Дзень у гісторыі. З’явіўся атракцыён “Кола агляду”. Нарадзіліся этнограф Аляксандр Сержпутоўскі, натураліст Жан Жылібер. Не стала мовазнаўцы Фелікса Стацкевіча і фалькларыста Генадзя Цітовіча

21 чэрвеня – Дзень летняга сонцастаяння.

Надышло астранамічнага лета. Сёння найдаўжэйшы дзень і найкарацейшая ноч у годзе.

На працягу тысячагоддзяў Дзень летняга сонцастаяння мела вялікае значэнне для нашых продкаў, якія падпарадкоўваліся прыродным цыклам. Для язычнікаў сонца валодала чароўнай уладай над усім жывым, а летняе сонцастаянне азначала найвышэйшы росквіт усіх сіл прыроды. Аднак сярэдзіна лета нагадвала таксама пра хуткае скарачэнне светлавога дня і немінучым набліжэнні зімы.

У паганскім календары славян гэта свята было прысвечаны богу сонца – Ярыле. У дні летняга сонцастаяння адзначаецца адно з самых старажытных святаў – Купалле. Яно прысвячаецца сонцу і росквіту зямлі і пад самымі рознымі назвамі вядома практычна ва ўсёй Еўропе.

belarus.by

21 чэрвеня 1741 года нарадзіўся Жан Эмануэль Жылібер (1741-1814).

Французскі і беларускі натураліст, хірург і анатам.

Стваральнік і кіраўнік Гродзенскай медыцынскай акадэміі. 

Заснаваў акушэрскую і ветэрынарную школы, клінічны шпіталь, батанічны сад. 

Прафесар медыцынскага факультэта Галоўнай школы Вялікага Княства Літоўскага ў Вільні. 

У Гродна стаіць помнік Жыліберу, у яго гонар назвы гарадскі парк.

wikimedia.org


21 чэрвеня 1864 года нарадзіўся Аляксандр Сержпутоўскі (1864-1930).

Беларускі этнограф і фалькларыст, мовазнавец, літаратар.

Удзельнік 25 этнаграфічных, антрапалагічных, лінгвістычных экспедыцый.

Узнагароджаны за «Зборнік беларускіх прыказак і прымавак» Малым залатым медалём Рускага геаграфічнага таварыства.

Аўтар твораў пра жыццё палешукоў, збору песень з Горацкага, Чавускага, Мсціслаўскага, Клімавіцкага раёнаў.

wikimedia.org


21 чэрвеня 1893 годзе наведнікі Сусветнай выставы ў Чыкага ўпершыню ў гісторыі пракаціліся на коле агляду «Чортава кола».

Самае вялікае кола агляду адкрыта ў 2008 годзе ў сінгапурскі Singapore Flyer. Яго вышыня 165 метраў.

У 1970-1980-я гады колы агляду былі ва ўсіх буйных гарадах Беларусі. У Магілёве стаяла на Савецкай плошчы Магілёва, потым у дзіцячым парку каля Палацу вобласці. Дэмантавана.

Адзінае ў Магілёўскай вобласці кола агляду працуе ў самым усходнім райцэнтры краіны – у Хоцімску.

visitsingapore.com


21 чэрвеня 1962 году нарадзіўся Віктар Цой. Музыка. 

Лідар папулярнага ў Савецкім Саюзе рок-гурта «Кіно».

Песні Цою актуальныя па сёння. Ягоная кампазіцыя «Перемен» гучала на беларускіх акцыях пратэсту.

Віктар Цой загінуў у аўтамабільнай катастрофе ў 1990 годзе.

belnaviny.by


21 чэрвеня 1967 года памёр Фелікс Стацкевіч (1897-1967).

Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, складальнік «Эсперанта-беларускага слоўніка».

Працаваў дырэктарам Радашковіцкай беларускай гімназіі, старшынём Галоўнай управы Таварыства беларускай школы, рэдактарам часопісу «Беларускі летапіс». 

Рэпрэсаваўся польскімі і савецкімі ўладамі.

wikimedia.org


21 чэрвеня 1986 года пайшоў з жыцця Генадзь Цітовіч (1910-1986).

Беларускі кампазітар, дырыжор, фалькларыст, этнограф.

Заснавальнік і кіраўнік Дзяржаўнага акадэмічнага хору Беларусі. Народны артыст СССР.

Запісаў больш за 3 тыс. беларускіх, украінскіх, польскіх, літоўскіх народных песень, танцаў, інструментальных найгрышаў.

Складальнік фальклорных зборнікаў. Аўтар 12 песень на ўласныя словы і вершы беларускіх паэтаў, больш за 60 апрацовак беларускіх народных мелодый.

ethno.by


У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”


 

Гэты дзень у гісторыі: 10 красавіка

10 красавіка – Пальмавая нядзеля (Вербная нядзеля) у беларускіх каталікоў.

10 красавіка – Міжнародны дзень вызвалення былых вязняў канцлагераў.

10 сакавіка – Міжнародны Дзень брата і сястры.

10 сакавіка – Міжнародны дзень руху  Супраціву.

10 сакавіка – Дзень супрацьпаветранай абароны.

10 сакавіка 1762 года кароль Аўгуст III надаў Шклову Магдебургскае права, зацвердзіў герб і пячатку. Гарадская пячатка мела зверху Пагоню, знізу – гарадскі герб.

10 красавіка 1831 года паўстанцы разбілі расійскія войскі ў бітвах пад Іганямі і Даманіцамі.

10 сакавіка 1833 года дзень нараджэння запалак. Да рэвалюцыі на Беларусі працавала 10 запалкавых фабрык, напярэдадні II Сусветнай вайны БССР вырабляла 26% запалак СССР. У 2017 г. у музеі Дома культуры аг Аўсянка Горацкага раёна адчыныліся экспазіцыя запалак – сваю калекцыю з 7300 карабкоў запалак перадаў мясцовы ветэрынар Канстанцін Станкевіч.

10 сакавіка 1864 года быў арыштаваны Рамуальд Траўгут, адзін з лідараў Нацыянальна-вызвольнага паўстання.

10 сакавіка 1900 года ў в. Малая Багацькаўка Амсціслаўскага павета (зараз – раён) нарадзіўся Гаўрыла Гарэцкі (1900-1988), геолаг, географ, эканаміст, адзін з заснавальнікаў (1928) НАНБ, доктар геолага-мінералагічных навук. Магілёву бракуе вуліцы ў гонар знакамітага ўраджэнца.

10 сакавіка 1912 года адбылося сутыкненне лайнера «Тытанік» з айсбэргам. 1500 з 2200 пасажыраў загінулі, у т.л. жыхары Беларусі. Газета “Минское слово” 11 мая 1912 года надрукавала спіс загінуўшых: Сымон Літман, Зельман Злакоўскі, Гары Корн, Сымон Вайсман, Якоб Кук, Лезлі Гелінскі, Насан Гольдшміт, Іосіф Мурдлін, Вульф Спектар, Абрам Гермед, Самсон Абельсон, Самуіл Грынберг, Зяліна Кантар, Польнер Ушер, Абе Віллер і Іосіф Антвіла.

10 сакавіка 1931 года ў Менску адбыліся суды над прадстаўнікамі беларускай інтэлігенцыі, якіх абвінавачвалі ў антысавецкай дзейнасьці. Сярод засуджаных на 5 гадоў высылкі ў расійскую глыбінку — пісьменьнік Максім Гарэцкі, паэт Уладзімер Дубоўка, літаратуразнаўца Ўладзімер Чаржынскі, гісторык Мікола Ўлашчык і інш.

10 сакавіка 1942 года ў Магілёве адбыўся патоп на рацэ Дубравенцы, праз які загінулі 2 тысячы чалавек, разбурана каля 100 будынкаў.

10 сакавіка 1952 года нарадзіўся амерыканскі кінаакцёр Стывен Сігал (70 гадоў), продкі якога па бацькоўскай лініі паходзяць з Мінска і Бабруйска.

10 красавіка 1965 года нарадзіўся Сяржук Вітушка, беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, кіраўнік «Талакі».

10 сакавіка 1998 года адбыўся ўстаноўчы з’езд таварыства “Ахова птушак Беларусі”, якое зачынена Вярхоўным судом ў 2022 годзе.

10 сакавіка 2010 года адбылася авіякатастрофа пад Смаленскам. Польскі самалёт, які выконваў рэйс у Смаленск для наведвання ўрадавай дэлегацыяй катыньскага мемарыяла, пацярпеў крушэнне, у выніку чаго загінулі ўсе 89 пасажыраў, уключая прэзыдэнт Польшчы Леха Качыньскага, прадстаўнікоў польскай палітычнай і вайсковай эліты, а такжа 7 членаў экіпажа.

10 красавіка 2019 года ў Чэрыкаве адбылося жудаснае забойства 47-гадовай мясцовай настаўніцы, падпалена яе хата.

фота з адкрытых крыніц