструментам — рулеткай. Цяпер я не толькі садоўнік, але і інспектар. Але ўзнікае пытанне: ці сапраўды дзяржава павінна настолькі глыбока ўмешвацца ў нашы прыватныя справы? Можа, час нагадаць, што сапраўдны парадак пачынаецца не з лінейкі, а з даверу і павагі да грамадзян?

Якуб Ясінскі

Фота з сацыяльных сетак, скрыншот