Tag: Скорина

Дзень у гісторыі: 4 верасня. Дзень беларускага пісьменства. Нарадзіліся: пісьменнік Сакрат Яновіч і юрыст, палітзняволены Максім Знак. Памёр мастацтвазнаўца Міхаіл Раманюк

Навіна ад

Дзень беларускага пісьменства.

Адзначаецца з 1994 году.

Ініцыятыва аб запачаткаванні Дня беларускага пісьменства сыходзіла з Міністэрства культуры і друку Беларусі. Нагадой для яго стала 500-годдзя з дня нараджэння Францыска Скарыны.

Першапачаткова гэты Дзень быў прымеркаваны да выдання першай друкаванай беларускай кнігі – 6 жніўня 1517 году. З 1998 году яго адзначаюць у першую нядзелю верасня.

Месца для правядзення фэстаў Дня беларускага пісьменства штогод мяняецца. Сёлета гэта Добруш.

1831 год. Памёр Юзаф Пешка.

Жывапісец, прадстаўнік акадэмічнага класіцызму.

Працаваў у розных беларускіх гарадах і мястэчках, выкладаў у Школе прыгожых мастацтваў, у Ягелонскім універсітэце.

Пасля падарожжаў па Беларусі пакінуў выявы краявідаў Магілёва і Шклова, Магілёўскай губерні, Віцебску, Нясвіжа, Мінску.

Аўтар партрэтаў гістарычных дзеячаў, работ па гісторыі Рэчы Паспалітай.

Яго пейзажы асабліва каштоўныя для вывучэння архітэктуры Мінску.

1884 год. Нарадзіўся Хведар Імшэнік.

Беларускі літаратуразнаўца, мемуарыст, педагог.

Па запрашэнні Максіма Багдановіча пераехаў у Яраслаў выкладаць у прыватнай мужчынскай гімназіі.

Працаваў дырэктарам Бабруйскага, Рагачоўскага, выкладчыкам Гомельскага педагагічных тэхнікумаў.

Напісаў успаміны пра Максіма Багдановіча і газету «Наша ніва».

Арыштаваны 15 ліпеня 1930 па справе «Саюзу вызвалення Беларусі». Сасланы на 5 гадоў ва Уфу. Далейшы лёс невядомы.

1891 год. Памёр Міхаіл Каяловіч.

Гісторык, славянафіл.

Даследчык гісторыі ўніяцтва, царкоўнай і агульнай гісторыі, народнага руху Заходняга краю.

1906 год. Нарадзіўся Ігнат Дуброўскі.

Пісьменнік, навуковец.

Загадваў сектарам аграрных праблем Інстытуту эканомікі савецкай Беларусі, даследаваў эканоміку.

Аўтар шэрагу аповесцяў ды нарысаў.

Пачынальнік аналітычнага нарысу ў беларускай літаратуры.

1936 год. Нарадзіўся Сакрат Яновіч.

Пісьменнік, публіцыст, грамадскі дзеяч Беласточчыны.

Працаваў у газеце «Ніва», ачольваў Беларускае дэмакратычнае аб’яднанне. У створным ім асяродку Villa Socrates праходзілі беларускія і міжнародныя інтэлектуальныя сустрэчы.

Аўтар зборнікаў апавяданняў і мініяцюр, каля 30 кніг.

Пераклаў на польскую мову «Вітражы» Янкі Брыля, п’есу Яўгена Шабана «Шрамы» для Драматычнага тэатру імя Вянгеркі ў Беластоку.

1981 год. Нарадзіўся Максім Знак.

Юрыст, адвакат і палітык.

Праваабарончай супольнасцю прызнаны палітзняволеным.

Падчас прэзідэнцкіх выбараў 2020 году быў юрыстам штабу кандыдата на пасаду прэзідэнта Віктара Бабарыкі. Уваходзіў у склад Каардынацыйнай Рады па арганізацыі працэсу пераадолення палітычнага крызісу.

Абвінавачаны ў стварэнні і кіраванні экстрэмісцкім фармаваннем, публічных закліках да захопу дзяржаўнай улады. Асуджаны да 10 гадоў пазбаўлення волі.

Узнагароджаны прэміямі Міжнароднай асацыяцыі юрыстаў за ўнёсак у абарону правоў чалавека «За абарону правоў чалавека-2021» Рады адвакатаў і юрыдычных супольнасцяў Еўропы.

1991 год. Прынята пастанова ўраду савецкай Беларусі «Аб ўвекавечанні памяці Францыска Скарыны за мяжой».

Помнікі Скарыну стаяць у Вільнюсе, Калінінградзе, Празе, Кішынэве.

1997 год. Памёр Міхаіл Раманюк.

Мастацтвазнаўца, мастак, этнограф.

Даследчык народнага мастацтва, матэрыяльнай культуры Беларусі і беларускага народнага адзення ХІХ– пачатку ХХ стагоддзя.

Аўтар альбомаў, кніг, серыі паштовых марак з народным адзеннем, сцэнічных касцюмаў для мастацкіх калектываў, альбому «Беларускія народныя крыжы».

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў.

Дзень у гісторыі: 6 жніўня. Францыск Скарына выдаў першую кнігу на беларускай мове. Нарадзіліся: літаратар Альгерд Абуховіч, рэжысёр Міхаіл Пінігін, мастак Алесь Пушкін. Памёр стваральнік першага «Слоўніка беларускай мовы» Іван Насовіч

Навіна ад

1517 год. Францыск Скарына выдаў першую кнігу, «Псалтыр».

Да гэтай падзеі прымеркаваны Дзень беларускага кнігадруку.

Цягам наступных трох год Скарына надрукаваў 23 кнігі.

Адной з галоўных асаблівасцяў усіх кніг Скарыны сталі аўтарскія каментары, якія дапамагалі «паспалітым» людзям лепш зразумець змест, асэнсаваць значэнне падзей, захаваных у кнігах Святога Пісання.

У прадмовах адлюстраваныя гуманістычныя ідэалы і светапогляд Скарыны. У іх прасочваюцца прыметы літаратурных жанраў, якія пазней атрымалі працяг у беларускай літаратуры і пісьменстве.

Асветнік і першадрукар узбагаціў беларускую культуру, зрабіў яе часткай еўрапейскай і сусветнай прасторы. Яго выданні вылучаліся высокай якасцю друку, характэрнымі мастацкімі, гравюрнымі і арнаментальнымі ўпрыгожаннямі, шрыфтамі і іншымі складнікамі выдавецкай эстэтыкі і майстэрства.

Францыск Скарына займае адзін шэраг са знанымі дзеячамі сусветнай культуры эпохі Адраджэння – Леанарда да Вінчы, Рафаэль, Ян Амас Каменскі.

1715 год. Нарадзіўся Мацей Догель.

Гісторык-археограф і правазнаўца.

Быў рэктарам элітарнай навучальнай ўстановы Collegium Nobilium (Калегіум нобіліум), якую заснаваў каталіцкі ордэн Піяраў для дзяцей шляхты. Праз брак фінансавання вучэльня вымушаная была спыніць дзейнасць. З ініцыятывы Мацея Догеля яна была адноўленая.

Доўгель – збіральнік гістарычных і дыпламатычных дакументаў. Выдавец збораў міжнародных трактатаў «Дыпламатычны кодэкс Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», дакументаў «Граніцы Польскага каралеўства і Вялікага княства Літоўскага», якія не страцілі свайго значэння дагэтуль.

1840 год. Нарадзіўся Альгерд Абуховіч.

Літаратар, паэт, перакладчык.

Адзін з заснавальнікаў жанру байкі ў беларускай паэзіі.

Ён перакладаў на беларускую мову творы польскай, рускай і заходнееўрапейскіх аўтараў.

Асаблівае месца ў творчасці Абуховіча займаюць мемуары – нязмушанае пісьменніцкае апавяданне пра сябе і сваю эпоху, напоўненае роздумамі пра час, літаратуру, вечныя праблемы чалавечага жыцця. Упершыню гэтыя мемуары з’явіліся ў друку ў газеце «Гоман» у 1916 годзе пад назвай «3 папераў Альгерда Абуховіча».

1877 год. Памёр Іван Насовіч.

Філолаг, этнограф і фалькларыст.

Стваральнік «Слоўніка беларускай мовы», «Слоўніка беларускай гаворкі» (больш за 30 тыс. слоў), «Зборніка беларускіх прыказак».

Пакінуў гісторыка-мемуарную працу «Успаміны майго жыцця». Аўтар артыкулаў, прысвечаных песеннай культуры беларусаў.

Пераклаў з лацінскай мовы 3-томную працу «Старажытныя помнікі, што асвятляюць гісторыю Польшчы і Літвы», у якой адлюстраваны ўзаемадачыненні Польшчы і ВКЛ, асветлена гісторыя беларускіх зямель з 1217 да 1696 году.

1903 год. Нарадзіўся Барыс Платонаў.

Актор, педагог, народны артыст Беларусі.

Выконваў востра-сатырыстычныя, характарныя, драматычныя і трагедыйныя ролі герояў.

На радыё чытаў творы прозы і паэзіі, напрыклад, «Курган» Янкі Купалы. Зняўся ў фільмах «Кастусь Каліноўскі», «Песня вясны», «Пяюць жаваранкі», «Хто смяецца апошнім».

1938 год. Нарадзіўся Ігар Лучанок.

Кампазітар і педагог.

Працаваў у розных жанрах. Ён аўтар кантат, вакальна-сімфанічных паэм, балад, рамансаў на вершы В. Дуніна-Марцінкевіча, Максіма Танка, Ніла Гілевіча, Якуба Коласа, М. Багдановіча, А. Куляшова.

Твораў для эстрады, да драматычных спектакляў, радыё- і- тэлепастановак, тэле- і кінафільмаў, музыкі для дзяцей.

Многія беларусы ведаюць песні «Мой родны кут», «Жураўлі на Палессе ляцяць», «Вераніка», «Алеся», «Дарагія мае землякі».

 

1945 год. На японскі горад Хірасіму была скінутая атамная бомба.

Атамным бамбаваннем Хірасімы Узброеныя сілы ЗША паўплывалі на пазіцыю кіраўніцтва Японіі адносна працягу вайны.

14 жніўня 1945 года японскі імператар Хірахіта падтрымаў падпісанне Японіяй безумоўнай капітуляцыі. 15 жніўня 1945 года Японія абвясціла пра такія намеры.

Акт аб капітуляцыі, які фармальна скончыў Другую сусветную вайну, быў падпісаны 2 верасня 1945 года.

 

1957 год. Нарадзіўся Мікалай Пінігін

Беларускі рэжысёр. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі.

У снежні 2008 года прызначаны галоўным рэжысёрам Нацыянальнага акадэмічнага тэатру імя Я. Купалы.

Ён паставіў больш за 50 спектакляў. Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі ў галіне літаратуры, мастацтва і архітэктуры за спектакль «Тутэйшыя». Прызнаваўся «Чалавекам года Беларусі» у намінацыі «Сцэна».

У час пратэстаў 2020 года калектыў яго тэатра выступіў за спыненне гвалту і пералік галасоў з удзелам незалежных назіральнікаў. За гэта ўлады звольнілі дырэктара тэатру Паўла Латушку. Мікалай Пінігін разам з большасцю трупы і іншымі супрацоўнікамі тэатру звольніўся на знак пратэсту.

1965 год. Нарадзіўся Алесь Пушкін.

Мастак, жывапісец-нонканфарміст, тэатральны мастак, перформер, палітвязень.

Актыўны ўдзельнік руху нацыянальнага адраджэння. Займаўся рэстаўрацыяй і роспісам храмаў, у тым ліку магілёўскага касцёла Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі і Святога Станіслава.

30 сакавіка 2022 году Пушкіна асудзілі на 5 гадоў зняволення. Праваабарончай супольнасцю ён прызнаны палітвязнем.

 

У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў