“Вампірша” з могілак на поўначы Польшчы ажывіла старажытныя паданні.
У польскай вёсцы П’ен каля Быдгашча былі знойдзены астанкі жанчыны, якую ахрысцілі “вампіршай”. На могілках XVII стагоддзя цела жанчыны было прыціснутае да зямлі сярпом, перакінутым праз горла. У дадатак на вялікі палец нагі быў надзеты замок, верагодна, каб перашкодзіць ёй “паўстаць з мёртвых”. Даследчыкі звярнулі ўвагу – адзін з пярэдніх зубоў вытыркаў з яе сківіцы.
Навукоўцы лічаць, што, мясцовыя жыхары баяліся, што нябожчыца паспрабуе ажыць і пачне пераследаваць жывых. Відаць, дзеля таго, каб перадухіліць гэта, баязлівыя людзі XVII стагоддзя змясці на яе горла серп. Ён ляжаў не плазам, а ўпіраўся ў цела жанчыны вастрыём.
Гледзячы па рэштках адзення, гэтая жанчына пры жыцці належала да мясцовай эліты. На галаве памерлай была шаўковая шапачка, якая ўказвала на яе высокі сацыяльны статус.
Не зусім зразумела, чаму людзі, якія хавалі яе, так баяліся, што яна паўстане з мёртвых. Але яны зрабілі ўсё, каб гэтага не адбылося. Так яе, галава была б адрэзана або пашкоджана, калі б яна паспрабавала падняцца з магілы – тлумачыць кіраўнік раскопак археолаг Дарыюш Паліньскі з Універсітэта Мікалая Каперніка.
У дадатак да сярпа вакол вялікага пальца левай нагі жанчыны быў навешаны трохкутны замок. Гэта сведчыць аб тым, што людзі, якія хавалі яе, баяліся, што яна можа ўваскрэснуць з магілы.
Выяўленне «жанчыны-вампіра» у П’ене адбылося праз сем гадоў пасля таго, як астанкі пяці іншых меркаваных вампіраў былі выяўлены ў горадзе Драўска ў 150 кіламетрах ад месца знаходкі.
Еўрапейцы пачалі верыць у існаванне вампіраў і баяцца іх яшчэ з XI стагоддзя, і для барацьбы з імі ўлады ўвялі спецыяльныя пахавальныя цырымоніі, якія ўжываліся да XVII стагоддзя.
Серп – традыцыйная сельскагаспадарчая прылада. Забабоннымі палякамі ў 1600-х гадах яна выкарыстоўвалася, каб паспрабаваць утрымаць памерлага чалавека, які лічыўся вампірам, у магіле. Лічылася, што так ён не зможа вярнуцца з памерлых на гэты свет. Раней гэта было вядома ў тэорыі з легенд і паданняў, а цяпер становіцца даказаным артэфактам.
“Іншыя спосабы абароны ад вяртання мёртвых уключаюць адсячэнне галавы або ног, памяшчэнне памерлага тварам уніз, спальванне і разбіванне каменем” – заявіў Паліньскі.
На Беларусі
Беларускія легенды пра ваўкалакаў і вампіраў таксама запісаны этнографамі і антыкварамі (так, яны тады і гэтым займаліся) у ХІХ стагоддзі. А вось сродкі барацьбы з вампірамі ў нашых легендах іншыя.
На беларускіх землях часцей фігуруе асінавы кол, які ўбіваўся ў магілу пасля пахавання вампіра ці ведзьмара. Лічылася, што асіна – дрэва, якое адбірае энергію, і ўбіты асінавы кол не дазволіць вампіру ці вядзьмарцы ажыць і вярнуцца ў наш свет.
Фота: Mirosław Blicharski