Навукоўцы з Даследчага цэнтра змены клімату з аўстралійскага Ўніверсітэта Новага Паўднёвага Ўэльса прыйшлі да высновы, што хуткае раставанне антарктычных ільдоў выклікае рэзкае запаволенне глыбінных акіянскіх плыняў – піша часопіс Nature.
Марскія плыні абумоўлены рухам уніз халоднай і шчыльнай салёнай вады, але з-за раставання леднікоў ўзровень салёнасці зніжаецца. Гэта запавольвае натуральныя працэсы і можа мець катастрафічныя наступствы для клімату.
Навукоўцы канстатуюць, што марскія плыні былі адносна стабільнымі на працягу тысячагоддзяў, але пры бягучым тэмпе яны могуць скараціцца адразу на 40% да 2050 года.
Плыні нясуць цеплыню, кісларод, вуглярод і пажыўныя рэчывы па ўсім зямным шары, таму іх запаволенне можа прывесці да пахаладання ў Еўропе, а таксама зменшыць здольнасць акіяна паглынаць вуглякіслы газ з атмасферы.
Нядаўна навукоўцы ўстанавілі, што марскі лёд Антарктыды растаяў да рэкорднага ўзроўню. Папярэдні гістарычны мінімум быў устаноўлены ў мінулым годзе.
Міжурадавая група экспертаў па зменах клімату пад эгідай ААН апублікавала даследаванне пад назвай “кіраўніцтва па выжыванні для чалавецтва”, піша UN News.
Вучоныя лічаць, што ключавы парог глабальнага пацяплення ў 1,5°С будзе пройдзены ўжо ў 2030-х гадах. “Кіраўніцтва” тлумачыць, як выкарыстоўваць чыстую энергію і тэхналогіі, каб пазбегнуць кліматычнай катастрофы.
Навукоўцы занепакоеныя тым, што ключавая глабальная мэта па тэмпературы, верагодна, ужо недасяжная. Свет пацяплеў на 1,1°С, а ў 2030-х гадах ён, верагодна, перавысіць парог, які лічыўся недапушчальным, у 1,5°С. Ад змены клімату і далейшых паводак, паводле прагнозаў, мацней за ўсё пацерпяць прыбярэжныя раёны і невялікія астравы ў Ціхім акіяне.
Аўтары даклада падкрэсліваюць, што ў чалавецтва ёсць шанец прадухіліць кліматычную катастрофу, калі прыняць тэрміновыя меры па дэкарбанізацыі (змяншэння выкідаў вуглякіслага газа) эканомікі. Аўтары “кіраўніцтва” прапануюць пераход на сонечную і ветравую энергію, змену рацыёну харчавання, разумнае абыходжанне з адыходамі і выкарыстанне нізкавугляроднага транспарту.
Нядаўна навукоўцы высветлілі, што плошча лёду вакол Антарктыды паменшылася да рэкорднага ўзроўню.
Анамальна высокую тэмпературу зафіксавалі на Алясцы ў раёне аднаго з самых паўночных гарадоў свету і самага паўночнага у ЗША горада Уткіагвік, што размешчаны за 500 км на поўнач ад Палярнага круга, паведамляе Washington Post.
На пачатку тыдня слупок тэрмометра падняўся тут да +4,4 ° C, што стала самай высокай тэмпературай у перыяд з лістапада па сакавік для гэтага месца за ўсю гісторыю метэаназіранняў, якая налічвае больш за 100 гадоў. Гэта амаль на 20 градусаў больш у параўнанні з нормай для гэтай пары года. Папярэдні рэкорд быў зафіксаваны ў снежні 1932 года, калі тэмпература ў раёне Уткіагвіка паднялася да 1,1 °C.
Анамальнае пацяпленне прыйшло на поўнач Аляскі больш чым праз два тыдні пасля наступлення палярнай ночы, калі Сонца ў апошні раз у годзе было бачна над гарызонтам Уткіагвіка.
Незвычайнае для гэтага сезона надвор’е прыйшло на Аляску з-за зоны нізкага ціску на захадзе і высокага ціску на поўдні, што дазволіла хвалі цёплага паветра хлынуць на поўнач і прынесці на паўвостраў плюсавую тэмпературу. Акрамя таго, як мяркуюць навукоўцы, прычынай анамальнага пацяплення стала свабодная ад лёду вада ў Чукоцкім моры, якое перастала замярзаць з-за глабальнай змены клімату на фоне дзейнасці чалавека.
Увогуле снежань пачаўся з нетыпова цёплага надвор’я на большай частцы Арктыкі. Паводле дадзеных сайта Climate Reanalyzer Універсітэта штата Мэн, тэмпература ў рэгіёне ў сярэднім была на 6,4 °C вышэй за норму. Так, нехарактэрныя плюсавыя тэмпературы былі зафіксаваны ў сталіцы Грэнландыі Нуук, а таксама ў Ісландыі.
2022 павінен стаць адным з самых гарачых у Арктыцы за ўсю гісторыю назіранняў. Тэмпы пацяплення ў рэгіёне прыкладна ў чатыры разы перавышаюць сярэднія паказчыкі па астатнім зямным шары. Раставанне льдоў і змяненне клімату прыводзіць да шматлікіх надзвычайных з’яў, такіх як анамальныя ападкі, моцныя штормы і лясныя пажары, што звязана з павелічэннем ўзроўню расліннасці ў тундры.
Апошнія восем гадоў былі самымі гарачымі за ўсю гісторыю назіранняў, заявіла 6 лістапада Сусветная метэаралагічная арганізацыя ў дакладзе на адкрыцці штогадовай канферэнцыі ААН па змене клімату ў Шарм-Эль-Шэйху, Егіпет.
«Экстрэмальная спякота, засуха і разбуральныя паводкі закранулі мільёны людзей і прычынілі мільярдныя страты ў гэтым годзе. Відавочныя прыкметы і наступствы змены клімату становяцца ўсё больш драматычнымі» – сказана ў публікацыі.
На думку экспертаў Сусветнай метэаралагічнай арганізацыі, у 2022 годзе сярэдняя глабальная тэмпература будзе прыкладна на 1,15 градуса вышэй за сярэднюю тэмпературу даіндустрыяльнага перыяду 1850-1900 гадоў.
Верагодна, бягучы год зойме 5-6-е месца ў спісе самых гарачых за гісторыю назіранняў, аднак “толькі пытанне часу, калі настане яшчэ адзін самы цёплы год”.
Вучоныя канстатуюць, што з 1993 года хуткасць павышэння ўзроўню мора падвоілася, а са студзеня 2020 года ўзровень мора вырас амаль на 10 міліметраў. Раставанне леднікоў у Альпах у 2022 годзе стала рэкордным: на гэта паўплывалі нізкае снежнае покрыва ў канцы зімы, неаднаразовае выпадзенне пылу з Сахары і працяглыя і інтэнсіўныя хвалі цяпла.
“Упершыню ў гісторыі нават у самых высокіх пунктах вымярэнняў снег не перажыў летні сезон, і таму не адбылося назапашвання свежага лёду” – гаворыцца ў публікацыі.
Найбольш пакутуюць тыя, хто невінаваты.
Канцэнтрацыі асноўных парніковых газаў працягваюць расці і дасягнулі рэкордных узроўняў. Для многіх леднікоў кропка незвароту ўжо пройдзеная, і раставанне будзе працягвацца сотні, калі не тысячы гадоў, што будзе мець сур’ёзныя наступствы для воднай бяспекі.
У Сусветнай метэаралагічнай арганізацыі нагадалі прыклады экстрэмальнага надвор’я ў 2022 годзе: засуху ва Усходняй Афрыцы, рэкордныя дажджы і паводкі ў Пакістане, серыю разбуральных цыклонаў на Мадагаскары і ў Паўднёвай Афрыцы, экстрэмальную спякоту ў Еўропе.
Паводка ў Пакістане
«Занадта часта больш за ўсё пакутуюць тыя, хто менш за ўсё адказны за змяненне клімату, як мы бачылі на прыкладзе жудаснай паводкі ў Пакістане і смяротнай працяглай засухі на Афрыканскім Рогу. Але нават добра падрыхтаваныя супольнасці сёлета пацярпелі ад экстрэмальных з’яў, пра што сведчаць зацяжныя хвалі цяпла і засуха ў значнай частцы Еўропы і паўднёвага Кітая» – сказаў прафесар Таалас.
Генеральны сакратар ААН Антоніу Гутэрыш назваў даклад “хронікай кліматычнага хаосу” і заклікаў удзельнікаў канферэнцыі ў Шарм-Эль-Шэйху “адказаць на сігнал трывогі ад планеты дзеяннем – амбіцыйным і рэальным дзеяннем у галіне клімату”.
У праграму канферэнцыі 2022 года ўпершыню было афіцыйна ўключана абмеркаванне механізму кампенсацый страт ад змен клімату для краін, якія развіваюцца – гэта адбылося ў выніку «інтэнсіўных перамоваў», паведамляе BBC News. Як піша Reuters, у папярэднія гады развітыя краіны перашкаджалі правядзенню афіцыйных абмеркаванняў; яшчэ нават на канферэнцыі 2021 года ЗША і ЕЗ заблакавалі стварэнне такога фонду.
Цыклон “Батсірай” на Мадагаскары
Кліматычныя змены ў Беларусі.
З другой паловы 1970-х гадоў хуткасць росту тэмпературы ў краіне склала 0,6 градуса за 10 гадоў. Гэтыя лічбы ў 3,5 раза перавышаюць хуткасць росту па ўсім зямным шары і практычна ў 2 разы перавышаюць хуткасць росту тэмпературы паветра над сушай паўночнага паўшар’я” – распавядаюць спецыялісты Белгідрамету.
З канца 1980-х гадоў змяненне тэмпературы паветра праяўлялася ў росце зімовых тэмператур. Аднак з другой паловы 1990-х і пачатку 2000-х гадоў пачалі расці тэмпературы і летняга перыяду, адзначаецца рост колькасці гарачых дзён з тэмпературай паветра плюс 25 градусаў і вышэй. У цэлым растуць максімумы тэмператур, змяняецца працягласць сезонаў года – павялічваецца працягласць лета і скарачаецца зіма. Таксама павялічваецца працягласць вегетацыйнага перыяду і скарачаецца ацяпляльны перыяд.
Што да змены характару выпадзення ападкаў на тэрыторыі Беларусі, то ў халодны перыяд года іх сума расце, а ў асобныя месяцы цёплага перыяду года – скарачаецца. Такія тэндэнцыі адзначаюцца ў чэрвені, жніўні і верасні, што разам з ростам тэмпературы паветра прыводзіць да павелічэння засушлівых умоў.
У будучыні, тэмпературы паветра будуць расці і да канца стагоддзя на тэрыторыі Беларусі сярэднегадавыя тэмпературы паветра могуць дасягаць адзнакі плюс 10-12 градусаў. Акрамя гэтага, у перыяд паміж 2020 і 2040 гадамі тэмпература паветра па ўсёй Зямлі павысіцца на 1,5 градуса. Так, змены клімату паўплываюць на навакольнае асяроддзе, галіны эканомікі і здароўе насельніцтва.
На думку спецыялістаў Белгідрамета, важна ўдзяляць вялікую ўвагу ацэнцы рызык ад змянення клімату, распрацоўваць стратэгіі па адаптацыі эканомікі, навакольнага асяроддзя і насельніцтва.
