Category: Культура

Дзень у гісторыі. Гадавіны знішчэння нацыстамі вёскі Боркі. Адкрыта Полацкая езуіцкая акадэмія. Нарадзіўся фалькларыст Іван Крук

Навіна ад

15 чэрвеня 1812 года адкрыта Полацкая езуіцкая акадэмія

Ёй былі нададзеныя правы ўніверсітэту. Былі факультэты тэалагічны, філасофскі, свабодных навук, старажытных і сучасных моў. Акадэмія мела найбуйнейшую ў краіне бібліятэку з 40 тысячамі тамоў.

pastvu.com

15 чэрвеня 1831 года нарадзіўся Вінцэнт Каратынскі (1831-1891).

Беларускі і польскі пісьменнік і перакладчык, краязнавец, літаратуразнавец.

Аўтар паэтычнай кнігі з прадмовай Сыракомлі – «Чым хата багата, тым рада».

У гонар прыезду ў Вільню імператара Аляксандра II у 1859 г. напісаў прывітальны верш на беларускай мове, дзе нагадаў пра пагарджанага панствам мужыка-беларуса.

Выдаў збор твораў свайго настаўніка Ўладзіслаў Сыракомля.

wikimedia.org

15 чэрвеня 1909 года ў горадзе Круглым Магілёўскай вобласці нарадзілася Валянціна Філіповіч (1909-1942).

Географ, геамарфолаг, другая беларуская жанчына-геолаг пасля Ганны Місуны, кандыдат геаграфічных навук, дацэнт

Даследчыца Ніжняга Прыамур’я ў Расіі. Рэпрэсавана органамі НКУС.

15 чэрвеня 1938 года расстраляны НКУС Антон Платун. Нарадзіўся ў 1938 годзе.

Прафсаюзны, палітычны дзеяч БССР, акадэмік і наркам асветы.

Удзельнік рэпрэсій супраць беларускіх нацыянальных дзеячаў навукі і адукацыі. Ініцыятар «чыстак» у наркамаце.

Рэпрэсаваны сам і двое яго родных братоў.

wikimedia.org

15 чэрвеня 1936 года нарадзіўся Мікола Гіль (1936-2022).

Беларускі пісьменнік, журналіст, перакладчык. Родны брат Ніла Гілевіча.

Працаваў рэдактарам перадач для дзяцей на радыё, у часопісе «Родная прырода», галоўным рэдактарам газеты «Літаратура і мастацтва» і часопісу «Мастацтва».

15 чэрвеня 1942 года нацысты вынішчылі разам з 1800 жыхарамі вёску Боркі і навакольных пасёлкаў Кіраўскага раёну Магілёўшчыны.

Пасля вайны Боркі былі адноўлены, але суседнія пасёлкі не адрадзіліся.

Аповесць Алеся Адамовіча «Карнікі» напісана на аснове тых падзей.

На месцы найбуйнейшай па колькасці ахвяр карнай аперацыі супраць мірнага насельніцтва Беларусі ў гады Другой Сусветнай Вайны ў Барках узведзены мемарыяльны комплекс «Памяці спаленых вёсак Магілёўскай вобласці» Рэканструяваны ў 2020 годзе.

mogilev-region.gov.by

15 чэрвеня 1954 года нарадзіўся Іван Крук.

Беларускі фалькларыст, рэктар Інстытуту культуры Беларусі.

Даследуе беларускі фальклор, народную культуру, беларускі народны каляндар. Аўтар манаграфіяў «Усходнеславянскія казкі пра жывёл», «Следам за сонцам: Беларускі народны каляндар: свята, абрады, паэзія».

nastavnica.by

15 чэрвеня 1979 года нарадзілася Юлія Несцярэнка, беларуская лёгкаатлетка, алімпійская чэмпіёнка ў бегу на 100 метраў.

Бронзавая прызёрка чэмпіянату свету і Еўропы, пераможца міжнародных спаборніцтваў серыі Гран-пры. Майстар спорту Беларусі, майстар спорту Беларусі міжнароднага класа, заслужаны майстар спорту Беларусі. Ганаровы грамадзянін Брэста.

belarus.by

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

У Магілёўскім музеі імя Бялыніцкага-Бірулі прэзентавалі ікону ХІХ стагоддзя

Навіна ад

Даследчыкі адсачылі яе лёс – вясельны абраз захоўваўся ў сям’і багамольных людзей у Дасовічах.

Як адзначыла падчас прэзентацыі супрацоўніца музею Вольга Чарняўская, абраз прадстаўляе сабой выраб масавай вытворчасці, створаны рамеснікамі-іканапісцамі ў адной з майстэрняў Расійскай імперыі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ стагоддзяў.

Незвычайным артэфактам гэтую ікону робіць яе біяграфія. Тое, што даследчыкам – педагогам школы ў Хонаве – удалося высветліць.

Настаўнікі Уладзімір Ласькоў і Алена Лукашова, як паведамляе газета «Прыдняпроўская ніва», выявілі ікону ў Дасовічах.

Абраз Казанскай маці Божай традыцыйна выкарыстоўваўся як элемент вясельнага рытуала, ёй бласлаўлялі на шлюб нявесту. Ікона мае ў якасці ўпрыгожванняў вясельны вяночак і букеты з кветак, зробленыя яе ўласніцай у 1941 годзе.

Абраз налажыў, як паведамілі даследчыкам, у вёсцы мясцовыя жыхары, Мікалаю і Марыі Цэлабаевым, якія нарадзіліся ў 1920 годзе, пабраліся шлюбам перад самай вайной, нарадзілі дзіця. Багамольная сям’я да самай смерці захоўвала ікону ў сваім доме, заставалася там яна і пасля іх, ужо ў закінутым доме.

Калі суседзі звярнулі на ікону ўвагу і вынеслі яе з дому, праз тры дні ён згарэў – хтосьці выпальваў непадалёку сухую траву. Цяпер абраз будзе захоўвацца ў краязнаўчым музеі хонаўскай школы.

 

Дзень у гісторыі. Нарадзіўся Міхась Забэйда-Суміцкі, прызнаваў толькі адно права – звацца беларускім спеваком. На свет з’явіўся Мітрафан Доўнар-Запольскі, наканавана было стаць беларускім этнографам

Навіна ад

14 чэрвеня 1867 года нарадзіўся Мітрафан Доўнар-Запольскі (1867-1934).

Беларускі гісторык, этнограф, эканаміст, прафесар.

Аўтар больш за 150 прац па гісторыі Кіеўскай Русі, Маскоўскай дзяржавы, Расіі, Літвы і Беларусі, па этнаграфіі Беларусі. Сустваральнік Археаграфічнай камісіі інстытуту беларускай культуры.

Актыўна падтрымліваў Беларускую Народную Рэспубліку. Па просьбе ўладаў БНР склаў «Мемарыял» («Асновы беларускай дзяржаўнасці»), які быў надрукаваны ў Гродне і Вільні ў 1919 па-беларуску, па-руску, па-нямецку, па-французску; пазней – на англійскай мове.

Дакумент утрымліваў гістарычныя падставы неабходнасці стварэння незалежнай беларускай дзяржавы.

Аўтар забароненай кнігі «Гісторыя Беларусі».

wikimedia.org

14 чэрвеня 1900 год нарадзіўся Міхась Забэйда-Суміцкі (1900-1981).

Беларускі спявак, педагог. Ён не жадаў называць сябе вялікім польскім спеваком, прызнаючы толькі адно права – звацца беларускім.

Кар’еру пачаў у Харбінскай оперы. Выступаў у Міланскай оперы, «Ла Скала», актыўна гастраляваў па гарадах Заходняй Беларусі, Польшчы, Літвы, Латвіі, Чэхаславакіі, Германіі.

Запісаў грампласцінкі з апрацаванымі беларускімі народнымі песнямі.

У 1963 годзе даў аншлагавыя канцэрты ў шматлікіх гарадах БССР, у тым ліку Магілёве.

Пахаваны на пражскіх Ольшанскіх могілках. У гонар Забэйды-Суміцкага названа вуліца ў Маладзечне.

wikimedia.org

14 чэрвеня 1903 года памёр Ян Карловіч. Нарадзіўся ў 1836 годзе.

Беларускі лінгвіст, этнограф, фалькларыст, музыказнаўца.

Займаўся гісторыяй і музыкай у Парыжы, Гайдэльбергу, Бруселі. Аўтар этнаграфічных даследаванняў, сабраў і апублікаваў некалькі сотняў беларускіх і літоўскіх паданняў, казак, песень.

wikimedia.org

14 чэрвеня 1937 года ў Маскве арыштаваны Мікалай Галадзед (1894-1937).

Беларускі палітычны дзеяч. На пачатку 1920-х – старшыня Горацкага выканкама, член бюро па першаму ўзбуйненню тэрыторыі БССР.

Паводле афіцыйнай версіі, выкінуўся з акна 5-га паверха ў часе допыту ў будынку НКУС БССР. Паводле неафіцыйных звестках: забіты, а потым супрацоўнікі дзяржбяспекі інсцэнавалі самагубства, або расстраляны.

Спрычыніўся да рэпрэсій акадэмікаў В. Ластоўскага, У. Пічэты, Я. Лёсіка, С. Некрашэвіча, Г. Гарэцкага, А. Дубаха.

wikimedia.org

14 чэрвеня 1951 года нарадзіўся Міхаіл Кучарэнка.

Краязнавец, шклоўскі грамадкі актывіст, намеснік старшыні Шклоўскага аддзялення таварыства аховы помнікаў і культуры, даследчык паганскіх капішчаў, старажытнага Шклова. Адстаўны армейскі падпалкоўнік,

Яго намаганнямі знойдзены каменны крыж перанесены на пляцоўку каля каля Спаса-Праабражэнскай царквы Шклова.

 

Дзень у гісторыі. Смаленск зноў стаў беларускім, але ненадоўга. Пастаўленая «Дасціпнае каханне» Францішкі Уршулі Радзівіл, першай прызнанай у Вялікім Княстве літаратаркі і драматургіні. Нарадзіўся аўтар паэмы «Тараса на Парнасе»

Навіна ад

13 чэрвеня 1611 года аб’яднаныя войскі Вялікага Княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай вярнулі Смаленск – важны стратэгічны горад па шляху на Маскву.

Аблога трывала 20 месяцаў. Пад уладай маскоўцаў Смаленск знаходзіўся 97 гадоў. Па страце гораду яго пакінула багата заможных гараджанаў, якія аселі і ў Магілёве.

i.mycdn.me

13 чэрвеня 1702 года нарадзіўся Міхал Казімір Радзівіл «Рыбанька» (1702-1762).

Дзяржаўны дзеяч ВКЛ, мецэнат.

Як звяртаўся да кагосьці ўжываў слова «Рыбанька».

Аднавіў замак у Нясвіжы, збуранага шведамі ў 1706, дзейнасць Нясвіжскай друкарні, адкрыў Нясвіжскі кадэцкі корпус, заснаваў першыя ў ВКЛ мануфактуры, у тым ліку Слуцкую персіярню па вырабе шаўковых паясоў.

wikimedia.org

13 чэрвеня 1746 года ў нясвіжскай летняй рэзідэнцыі Альба адбылося прадстаўленне камедыі «Дасціпнае каханне» Францішкі Уршулі Радзівіл (1705-1753).

Аўтарка – першая прызнаная ў Вялікім Княстве Літоўскім жанчына-драматург, паэтэса і мастачка.

upload.wikimedia.org

13 чэрвеня 1834 года нарадзіўся Канстанцін Вераніцын (1834-1903).

Аўтар – сатырычна-гумарыстычнай паэмы «Тарас на Парнасе».

Аграном, педагог, удзельнік літаратурнага жыцця на Беларусі сярэдзіны ХІХ ст., адзін з заснавальнікаў новай беларускай літаратуры.

Канстанцін Вераніцын, былы прыгонны, які воляю лёсу атрымаў свабоду і зрабіў затым неблагую кар’еру, напісаў дзівосную фантазію пра тое, што кожны, нават вонкава самы нязначны, чалавек мае права на свой Парнас. 

У 2001 годзе на радзіме Вераніцына ў Астраўлянах і Гарадку пастаўлены мемарыяльныя знакі ў гонар паэмы «Тарас на Парнасе» і яе аўтара.

nlb.by

13 чэрвеня 1888 года нарадзіўся Антон Аўсянік (1888-пасля 1933).

Беларускі палітык і дыпламат, дзеяч БНР, сакратар Рады БНР, удзельнік нацыянальна-вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі, пасол сейма Польшчы, сябра Беларускага пасольскага клуба.

У пачатку 1930-х выехаў у БССР, быў арыштаваны ў 1933 годзе. Далейшы лёс невядомы.

wikimedia.org

13 чэрвеня 1889 года нарадзіўся Павел Жаўрыд (1889-1939).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, адзін з кіраўнікоў Слуцкага паўстання, журналіст.

У 1918 годзе Жаўрыд у складзе камісіі правяраў дзейнасць Слуцкай ЧК і выкрыў шматлікія злоўжыванні.

Быў арыштаваны ЧК, сядзеў у Слуцкай, Бабруйскай, Смаленскай турмах. Арыштоўваўся таксама ў 1930 і 1937 гадах. Памёр у ГУЛАГу.

wikimedia.org

13 чэрвеня 1943 года забіты Юльян Саковіч (1906-1943).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, адзін з кіраўнікоў канспірацыйнай Беларускай незалежніцкай партыі і кіраўнік Беларускай Народнай Грамады. Вязень Бяроза-Картузскай вязніцы і савецкіх турмаў.

wikimedia.org

13 чэрвеня 1956 года нарадзіўся Леанід Тараненка.

Беларускі цяжкаатлет, двухразовы чэмпіён свету. Уладальнік 19 сусветных рэкордаў, прычым два з іх – 266 кг у штуршку і 475 кг у дваябор’і – застаюцца неперасягнутымі і сёння.

wikimedia.org

 

Дзень у гісторыі. Гадавіна нападу Напалеона на Расійскую імперыю і 1 мільён загінулых беларусаў. Халакост у Беларусі: знішчана гета ў Друі. Беларусы адзначаюць Сёмуху. Памёр аўтар «Збянтэжанага Саўкі»

Навіна ад

12 чэрвеня праваслаўныя хрысціяне святкуюць Дзень Святой Троіцы.

Адзначаецца на 50-й дзень (Пяцідзесятніца) па Вялікадні. Пяцідзесятніца тлумачыцца, як свята сашэсця Святога Духа на апосталаў.

У культавую практыку праваслаўнай царквы свята Тройцы ўведзенае ў XIV стагоддзі.

Разам з назвай Троіца пашыранай практычна па ўсёй Беларусі назва Сёмуха (Сёдмуха, Сёмка, Зелянец, Зялёныя святкі).

Вытокі Сёмухі сягаюць храналагічна да пачатковых перыядаў складвання рода-племянной арганізацыі грамадства.

rcksch.by

12 чэрвеня – Сусветны дзень барацьбы супраць дзіцячай працы.

Заснаваны Міжнароднай арганізацыяй працы і адзначаецца штогод. Упершыню адзначаны ў 2002 годзе.

Закліканы прыцягнуць увагу да праблемы эксплуатацыі дзіцячай працы і ўжыванне захадаў для яе ліквідавання.

160 мільёнаў дзяцей ад 5 да 17 гадоў працуюць, прычым больш за 100 мільёнаў – ахвяры сучаснага рабства, а 80 мільёнаў – заняты небяспечнай працай.

cdn.fishki.net

12 (24) чэрвеня 1812 года з пераправы праз Нёман французскіх войск пачалася вайна з Расійскай імперыяй.

Дадзеныя ўдзелу беларусаў у арміях двух дзяржаваў сведчаць, што яна пераўтварылася ў грамадзянскую.

За два дні да вайны перад войскамі зачыталі загад Напалеона, у якім ён падкрэсліваў, што вядзе вайну дзеля аднаўлення Польшчы ў межах 1772 году.

У вайне загінула ў баях, ад голаду, разрухі 1 мільён беларусаў, ці чвэрць насельніцтва краю.

На месцах значных баёў пастаўленыя помнікі: у Віцебску, Полацку, Клясціцах, Брэсце, Пінску. Пад Магілёвам у 1912 г. пабудавана мемарыяльная капліца ў памяць аб бітве пад Салтанаўкай 23 ліпеня 1812 году.

Адной з самых знакамітых стала бітва 29 лістапада на Бярэзіне пад Барысавам. Каля вёсак Студзёнка і Брылі загінула значная частка арміі Напалеона.

Бітва пакінула моцны адбітак у грамадскай свядомасці французаў, якія да гэтага часу ўжываюць слова «Бярэзіна» як метафару поўнага правалу або катастрофы.

static.kulturologia.ru

12 чэрвеня 1895 года нарадзіўся Леапольд Родзевіч (1895-1938).

Беларускі драматург, тэатральны і нацыянальны дзеяч.

Рэдактар беларускіх газет «Беларускі звон», «Наша будучыня», «Чырвоны сцяг», часопісу «Бальшавік», дзеяч Беларускай рэвалюцыйнай арганізацыі.

Аўтар шматлікіх п’ес, зборнікаў вершаў: «Беларусь», «На паняволеных гонях» і інш. Многія творы Родзевіча, асабліва «Збянтэжаны Саўка», ставяцца сучаснымі тэатральнымі калектывамі Беларусі.

Быў арыштаваны чэкістамі ў 1933 годзе па справе так званага «Беларускага нацыянальнага цэнтру». Адпраўлены ў Саратаў, дзе працаваў у лясніцтве. Паўторна арыштаваны ў 1938. Дакладная дата гібелі невядомая.

12 чэрвеня 1942 года нацыстамі знішчана гета ў Друі: забіта 1318 габрэяў. 

Падчас знішчэння гета згарэла і знакамітая Друйская сінагога. 

На месцы расстрэлу друйскіх габрэяў у 2001 г. паставілі помнік на сродкі, сабраныя выхадцамі з гэтага мястэчка.

Паводле дадзеных большасці навуковых крыніц ахвярамі Халакосту ў Беларусі сталі ад 600 да 800 тысяч габрэяў і нават больш. 

У Беларусь забіваць завозілі габрэяў з іншых акупаваных нацыстамі краінаў. 

У кожным горадзе былі арганізаваныя гета, у якіх зганялі габрэяў, а затым масава стралялі. Месцы расстрэлаў ёсць ля ўсіх буйных паселішчаў.

wikimedia.org

12 чэрвеня 1998 года памёр у ЗША Антон Адамовіч. Нарадзіўся ў 1909 годзе.

Беларускі літаратуразнавец, гісторык, празаік, дзеяч беларускай эміграцыі.

Аўтар манаграфічнага даследавання творчасці Максіма Гарэцкага, прац пра Івана Луцкевіча, а таксама «Якуб Колас у супраціве саветызацыі», «Супраціўленьне саветызацыі ў беларускай літаратуры» і іншых.

Антон Адамовіч пісаў таксама працы па гісторыі, эканоміцы, культуры Беларусі, вывучэнне яго творчай спадчыны (каля 250 прац, у тым ліку на англійскай, нямецкай і рускай мовах) яшчэ наперадзе. Адзін з заснавальнікаў Беларускі інстытут навукі і мастацтва.

У 1930 годзе быў арыштаваны па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Высланы ў Удмуртыю, у Глазаў. 

У 1934 годзе пераведзены ў Вятку, дзе працаваў у навучальных установах. 

21 ліпеня 1935 году тэрмін высылкі працягнулі яшчэ на 2 гады. У 1937 годзе арыштаваны зноў. Вызвалены 3 ліпеня 1938 году, вярнуўся ў Мінск. Скончыў БДУ, працаваў настаўнікам у сярэдняй школе.

Падчас Другой сусветнай вайны заставаўся ў Мінску. З ліпеня 1941 – адзін з арганізатараў выдання шэрагу беларускіх газет, часопісаў, кніг.

З 1960 гадоў жыў у ЗША. Тады ж стаў адным з кіраўнікоў радыёстанцыі «Свабода».

Пахаваны на Беларусіх могілках у Іст-Брансуіку, штат Нью-Джэрсі.

wikimedia.org

12 чэрвеня 2021 года памёр Ігар Жалязоўскі. 

Нарадзіўся ў 1963 годзе.

Беларускі канькабежац, заслужаны майстар спорту СССР, Заслужаны работнік фізічнай культуры і спорту Беларусі. Яго імя ўнесенае ў Кнігу рэкордаў Гінэса.

Ён стаў першым у гісторыі атлетам, хто здабыў алімпійскую ўзнагароду для незалежнай Беларусі – срэбра Лілехамэра ў 1994 годзе.

5 разоў прызнаваўся лепшым спартоўцам году Беларусі. Адзін з наймацнейшых у свеце канькабежцаў-спрынтэраў у 1980-1990 гадах. Прэзідэнт Беларускага саюзу канькабежцаў, член НАК Беларусі, прэзідэнт Параалімпійскага камітэту Беларусі.

zviazda.by

У Магілёве адкрылася выстава Ігара Адамовіча – акуніцеся ў атмасферу вернісажу

Навіна ад

Выстава называецца «Горад» і прысвечаная Магілёву, яго архітэктуры ды вобразам.

Персанальная выстава магілёўскага мастака Ігара Адамовіча адкрылася ў галерэі Андрэя Вераб’ёва, што размяшчаецца па праспекце Міра, на беразе Дубравенкі.

Адчуць атмасферу вернісажа можна праз наша відэа.

 

Вытанчаныя і вельмі цёплыя па каларыце, моцныя па фактуры карціны мастака пераносяць гледача ў чароўны свет архітэктуры і прымушаюць інакш зірнуць на навакольны свет.

Ігар Адамовіч нарадзіўся ў 1967 годзе ў Магілёве, скончыў мастацка-графічны факультэт Віцебскі дзяржаўнага педінстытуту. 

Ён быў удзельнікам рэстаўрацыі касцёлу Святога Станіслава ў Магілёве і сядзібы Мі́хала Клеафа́са Агі́нскі ў весцы Залессе. 

Працуе выкладчыкам у Магілёўскім дзяржаўным вучылішчы культуры. Аўтар шматлікіх рэспубліканскіх і персанальных выстаў.

Магілёўскі тэатр паставіў «Прымакоў» паводле п’есы Янкі Купалы. Са сцэны загучыць беларуская мова

Навіна ад

На сайце Магілёўскага драматычнага тэатру напісана, што спектакль на беларускай мове. Яго анонс таксама беларускамоўны.

Рэжысёр-пастаноўшчык купалаўскіх «Прымакоў» – Таццяна Пацай. Яна ж і галоўны рэжысёр тэатру.

Беларускамоўныя спектаклі ў магілёўскім тэатры паказвалі ў 2018 годзе

Магілёўскі тэатру не часта здзіўляе гледачоў беларускамоўнымі пастаноўкамі. Мясцовыя тэатралы згадваюць, што апошні раз спектакль на беларускай мове глядзелі ў верасні 2018 году. Тады адбылася прэм’ера «Жоўтага пясочку» паводле апавядання Васіля Быкава. Таксама без увагі тэатралаў не застаўся пастаноўка «Таямніца старой ратушы». Прэм’ерны яе паказ адбыўся ў маі таго ж году.

Тыя хто сёння наведаюцца на купалаўскіх «Прымакоў» са шкадаваннем згадваюць аб удзелу тэатру ў анлайн-фестывалі, арганізаванага Міністэрства культуры непрызнанай Беларуссю ЛНР. Паводле іх кіраўніцтва магло знайсці прычыну, каб адмовіцца.

Пра што п’еса Купалы?

П’еса Янкі Купалы падаецца яшчэ і як «сцэнічны жарт у адной дзеі». За аснову для яго ўзяты папулярны ў народзе анекдот.

Гераіня п’есы Даміцэля, прачынаецца і ў сваёй пасцелі і замест мужа, бачыць кума Максіма. Тым часам яе муж Трахім спіць у чужой хаце, з кумой Паланеяй.

Дзеці ж, разгубленыя начнымі прыгодамі сваякоў, кахаюць адзін аднаго і хочуць ажаніцца. Такі «вясёлы, эратычны і бядотны» сюжэт. У Янкі Купалы іншых не бывае.

Класік беларускай літаратуры завершыў «Прымакоў» 31 ліпеня 1913 года. Упершыню яны пабачылі свет у газеце «Рунь» у 1920 годзе. Машынапісны тэкст п’есы з праўкамі аўтара захоўваецца ў Літаратурным музеі Янкі Купалы.

Музей гісторыі Магілёва анансаваў экскурсіі па яўрэйскіх мясцінах гораду

Навіна ад

Маршрут пройдзе праз могілкі і былое гета, Талмуд-Тору, рамеснае вучылішча і прыватныя дамы магілёўцаў-яўрэяў. Маршрут заяўлены як аўтобусна-пешаходная экскурсія на дзве гадзіны.

Упершыню яўрэі згадваюцца ў Магілёве пад 1522 годам, калі ліхвяр і зборшчык мытаў І. Езафовіч атрымаў у горадзе права на збор вагавага падатку, адкрыццё васкабойні і карчмы.

Да пачатку ХХ стагоддзя колькасць яўрэяў у горадзе вырасла да 34% ад агульнага насельніцтва.

Стагоддзі іх суіснавання з карэннымі жыхарамі былі азмрочаныя неаднаразовымі пагромамі, спробай крывавага паклёпу ў 1692 годзе, амаль поўным знішчэннем абшчыны ў 1655 годзе казакамі магілёўскага палкоўніка Канстанціна Паклонскага.

Гэтыя стагоддзі пражывання ў Магілёве яўрэйскай грамады пакінулі значныя культурныя сляды. У архітэктурным выражэнні, гэта будынкі Талмуд-Торы, яўрэйскага рамеснага вучылішча, сінагогі і безліч каменных дамоў на цэнтральных гарадскіх магістралях.

Сто гадоў таму прыватныя дамы насілі імёны сваіх уладальнікаў. Дом Берліна, дом Гісіна, Бернштэйна, Каца, Маховера, Мінахера, Ханіна, Ідэльсона, Зільберман. Яны дагэтуль упрыгожваюць Першамайскую і Ленінскую вуліцы, Пажарны завулак, але ж згубілі свае гістарычныя назовы.

Дом Сары Зільберман да рэвалюцыі і пасля

Распрацаваны маршрут, закліканы ў тым ліку і вярнуць гэтую гістарычную памяць наведнікам экскурсій. Ён пройдзе праз гандлёвую плошчу, Школішча, вуліцы Вароўскага, Ленінскую і Карла Маркса, могілкі на Машэкаўцы і памятны знак на месцы знішчанага ў 1941 годзе гета.

«Магчыма, калісьці гэтыя ацалелыя будынкі яўрэйскай спадчыны – сінагогі, гасцініцы, навучальныя ўстановы, вернуць свае гістарычныя назвы, хаця б на памятных таблічках – адрэагавала навіну ад музейшчыкаў жыхарка Магілёва.

Загалоўнае фота: Яўрэйскае турыстычнае агенцтва 

 

Дзень у гісторыі. Напамін, што і ў дзяцей ёсць правы. Сёння выпіце малака і згадайце журналістаў, якія ўзяліся выдаваць у 1838 годзе першую магілёўскую газету

Навіна ад

1 чэрвеня – Міжнародны дзень абароны дзяцей.

Заснаваны ў лістападзе 1949 году ў Парыжы рашэннем кангрэсу Міжнароднай дэмакратычнай федэрацыі жанчын. Упершыню Міжнародны дзень абароны дзяцей адзначылі ў 1950 годзе.

Гэты дзень – напамін дарослым пра неабходнасць захавання праў дзяцей на жыццё, свабоду іх думкі, адукацыю, адпачынак і вольны час, абарону ад фізічнага, псіхалагічнага гвалту і эксплуатацыі дзіцячай працы як неабходных умоў для фармавання гуманнага і справядлівага грамадства.

nv-online.info

1 чэрвеня – Сусветны дзень малака. Адзначаецца ад 2001 году.

  • Малако – самадастатковы прадукт: не напой, а ежа, бо ў народзе кажуць «паесці малака».
  • Вымя каровы здольнае змясціць да 23 літры малака.
  • На год чалавеку патрэбна да 300 кг малочных прадуктаў.
  • У 50% дарослых на планеце малако не засвойваецца з прычыны зніжэння актыўнасці лактозы пры пераходзе на дарослы тып харчавання.
  • Кабылінае малако ўтрымлівае шмат лактозы і мала бялкоў і тлушчаў, за кошт гэтага яно лягчэй засвойваецца арганізмам. У ім ім больш вітамінаў А і С, чым у каровіным. Такое малако трэба ўжываць пры гастрытах, язвах, дысбактэрыёзе, розных жаночых захворваннях.
  • У казінага малака саладзейшы смак, чым у каровінага, у ім вышэй утрыманне вітамінаў, бялкоў. Гэтае малако здольнае ўсмоктвацца без удзелу жоўці – гэты працэс адбываецца праз вянозную сетку, абыходзячы лімфатычныя капіляры.
  • Шклянка цёплага выдатны сродак ад бяссоння.
  • Малако кісне пад час навальніцы.
  • Бялкі каровінага малака здольныя звязваць таксіны ў арганізме: тыя, хто працуе на шкодных вытворчасцях, атрымлівае бясплатнае малако.
  • Для вытворчасці 1 кг натуральнага сметанковага масла патрабуецца аж 21 літраў малака. 1 кг сыра атрымліваецца з 10 літраў малака.
  • Самае тлустае малако ў цюленяў – больш за 50% і кітоў – каля 50%.

1 чэрвеня 1434 года пакінуў свет Ягайла Альгердавіч (~1350-1434).

Князь віцебскі, вялікі князь літоўскі (1377–1392), кароль польскі (1386–1434, каранаваны пад імем Уладзіслаў II Ягайла) і вярхоўны князь літоўскі (1392–1434).

У 1410 годзе разам з Вітаўтам кіраваў саюзным войскам у час Грунвальдскай бітвы, пасля якой Тэўтонскі ордэн ужо не здолеў аднавіць сваю былую магутнасць. Ягайла заклаў падмурак для шматвяковай польска-літоўскай уніі, заснаваў дынастыю Ягелонаў – адну з самых уплывовых у Цэнтральнай і Усходняй Еўропе.

wikimedia.org

1 чэрвеня 1838 года ў Магілёве пачалі выдаваць «Магілёўскія губернскія ведамасці» – першая газета ў рэгіёне.

Выходзіла да 1918 года. Наклад ад некалькіх сот да 2000 паасобнікаў. Да сярэдзіны XIX стагоддзя – штотыднёвік, потым друкавалася двойчы, у 1904 г. – нават тройчы на тыдзень.

Газета падавала не толькі афіцыйную інфармацыю, загады, распараджэнні, навіны, але змяшчаліся дадзеныя аб цэнах на асноўныя прадукты харчавання, аб базарных днях, надвор’і, рэпертуары гарадскіх тэатру і кінатэатраў, аб чыноўніках і прыватных асобах, якія прыбылі ў горад, з указаннем гасцініц, дзе яны спыніліся, аб тарыфах на білеты на экіпажы, цягнікі і параходы, якія адпраўляюцца з Магілёва, і шматлікае іншае.

1-2 чэрвеня 1918 года ў Мінску працаваў з’езд беларускага каталіцкага духавенства.

У прынятай на з’ездзе рэзалюцыі вылучаліся патрабаванні шырокай аўтаноміі Беларусі ў Расійскай Федэратыўнай Дэмакратычнай рэспубліцы, навучання ў школах на беларускай мове, паступовага пераходу на беларускую мову ў богаслужэнні.

На з’ездзе пастанавілі выдаваць у Пецярбурзе беларускія кнігі для школ і беларускую газету «Бацькаўшчына». Пазней назва была зменена і замест «Бацькаўшчыны» стала выходзіць «Беларуская крыніца».

0.academia-photos.com

1 чэрвеня 1918 года ў Смаленску пачалася 4-я Паўночна-заходняя абласная канферэнцыя РКП(б), якая ўхваліла Брэсцкі мірны дагавор.

3 сакавіка 1918 г. Брэсцкі мір быў афіцыйна падпісаны прадстаўнікамі Савецкай Расіі, якія адмовіліся ад далейшага абмеркавання яго ўмоў.

Цырымонія падпісання адбылася ў Белым палацы Брэсцкай крэпасці. Брэсцкі мір фармальна завяршыў удзел Расіі ў Першай сусветнай вайне і з’явіўся вынікам няздольнасці Расіі працягваць вайну, краіна знаходзілася ў стане эканамічнага крызісу.


wikimedia.org

1 чэрвеня 1943 года нарадзіўся Андрэй Майсяёнак.

Беларускі вучоны ў галіне біяхіміі, гісторык медыцыны, вітамінолаг, грамадскі дзеяч, член-карэспандэнт НАНБ, доктар біялагічных навук, прафесар.

Аўтар прац па гісторыі медыцыны на Беларусі. Адзін з заснавальнікаў беларускага фонду А. Міцкевіча. 3 1991 года актыўна займаецца стварэннем нацыянальнага фонду рукапісаў, старадрукаў, рэдкай кнігі і перыёдыкі імя Я. Храптовіча.

glubmusej.by

1 чэрвеня 1945 года нарадзіўся беларускі мастак-жывапісец Аляксей Кузьміч (1945-2013).

Напачатку творчасці пісаў навакольны свет, людзей, далей пераключыўся ў сваім жывапісу на праблемы больш філасофскага плана – аб сэнсе прысутнасці чалавека на Зямлі, пра маральны абавязак, аб прызначэнні жанчыны-маці (Мадонны), аб духоўнай ролі славянскіх народаў у эвалюцыі ўсяго чалавецтва.

Разважаў пра праблемы духоўнага ўдасканалення чалавека, аб барацьбе дабра і зла. Галоўнай гераіняй яго жывапісу заўсёды была Жанчына. Крэда А. Кузьміча: «Хто любіць жанчыну, хто любіць свет, хто піша жанчыну, таму дапамагае бог». У стылістыцы твораў на тэму Мадонны стала праступаць некаторая іконная вобразнасць.

Яго пэндзлю належыць шэраг партрэтаў вядомых дзеячаў беларускай і расійскай культур: Стэфанія Станюта, Галіна Макарава, Здзіслаў Стома, Валянцін Занковіч, Міхаіла Пташука і інш. У сваіх карцінах мастак разважаў і аб беларускай ідэнтычнасці: «Памяці Гусоўскага», «Жыві і памятай», «Прысвячаецца Чарнобылю» і г.д. 1 чэрвеня 2014 г. на радзіме мастака, у в. Махро на Берасцейшчыне адкрылася імянная мастацкая галерэя – філіял музейнага комплексу Напалеона Орды.

wikimedia.org

 

В Могилеве открылась мемориальная выставка фотохудожника Александра Сомова – много фото

Навіна ад

“42 сонета из жизни…” – именно 42 фотографии из богатого творческого наследия автора отобрали коллеги и почитатели таланта для выставки в память об ушедшем друге. 

Александр Сомов, фотограф-любитель и велоактивист трагически погиб в мае 2019 года, возвращаясь с праздника по случаю открытия велосезона. В память о нем, как мы рассказывали друзья по велопрогулкам проводят традиционные весенние покатушки. Велосипед, фотоискусство, живопись – это три основных увлечения человека, сделавшего серьезную военную карьеру.

– Какая-то часть его души тянулась к большому миру, к новым горизонтам и открытиям, просто к красоте – делится воспоминаниями о друге могилевский поэт, бард Василь Авраменко – Иначе как объяснить, что в серьезные годы “серьезный человек” (подполковник!) берет в руки кисть и начинает рисовать. А еще раньше, в 1980-х в его жизни был фотоклуб “Радуга”, присоединение к кругу творческих, фотоодержимых людей.

В сообществе могилевских фотографов Александр Сомов известен как автор ярких, самобытных работ, которые не раз занимали призовые места на разнообразных конкурсах. 

Выставка “42 сонета из жизни…” составлена из материалов прижизненных выставок фотохудожника, его лучших и конкурсных работ. Также в экспозиции представлены несколько его живописных картин. 

Выставка проходит в музее этнографии по ул. Первомайской, 8 до 7 июня. Время работы музея – с 10.00 до 18.00, выходные дни среда и четверг.