Што не так з “Музеем Славы Магілёўшчыны”?

Напачатку ліпеня ў мемарыяльным комплексе «Буйніцкае поле» адбылося адкрыццё «Музея Славы Магілёўшчыны». Музей амаль цалкам прысвечаны толькі нямецка-савецкай вайне.

Калі зазірнуць на сайт музея (на якім нават няма беларускай версіі), то згодна схеме маршруту па экспазіцыі, слава Магілёўшчыны ўмяшчаецца толькі на невялікім адрэзку часу – ад канца 1930-х гадоў да пасляваенных працоўных будняў. Ёсць адна зала, прысвечаная жыхарам вобласці, якія ўдзельнічалі ў ганебнай і бясслаўнай для Савецкага Саюза вайне ў Афганістане, і на гэтым усё. 

“Ці ёсць у музеі ўнікальныя экспанаты? Мяркуючы па інфармацыі дзярж-СМІ, то іх амаль няма. У двухпавярховым музеі – бутафорскія скульптуры (чырвонаармейцы, мірныя жыхары, ворагі), здымкі ўдзельнікаў вайны, супрацьтанкавая міна, курыльная люлька пісьменніка Канстанціна Сіманава…”, – піша тэлеграм-канал арганізацыі “Беларускі інстытут публічнай гісторыі”. Паводле яго, экспазіцыя носіць прапагандысцкі характар. Напрыклад, у першых дзвюх залах з назвай «Магілёў даваенны» – фігуры курсантаў школы НКУС. 

У новым музеі абсалютна няма згадкі пра іншыя імгенні вайсковай славы, што здараліся на землях Магілёўшчыны ці з удзелам магілёўскіх ваяроў. Няма нічога пра славутага военачальніка, графа “на Шклове Мышы і Быхаве” Яна Караля Хадкевіча, які здабыў неверагодную перамогу над шведамі пад Кірхгольмам. Няма нічога пра  Магілёўскае паўстанне 1661 года, калі жыхары горада знішчылі цэлы гарнізон маскоўскіх акупантаў. Няма інфармацыі пра спаленне Магілёва і іншых навакольных гарадоў расійскім царом Пятром І і іх наступную адбудову. Таксама не адлюстроўваюцца падзеі вайны 1812 года на тэрыторыі вобласці і абласнога цэнтра. Нічога не распавядаецца пра Першую Сусветную вайну, напрыканцы якой мяжа паміж краінамі – Германіяй і Савецкай Расіяй – прайшла па Дняпры праз цяперашні Магілёў. 

Фотаздымак СБ-Беларусь сегодня

Прыхаваныя лайкі і адкрытыя намеры: як беларуская прапаганда спрабуе паўплываць на выбары ў Польшчы

У чаканні прэзідэнцкіх выбараў у Польшчы беларуская дзяржаўная прапаганда актывізавала сваю працу ў сацсетках, імкнучыся сфарміраваць грамадскую думку польскіх выбаршчыкаў. Пра гэта сведчыць даклад DFRLab, Фонду адказнай палітыкі і Alliance4Europe — з апісаннем метадаў і мэтаў гэтых інфармацыйных кампаній.

Нядаўна, гартаючы стужку Facebook, я натыкнуўся на відэа, дзе аднаго з польскіх палітыкаў абвінавачваюць у здрадзе нацыянальных інтарэсаў. Каментары — па-руску, з заклікамі да «сапраўднага патрыятызму» і «ачышчэння краіны ад вонкавага ўплыву». Спачатку падумаў: ну, класічны фэйк. Але потым пачаў капаць глыбей — і зразумеў: гэта частка шырэйшай гульні, дзе дэмакратыя — толькі шахматная дошка.

Згодна з высновамі DFRLab, дзяржаўныя СМІ Беларусі і звязаныя з імі акаўнты ў сацсетках мэтанакіравана распаўсюджваюць фэйкі і палярызуючыя паведамленні, арыентаваныя на польскую аўдыторыю. Мэта простая: падарваць давер да польскіх інстытутаў і пасеяць разлад напярэдадні выбараў.

Спосабы не новыя — фэйкавыя навіны, ботападобныя каментары, перапосты з прапагандысцкіх Telegram-каналаў. Але інструментарый абноўлены, як Windows пасля чарговага патча. З’явіліся фэйкавыя інфлюэнсеры з «польскімі» прозвішчамі, што не прамаўляюць ніводнага слова па-польску.

Але чаму Польшча? Па-першае, гэта краіна, што дае прытулак беларускім эмігрантам і падтрымлівае Украіну. Па-другое — геапалітычны раздражняльнік, які Масква і Мінск з асалодай выкрыжоўваюць з карт свету, калі думаюць, што ніхто не бачыць.

На гэтым фоне санкцыі і вонкавая ізаляцыя Беларусі выглядаюць хутчэй як выклік, а не як стрымліванне. Улады навучыліся абыходзіць блакіроўкі, ствараць абыходныя інфармацыйныя каналы і хавацца пад маскай «альтэрнатыўных пунктаў гледжання».

Зразумела, што інфавойны цяпер — не дадатак да палітыкі, а яе галоўны інструмент. Там, дзе раней патрэбны былі танкі, цяпер дастаткова трапнага мема ці віруснага відэа. І калі хтосьці яшчэ верыць, што прапаганда працуе толькі на «дурняў», ён проста яшчэ не паспеў стаць яе мэтай.

І калі я зноў бачу дзіўны допіс з незнаёмага акаўнта пра «падстаўных лідараў» і «глабальны кантроль», я ўжо не злуеюся — я думаю: ці сапраўды мы гатовыя абараняць праўду, калі хлусня прасцейшая, хутчэйшая і лепш загорнутая ў Instagram-фільтры?

Можа, наш галоўны выбар — не паміж левымі і правымі, а паміж верай у рэальнасць і яе заменнікам?

Якуб Ясінскі