Культура - Новости культурной жизни МогилеваМагілёў.media

Дзень у гісторыі. Нарадзіўся Юры Хадыка, палітык, стваральнік музею старажытнабеларускай культуры. Пачалася аперацыя «Багратыён», у ходзе якой была вызваленая Беларусь ад нацыстаў. Міжнародны дзень удоў

Навіна ад 23 чэрвеня, 202223 чэрвеня, 2022

23 чэрвеня – Дзень дзяржаўнай службы Арганізацыі Аб’яднаных Нацый. Адзначаецца з 2003 году.

Генеральная Асамблея заклікае дзяржавы-члены ААН у гэты дзень спецыяльнымі імпрэзамі асвятляць працу дзяржаўнай службы ў працэсе развіцця краін.

ААН — міжнародная арганізацыя, створаная для падтрымання і ўмацавання міжнароднага міру і бяспекі, а таксама развіцця супрацоўніцтва паміж дзяржавамі.

23 чэрвеня – Міжнародны дзень удоў.

Абвешчаны Генеральнай Асамблеяй ААН у 2011 годзе.

Для многіх жанчын ва ўсім свеце трагедыя страты партнёра ўскладнена працяглай барацьбой за свае асноўныя правы і годнасць. Нягледзячы на тое, што ў свеце больш за 258 мільёнаў удоў, на іх не заўжды звяртаюць увагу.

У Беларусі больш за 800 тысяч удоў. І іх колькасць толькі расце. У краіне павышаная смяротнасць мужчын. Яны жывуць на 10 гадоў менш за жанчын.

mirkosmosa.ru

23 чэрвеня (6 ліпеня) 1900 года нарадзіўся Іван Лупіновіч (1900-1968).

Глебазнавец-аграхімік, доктар сельскагаспадарчых навук.

Заснавальнік Беларускага геаграфічнага таварыства.

Зрабіў значны ўклад у вывучэнне праблем меліярацыі і асваення Палесся.

wikimedia.org

23 чэрвеня 1933 года загінуў епіскап Слуцкі Мікалай (Мікалай Шамяціла). Нарадзіўся ў 1877.

Беларускі праваслаўны дзеяч.

Падтрымліваў і пашыраў сярод вернікаў ідэі беларускага нацыянальнага адраджэння. Прыхільнік ідэй аўтакефаліі праваслаўнай царквы Беларусі.

Арыштоўваўся органамі НКВД у 1926, 1933 гадах. Па афіцыйнай версіі, памёр ад тыфу ў мінскім шпіталі, па іншых звестках – расстраляны ў Мінскай унутранай турме ДПУ.

wikimedia.org

23 чэрвеня 1938 года нарадзіўся Юрый Хадыка.

Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, навуковец.

У 1969 годзе арганізаваў у АН БССР семінар па вывучэнню старажытнабеларускага мастацтва, прымаў удзел у зборы матэрыялаў і напісанні «Збору помнікаў гісторыі і культуры Беларусі».

Адкрыў пры АН БССР Музей старажытнабеларускай культуры. Намеснік старшыні БНФ. Быў у зняволенні. У турме на знак пратэсту галадаў. Памёр у ЗША, але пахаваны ў Мінску.

wikimedia.org

23 чэрвеня 1944 года пачалася наступальная аперацыя савецкіх войск «Баграціён» (23 чэрвеня – 29 жніўня 1944).

Ад гітлераўцаў была вызваленая Беларусь, усходняя Польшча, частка Прыбалтыкі. Была цалкам разгромлена нямецкая група арміяў «Цэнтр». Аднавіць страты нацысты былі не ў сілах. Аперацыя «Баграціён» пераламіла хаду вайны Савецкага Саюзу з гітлераўскай Германіяй.

wikimedia.org

23 чэрвеня 1967 года ў ЗША памёр Мікалай Дзямідаў.

Беларускі грамадска-палітычны і ваенны дзеяч, настаўнік.

Удзельнік Імперыялістычнай вайны, паручнік.

Прадстаўнік Рады БНР і камендант Гродна. З уласна сфарміраваным батальёнам ваяваў у складзе арміі Станіслава Булак-Балаховіча.

Арганізатар таварыстваў «Беларуская хата» і «Рунь» у Латвіі. Адзін з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Дзень у гісторыі. Гадавіна смерці Быкава. Пачатак вайны між Нацысцкай Нямеччынай і Савецкім Саюзам. Нарадзіўся Аляксандр Цвікевіч, адзін з заснавальнікаў Беларускай Народнай Рэспублікі

Навіна ад 22 чэрвеня, 2022

22 чэрвеня 2003 году памёр Васіль Быкаў.

Беларускі пісьменнік і грамадскі дзеяч, франтавік, Народны пісьменнік Беларусі.

Ягоныя паховіны сабралі ў Мінску тысячы людзей. Былі спробы спыніць жалобную працэсію, але яе ўдзельнікі ўсё роўны праводзілі пісьменніка да ягонай магілы на Ўсходніх могілках сталіцы.

Большасць твораў Быкава – аповесці пра нямецка-савецкую вайну, дзеянне якіх адбываецца падчас нямецка-савецкай вайны і ў якіх паказаны маральны выбар чалавека ў найболей драматычныя моманты жыцця.

Творчасцю пісьменніка засведчаны духоўная сталасць сучаснай беларускай літаратуры, яе сусветны ўзровень.

wikimedia.org

22 чэрвеня 1941 гады – Пачалася вайна між нацысцкай Германіяй і Савецкім Саюзам.

На той момант большасць краін Еўропы былі акупаваныя Германіяй. А з уварваннем Германіі ў Польшчу 1 верасня 1939 году пачалася Другая сусветная вайна.

Нацысцкай Германіяй і Савецкім Саюзам лічыліся хаўруснікамі. Двума гадамі раней яны падпісалі дамову аб ненападзе. У ёй была сакрэтная частка «Пакт Молатава Рыбэнтропа». Згодна з якой Германія і Савецкі Саюз дамаўляліся аб падзеле часткі Еўропы на сферы ўплыву. СССР і Германія падзялілі між сабою Польшчу. Савецкі Саюз акупаваў краіны Балтыі.

У выніку акупацыі Беларусі Германіяй было забіта 2219316 чалавек цывільнага насельніцтва і ваеннапалонных, але з улікам ускосных страт за гады вайны загінула ад 2,5 да 3,0 млн жыхароў Беларусі.

Беларусь стала месцам масавага забойства габрэяў. Амаль у кожным паселішчы былі створаныя гета, нявольнікаў гітлераўцы стралялі і душылі газам. Халакост у Беларусі забраў да 800 тысяч габрэяў. Тут забівалі не толькі мясцовых габрэі, але і прывезеных з іншых краёў.

22 чэрвеня 1706 года ў Магілёў з Оршы прыбыў маскоўскі цар Пётр І.

Наведванне ім гораду адбылося праз год пасля таго, як Еўропа ўздрыганулася ад бессэнсоўнай жорсткасці каранаванай асобы.

11 ліпеня 1705 году ў полацкім Сафійскім саборы Пётр разам з світай закатаваў 5 манахаў-базыльянаў. Сафійскі сабор быў зруйнаваны.

Праз два гады Магілёў будзе спалены маскоўцамі.

avatars.mds.yandex.net

22 чэрвеня 1888 года нарадзіўся Аляксандр Цвікевіч.

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч, гісторык, юрыст, філосаф, публіцыст.

Адзін з заснавальнікаў і кіраўнікоў Беларускай народнай грамады, міністр замежных спраў БНР, кіраўнік ураду БНР.

Аўтар твораў «Кароткі нарыс узнікнення БНР», «Западна-русізм». Працаваў вучоным сакратаром Інстытуту беларускай культуры, у Інстытуце гісторыі акадэміі навук.

Двойчы арыштоўваўся. Расстраляны органамі ўнутраных спраў Савецкага Саюзу 30 снежня 1937 году

wikimedia.org

22 (10) чэрвеня 1898 года нарадзіўся Браніслаў Туронак (1896-1938).

Беларускі грамадскі дзеяч, доктар лекарскіх навук.

Займаўся папулярызацыяй аховы здароўя. Пісаў у газету «Беларуская крыніца». У 1928 выйшла асобнай брашурай праца «Гігіена ўзгадавання дзіцяці».

Пасля 1928 Браніслаў Туронак адышоў ад актыўнай грамадскай дзейнасці. Падтрымліваў грашыма беларускія выданні і грамадскія ініцыятывы.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Дзень у гісторыі. З’явіўся атракцыён “Кола агляду”. Нарадзіліся этнограф Аляксандр Сержпутоўскі, натураліст Жан Жылібер. Не стала мовазнаўцы Фелікса Стацкевіча і фалькларыста Генадзя Цітовіча

Навіна ад 21 чэрвеня, 202221 чэрвеня, 2022

21 чэрвеня – Дзень летняга сонцастаяння.

Надышло астранамічнага лета. Сёння найдаўжэйшы дзень і найкарацейшая ноч у годзе.

На працягу тысячагоддзяў Дзень летняга сонцастаяння мела вялікае значэнне для нашых продкаў, якія падпарадкоўваліся прыродным цыклам. Для язычнікаў сонца валодала чароўнай уладай над усім жывым, а летняе сонцастаянне азначала найвышэйшы росквіт усіх сіл прыроды. Аднак сярэдзіна лета нагадвала таксама пра хуткае скарачэнне светлавога дня і немінучым набліжэнні зімы.

У паганскім календары славян гэта свята было прысвечаны богу сонца – Ярыле. У дні летняга сонцастаяння адзначаецца адно з самых старажытных святаў – Купалле. Яно прысвячаецца сонцу і росквіту зямлі і пад самымі рознымі назвамі вядома практычна ва ўсёй Еўропе.

21 чэрвеня 1741 года нарадзіўся Жан Эмануэль Жылібер (1741-1814).

Французскі і беларускі натураліст, хірург і анатам.

Стваральнік і кіраўнік Гродзенскай медыцынскай акадэміі.

Заснаваў акушэрскую і ветэрынарную школы, клінічны шпіталь, батанічны сад.

Прафесар медыцынскага факультэта Галоўнай школы Вялікага Княства Літоўскага ў Вільні.

У Гродна стаіць помнік Жыліберу, у яго гонар назвы гарадскі парк.

wikimedia.org

21 чэрвеня 1864 года нарадзіўся Аляксандр Сержпутоўскі (1864-1930).

Беларускі этнограф і фалькларыст, мовазнавец, літаратар.

Удзельнік 25 этнаграфічных, антрапалагічных, лінгвістычных экспедыцый.

Узнагароджаны за «Зборнік беларускіх прыказак і прымавак» Малым залатым медалём Рускага геаграфічнага таварыства.

Аўтар твораў пра жыццё палешукоў, збору песень з Горацкага, Чавускага, Мсціслаўскага, Клімавіцкага раёнаў.

wikimedia.org

21 чэрвеня 1893 годзе наведнікі Сусветнай выставы ў Чыкага ўпершыню ў гісторыі пракаціліся на коле агляду «Чортава кола».

Самае вялікае кола агляду адкрыта ў 2008 годзе ў сінгапурскі Singapore Flyer. Яго вышыня 165 метраў.

У 1970-1980-я гады колы агляду былі ва ўсіх буйных гарадах Беларусі. У Магілёве стаяла на Савецкай плошчы Магілёва, потым у дзіцячым парку каля Палацу вобласці. Дэмантавана.

Адзінае ў Магілёўскай вобласці кола агляду працуе ў самым усходнім райцэнтры краіны – у Хоцімску.

visitsingapore.com

21 чэрвеня 1962 году нарадзіўся Віктар Цой. Музыка.

Лідар папулярнага ў Савецкім Саюзе рок-гурта «Кіно».

Песні Цою актуальныя па сёння. Ягоная кампазіцыя «Перемен» гучала на беларускіх акцыях пратэсту.

Віктар Цой загінуў у аўтамабільнай катастрофе ў 1990 годзе.

belnaviny.by

21 чэрвеня 1967 года памёр Фелікс Стацкевіч (1897-1967).

Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, складальнік «Эсперанта-беларускага слоўніка».

Працаваў дырэктарам Радашковіцкай беларускай гімназіі, старшынём Галоўнай управы Таварыства беларускай школы, рэдактарам часопісу «Беларускі летапіс».

Рэпрэсаваўся польскімі і савецкімі ўладамі.

wikimedia.org

21 чэрвеня 1986 года пайшоў з жыцця Генадзь Цітовіч (1910-1986).

Беларускі кампазітар, дырыжор, фалькларыст, этнограф.

Заснавальнік і кіраўнік Дзяржаўнага акадэмічнага хору Беларусі. Народны артыст СССР.

Запісаў больш за 3 тыс. беларускіх, украінскіх, польскіх, літоўскіх народных песень, танцаў, інструментальных найгрышаў.

Складальнік фальклорных зборнікаў. Аўтар 12 песень на ўласныя словы і вершы беларускіх паэтаў, больш за 60 апрацовак беларускіх народных мелодый.

ethno.by

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Наўздагон падзеі. Пад Магілёвам частавалі «Гарбатай па-сваякоўску». Фотарэпартаж

Навіна ад 20 чэрвеня, 2022

Фэстываль сямейнага адпачынку і здаровага ладу жыцця «Гарбата па-сваякоўску» зладзілі за 15 кіламетраў ад Магілёва ў аграгарадку «Усход».

Фэстам славілі даўні спосаб гатавання беларусамі свайго чаю – гарбаты. Запараны на зёлках напой пілі, каб сагрэцца ўзімку і ўлетку халодным, каб асвяжыцца. Для гарбаты бралі ліпавы цвет, мёд, рамонак, мяту. Шмат, у якіх паселішчах Магілёўскага раёну папулярным быў час на бярозавіку. Рэцэпт такой гарбаты быў адноўлены работнікамі культуры і ім частавалі на фестывалі.

Наведнікаў імпрэзы вучылі гатаваць гарбату, апавядалі пра сакрэты беларускага чаю, было і масавае чаяванне.

Былі арганізаваныя конкурсы і спаборніцтвы, разгорнуты кірмаш-продаж сувеніраў і прадуктаў. Кожная аграгаспадарка раёну мела сваю паветку.

Для сямейных быў прадугледжаны асяродак адпачынку з дзецьмі. Былі прывезеныя атракцыёны, людзей весялілі аніматары на гульнявых пляцовак.

Людзей на фестывалі было небагата. Для мясцовых свята стала нагодай выбрацца ў свет, пабачыцца з знаёмцамі, абгаварыць навіны ды паласавацца бясплатным чаем па-беларуску.

Дзень у гісторыі. Згадайма бежанцаў – больш за 7 мільёнаў украінцаў пакінулі радзіму праз расійскую агрэсію. Адкрылі музей Купалы ў Вязынцы. Выбухнула паўстанне Стахора Мітковіча

Навіна ад 20 чэрвеня, 202220 чэрвеня, 2022

20 чэрвеня – Сусветны дзень бежанцаў.

Зацверджаны Генеральнай асамблеяй ААН у 2000 году.

Гэты дзень напамінае аб цяжкой долі людзей, якія вымушаныя былі пакінуць сваю радзіму ў выніку войнаў, тэхнагенных і прыродных катастрофаў. Імкненне да бяспекі неад’емнае права чалавека.

У выніку поўнамаштабнай агрэсіі Расіі супраць Украіны больш за 7,5 мільёнаў украінцаў сталі ўцекачамі. 4 мільёны з іх прыняла Польшча. У Беларусі перабывае блізу 30 тысячаў. Грамадзяне Украіны знайшлі прытулак у краінах Еўропы і Амерыкі.

global.unitednations.entermediadb.net

20 чэрвеня – Сусветны дзень абароны сланоў у заапарках.

Закліканы звярнуць увагу грамадскасці на правы сланоў, якія ўтрымліваюцца ў заапарках, і ставіць перад сабой канчатковай мэтай, вызваліць усіх гэтых жывёл з няволі.

Паводле звестак канадскіх вучоных, жыццё сланоў у няволі доўжыцца ў 3 разы меншае, чым у натуральных умовах.

Самыя буйныя насельнікі заапаркаў часцей пакутуюць на хваробы, таўсцеюць ад маларухомасці і перажываюць псіхалагічныя стрэсы.

notivory.com

20 чэрвеня 1948 года расчыніў дзверы філіял Дзяржаўнага літаратурнага музею Янкі Купалы. Месціцца ў Вязынцы.

У 1972 г. паводле архіўных дакументаў і ўспамінаў старажылаў Вязынкі рэстаўраваная хата, у якой у 1882 годзе нарадзіўся будучы паэт.

У 2012 г. да 130-годдзя з дня нараджэння Янкі Купалы праведзена мадэрнізацыя літаратурна-дакументальнай часткі экспазіцыі, якая ахоплівае адпаведна перыяд з 1882 па 1904 году.

З 1972 году тут да дня нараджэння народнага паэта Беларусі праводзяцца Рэспубліканскія святы паэзіі, песні і народных рамёстваў, з 1976 г. – традыцыйныя злёты студэнтаў-філолагаў БДУ, з 2010 г. – фінальныя канцэрты конкурсу аўтарскай песні «Купалаўскія вакацыі», а таксама каляндарныя народныя святы.

kupala-museum.by

20 чэрвеня 1566 года нарадзіўся Жыгімонт ІІІ Ваза (1566-1632).

Кароль польскі і вялікі князь ВКЛ (1587-1632), кароль шведскі (1592-1599).

У 1588 годзе зацвердзіў новую рэдакцыю Статута ВКЛ, падтрымаў Берасцейскую ўнію 1596 году.

Пры ім прынятыя пастановы соймаў аб гарантыях правоў праваслаўных.

Ваяваў са вайну са Швецыяй, з Масковіяй, з Асманскай імперыяй.

wikimedia.org

20 чэрвеня 1928 году нарадзіўся Гаўрыла Вашчанка (1928- 2014).

Беларускі жывапісец, Народны мастак БССР, Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі, прафесар, Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР.

Аўтар станковых і манументальных твораў пра гераізм беларускага народу ў гады Другой сусветнай вайны і пасляваеннай адбудове краю. А таксама пра жыццё Палесся, падзеі беларускай гісторыі. Ён аўтар партрэтаў знаных дзеячаў Беларусі.

wikimedia.org

20 чэрвеня 1939 года нарадзіўся Валерый Раеўскі (1939-2011).

Тэатральны рэжысёр, народны артыст Беларусі.

На працягу 35 гадоў галоўны рэжысёр і мастацкі кіраўнік тэатру імя Янкі Купалы, прафесар акадэміі мастацтваў.

Стварыў амаль паўсотню спектакляў, у тым ліку ў краінах Еўропы.

Узнагароджаны ордэнам Францыска Скарыны.

wikimedia.org

20 чэрвеня 1963 года нарадзіўся Сяргей Кавалёў.

Беларускі драматург, крытык, паэт, літаратуразнаўца.

Доктар філалагічных навук. Жыве ў Любліне (Польшча). Даследуе праблемы сучаснай беларускай паэзіі, шматмоўную літаратуру ВКЛ, аўтар п’ес на гістарычныя, фальклорныя тэмы. Шмат піша і для дзяцей.

Нарадзіўся ў Магілёве.

philology.bsu.by

20 чэрвеня 1963 года памёр Пётр Сыч.

Беларускі пісьменнік, мемуарыст, герой Монтэ-Касіна.

Трапіў у савецкі палон як польскі жалнер, вязень турмаў НКУС, лагера ў Комі.

Ад 1942 году ваяваў у арміі генерала Уладзіслава Андэрса.

Актыўны дзеяч беларускіх эмігранцкіх арганізацый Вялікабрытаніі, ФРГ, супрацоўнік часопісу «Беларус на чужыне», радыё «Свабода», член Рады БНР. Аўтар мемуараў пра Монтэ-Касіна.

Нарадзіўся ў 1912 годзе. Памёр у Мюнхене.

deti.vlib.by

20 чэрвеня 1606 года ў Магілёве выбухнула мяшчанскае паўстанне (1606-1610) пад кіраўніцтвам саладоўніка Стахора Мітковіча на хвалі незадаволенасці злоўжываннямі і хабарніцтвам магістрата.

Старая рада была разагнаная і выбраная новая, у складзе з пераважна незаможных рамеснікаў. Новая рада кіравала горадам больш за 2 гады, асаблівую ўвагу звяртаючы на інтарэсы гарадскіх нізоў.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Малюнкі нямецкага салдата з відамі Магілёва дэманструюць у гарадской Выставачнай зале

Навіна ад 19 чэрвеня, 2022

Вальтэр Віхман прайшоў Беларусь у складзе нямецкай армі ў 1941 годзе. Шляхам, ён рабіў замалёўкі таго, ува што ператвараліся беларускія гарады на яго вачах. Пазней гэтую серыю малюнкаў ён так і назваў – “Беларусь 1941”.

Мінск, Беразіно, Бялынічы, Магілёў, Орша – гарады паўстаюць на акварэлях Віхмана ў руінах, а людзі – пад цяжарам нямога болю.

Усяго выстаўлена трыццаць дзве замалёўкі – эскізы, акварэлі, алоўкавыя працы. Яны сталі ўласнасцю Музея Вялікай Айчыннай вайны ў ліпені 2021 года – мінскаму музею іх падарыла нявестка мастака. У магілёўскай выставачнай зале малюнкі будуць экспанавацца да 30 чэрвеня.

Выставачная зала працуе з серады па нядзелю, з 11.00 да 19.00. Адрас – вуліца Болдзіна, 1.

Дзень у гісторыі. Нарадзіўся Васіль Быкаў. Пратэстны мітынг у Курапатах з бел-чырвона-белымі сцягамі і антысавецкімі лозунгамі. Упершыню замераны радыус зямлі. Віншаванні медыкам

Навіна ад 19 чэрвеня, 202219 чэрвеня, 2022

19 чэрвеня – Дзень медычнага работніка.

Зацверджаны ў часы Савецкага Саюзу – 1 кастрычніка 1980 году. Адзначаецца ў трэцюю нядзелю чэрвеня.

У медычных установах краіны працуе 41,7 тысяч лекараў і 112,5 тысяч медычных сясцёр.

neg.by

19 чэрвеня 240 года ўпершыню вылічылі радыус Зямлі.

Зрабіў гэта географ і астраном Эратасфен Кірэнскі ў дзень летняга сонцастаяння ў Александрыі

Паводле ягоных вымярэнняў акружнасць Зямлі складала 250,000 стадыяў, а радыус – 39790 стадыяў. Невядома якімі стадыямі карыстаўся Эратасфен. Калі грэцкім (178 м), то радыус Зямлі 7082 км, калі егіпецкім, то 6287 км.

Сучасныя вымярэнні даюць велічыню ў 6371 км.

odessa-life.od.ua

19 чэрвеня 1898 года нарадзіўся Маркел Савіцкі (1898-1975).

Раслінавод, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар Беларускай сельскагаспадарчай акадэміі.

Аўтар больш за 120 навуковых працаў, шэрагу выданняў на беларускай мове. Распрацаваў методыку сортавыпрабавання,

Родная вёска Савіцкага Расасна цяпер у Дубровенскім раёне Віцебскай вобласці.

19 чэрвеня 1912 года нарадзіўся Пятро Бітэль (1912-1991).

Беларускі паэт, перакладчык, краязнавец, настаўнік, святар.

Скончыў Беларускую Віленскую настаўніцкую семінарыю (1931). У 1931–1939 гадах настаўнічаў.

Як пісьменнік дэбютаваў у 1929 годзе пад псеўданімам Леанід з-пад Вішнева ў часопісе «Шлях моладзі», дзе публікаваўся і пазней. Аўтар паэм «Замкі і людзі» (1968), «Сказанне пра Апанаса Берасцейскага» (1984).

Займаўся перакладамі. Рукапіс перакладу паэмы «Пан Тадэвуш» выкладаў, быўшы асуджаным, у лагеры на паперы з мяшкоў з-пад цэменту, захоўваецца ў Музеі гісторыі беларускай літаратуры.

У 1944 годзе вывезены ў Германію, вызвалены ў 1945 годзе, служыў у Чырвонай Арміі.

У 1950 годзе арыштаваны і асуджаны на 10 гадоў. Зняволенне адбываў у Кемераўскай вобласці, Омску і Джэзказгане.

У 1956 годзе вызвалены. Да 1963 служыў у царкве.

У 1963–1974 гадах настаўнічаў. Скончыў Мінскі педінстытут (1970). Рэабілітаваны ў 1978.

data.cyclowiki.org

19 чэрвеня 1923 года ў Бабруйску нарадзіўся Жозэф Хоцька.

Геафізік, адзін са стваральнікаў беларускай школы геафізікі, займаўся пытаннямі сейсмалогіі, зямнога электрамагнетызму.

Стваральнік Плешчаніцкай геафізічнай абсерваторыі. Кандыдат геолага-мінералагічных навук.

19 чэрвеня 1924 года нарадзіўся Васіль Быкаў (1924-2003).

Народны пісьменнік Беларусі, грамадскі дзеяч, удзельнік Другой сусветнай вайны.

У аснове творчай манеры Быкава – суровая праўда ў адлюстраванні вайны, яе драматычных і трагічных сітуацый, пільная ўвага да думак і пачуццяў чалавека, дэмакратызм і абвостраная чалавечнасць, філасофская насычанасць і выразнасць апавядальнай манеры.

Па творах Васіля Быкава свет спасцігае асаблівасці беларускага народнага характару, трагізм гістарычнага лёсу нашага народу.

Творчасцю пісьменніка засведчаны духоўная сталасць сучаснай беларускай літаратуры, яе сусветны ўзровень. Яна гаворыць чалавецтву, што цвіце Беларусь, думае Беларусь, мае дзяржаўны гонар.

«Народная любоў да мастака была бязмернай. Яго яшчэ пры жыцці назвалі сумленнем нацыі. Яго вялікі маральны аўтарытэт не ствараўся штучна. Ён трывала забяспечваўся ўменнем мастака дакопвацца да глыбіні праўды пра людское жыццё на скразняках часу і, вядома ж, чалавечнасцю…», – казаў пра Быкава крытык Дзмітры Бугаёў.

Свой пісьменніцкі лёс адлічвае з 1951 года, калі на Курылах, дзе ў той час служыў, напісаў апавяданні «Смерць чалавека» і «Абознік».

media.imhoclub.com

19 чэрвеня 1941 года нарадзіўся Іван Ласкоў (1941-1994).

Беларускі пісьменнік, перакладчык, крытык, гісторык, рэдактар якуцкага эпасу.

Аўтар «фінскай» канцэпцыі паходжання беларусаў, даказваў, што Літва не была балцкім племем, што на тэрыторыі Беларусі пануе фіна-угорская тапаніміка.

Дзяцінства правёў у вёсцы Беразякі Краснапольскага раёну і Магілёўскім дзіцячым доме і № 1, скончыў СШ №2 Магілёва.

person.goub.by

19 чэрвеня 1976 года нарадзіўся Уладзімір Каткоўскі (1976-2007).

Беларускі блогер, вэб-рэдактар, заснавальнік беларускай Вікіпедыі, распрацоўшчык беларускамоўнага інтэрфейсу Google, супрацоўнік беларускай рэдакцыі «Радыё Свабода».

wikimedia.org

19 чэрвеня 1988 года ў Курапатах адбыўся масавы мітынг памяці ахвяр сталінскіх рэпрэсій.

Людзі ў Курапатах сабраліся неўзабаве пасля публікацыі ў газеце «Літаратура і Мастацтва» артыкулу «Курапаты – дарога смерці», у якой гаварылася пра масавыя расстрэлы ў гэтым урочышчы ў часы сталінізму.

Марш і мітынг лічыцца першымі пратэстнымі акцыямі ў савецкай Беларусі. На іх сабралася да 10 тысяч чалавек. Там упершыню быў узняты бел-чырвона-белы сцяг. Гучалі антысавецкія лозунгі.

З 1937 па 1941 году ў Курапатах было забіта ад 40 да 200 тысяч мірных грамадзян.

i.c97.org

19 чэрвеня 2019 года памерла Іраіда Царук.

Беларускі гісторык, доктар гістарычных навук, прафесар.

У Беларускім дзяржаўным універсітэце працавала з 1963 года па 1991 год старшым выкладчыкам, дацэнтам, прафесарам, загадчыкам кафедры, дэканам гістарычнага факультэту.

Распрацавала спецкурсы па гісторыі Беларусі. Актыўна ўдзельнічала ў падрыхтоўцы падручнікаў і навучальных дапаможнікаў, выступала з дакладамі на ўсесаюзных, рэспубліканскіх і міжнародных навуковых і навукова-метадычных канферэнцыях.

Больш за 10 гадоў была членам Прэзідыума навукова-тэхнічнага і навукова-метадычнага Савету, членам каардынацыйнага Савету Інстытуту гісторыі Акадэміі навук Беларусі, членам спецыялізаванага савету па абароне дысертацый. Заслужаны работнік народнай адукацыі БССР.

Аўтар звыш 70 навуковых прац. Падрыхтавала 30 кандыдатаў навук.

Нарадзілася ў 1928 годзе. Яна родная сястра палітыка Сяргея Прытыцкага. Даследніка гісторыі і культуры Заходняй Беларусі.

hist.bsu.by

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

галоўнае фота: Василь Быков, 1984 год, из архива Белта

Дзень у гісторыі. У 1863 годзе пакараныя смерцю кіраўнікі Магілёўскага паўстанцкага атраду. Нарадзіўся Міхаіл Валовіч, павешаны за ўдзел у паўстанні 1833 году. На свет з’явіўся філосаф Валянцін Акудовіч

Навіна ад 18 чэрвеня, 202220 чэрвеня, 2022

18 чэрвеня 1586 году Нясвіжу дараваны герб.

Упершыню з летапісах горад згадваецца ў 1223 годзе. Вядомы сваімі замкам, паркамі, архітэктурай, навучальнымі ўстановамі. Цэнтр культуры, тэатральнага жыцця, кнігадрукавання, кальвінізму.

У Нясвіжы жылі: Сымон Будны, Лаўрэнцій Крышкоўскі, Мацей Кавячынскі, Саламон Рысінскі, Даніэл Набароўскі.

wikimedia.org

18 чэрвеня 1806 года нарадзіўся Міхаіл Валовіч (1806-1833).

Філарэт, філамат, удзельнік паўстання 1830–1831 гадоў.

Валовіч крытычна ацэньваў вопыт паўстання 1830-31 гадоў, якое, на яго погляд, не мела «агульначалавечай мэты», паколькі адпавядала інтарэсам шляхты.

Ён лічыў, што ў вызваленчай барацьбе асноўнай сілай павінны быць народныя масы, сялянства. Выступаў за адмену прыгоннага права, за права кожнага народу на самастойнае развіццё.

Павешаны на загад расійскіх уладаў у Гродне. Цела ўначы перавезлі ў закінуты вапнавы кар’ер. Закапалі, каб не было як адшукаць магілы.

У вёсцы Парэчча, побач з уніяцкай царквой, якую збудавалі Валовічы, стаяў крыж у гонар Валовіча і 12 паўстанцаў, якія загінулі ў барацьбе супраць расійскага імперыялізму. У 2003 святар Маскоўскага патрыярхату, які прыехаў у прыход з Прыднястроўя, загадаў выкапаць крыж. Пазней крыж адшукалі побач са Шчарай і паставілі на могілках.

wikimedia.org

18 чэрвеня 1858 года нарадзіўся Лявонцій Галынец (1858-1896).

Беларускі вайсковы ўрач, доктар медыцыны, першы прыват-дацэнт медыцынскай статыстыкі і геаграфіі кафедры гігіены Імператарскай медыка-хірургічнай акадэміі.

Даследчык санітарнага стану, насельніцтва Магілёва, умоў жыцця, асаблівасцяў фізічнага развіцця сацыяльных груп гараджан.

Паходзіў з вёскі Галоўчын, якая цяпер у Бялыніцкім раёне.

mogilew.by

18 чэрвеня 1863 пакараныя смерцю кіраўнікі Чарнаруцкага (Магілёўскага) паўстанцкага атраду браты Манцэвічы, В. Корсак, а таксама камандзір Быхаўскага атраду І. Анцыпа. (імёны не вядомыя).

Смерць прынялі ў Магілёве.

Чарнаруцкі атрад быў сфармаваны 20 красавіка і меў да 40-50 чалавек з афіцэраў, дробных чыноўнікаў, студэнтаў, дваровых людзей.

Актыўна дзейнічаў 3-9 мая 1863 году, але быў разбіты расійскім войскам.

Збіраліся далучыцца да паўстанцаў і 24 гімназісты Магілёўскай мужчынскай гімназіі, у якіх была зброя.

18 чэрвеня 1889 года нарадзіўся Уладзімір Каліноўскі (1889-1940).

Беларускі грамадска-палітычны дзеяч. Пасол Сейму Другой Польскай Рэспублікі, публіцыст, гісторык.

Быў кіраўніком справамі і юрысконсультам Беларускага сельскагаспадарчага інстытуту, дацэнтам кафедры гісторыі польскай культуры педагагічнага факультэту БДУ.

Супрацоўнічаў з часопісамі «Полымя», «Савецкае будаўніцтва», газетамі «Савецкая Беларусь», «Звязда».

Рэпрэсаваны. Захаваліся, нібыта, зьвесткі, што быў расстраляны ў 1940 годзе в Старабельску.

18 чэрвеня 1911 года нарадзіўся Аляксандр Шыдлоўскі (1911-2002).

Беларускі культурны дзеяч, кампазітар, педагог.

Заслужаны дзеяч культуры БССР.

Удзельнік нацыянальна-вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі, сустваральнік Беларускага культурнага таварыства ў Варшаве.

Артыст хору Р. Шырмы, аўтар вядомых песень «Ой, ты, Нёман родны», «Песня пра Гродна», «Колькі ў небе зор».

bis.nlb.by

18 чэрвеня 1950 года нарадзіўся Валянцін Акудовіч.

Беларускі філосаф, эсэіст, літаратурны крытык, спецыяліст па турызму.

Працаваў у штотыднёвіках «Культура», «Літаратура і мастацтва», часопісах «Крыніца», «Фрагменты», «Перекрёстки», «Паміж». Аўтар шэрагу кніг. «Мяне няма. Роздумы на руінах чалавека», «Код адсутнасці. Асновы беларускай ментальнасці».

wikimedia.org

18 чэрвеня 1957 года памёр Вітольд Бялыніцкі-Біруля.

Найбуйнейшы беларускі жывапісец-пейзажыст, акадэмік жывапісу, АН БССР, Акадэміі мастацтваў СССР, Народны мастак БССР.

У Беларусі захоўваюцца 444 ягоныя карціны. У Магілёве працуе мастацкі музей імя В. Бялыніцкага-Бірулі. Яго імем названа і вуліца ў абласным цэнтры.

Нарадзіўся ў 1872 годзе ў фальварку Крынкі, цяпер у Бялыніцкім раёне.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Дзень у гісторыі. Статую Свабоды даставілі ў Нью-Ёрк. Акупацыя краін Балтыі. Расстраляны географ Аркадзь Смоліч

Навіна ад 17 чэрвеня, 2022

17 чэрвеня – Сусветны дзень барацьбы з апустыньваннем і засухай. Адзначаецца ад 1995 году.

Пагроза апустыньвання закранае больш за 250 млн чалавек. Пагражае здароўю і крыніцам сродкаў да суіснавання больш за 1 мільярд людзей у 100 краінах. Кожны год апустыньванне і засуха прыводзяць да страт сельскагаспадарчай прадукцыі прыкладна на 42 млрд долараў ЗША.

Працэсы апустыньвання назіраюцца і на Палессі.

planetabelarus.by

17 чэрвеня 1855 года ў Нью-Ёрк даставілі Статую Свабоды – падарунак французскага народу Злучаным Штатам Амерыкі.

Сімвал дэмакратычных каштоўнасцяў, свабод.

Нацыянальны помнік ЗША. З 1984 году ў спісе Сусветнага спадчыны UNESCO.

28 кастрычніка 1986 году нацыянальны помнік Статуя Свабоды афіцыйна адзначыла стагоддзе.

cdnuploads.aa.com.tr

17 чэрвеня 1940 года савецкія войскі ўвайшлі ў Латвію і Эстонію. Да гэтага, 15 чэрвеня, у Літву.

Акупацыя балтыйскіх краін была прадугледжаная сакрэтным планам дамовы між Нацысцкай Нямеччынай і Савецкім Саюзам, у ў гісторыі вядомы, як «Пакт Молатава-Рыбентропа». Існаванне гэтага дакументу адмаўлялася. Яго адшукалі ў 1992 годзе і апублікавалі толькі ў 2019 годзе.

Акупацыя трох балтыйскіх краін трывала да распаду Савецкага Саюзу ў 1991 году.

wikimedia.org

17 чэрвеня 1882 года нарадзіўся Павел Вент (1880-1971).

Беларускі і чэхаславацкі вайсковы дзеяч.

Быў начальнікам штабу арміі Беларускай Народнай Рэспублікі, займаўся фармаваннем ва Украіне беларускай дывізіі, 1-й беларускай брыгады, саветнік місіі БНР у Парыжы, Эстоніі і Латвіі.

У 1921-1935 гг. служыў у арміі Чэхаславакіі.

wikimedia.org

17 чэрвеня 1882 года нарадзіўся Ігар Стравінскі (1882-1971).

Кампазітар, дырыжор, піяніст – адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў сусветнай музычнай культуры XX стагоддзя.

Этнічны беларус. Выхадзец з беларускай шляхты герба «Суліма».

Грамадзянін Францыі і ЗША. Актыўна гастраляваў у Еўропе і ЗША.

Сусветную вядомасць яму прынеслі балеты «Жар-птушка», «Пятрушка» і «Вясна святая», оперы «Салавей» і «Гісторыя салдата».

wikimedia.org

17 чэрвеня 1696 года памёр Ян Сабескі (1629-1696).

Кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1674 – 1696). Палкаводзец, мецэнат, апякун навукі і мастацтва ў Рэчы Паспалітай.

Ваяваў супраць казакоў Багдана Хмяльніцкага, шведаў у Паўночнай вайне 1655-1660 гадах, Маскоўскай дзяржавы ў 1654–1667, Асманскай імперыі.

12 верасня 1683 г. выратаваў Еўропу ад асманаў у бітве пад Венай.

wikimedia.org

17 чэрвеня 1848 года памёр Максімільян Станіслаў Рыла. Нарадзіўся ў 1802 годзе.

Філосаф, археолаг, арыенталіст, падарожнік, каталіцкі місіянер на Блізкім Усходзе і ў Паўночнай Афрыцы.

Выхаванец Полацкай езуіцкай акадэміі, Віленскага і Рымскага ўніверсітэтаў. Даследчык руінаў Вавілона.

У Бэйруце адкрыў Каталіцкую акадэмію (цяпер – універсітэт), рэктар Рымскага калегіума, апостальскі вікарый Цэнтральнай Афрыкі ў Хартуме.

wikimedia.org

17 чэрвеня 1938 года расстраляны Аркадзь Смоліч.

Беларускі палітычны дзеяч, адзін з заснавальнікаў БНР.

Народны камісар асветы, вучоны ў галіне эканомікі, сельскай гаспадаркі, геаграфіі, першы прафесар геаграфіі, аўтар першага падручніка па геаграфіі Беларусі, член Прэзідыума Беларускай акадэміі навук.

Органамі НКУС арыштоўваўся ў 1930 і 1937 году. Быў сасланы на 5 гадоў на Урал і Сібір. Расстраляны ў Омскай турме.

Нарадзіўся ў 1891 годзе ў вёсцы Бацэвічы, што ў Клічаўскім раёне.

wikimedia.org

17 чэрвеня 1954 года памёр Барыс Мікуліч.

Беларускі пісьменнік, празаік, крытык. Нарадзіўся ў 1912 годзе ў Бабруйску.

Член бабруйскага філіі«Маладняка», адказны сакратар газеты «Літаратура і мастацтва». Творы Б. Мікуліча вылучаюцца псіхалагізмам, глыбінёй пранікнення ў чалавечыя характары, жывой выразнай мовай.

Рэпрэсаваны ў 1937 годзе.

У 1947-1949 гадах працаваў у бабруйскай бібліятэцы, напісаў аповесць пра Максіма Багдановіча.

Зноў арыштаваны ў 1949 годзе і высланы ў Сібір на вечнае пасяленне, дзе і памёр.

by.openlist.wiki

17 чэрвеня 2020 года пайшоў з жыцця Віталь Мядзведзеў.

Беларускі географ, эканаміст, член-карэспандэнт НАНБ, доктар эканамічных навук, прафесар. Займаўся мадэляваннем і прагназаваннем развіцця рэгіянальных эканамічных сістэм, вырашэннем канкрэтных эканамічных праблем доўгатэрміновага і сярэдне тэрміновага развіцця Беларусі.

Аўтар мадэлі міжнародных эканамічных адносін Рэспублікі Беларусь з сусветнай супольнасцю.

Нарадзіўся ў 1928 годзе ў вёсцы Ўгольшчына Бялыніцкага раёну.

economics.basnet.by

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Дзень у гісторыі. Памёр Эдвард Вайніловіч – фундатар касцёлу Святых Сымона і Алены. Застрэліўся на партыйным з’ездзе кіраўнік Савецкай Беларусі Аляксандр Чарвякоў. 119 год – «Pepsi»

Навіна ад 16 чэрвеня, 202220 чэрвеня, 2022

16 чэрвеня 1834 года нарадзіўся Аляксандр Ельскі (1834-1916).

Беларускі пісьменнік, гісторык, этнограф, краязнавец, публіцыст, паэт, празаік.

Адзін з першых гісторыкаў беларускай літаратуры і збіральнікаў беларускіх рукапісаў, патрыярх прафесійнага беларусазнаўства канца XIX — пачатку XX стагоддзяў.

wikimedia.org

16(29) чэрвеня 1875 года нарадзіўся Гергард Шэнберг (1875-1954).

Загадык кафедры фізічнай геаграфіі Магілёўскага педінстытута (1946-1954), аўтар тэрміна “паўпустыня”, даследчык прыроды Магілёўшчыны.

psv4.vkuseraudio.net

16 чэрвеня 1875 года нарадзіўся Канстанцін Галкоўскі (1975-1963).

Літоўскі і беларускі кампазітар, дырыжор. Этнічны беларус.

Бацька яго паходзіў з Магілёўшчыны. Сябра Максіма Танка, Рыгора Шырмы.

Аўтар многіх твораў заснаваных на беларускім фальклоры, музыцы рамансах і хораў на вершы беларускіх паэтаў.

wikimedia.org

16 чэрвеня 1897 года нарадзіўся Аляксандр Шлюбскі (1897-1941)

Беларускі літаратуразнаўца, этнограф, фалькларыст, бібліёграф.

Арганізатар архіўнай справы ў Веліжы, Віцебску, Оршы, Полацку.

Даследаваў старажытныя вераванні, матэрыяльную культуру беларусаў, навуковую і літаратурную спадчыну сваіх калегаў. Складальнік бібліяграфічнага даведніка «Матэрыялы да беларускае бібліяграфіі».

Працаваў у Інстытуце беларускай культуры, Інстытуце гісторыі АН БССР.

Арыштаваны 3 красавіка 1930 года па справе «Саюза вызвалення Беларусі»Высланы тэрмінам на 5 гадоў у Ніжні Ноўгарад. Па гэтай справе рэабілітаваны 19.9.1960.

Паўторна арыштаваны ў чэрвені 1935. Асуджаны да 3 гадоў пазбаўлення волі. Далейшы лёс невядомы. У 1990 годзе пракуратура Ленінграда адмовіла ў рэабілітацыі па гэтай справе.

bis.nlb.by

16 чэрвеня 1903 года ў ЗША зарэгістравана гандлёвая марка «Pepsi».

Рэцэптура была вынайдзена ў 1893 г. фармацэўтам Калебам Брэдхэмам.

Спачатку прадавалася ў аптэках, як напою, які ўзбадзёрвае, умацоўвае і спрыяе страваванню.

Савецкія грамадзяне масава пасмакавалі напой у 1959 годзе на прамысловай выставе ЗША ў маскоўскім парку Сакольнікі У Беларусі працуе PepsiCo -Беларусь. Выпускае PepsiCo з ліпеня 2015 года акцыянернае таварыства «Лідскае піва».

cdn.metro-group.com

16 чэрвеня 1928 года пайшоў з жыцця Эдвард Вайніловіч. Нарадзіўся ў 1847.

Грамадска-палітычны, гаспадарчы дзеяч, фундатар.

Старшыня Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі, лідар дваран літоўска-беларускіх губерняў, фундатар касцёлу Св. Сымона і Алены (Чырвоны), праваслаўных цэркваў, заснавальнік камітэту абароны яўрэяў і татар, кіраўнік дэпутацкай фракцыі «Саюз Колаў Каралеўства Польскага і Краёў Літвы і Русі» у Дзяржсавеце.

Фінансава падтрымаў Беларускі Нацыянальны камітэт, член Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Выступаў супраць паланізацыі беларускамоўнага насельніцтва Польшчы. Памёр у Польшчы.

11 чэрвеня 2006 г. урачыста перапахаваны ў Мінску каля Чырвонага касцёлу.

wikimedia.org

16 чэрвеня 1937 года ў перапынку XVI з’езда КП(б)Б застрэліўся Аляксандр Чарвякоў (1892-1937). Нарадзіўся ў 1892 годзе.

Дзяржаўны і партыйны дзеяч БССР, адзін са стваральнікаў БССР.

Першы Старшыня ЦВК БССР, СНК БССР, народны камісар замежных спраў БССР.

На XVI з’ездзе КП(б)Б ад Чарвякова патрабавалі тлумачэнняў, чаму ён не выкрыў ні аднаго «ворага народу», носьбітаў варожых ідэй у КП(б)Б, дзяржапараце, асяроддзі інтэлігенцыі.

Дэлегаты патрабавалі выказаць Старшыні ЦВК палітычны недавер. У перапынку з’езда Аляксандр Чарвякоў застрэліўся ў сваім службовым кабінеце. Рэабілітаваны ў 1957 годзе.

wikimedia.org