Category: Экалогія

Баравікоў і лісічак стане менш? Змены ў клімаце памяняюць густы грыбнікоў, кажуць кліматолагі

Навіна ад

У бліжэйшыя некалькі дзесяцігоддзяў грыбнікі, верагодна, будуць вымушаны цягнуцца да іншых відаў грыбоў, якія сужываюцца з дрэвамі, якія заменяць хвою. Напрыклад, гэта будзе чырвонагаловік сеткавы, які сустракаецца пад букамі, дубамі і грабамі – мяркуе доктар Марта Куяўска з Інстытута дэндралогіі Акадэміі Навук Польшчы.

Паступовае павелічэнне тэмператур у доўгатэрміновай перспектыве павінна будзе адбіцца на зменах у лясной зоне Усходняй Еўропы. Замест хваёвых дрэваў будуць больш распаўсюджвацца ліставыя лясы, аж да паяўлення на Беларусі граба і бука. Заходнія рэгіёны нашай краіны зблізяцца па сваім клімаце з суседнімі рэгіёнамі Польшчы і Украіны. Падобны на украінскі клімат можна чакаць і на Падняпроўі – мяркуюць кліматолагі.

Марта Куяўска, сцвярджае, што ў нашым рэгіёне незайздросны лёс чакае лісічкі і баравікі. Пры гэтым, паводле даследаванняў, агульная колькасць грыбоў у лясах Усходняй Еўропы можа павялічыцца.

Развіццё пладовых цел лясных ядомых грыбоў у 2016-2100 гадах, верагодна, вырасце на 23-93 працэнты ў параўнанні з мінулым перыядам. Гэта адбудзецца, у асноўным, з-за падаўжэння сезона плоданашэння, павелічэння колькасці ападкаў у яго пачатку і больш высокіх тэмператур у канцы. Простымі словамі, лета стане даўжэй, а дажджы будуць больш багатыя, што дасць грыбам больш часу на размнажэнне.


Але ад пацяплення ў першую чаргу, пацерпяць яловыя лясы. Змяненне клімату азначае, што лясы з хвоі, елкі будуць скарачацца. Бярозавыя таксама не будуць актыўна расці. Затое ў новым, цяплейшым клімаце мы часцей будзем сустракаць дубы.


Папулярныя лісічкі і падбярозавікі, а таксама маслякі, якія ў асноўным асацыююцца з дрэвамі сямейства сасновых, верагодна, будуць станавіцца ўсё больш рэдкімі. Таксама ўраджаі аднаго з самых высакародных грыбоў – баравікоў – могуць скараціцца з-за яго вялікай залежнасці ад іглічных лясоў.

Для таго, каб зразумець, якія грыбы будуць у сярэдзіне і канцы стагоддзя царамі беларускіх лясоў, трэба паглядзець на тыя віды, што любяць ліставыя лясы, а яшчэ лугі і стэпы.

У такіх месцах, лёгка сустрэць усе разнавіднасці сыраежак – сіне-жоўтую, зялёную, харчовую, прыгожую, ломкую. А яшчэ хвалюшку ружовую і белую, грыбы-парасоны, грузды, радоўкі і гаварушкі. Ну і апенькі.

радоўка

А з грыбоў, якія растуць на адкрытых лугах і палях, найбольш вядомыя шампіньёны. Іх зараз можна сустрэць на агародах, паблізу стайняў, на месцах выпасу жывёлы. І іх колькасць будзе толькі расці – піша Telegraf.

Фота з адкрытых крыніц

Глабальнае пацяпленне выйшла з-пад кантролю – ААН

Навіна ад

Свет пабачыў самы гарачы тыдзень за ўсю гісторыю метэаралічных назіранняў.

Генеральны сакратар ААН Антоніу Гутэрыш заявіў, што «змены клімату выйшлі з-пад кантролю», паколькі неафіцыйны аналіз дадзеных паказаў, што сярэднія сусветныя тэмпературы за сем дзён да мінулай серады былі самымі гарачымі за ўсю гісторыю назіранняў – піша The Guardian.

«Я думаю, што мы рухаемся да катастрафічнай сітуацыі, як дэманструюць два апошнія тэмпературныя рэкорды» – сказаў Антоніу Гутэрыш, маючы на ​​ўвазе сусветныя тэмпературныя рэкорды, пабітыя ў панядзелак і аўторак.

Сярэдняя глабальная – па ўсім свеце – тэмпература паветра ў аўторак склала 17,18 градусаў па Цэльсію, перасягнуўшы 17,01, адзначаныя ў панядзелак.

«Хутчэй за ўсё, ліпень будзе самым цёплым за ўвесь час, а разам з ім і самым гарачым месяцам за ўвесь час… «за ўвесь час», гэта значыць з часоў Ээмія [міжледавіковага перыяду], які адбыўся каля 120 000 гадоў таму» – сказаў доктар Карстэн Хаўштэйн, навуковы супрацоўнік у галіне атмасфернай радыяцыі ў Лейпцыгскім універсітэце.

Самыя розныя часткі свету перажываюць хвалі спякоты, і ў чацвер служба маніторынгу клімату ЕС заявіла, што ў мінулым месяцы ў свеце быў самы гарачы чэрвень за ўсю гісторыю.

Выключна мяккая зіма ў Антарктыцы найбольш спрыяла рэкордам цяпла на гэтым тыдні. Тэмпература некаторых частак кантынента і блізкага акіяна была на 10-20 градусаў вышэй, чым у сярэднім з 1979 па 2000 год.

«На гэтым тыдні тэмпература над акіянам і асабліва вакол Антарктыкі была незвычайнай, таму што франты ветру над Паўднёвым акіянам моцна штурхаюць цёплае паветра глыбей на поўдзень» – сказаў Рагу Муртугудэ, прафесар навукі аб атмасферы, акіяне і зямных сістэмах з Універсітэта Мэрыленда. 

Фота: BBC

Што будзе з астраўнымі дзяржавамі, калі іх цалкам паглыне акіян з-за глабальнага пацяплення?

Навіна ад

Тэрыторыя такой дзяржавы як Тувалу падымаецца над узроўнем акіяна ўсяго на 2 метры. Калі гіганцкі ляднік Туэйтс у Антарктыдзе абрынецца ў ваду, то адно толькі гэта прывядзе да павышэння ўзроўню сусветнага акіяна на 1,5 метры.

Канечне, гэты працэс зацягнецца на дзесяцігоддзі, і па меркаванні даследчыкаў, наўрадці да пачаткку ХХІІ стагоддзя Тувалу цалкам знікне пад марскімі хвалямі. Але ўжо цяпер Форум Ціхаакіянскіх астравоў праводзіць кансультацыі, каб вызначыцца з асноўнымі выклікамі для малых астраўных дзяржаў і спосабамі абароны правоў свах грамадзян – паведамляе Guardian.

Малыя астраўныя дзяржавы складаюць каля 25% ад агульнай колькасці краін. Пры гэтым на іх прыходзіцца ўсяго 1% вуглекіслых выкідаў у свеце, з-за якіх яшчэ мінімум цэлае стагоддзе будзе адбывацца пад’ём узроўню сусветнага акіяна. Што чакае гэтыя краіны ў будучыні, калі іх народы проста згубяць сваю тэрыторыю? 

На дадзены момант вызначэнне дзяржаўнасці ў адпаведнасці з міжнародным правам знайшло сваё адлюстраванне ў Канвенцыі Мантэвідэа, якая ўстанаўлівае чатыры крытэры: фізічная тэрыторыя, насельніцтва, урад і здольнасць уступаць у адносіны з іншымі краінамі. 

– Калі мы прымаем гэтае вызначэнне, то Тувалу магло б страціць свой статус дзяржавы, калі згубіць сваю фізічную тэрыторыю. Або мы будзем вымушаныя пераехаць у іншае месца. – пракаментаваў сітуацыю міністр замежных спраў Тувалу Сайман Кофе – Такім чынам, мы проста ўяўляем сабе гэты найгоршы сцэнар – калі да гэтага ўсё ж дойдзе, мы хацелі б, каб свет працягваў прызнаваць нашу дзяржаўнасць як пастаянную.

Сваю заяву на форуме COP26 Сайман Кофе рабіў стоячы па калена ў вадзе

На канферэнцыі па гэтай тэме на Фіджы ў гэтым годзе прэм’ер- міністр Астравоў Кука Марк Браўн сфармуляваў шэраг экзістэнцыяльных пытанняў: 

– Што стане з нашым суверэнітэтам, калі нашы берагі раз’ядаюцца павышэннем узроўню мора? Што будзе з нашымі асноўнымі правамі і свабодамі, гарантаванымі нашымі канстытуцыямі і Усеагульнай дэкларацыяй правоў чалавека? Як мы можам рэалізаваць наша агульнае бачанне, калі сам наш статус «дзяржавы» пастаўлены пад сумнеў? Як мы можам выканаць свой абавязак перад нашымі народамі, калі ў іх забіраюць дамы і сродкі да існавання? Гэтыя пытанні складаныя, але рэальныя. Яны патрабуюць рашэнняў.

Тувалу і іншыя астраўныя дзяржавы нядаўна пачалі ўмацоўваць некаторыя свае берагавыя лініі бетоннымі бар’ерамі супраць паводак, але гэта толькі частковая абарона, якая з цягам часу слабее і заўсёды будзе ўразлівай да цунамі або іншых буйных паводак, а таксама ад уздымаў грунтавых вод.

Сутыкнуўшыся з гэтымі пагрозамі цэласнасці нацыі, Форум ціхаакіянскіх астравоў заклікаў да міжнародных гарантый існуючых марскіх зон – і рэсурсаў у іх – нават калі сухапутная тэрыторыя размываецца.

Выгляд са спадарожніка атола Фунафуці, на якім знаходзіцца сталіца астраўной дзяржавы Тувалу. Фота: Universal Images Group North America LLC/Alamy

На сённяшні час некалькі краін свету ўзялі на сябе абавязацельства прызнаваць дзяржаўнасць астраўных краін нягледзячы на стан іх берагавой лініі, гэта Венесуэла, Багамы, Сент-Кітс, Сент-Люсія, Вануату, Ніуэ, Палаў, Габон і Тайвань. Тувалу таксама абмяркоўвае гэтае пытанне з вялікімі суседзямі, такімі як Новая Зеландыя і Аўстралія.

Тувалу таксама адлічбоўвае свой урад, каб палегчыць перамяшчэнне грамадзян і інстытуцый, у той час як навукоўцы-правазнаўцы разглядаюць пытанне аб тым, ці можна захаваць дзяржаўнасць шляхам арэнды зямлі ў іншай краіне.

Яшчэ адна праблема заключаецца ў тым, ці зможа насельніцтва захаваць свае законныя правы і культурную згуртаванасць як пастаянная дыяспара. Міжнароднае права не мае спецыяльнай юрыдычнай катэгорыі для кліматычных бежанцаў або людзей, якія пацярпелі ад павышэння ўзроўню мора. Таму, могуць узнікнуць складанасці, калі людзі эвакуіруюцца ў іншую краіну, якая не дазваляе падвойнае грамадзянства або рэгістрацыю нараджэння замежных грамадзян.

Адным з рашэнняў, прапанаваных Сусветным банкам, было б аб’яднанне з іншай дзяржавай, як гэта зрабілі Занзібар і Танганьіка ў 1964 годзе, каб утварыць Танзанію.

Фота з адкрытых крыніц

Каб нагадаць пра экалогію, мастак намаляваў гіганцкую пластыкавую бутэльку ў швейрцарскім парку

Навіна ад

Вялізарная карціна выканана ў стылі ленд-арт і выяўляе бутэльку для хатніх жывёл, якую выкінулі на траву ў парку Луі-Буржэ ў швейцарскай Лазане. 

Швейцарска-французскі мастак намаляваў гіганцкі мурал са змятай пластыкавай бутэлькай проста на траве швейцарскага парка, каб прыцягнуць увагу да забруджвання навакольнага асяроддзя.

34-гадовы творца пад мянушкай SAYPE выкарыстоўваў крэйду і вугаль для стварэння вялізнай карціны, якая па даўжыні і шырыні прыкладна роўная тром тэнісным кортам. Выява размяшчаецца ў парку Луі-Буржэ ў Лазане на беразе Жэнеўскага возера.

Гіганцкі мурал яшчэ будзе дадаткова пафарбаваны, што можа заняць у мастака шмат часу – ад двух да трох тыдняў – паведамляе інфармацыйнае агенства Reuters.  

Фото Reuters

Экстранная акцыя – міністэрства прыроды заклікае беларусаў паліваць дрэвы

Навіна ад

Міністэрства прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя аб’явіла экстраную акцыю “Палівай дрэва – захавай яму жыццё!” –  гаворыцца на афіцыйным сайце ведамства.

З прычыны працяглай адсутнасці ападкаў на тэрыторыі краіны пад пагрозай высыхання аказаліся дрэвы і хмызы, высаджаныя вясной гэтага года, а таксама ў папярэднія гады. Без дапамогі чалавека большасць маладых дрэў і кустоў асуджаныя на хуткую гібель.

Фота ілюстрацыйнае

Маніторынг выявіў забруджанасць паветра ў Магілёве на працягу некалькіх дзён запар

Навіна ад

Аналіз стану атмасфернага паветра ў гарадах Беларусі дэманструе стабільна высокія паказчыкі забруджанасці ў Магілёве – паведаляе Белгідрамет. Так, па стане з 30 мая да 2 чэрвеня станцыя фонавага маніторынга паветра, размешчаная на завулку Крупскай у Магілёве, паказвала перавышэнне норм па ўзроўні забруджанасці ў 1,1 – 1,5 разоў. 

Горш чым у Магілёве абстаноўка з чысцінёй паветра складалася на працягу мінулага тыдня толькі ў Брэсце.

Фота: mogilev.media, графіка: Белгідрамет

Глабальны экалагічны фонд прафінансуе садова-паркавы комплекс у Слаўгарадзе

Навіна ад

На Замкавай гары ў Слаўгарадзе пройдзе маштабнае добраўпарадкаванне тэрыторыі, плануецца пракласці безбар’ерную экалагічную сцежку і арганізаваць фестываль “Прапойскія вытокі”. Гэта стане магчыма дзякуючы таму, што мясцовая асацыяцыя дапамогі дзецям-інвалідам атрымала грант на інфраструктурнае развіццё тэрыторыі замчышча ад міжнароднай арганізацыі Глабальны экалагічны фонд на амаль 50 000 долараў.

Каарданатар праекта Віталь Варабей распавёў газеце “Прысожскі край” пра дэталі пректа. На тэрыторыі Замкавай гары ў Слаўгарадзе будуць праведзены добраўпарадкаванне тэрыторыі, пасадка новых дрэў, укладка пешаходных дарожак, устаноўка асвятлення і арт-аб’ектаў. Таксама запланавана правядзенне на тэрыторыі замчышча штогадовага фестываля “Прапойскія вытокі”. Рэалізацыя гэтага комплекса мерапрыемстваў разлічаная на два гады.

Глабальны экалагічны фонд  – гэта незалежная міжнародная фінансавая арганізацыя, чыя дзейнасць рэалізуецца праз Праграму развіцця ААН, Праграму па навакольным асяроддзі ААН, і Сусветны банк. ГЭФ дае фонды для фінансавання дадатковых выдаткаў для таго, каб праект стаў экалагічна прывабным. Арганізацыя створана ў 1991 годзе, у яе склад уваходзяць прадстаўнікі 181 дзяржавы.

Фота: Планета Беларусь

Плошча радыяцыйнага забруджвання ў Беларусі скарацілася ў два разы

Навіна ад

Намеснік начальніка ўпраўлення па абыходжанні з радыеактыўнымі адыходамі Дзяржатамнагляду Кацярына Шмялёва заявіла, што плошча забруджвання тэрыторыі Беларусі цэзіем-137 скарацілася практычна ўдвая за перыяд пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС.

– На сёння плошча забруджвання складае 12,3% ад усёй тэрыторыі краіны. – расказала Кацярына Шмялёва рэсурсу БелТА – Па стане на 1 студзеня 2023 года забруджанымі на ўзроўні звыш 1 Кі/кв.км застаюцца больш за 1, 5 млн. гектар лясоў (15,5 працэнта ад агульнай плошчы ляснога фонду) і 825 тыс. гектар сельскагаспадарчых зямель (амаль 11 працэнтаў ад іх агульнай плошчы).

Можна канстатаваць, што паступова зніжаецца доза знешняга апрамянення насельніцтва ў сувязі з распадам цэзію-137, радыяцыйнае становішча паляпшаецца – паведаміла спецыяліст. Разам з тым, 2022 населеныя пункты знаходзяцца ў забруджанай зоне. Па стане на 1 студзеня 2023 гады тут пражывае 945,1 тыс. чалавек, у тым ліку 189 тыс. дзяцей.

Фота з адкрытых крыніц.

Почему нельзя нести искусственные цветы на Радуницу

Навіна ад

Но также – посмотрели, почём они сейчас в Могилёве.

Подходя в эти дни к любым рынкам, магазинам или стихийным местам продаж, яркими анилиновыми пятнами тут и там о себе заявляют  искусственные цветы. Цены, как и на любой товар, отличаются также, как и буйство фантазии «дизайнеров».

В одном из самых дешёвых сетевых магазинов можно приобрести: букет искусственных цветов (ритуальный) Krokus CB малый за 1,38 р., большой за 2,10 р. Рядом на улице, с асфальта, продают  уже другие цветы: 2,5, 5,5, 8,5 рублей.

Минирынок на улице Гоголя уже более богат на ассортимент и цены. Можно купить у радушных продавцов от 2-х до 12 р. и даже выше – букеты на любой вкус и цвет.

– У нас приближаются большие праздники, которые сопряжены с тем, что мы идем на кладбища. И украшаем их искусственными цветами. – отметил директор Института экспериментальной ботаники имени В.Ф. Купревича НАН Беларуси Дмитрий Груммо на пресс-конференции 13 апреля.

По его данным, в год в Беларуси на свалки вывозится около 1 млн искусственных цветов, при этом срок их разложения составляет от 100 до 500 лет. “Сжигаем, а это диокисины” – добавил Груммо.

– Я призываю всех нести на кладбища живые цветы, высаживать их в горшки, разводить многолетники и карликовые кустарники, чтобы все-таки решить или минимизировать проблему искусственных отходов. – сказал эксперт.

Напомним, что Радоница (Радуница) в 2023 году приходится на вторник, 25 апреля.

Фото: mogilev.media

Маніторынг паказаў забруджванне паветра па ўсім Магілёве, у 1,4 – 2,1 разы вышэй за норму

Навіна ад

Станцыі праверкі атмасфернага паветра “Белгідрамета” паказалі перавышэнне канцэнтрацыі цвёрдых часціц у некалькіх гарадах Беларусі. Пры гэтым з 13 выпадкаў перавышэння гранічна дапушчальнай канцэнтрацыі па ўсёй краіне тры – былі зафіксаваныя ў Магілёве 11 красавіка. 

Так, гранічна дапушчальная норма была ў 2,1 разы перавышаная падчас маніторынгу ў раёне дома №5 па завулку Крупскай (раён чыгуначнага вакзала). У раёне праспекта Шмідта зафіксавана перавышэнне ў 1,7 разы, у раёне вуліцы Маўчанскага – у 1,4 разы. Нарматывы гранічна дапушчальнай канцэнтрацыі былі зафіксаваныя па цвёрдых часціцах фракцыі памерам да 10 мікрон.

Крыніца графікі: Белгідрамет.

Фота: mogilev.media